Moord in de kapel
Boycotten met multinationals
De arts en het
patiëntenbelang
e officierseed
1 kernwapens
Waarom
solliciteert
de dokter niet
bij zijn patiënten?
3AG 28 MAART 1980
TROUWKWARTET P 15 RHS 17
or Melndert J. F. Stelling d00r H Biersteker
alleen ln het officiersblad Car-
naar nu ook ln Trouw van 21
irt. kruist kolonel Meijer de de-
met mij. De discussie die wij
en over de Inzet van kernwa-
i komt hiermee uit het beslote-
'an de eigen, militaire kring en
dt voortgezet voor een ruimer
m Dit acht lk een gunstige ont-
celing.
|er suggereert dat mijn opvat-'
en aan de krijgstucht moeten
len getoetst. Ook meent hij dat
e krijgsmacht dien te verlaten,
s het een algemeen voorkomen
eactie van de gevestigde orde, ln
:e sector van de samenleving
om mensen met zogenaamd
Jkende meningen de mond te
n snoeren of buiten de eigen
g willen sluiten. Het tragische
chter vaak, dat men niet wil
>an op de door hen aangedragen
umenten. En soms blijkt achter-
lat zij gelijk hadden.
t Meijer gaat niet in op mijn
limentatie. Want zonder aan te
en wat naar zijn mening onjuist
n mijn betoog ln Trouw van 29
ruari, stelt hij ln feite dat lk
rouw ben aan de door mij afge-
le officierseed. Dat ik Juist wèl
n eed gestand doe, wil ik trach-
'duidelijk te maken aan de hand
een bespreking van die eed.
e eed luidt als volgt:
zweer trouw aan de koningin,
oorzaamhetd aan de wetten en
erwerping aan de krijgstucht,
waarlijk helpe mij God Al-
thtig."
reerst ls er het element „gehoor-
nheld aan de wetten". Dit om-
het ln acht nemen van zowel de
tonale wetten als de internatlo-
f overeenkomsten. Ingevolge
66 van de grondwet hebben
laatste, wanneer zij bepalingen
ptten die zich rechtstreeks rich-
itot het Individu, zelfs voorrang
en de nationale wetten. In
uw van 29 februari heb ik be-
{d dat inzet van kernwapens ln
|d ls met zowel de grondwet als
verdragen inzake de beperking
menselijk leed. Derhalve ls het
overeenstemming met de
ïlerseed om medewerking aan
it van kernwapens te weigeren,
i de overheid ls gebonden aan de
ten en verdragen. Maar Meijer
rlegt mijn visie niet, door slm-
reg te stellen dat het kernwa-
beleld langs (nationaal) wettige
tot stand ls gekomen. Waar het
gaat ls de vraag of een bevel tot
it van kernwapens ook wettig ls.
die wettigheid kan niet worden
(leid uit het feit dat de beleids-
nlng langs een formeel Juiste
heeft plaatsgevonden. De wet-
,eid van zo'n bevel heeft Meijer
ook niet aangetoond. Ook niet
r zijn bewering, dat de eed een
intle zou Inhouden dat bevelen
jaseerd dienen te zijn op grond
en goedgekeurde wetten en ver
ten". Want die garantie moet bij
ticatle wel houdbaar blijken,
ls, zoals lk heb aangetoond, niet
geval.
rlgens merk lk op, dat Meijer
een heel vreemde visie heeft op
verwerpen van het principe van
lehl 1st Befehl". Die verwerping
pt Immers ln, dat de militair die
oorlogsmisdaad begaat zich
kan beroepen op een ontvan-
bevel. Zelfs niet als dit een
»ig bevel zou zijn volgens de
onale wetgeving. Hij is en blijft
loonlijk verantwoordelijk. Der-
Ie ls een persoonlijke toetsing
Eitvangen bevelen, zonder eni-
ïperking, volledig op zijn
Seen officier die de eed heeft
egd, ls er overigens nog een
|n om bevelen volledig te toe t-
Deze ls gelegen ln de tweede zin
de eed. Die bede houdt niet
|n een bevestiging, maar ook
beperking ln van hetgeen in de
te zin wordt gezegd. Immers,
|s hulp kan slechts dan worden
roepen, wanneer men er van
Ituigd ls goed, dat ls ln overeen-
iming met Gods wil, te hande-
Gaan staatshoofd, wetten of
flen nu ln tegen Gods wil, dan
en mag een christen-officier
rin niet volgen. Hij dient derhal-
loortdurend kritisch te zijn. Ik
pf dat dit ook ligt besloten ln de
envatting van de wet en de pro-
li. zoals Jezus ons die leerde:
zult de Here, uw God, liefheb-
met geheel uw hart en met
tel uw ziel en met geheel uw
itand. Dit ls het grote en eerste
)d. Het tweede daaraan gelijk,
lij zult uw naaste liefhebben als
om deze reden kan lk Meijer
volgen wanneer hij zegt, dat de
tlerseed beperkingen Inhoudt
aanzien van persoonlijke afwe-
I van bevelen en wetten. Inte-
ieel, de christen-officier be
lt die afweging te maken. Weiis-
t niet ln ongebondenheid, niet
beroepend op een onaantast-
prlvé-geweten, maar wèl per-
lil jk en ln gebondenheid aan
i geloof, zijn geweten daarbij
ttdurend toetsend aan de me
ien en opvattingen van anderen.
ls het zo, dat door de eeuwen
i het ln de christelijke .ethiek
tner ls aanvaard dat zódanig
Dgsgeweld wordt gebruikt dat
reerlozen opzettelijk het slacht-
r worden. Daarom dienen alle
pns en alle strijdmethoden die
I onderscheid maken tussen
denden en weerlozen, en derhal-
kernwapens, te worden afgewe-
,Dlt oordeel werd ook uitgespro-
door de hervormde kerk ln 1962
Ie gereformeerde kerken ln 1978.
leen dan ook te mogen stellen,
liet volgen van het geweten In-
dat de officierseed wordt nage-
en. Het één sluit het ander. In
stelling tot hetgeen Meijer op-
ct. Juist niet uit. Op grond van
officlerseed zal lk de Inzet van
wapens dan ook moeten blij-
verwerpen.
F. Stelling is kapitein van de
inklijke Luchtmacht.
Het was onverantwoordelijk van Carter om die graanboycot tegen de
Russen af te kondigen. Hij brengt ons daarmee ln de Koude Oorlog terug.
Zeg hóór eens, zag lk Jou vorige week niet bij die demonstratie voor een
economische boycot van Zuld-Afrika?
Wat wil Je daarmee zeggen?
Dat Je weer knap selectief bent met Je verontwaardiging. Is er ln de
Sowjet-Unle soms geen tiranniek, verslavend systeem?
Dat wil lk niet beweren, maar hier zijn puur strategische belangen ln het
spel. Dit ls een opvoering van de Koude Oorlog!
O ja. en JIJ zegt altijd dat economische boycot een laatste vreedzame
mogelijkheid ls.
Ja, ten opzichte van Zuld-Afrika wel. Daar kunnen de westerse landen
zonder de wereldvrede ln gevaar te brengen een bloedbad voorkomen door
hun Investeringen terug te trekken. Anders zal in dat land de guerrilla zeker
zodanig worden opgevoerd, dat het westers kapitaal tóch vlucht en dan
wordt hetzelfde bereikt ten koste van veel mensenlevens. Daarom noem lk
het een laatste vreedzaam middel.
Maar de zwarten zijn het eerste slachtoffer
Hè Ja, laten we nou de discussie van vorige maand nog eens gaan
herhalen. Ik zei Je toen al dat de zwarten van al die buitenlandse
investeringen niet beter zijn geworden en dat ze dus van de terugtrekking
daarvan ook niet veel slechter worden. Trouwens, waarom maak Je Je geen
zorgen om al die arme Russen, die nu de buikriem weer moeten aanhalen?
Maar lk heb de discussie wat in
mijn voordeel geregisseerd. Want lk
heb de opponent niet laten vragen
hoe effectief zo'n boycot kan zijn.
We hebben tenslotte ln het geval
van Zimbabwe gezien dat de olie
met het bloed gemeen heeft, dat zij
kruipt waar zij niet gaan kan. Dat is
voor mij geen reden om er geen
voorstander van te zijn, maar we
hebben ln het Westen nu eenmaal
twee machten met twee standpun
ten. Dat zie Je nu ook aan dat graan-
embargo van de VS tegen de Sow-
Jet-Unle, dat ondersteund wordt
door de EEG-landen. Australië en
Canada. Los van die regeringen
opereren ook de multinationals in
de Internationale graanhandel, die
Aldus een denkbeeldige discussie
over selectieve verontwaardiging
die lk, zoals u ziet, ln mijn voordeel
heb geregisseerd. Ik ben namelijk
vlak vóór zo'n economische boycot
van Zuld-Afrika en voel me zeer
aangesproken door de leus van pre
mier Botha: „Veranderen of
sterven".
Omdat lk, zowel voor mezelf als
voor anderen, een tegenstander ben
van sterven, kies lk voor verande
ren. En lk vind dat de blanke min
derheid daar met alle vreedzame
toepassing van macht tot zijn posi
tieven moet worden gerbacht, voor
dat de keus alleen nog maar ls:
doden of gedood worden.
voor tweederden door de Amerika
nen worden beheerst En die heb
ben ook hun standpunt: winst
maken.
Ik lees dus ln Le Monde Diplomati
que dat de EEG na de afkondiging
van h^t embargo, waar zij achter
stond, alsnog een half miljoen ton
tarwe en gerst mèt exportsubsi
die aan de Sowjet-Unle heeft ge
leverd. Waarom? Ja. er lag nog voor
die hoeveelheid graan aan onge
bruikte export-certificaten „ln alle
richtingen". Die waren nog óver van
vóór het embargo. En de prijzen die
de Sowjet-Unle bood, waren uite
raard na het embargo heel aanlok
kelijk geworden. Dus de grote fir
ma's, die met die 500.000 ton goede
zaken wilden doen, en die beheerst
worden door Amerikaanse multi
nationals, kozen van al die richtin
gen waarin geëxporteerd kon wor
den maar één richting: de Sowjet-
Unle.
Nou helpt dat ook weer niet veel,
want de Sowjet-Unle moet dringend
13,2 miljoen ton hebben, precies de
hoeveelheid aan ongetekende con
tracten. die de Amerikaanse rege
ring haar heeft ontzegd. Om haar
multinationals niet ln verleiding te
brengen heeft de Amerikaanse rege
ring veertien miljoen ton graan op
gekocht en ln koelhuizen gereed lig
gen voor levering aan Mexico en
China. Maar er is natuurlijk nog
veel meer graan waar deze bedrij
ven nog wèl macht over hebben.
Alleen kunnen ze niet rechtstreeks
aan de Sowjet-Unle leveren, zoveel
gezag heeft de president van Ameri
ka nog wèl. Maar Indirect?
Het ls bekend dat Australië en Ar-'
gentinlë aan de Russische graan be
hoef te zouden kunnen voldoen.
Maar Australië steunt vooralsnog
het embargo van Carter. Argentinië
niet. Dat heeft Inmiddels al een
miljoen ton soja aan de Sowjet-
Unle geleverd en het ls (volgens
Amerikaanse schattingen) goed
voor nóg elf miljoen ton aan meel,
mals en sorgho.
De traditionele klanten van Argen
tinië zijn Spanje en Japan. Die han
delskanalen kan het zomaar niet
negeren. Toch zijn de Russische
prijzen bijzonder aantrekkelijk.
Dus als nu anderen, b.v. de Ameri
kaans gedomineerde multinatio
nals, de Argentijnen eens ln staat
stelden die leveringen aan Spanje
en Japan te voldoen, dan zouden zij
zélf aan de Sowjet-Unle kunnen
leveren!
De Russen vinden dat ook wel een
Idee. ZIJ hebben al duidelijk te ken
nen gegeven dat ze een veroordeling'
van Argentinië ln de V.N. vanwege
de verdwijning van en de moord op
tienduizenden opposanten niet zul
len steunen. En dat ls meegenomen.
De Amerikaanse regering ziet wel
degelijk het risico dat Argentinië
het hele embargo tegen de Sowjet-
Unle Ineffectief zou kunnen maken.
Wat heeft zij dus gedaan? ZIJ heeft
ene generaal Goodpaster (die naam
betekent „goede plakker") naar
Buenos Aires gezonden met de me
dedeling dat de kwestie van de
mensenrechten ln Argentinië niet
langer haar „eerste prioriteit" heeft.
Uit vrees dus voor waar zijn eigen
multinationals Argentinië toe zou
den kunnen verleiden, ruilt de rege
ring van de Verenigde Staten men
senrechten voor elkaar ln.
Er ls maar één conclusie: boycots
zullen weinig effectief kunnen zijn
als regeringen geen betere controle
krijgen over de multinationale on
dernemingen.
door H. J. Neuman
De moord, eerder deze week, op
aartsbisschop Oscar Arnulfo Ro
mero Is zeker niet het eerste voor
beeld van een gewelddadige con
frontatie In El Salvador tussen ex
treem-rechtse krachten en verlich
te groepen binnen de rooms-katho-
lieke kerk aldaar. Al vóór en tij
dens het bewind van generaal Car
los Humberto Romero geen fa
milie van de aartsbisschop heb
ben zich bloedige taferelen afge
speeld. Generaal Romero kwam in
juli 1977 aan de macht na verkie-'
zingen in februari van dat jaar
waarmee, volgens velen, ongeloof
lijk was geknoeid teneinde chris
ten-democratische oppositie-kan
didaten van een overwinning af te
houden. Eerst legde de generaal-
president de officiële oppositiepar
tijen het zwijgen op en vervolgens
trok hij ten strijde tegen een infor
mele coalitie van strijdbare boe
ren, arbeiders en studenten, die be
kend stonden als het Revolutionai
re Volksblok. Hij stelde de vooruit
strevende priesters verantwoorde
lijk voor de toenemende radicalise
ring van het Volksblok.
El Salvador ls een land met tegen
de vijf miljoen inwoners, van wie
zeker 90 procent rooms-katholiek
Is. Omstreeks 57 procent van het
grondbezit is in handen van enkele
families, de legendarische „veer
tien families". Het land Is sinds
1932, het jaar waarin een grote boe
renopstand In bloed werd ge
smoord (20.000 doden), vrijwel on
onderbroken bestuurd door mili
tairen. Teon generaal Romero aan
de macht kwam, stonden met name
de jezuïeten in El Savador te boek
ais bondgenoten van de 350.000 to
taal berooide en ongeletterde boe
ren In hun strijd om althans een
minimum aan menselijke waardig
heid te veroveren. Vijftien pries
ters, voor het merendeel jezuïeten,
werden het land uitgezet (onder
hen een Belg, een Amerikaan en
een Colombiaan), vijf mochten er
niet terugkeren, acht werden door
de politie gemarteld, twee vielen
door moordenaarshand.
Nog erger werd het toen de minis
ter van buitenlandse zaken, Mauri-
cio Borgonovo Pohl, lid van een
van de „veertien families", door
linkse terroristen werd ontvoerd
en vermoord. Een dag later kwam
een commando van de rechtse
„Unie van Witte Strijders" naar de
kerk van pater Alfonso Navarro
Oviedo en onder het uitstoten van
de kreet „Oog om oog, tand om
tand" schoten ze de geestelijke en
een jeugdige parochiaan die toe
vallig in zijn buurt stond pardoes
neer. De beweging dreigde 17 juli
1977 in een communiqué nóg eens
vijftig jezuïeten te „executeren"
i als de orde niet terstond El Salva
dor verliet. Aartsbisschop Romero
ging, bij wijze van antwoord, over
tot de excommunicatie van pater
Oviedo's moordenaars.
Een jaar daarna sprak de aartsbis
schop er zijn teleurstelling over uit
dat de regering-Carter vrijwel na
liet haar stem te verheffen tegen de
voortdurende schending van men
senrechten in El Salvador. Welis
waar had Washington de militaire
hulp aan het land gestaakt, maar
nog altijd hield zich een Ameri
kaanse groep van drie milltaire-
bijstandsdeskundigen in het land
op, en de economische hulp van
zo'n tien miljoen dollar per jaar
ging gewoon door. Vorig jaar janu
ari betichtte de Intcr-Amerikaanse
Commissie voor de Mensenrechten
er het rechtse militaire bewind van
(in een 156 pagina's tellend rap
port) dat het politieke tegenstan
ders vermoordde en anderen mar
telde, in clandestiene gevangenis
cellen. Amnesty International, het
Latijns-Amerika Bureau in Lon
den en de Commissie van Interna
tionale Juristen ondersteunden
deze beschuldiging in grote lijnen.
Terwijl nog steeds meer priesters
werden ontvoerd en vermoord, de
den in toenemende mate linkse
guerrillagroepen van zich spreken.
Zo ontvoerde de „Fuerza Armada
de la Resistencia National" in no
vember 1978 de Nederlandse Phi-
lips-medewerker Schuitema en la
ter nog verscheidene andere bui
tenlandse zakenlieden en bankiers.
De „Volksbevrijdingskrachten Fa-
rabundo Marti" doodden tientallen
politiemannen en vorig jaar mei de
minister van onderwijs, Carlos An
tonio Herrera Rebollo, en diens
chauffeur.
Het Revolutionaire Volksblok, dat
steeds meer aanhang kreeg, bezette
kerken en ambassades. Het bewind
van generaal Romero werd steeds
tirannieker. Maar het leek wel,
zoals een Amerikaans verslaggever
het uitdrukte, of geweld en terreur
langzamerhand in El Salvador
minder gevreesd werden dan ar
moede en lijdzaamheid.
Mede onder druk van de sandinisti-
sche overwinning in het naburige
Nicaragua maakten gematigde za
kenlieden, politieke en kerkelijke
groeperingen zich vorig najaar
sterk voor drastische economische
en politieke hervormingen. In
christen-democratische kring werd
tamelijk openlijk gepleit voor op
stand en voor een staatsgreep. De
vraag was niet langer of in El Sal
vador al dan niet veranderingen
zouden optreden maar, zoals de
Amerikaanse onderminister Vlron
P. Vaky het stelde, „of die verande
ring gewelddadig en radicaal zal
zijn dan wel vreedzaam en geleide
lijk, met behoud van individuele
rechten en democratische
waarden."
De staatsgreep kwam er. Jonge of
ficieren onder aanvoering van de
kolonels Adolfo Amoldo Majano
en Jaime Abdul Gutiérnez wierpen
15 oktober jl., zonder bloedvergie
ten. het bewind van generaal Ro
mero omver. Zij vormden een junta
die allerlei hervormingen in uit
zicht stelde en die, voor het eerst in
lange tijd, ook plaats bood aan een
drietal (christen-democratische)
door Jelle Jan Klinkert
Eén van de folkloristische gebruiken ln de gezondheidszorg
ls om het eigen- of groepsbelang na te jagen onder het te pas
en te onpas roepen dat het allemaal gaat om „het belang
van de patiënt". Nieuwe apotheekvestigingen op het platte
land, speciallstenhonoraria, elektroshocks, meer verpleeg
sters ln het ziekenhuis, Je kunt het zo gek niet bedenken of
het ls in het belang van de patiënt.
De Landelijke Hulsartsen Vereniging (de L.H.V.) heeft ln een
door een projektgroep van haar leden uitgebrachte nota
„Vestigingsbeleid" niet van deze folklore willen afwijken.
Als eerste uitgangspunt formuleert zij dan ook: „optimale
zorg voor de patiënt". Maar op de volgende drie pagina's van
de nota waarin de vruchten van het denken van 27 artsen
zijn uitgeperst ls van datzelfde belang weinig terug te
vinden. In elk geval hoeft wat de projektgroep betreft de
patiënt zelf in de vestiging van nieuwe hulsartsen geen
enkele stem te hebben.
burgerpolitici. Aanvankelijk kreeg:
de nieuwe Junta de voorzichtige
steun van progressieve priesters,
zakenlieden en politici. Ook de
Verenigde Staten schenen met deze
wending te zijn Ingenomen. Maar
de extreme linkerzijde in El Salva
dor deed haar uiterste best het ge
zag van de nieuwe regering te on
dermijnen en haar door een golf
van politieke gewelddaden te pro
voceren tot net zo/nrepressief op
treden als wat de periode Romero
had gekenmerkt. Dat lukte aardig.
Het bloedvergieten kwam weer
vrij snel op gang en de christen
democraten in de junta voelden
zich ln toenemende mate geïso
leerd.
De regering-Carter die in dit ver
kiezingsjaar nóg een linkse over
winning in Centraal-Amerika kan
missen als kiespijn, deed haar ui
terste best de regering in het zadel
te houden. ZIJ vervette zich tegen
rechtse pogingen de christen-de
mocraten te verwijderen en de.
staatsgreep van 15 oktober door
een nieuwe putsch weer ongedaan
te maken. Sterker nog, via zijn inte-
rimambassadeur James Cheek oe
fende Washington krachtige druk
uit om twee belangrijke hervor
mingen tot stand te brengen, on
danks het verzet van het militaire
establishment: onteigening van de
grote landerijen en nationalisering
van alle particuliere banken. Ex
treem-links doet beide maatrege
len af als een kosmetische operatie.
Toch hebben se heftige kritiek uit
gelokt van de uiterste rechtervleu
gel, die zich voor een deel veilig
heeft teruggetrokken op Miami en
Guatemala City. Vorige maand Is
de minister van Justitie, Mario Za-
mora Rlvas, al door rechtse „pisto-
leros" vermoord. Mgr. Romero liet
niet af te protesteren tegen de
bloedbaden die het salvadoriaanse
leger aanrichtte op het platteland,
afgelopen zondag nog ln Tacachito
(25 doden). Een dag later is hij zelf
het slachtoffer geworden, door
zeefd met kogels ln de kapel waar
hij een rouwmls opdroeg.
Maar laat ik eerst een korte schets
geven van de zaken waar het om
gaat. Op het ogenblik studeren er,
ondanks een tamelijk streng toela
tingsbeleid de helft van de aan
meldingen van medicijnenstuden
ten wordt niet toegelaten zo veel
studenten medicijnen, dat er bin
nenkort een „overschot" aan huls
artsen dreigt te ontstaan. Het
woord overschot heb ik opzettelijk
tussen aanhalingstekens gezet. Het
ligt er immers maar aan hoe Je dat
ziet
Als Je vindt dat de hulsartsen met
de huidige gemiddelde praktijk
grootte als zelfstandige, vrijgeves
tigde beroepsbeoefenaars (met een
inkomen dat als norm dat van een
universitaire hoogleraar heeft) moe
ten blijven bestaan dan, Ja dan
dreigt er een overschot, omdat er
geen plaats voor nieuwe huisartsen
zal zijn en geen geld voor praktijk
verkleining En zelfs als dat laatste
ln geringe mate zou gebeuren, dan
zou er nog steeds van een overschot
sprake zijn. Maar als je het niet met
al die voorwaarden eens bent de
praktijkgrootte zou gemiddeld
sterk moeten afnemen, het inko
men zou best wat lager kunnen en
.de zelfstandige en vrije beroepsult-
oefening is geen wet van Meden en
Perzen dan zal Je het woord
„overschot" niet snel in de mond
nemen.
Hoe dan ook: op dit ogenblik is de
situatie als volgt. Er zijn ln Neder
land zo'n 4.700 huisartsen. Elk Jaar
vestigen zich ongeveer 350 nieuwe
hulsartsen. Daarvan is de helft
daartoe gekomen door een praktijk
over te nemen (vervanging) en de
andere helft gaat ai of niet met
toestemming van de reeds aanwezi
ge hulsartsen zomaar aan de slag.
Dat laatste verschijnsel wordt wel
„verdunning" genoemd. Treffende
term: de spoeling wordt immers
dunner, want elke nieuwe zomaar
gevestigde hulsarts erbi; betekent
dat er een daling van het gemiddel
de aantal patiënten per hulsarts op
treedt.
Die 350 hulsartsen die zich vestigen,
zijn er echter minder dan er jaar
lijks afstuderen. Dat betekent dat
er nog een aantal jongelui rond
loopt, dat wel het artsdiploma in de
zak heeft maar niet aan de slag kan.
En daardoor ontstaat een situatie
die voor de volksgezondheid kwalij
ke gevolgen kan hebben.
Wanneer een huisarts nu namelijk
besluit zijn praktijk te beëindigen
en te koop aan te bieden, kan hij
een groot aantal gegadigden ver
wachten. Een aantal van honderd
'sollicitanten op een advertentie
voor een hulsartsenpraktijk ls geen
uitzondering. In de vrije markt situ
atie waarin het verkoopgebeuren
zich afspeelt, betekent dit, dat de
verkoper voor zijn praktijk kan vra
gen wat hij wil: de hemel is de grens.
Voor een redelijk grote praktijk in
een aardige woonomgeving moet Je
tegenwoordig bedragen op tafel leg
gen die het miljoen kunnen bena
deren
Een kind kan begrijpen, dat een
Jonge hulsarts met een dergelijke
schuld zich een aantal Jaren letter
lijk bijna kapot zal moeten werken
om het hoofd financieel boven wa
ter te kunnen houden. HIJ zal er
natuurlijk naar streven zoveel mo
gelijk patiënten te krijgen en die ln
een zo kort mogelijke tijd te helpen.
En dat alles ln een tijd, waarin
allerwegen wordt beseft, dat de
huisarts voor een goede zorg meer
tijd voor zijn patiënten nodig heeft.
Anders gezegd: het grote aanbod
van hulsartsen in een vrije marktsi
tuatie leidt tot een verslechtering
van de patiëntenzorg.
Beleid
De hele situatie is duidelijk een
noodtoestand. Het is voor iedereen
duidelijk dat er zo snel mogelijk een
beleid moet komen, waarin een ho
gere instantie regelend gaat optre
den bij de vestigingen van nieuwe
huisartsen, daarbij zo goed moge
lijk de belangen van patiënten, ge
vestigde hulsartsen en nieuwko
mers tegen elkaar afwegend.
Het ls onbegrijpelijk dat de rege
ring nog steeds niet met zo'n beleid
voor de dag is gekomen al wordt
wel gezegd dat er aan gewerkt
wordt; zij laat het kennelijk liever
aan het vrije spel der maatschappe
lijke krachten over. Het is dan ook
te waarderen dat de L.H.V. met een
initiatief is gekomen. ZIJ formeerde
de eerder genoemde projectgroep,
die een voorstel voor een vestigings
beleid op papier heeft gezet. Over
dit voorstel wordt de méning van de
leden van de L.H.V. gevraagd. Een
daarmee ben lk terug op het punt-
waar lk dit stuk mee begon. En
hoewel de nota alleen aan de L.H.V.-
leden gericht ls neem ik. als gewone
bij een hulsarts ingeschreven pa
tiënt, toch maar de vrijheid er ook
iets over te zeggen. De stem van de
patiënten ls namelijk tot nu toe
ernstig gemist.
Eerst iets positiefs. Dat de hulsart
sen over het vestigingsbeleid gaan
praten ls te waarderen; dat daarbij
wordt voorgesteld de zgn. „good
will" af te schaffen, is zonder meer
uitstekend. En de zin „Er komt een
eind aan het vrije ondernemer
schap, zoals dat tot nu toe gold"
getuigt van een werkelijk revolutio
nair elan althans voor hulsartsen.
Maar bij dit laatste wacht ons de
eerste teleurstelling. Want de arge
loze lezer denkt, dat de project
groep dus voortaan alle artsen ln
dienstverband aangesteld wil heb
ben. De vrees, dat de projectgroep
dit nu Juist niet heeft bedoeld. En
daarmee wordt de zin overbodig en
leeg. Dat is trouwens een algemeen
tekort van de nota: vage formule
ringen, slagen om de arm en niets
zeggende zinnen zoals: „De kwali
teit van het hulsartsenwerk komt ln
het gedrang bij een te grote en een
te kleine dagtaak" Zo ken lk er nog
wel een paar! En de intrigerende
vraag blijft: wat is „te"?
Maar echt vervelend wordt de nota
pas als het gaat over de overdracht
van een praktijk. Dan staat er: „De
overdragende partij én de beroeps
groep bepalen samen aan wie de
overdracht van een praktijk zal ge
schieden". Zo zit dat. Terwijl overal
in de samenleving het principe ln de
praktijk gebracht wordt, dat Je
mensen moet betrekken bij beslis
singen die voor hen van belang zijn,
houden de hulsartsen de boot af.
Patiënten hebben niets te zeggen
over wie hun nieuwe hulsarts zal
worden. 8terker nog: de hulsartsen
halen in deze nota opnieuw het oer
oude paard van stal door in verband
met de overdracht van een praktijk
te reppen van „de door de beroeps
groep te behartigen algemene be
langen". Wanneer houdt dit nou
toch eens op? Is het dan nog steeds
niet duidelijk dat de enige die in het
algemeen belang kan behartigen de
overheid Is. en dat de enigen die het
belang van de patiënten ln een
praktijk van een huisarts 'kunnen
behartigen die patiënten zelf zijn?
Dat er daarna gesproken wordt over
„de overdracht van het patiënten-
bestand" alsof het om een kudde
koelen gaat hoeft niemand meer te
verwonderen; die worden immers
ook zonder protest van het ene wel
land naar het andere verplaatst De
beeldspraak is trouwens verleide
lijk („uitmelken") maar lk zal hem
maar niet voortzetten.
Organisatie
Ik vrees dat er maar één manier ls
om het denken ln L.H.V -verband te
veranderen; door als patiënten te
gaan optreden bij praktijkover
dracht. Stel Je voor! Als een paar
patiënten bemerken dat hun huls
arts er mee wil ophouden, dan be
leggen ze een avond met alle patiën
ten uit de praktijk een adverten
tie ln een plaatselijk blad doet won
deren en gaan vervolgens zelf
adverteren voor een hulsarts. Aan
bod genoeg, dat ls het probleem
niet. In een grote praktijk kunnen
zelfs twee sollicitanten worden aan
gesteld. De patiëntengroep zelf or
ganiseert het zo, dat ze zich naar dc
huisarts van hun eigen keuze later,
overschrijven.
Het is misschien een beetje wllc
idee, maar het zou goed zijn, als d(
projectgroep van het L.H.V. ook
zo'n denkbeeld eens op zich liet
inwerken. Misschien kan dat een
aanleiding zijn om te gaan denken
over samenwerking met ln plaats
van over sollen met patiënten.
Drs. J. J. Klinkert Is wetenschap
pelijk medewerker van de vak
groep gedragswetenschappen aan
de faculteit der geneeskunde aan
de Vrije Universiteit In Am
sterdam.
