kleine
krant
r<
Wereldbank aarzelt sterk
over ontwikkelingsfonds
Trouw £$0
Meer talen
op school
X
r
-x
lO
I
'Lidmaatschap China
nadelig voor de rest'
■31
r
L
Voor buitenlanders
Boze bisschop
Zieke sjah
Steenkool
- OINSDAG 25 MAART 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
7^
25 MAART 1980
De kleine krant
Medewerkenden-
Piot Hagen
Hanneke Wi|gh
Peter van Lakerveid
Herman Amelink
Gilles Stoop
Brieven aan
redactie De Kleine Krant
Trouw, postbus 859.
Amsterdam
Te veel bokken
De Nederlandse Jagers heb
ben een voorkeur van man
netjes reeën. Vorige romer
werden er 2700 reebokken
geschoten tegen 990 reegei
ten. Bokken zijn de man
netjes en geiten de vrouw
tjes. Het evenwicht tussen
de mannetjes en vrouwtjes
is daarmee zoek geraakt. In
sommige natuurgebieden
zijn er twee reegeiten op
één reebok.
De jagers schieten liever op
bokken omdat deze grote
geweien dragen. Na de
jacht kan de jager so'n ge
wei in het halletje van zijn
huis hangen en aan zijn
vrienden laten zien. Omdat
een reegeit nauwelijks een
gewei heeft, is ze minder i
trek bij de jagers. VolgeJ
de actiegroep Kritisch Fa|
nabeheer moeten de jagi
hun mentaliteit verandj
ren. „Een gezonde verho|
ding tussen geiten en I
ken is belangrijker dan 1
gewei aan de muur," vin
de actiegroep.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Turks op het eindexamen,
dat kan best, vindt minister Pais. Net
zoals Je nu Frans, Duits en Engels kunt
kiezen, of op sommige scholen Spaans en
Russisch, zo zou Je ook Turks of Arabisch
moeten kunnen doen.
Buitenlanders leven vaak in twee
werelden.
Waarom Turks? Alleen al om
dat er tegenwoordig zoveel
Turken In Nederland wonen.
En Arabisch omdat er zoveel
Marokkanen zijn.
Het ls best een aardig Idee
van de minister van onder
wijs. Als Je uit Turkije naar
Nederland verhuist, is het
eerst al een hele klus om Ne
derlands te leren. Als Je dan
later naar een lts. een mavo of
een andere school gaat. moet
Je behalve Turks en Neder
lands vaak nog meer talen
leren. In al die vakken kun Je
dan eindexamen doen. Maar
niet in Je eigen taal. Dat wil
de minister veranderen. Het
zal nog wel een paar Jaar du
ren voordat het zover is. maar
het plan is er tenminste.
Feest
Minister Pais heeft nog meer
dingen bedacht voor het on
derwijs aan buitenlandse kin
deren. Hij wil bijvoorbeeld
een kalender laten maken
waarop niet alleen de christe
lijke feestdagen voorkomen,
maar ook de feestdagen van
andere godsdiensten. Zoals
een Nederlands kind vrij
heeft met pasen, zo zou een
Moslem-kind vrij moeten
hebben voor het grote feest
aan het eind van de Rama
dan (de vastentijd).
Minister Pais vindt het be
langrijk dat buitenlandse
kinderen op Nederlandse
scholen een paar uur per
week les krijgen in de taal.
geschiedenis, aardrijkskunde
en godsdienst van hun eigen
land. Hij wil ook graag dat de
Hollandse kinderen meer te
horen krijgen over Turkijke.
Marokko. Suriname en al die
andere landen waar buiten
landse klasgenootjes van
daan komen.
„Ik smeek u, In naam van
God, op te houden met de
onderdrukking". Die woor
den sprak bisschop Romero
afgelopen zondag in zijn
preek tot de soldaten van El
Salvador, een klein land in
Midden-Amerika. .Jullie
zeggen wel dat jullie de
grond eerlijk willen verde
len onder de boeren van het
land, maar die belofte bete
kent niets als jullie zoveel
mensen dood maken," zei de
bisschop.
De regering van El Salvador,
die geleid wordt door mili
tairen, onteigende begin deze
maand zestig procent goede
grond in het land om het aan
de arme boeren zonder land
te geven. Maar van die land
hervorming komt helemaal
niets terecht. Als het erop
aankomt, dan helpen de mili
tairen toch de grootgrondbe
zitters en schieten ze de arme
boeren dood, die de grond in
bezit willen nemen die hun
beloofd is. De zoveelste land
hervorming is weer op niets
uitgelopen.
Moraal staat in ons vaan
Bovenaan!
Zo kan knuppelen dus geen kwaad
zolang het maar menselijk gaat. Esther de Kleine
Amersfoort
De sjah van Iran, die begin
vorig Jaar uit zijn land verdre
ven werd, gaat ln Egypte wo
nen. Hij vertelde dit gisteren
toen hij aankwam ln de Egyp
tische hoofdstad Cairo. De
sjah werd op het vliegveld
verwelkomd door president
Sadat. Direct na aankomst
werd de ex-keizer van Iran
met een helikopter naar een
militair ziekenhuis vlak bul-1
ten Cairo gebracht. Hij zal
daar geopereerd moeten wor
den. omdat hij heel ernstig
ziek is.
De sjah is uit Panama, waar
thij maar vier maanden ge
woond heeft, vertrokken toen
dit land met ayatollah Kho
meini wilde gaan praten over
een uitlevering van de sjah.
Khomeini wil dat de sjah te
rugkomt naar Iran, zodat hij
voor de rechter kan worden
gebracht. Die rechter moet
dan bezien wat de sjah tij
dens zijn regering allemaal
voor verkeerde dingen heeft
gedaan. Eerder was de sjah
ook al ln Marokko, Mexico,
Amerika en op de Bahama-
ellanden, maar nergens
mocht hij blijven. President
Sadat heeft nu beloofd dat
hij ln Egypte mag blijven zo
lang als hij wil en dat de
Egyptische 'dokters hun ui
terste best zullen doen om de
ex-keizer weer beter te
maken.
Kikker
De kikkers en padden zijn op
zoek naar hun vrouwtjes. Het
is parings tijd en deze paring
gebeurt op een plek die de
kikkers instinctief kennen. In
het dorp Ootmarsum moeten
de kikkers een autoweg over
steken om bij hun parings
meertje te komen. Daar ko
men ongelukken van, weten
de natuurliefhebbers. Ze heb
ben daarom gaas langs de
weg gespannen zodat de kik
kers niet meer kunnen over
steken. Eén keer per dag zet
een vrijwilligers de kikkers en
padden over. Een ingegraven
emmer dient als verzamel
punt voor deze „klaar-over"
plek.
Spaarcentjes
Als Je een spaarbankboekje
hebt. krijg je ongeveer vijf
procent rente. Voor elke gul
den die je twaalf maanden
uitleent aan de bank, krijg Je
dus aan het eind van het Jaar
1,05 terug. Vijf procent ren
te is aan de lage kant, als je
het vergelijkt met de rente
die mensen krijgen als ze hun
geld voor langere tijd (bij
voorbeeld vijf Jaar) aan een
bank uitlenen. Dan krijg Je
wel tien procent. Dat is twee
keer zoveel als jij voor Je
spaarcentjes krijgt. Is dat
eerlijk? We hebben het ge
vraagd aan iemand van de
Rijkspostspaarbank. HIJ ver
telt dat de rente de laatste
tijd inderdaad snel omhoog is
gegaan, maar kleine spaar-'
ders merken daar niet zoveel
van als zij hun geld niet voor
een paar Jaar „vast" zetten.
Wie z'n geld op een spaar
bankboekje heeft, kan het
elke dag terugvragen. De
bank moet dus veel geld ln
reserve houden om leder weer
het zijne te kunnen geven.
Daarom is de rente lager. Het
gekke ls dat de mensen op
het ogenblik niet zoveel spa
ren. Dat komt omdat hun in
komen niet meer stijgt en
soms achteruit gaat. Omdat
de mensen toch dure dingen
blijven kopen, houden ze
minder geld over om te spa
ren. Zelfs een hogere rente
verandert daar niets aan.
WAT EEN FLAUW J
GRAPJE ZEG.
NEE DiT 15
gEEN GRAPjfc.HET]
^i5 ECHT ZO
'WE GAAN NU NAAR
EEN EMMER EN
worden morgeN-J
PCWTEND 0P6E
HAALD
GlLi.ES 6TQ0t|
O
i
I
Als Je 's morgens wakker wordt, hoef Je
alleen de knop van de gaskachel om te
draaien en het wordt lekker warm in
huis. In centraal verwarmde hulzen zet
Je de thermostaat op twintig en klaar is
kees. Vroeger moest Je eerst op Je knieën
voor de kolenkachel om de asla te legen
en de kachel met aanmaakhoutjes weer
aan 't branden te krijgen. Gas is handi
ger, schoner en het kost minder geld dan
steenkool.
Sinds 1973 (toen werd de laatste staats
mijn „Emma" gesloten) wordt ln Neder
land steenkool nauwelijks meer als ener
giebron gebruikt. Maar nu de gasbel niet
oneindig blijkt en de oliekraan niet onaf
gebroken blijft doorstromen, beginnen
de mensen weer aan het oude vertrouw
de steenkool te denken.
In de bodem van Nederland zit nog
steeds veel steenkool. Maar om die
steenkool uit de bodem te halen, moeten
de mijnwerkers wel diep graven. Te diep.
vond men vijftien Jaar geleden en de
mijnen werden gesloten. Nu gaan er
stemmen op om sommige mijnen weer te
openen. Niet eens om er steenkool uit te
halen maar om onderzoek te doen naar
de mogelijkheden om steenkool weer als
energiebron te gaan gebruiken.
Niet alleen het winnen van steenkool ls
een probleem, ook als de steenkool met
veel mankracht uit de bodem gehaald is,
kost het veel mensenlijke energie om de
steenkool geschikt te maken voor ver
branding.
Als Je van steenkool energie wilt maken,
komen er afvalstoffen vrij. De vervelen-
25 maart 1980
de afvalstoffen zijn stikstof (dat geeft
een zure lucht en een soort fabrieks-
damp „smog"), vliegas (kleine korreltjes
ln de lucht, die een zwart laagje op
gebouwen en ln longen van mensen vor
men) en zwavelzuur (een rotte eieren-
stank).
Je begrijpt hoe de geleerden met hun
handen in de haren zitten. Het kost al
sloten geld om oplossingen voor deze
afvalproblemen te zoeken. De vraag is of
er geld gegeven moet worden voor deze
onderzoeken.
Ook de onderzoeken naar andere alter
natieve energiebronne, zoals kernener
gie zonne- en windenergie, witte elektri
citeit (van waterkracht) vragen geld. En
omdat ook de schatkist niet onuitputte
lijk is, blijft het touwtrekken.
fn c
LEI
Üdi|
t 81
lal
m,
eke
door Nico Kussendrager
PARIJS Robert McNama-
ra. de president van de We
reldbank komt met het Idee
een commissie ln het leven te
roepen om arme en rijke lan
den wat dichter bij elkaar te
brengen. Die commissie on
der leiding van de vroegere
Westdultse bondskanselier
Wllly Brandt, gaat aan het
werk. En wat rolt eruit? On
der meer een wereldontwikke-
Ungsfonds, dat op het eerste
.gezicht een „concurrent"
wordt van McNamara's eigen
-Wereldbank.
In feite geeft dat niet. Het gaat er niet
om welke club meewerkt aan ontwik
keling van de derde wereld, maar dit
het gebeurt.
Daarvoor moet onder meer meer geld
op tafel komen. Erg veel geld zelfs. De
commissie-Brandt spreekt in haar
rapport over zestig miljard gulden
extra aan ontwikkelingshulp ln 1985,
en 75 miljard in 1990. Dat lijkt, zegt
Brandt, erg veel. maar dat ls het niet
Als het bruto nationaal produkt ln de
westerse landen (wat we met zijn al
len produceren) met 4 procent groeit
-valt het best mee. en zelfs als het met
3 procent vooruitgaat is de vergroting
van de ontwikkelingssteun naar ver-
houding nog maar een schijntje.
Onwerkelijk
PARIJS „We overwegen een missie naar China". Verder wil de
Wereldbank niet ingaan in een commentaar op berichten dat president
Robert McNamara binnen afzienbare tijd naar China reist. Dat land
zou lid worden van de Wereldbank en het Internationale Monetaire
Fonds (IMF). China wil een snelle ontwikkeling in landbouw en
industrie, en dat kost geld. Wereldbank en IMF kunnen daarbij helpen.
Gevraagd wanneer China lid wordt luidt het antwoord van de Wereld
bank nietszeggend: „Dat is de zaak van China".
Het Japanse ministerie van financiën sprak juist gisteren de verwach
ting uit dat China binnen afzienbare tijd zal toetreden tot IMF en
Wereldbank. Het zou economische samenwerking tussen de twee
economische grote mogendheden in het Verre Oosten kunnen bevorde
ren. Wel sprak het Japanse ministerie van financiën de vrees uit dat na
toetreding van China, met zijn grote behoefte aan kapitaal, wel eens
minder geld beschikbaar zou kunnen zijn voor tprojecten in andere
ontwikkelingslanden.
Allemaal goed en wel: economische
groei lijkt er op het ogenblik hele
maal niet In te zitten. Niet dat vergro
ting van ontwikkelingshulp daarom
niet nodig zou zijn, maar het maakt
.de berekeningen van Brandt wel een
beetje onwerkelijk.
Meer ontwikkelingssteun ls met het
"Uitblijven van economische groei
luist wél nodig. Brandt becijfert dat
tn 1975 toen de wereldwijde terug
gang begon ln te zetten, de uitvoer
van de Europese Gemeenschap naar
de Verenigde Staten met 17 procent
daalde en de export naar de derde
wereld met 25 procent groeide Met
«ndere woorden: ln de ontwikkelings
landen ligt een markt voor onze be
drijven Tussen ontwikkelingshulp
én verkopen om in Nederland te
blijven van Fokker en het graven
van havens door onze baggerbedrij
ven bestaat een duidelijk verband.
Op die gedachtengang bekend
onder de naam „interdependentie",
onderlinge afhankelijkheid tussen
Noord en Zuid valt best het een en
ander af te dingen. De armste groe
pen In ontwikkelingslanden hebben
er bijvoorbeeld niet zonder meer baat
bU.
Het ligt echter nogal voor de hand
dat bij de Wereldbank wordt geha
merd op dat aspect van het rapport
van de commissie-Brandt President
McNamara lichtte die lnterpedentie
tijdens een vraaggesprek voor de
BBC zeer nadrukkelijk uit Brandts
verslag.
Over het wereldontwlkkellngsfonds
dat de commissie voorstelt ls de We
reldbank echter zeer aarzelend. Op
het Europese kantoor vap de bank ln
Parijs de hoofdzetel ls ln Washing
ton wordt gezegd dat op de aanbe
velingen van Brandt nog druk wordt
gestudeerd. Er zou niet precies duide
lijk zijn wat hij en zijn commissie
graag willen.
De vroegere Britse premier Edward
Heath wordt aangehaald. HIJ zei bij
de presentatie van het rapport in
Londen geen behoefte te hebben aan
een nieuw fonds voor ontwikkelings
hulp. Er zijn ai zoveel organen die
zich daarmee bezig houden Heath
was nota bene lid van de commissie-
Brandt.
Geen zekerheid
Bovendien biedt een nieuw ontwikke
lingsfonds geen enkele zekerheid dat
er Inderdaad meer geld op tafel komt.
Hoogstens zullen de Arabische lan
den bereid zijn wat meer af te schui
ven, omdat de derde wereld binnen
het nieuwe fonds meer zeggenschap
zou krijgen d^r zij heeft binnen de
Wereldbank Wh het Internationale
Monetaire Fonds (IMF). Die laatste
twee werden opgericht ln de tijd dat
de koloniale erfenis nog grotendeels
meest worden afgewikkeld (ln 1944).
De commissie-Brandt vraagt zich af
of de Wereldbank niet te groot en te
geconcentreerd ls. Van de 2400 werk
nemers hoort 95 procent tot de staf in
Washington, die wel erg ver af staat
van de problemen ln ontwikkelings
landen.
De commissie-Brandt vindt dat een
nieuw ontwikkelingsfonds nodig ls.
tussen de Wereldbank en het IMF ln.
De Wereldbank kan daar worden te
gemoet gekomen waar deze geld te
kort komt voor langlopende ontwik
kelingsprojecten; andersom zouden
ontwikkelingslanden niet bij de dui
vel te biecht hoeven als ze ln financië
le moeilijkheden komen. Die duivel ls
ln dit geval het IMF. Die organisatie
verstrekt leningen aan landen met
een lege schatkist, maar dan wel on
der strikte voorwaarden. Er moet bij
voorbeeld bezuinigd worden op on
derwijs. gezondheidszorg of sociale
voorzieningen. Landen als Tanzania
en Jamaica zullen getuigen dat dit
niet de manier is om een ontwikke
ling in gang te zetten die aan de
armsten in de derde wereld ten goede
komt
Een wereldontwlkkellngsfonds zou
dus in de visie van Brandt heel goed
een tussenrol kunnen vervullen. Te
meer ook omdat de Wereldbank zich
altijd sterk heeft beziggehouden met
technische projecten als de aanleg
van wegen, het graven van havens en
de bouw van stuwdammen. (ZIJ het
dat de laatste Jaren wat dat betreft
een kentering ls ingetreden). Noodza
kelijk. maar er moet in de ontwikke
lingslanden meer gebeuren.
De Wereldbank zet echter haast ach
ter het zelf opzetten van andersoorti
ge projecten. Juist vorige week pre
senteerde de Canadees John Evans
het nieuwe gezondheidsprogramma
van de Wereldbank. HIJ wordt daar
directeur van. Jarenlang heeft de We
reldbank zich mondjesmaat bezigge
houden met medische voorzieningen
ln de derde wereld het was zijn
taak ook niet.
Op het Europese kantoor ln Parijs
wordt nu gezegd dat het verbeteren
van de gezondheidszorg in de ontwik
kelingslanden te langzaam gaat.
Sterftecijfers met name van kinde
ren dalen niet, maar stijgen zelfs.
Bovendien, aldus de bank, hebben
wij er niets aan bij voorbeeld een weg
te verbeteren als niet tegelijkertijd
ook de medische voorzieningen ln een
•dorp worden verbeterd. Wat kopen de
mensen voor een weg om hun land
bouwgewassen naar de markt te
brengen, als ze zelf het grootste deel
van het jaar te ziek zijn om op het
land te werken? En dan cynisch ge
noeg juist ln het natte seizoen, als er
gezaaid moet worden, omdat Juist
dan de muskieten en andere onge
dierte welig tieren.
Allemaal Juist, en een voorbeeld van
een „samenhangende ontwikkeling"
ln de derde wereld waarover al Jaren
wordt gepraat. Het ls op zijn minst
opvallend dat de Wereldbank Juist nu
met een programma voor gezond
heidszorg naar voren komt. Mis
schien bestaat er ook geen enkel ver
band tussen de pleidooien van
Brandt die de betrekkelijke alleen
heerschappij van de Wereldbank zou
den kunnen aantasten en de ver
snelde verschuivingen binnen de In
stelling van Robert McNamara. Dan
is het in ieder geval meegenomen dat
de Wereldbank zich. door Brandt
aangespoord, eens te meer buigt over
de vraag wat ontwikkeling van de
derde wereld zou moeten Inhouden,
en wat daarin de rol van de bank kan
zijn. Of hij samen met het IMF die rol
goed kan vervullen, dan wel dat In
derdaad een andere instelling nodig
is. zal dan worden uitgemaakt op de
talloze conferenties waar het rapport-
Brandt aan de orde komt. en waar
duidelijk zal moeten worden wat hem
en zijn commissie met een ontwikke
lingsfonds voor ogen staat
De Wereldbank gaat zich meer bezighouden met de gezondheidszorg in de derde wereld.
ADVERTENTIE
Geen land dat zó veelzijdig is.
Wie d'r even tussenuit wil kan nu kiezen
uit een gevarieerd aanbod van komplete korte of lange
vakanties in Nederland, van lekker rustig tot sportief aktief. Hier
zijn voorbeelden, maar er is nog veel meer. Vraag de informatie en
ga's lekker weg in eigen land.
jze
IA/
Pv
I in
tact
14-CJkJr
XOoHcleteH"'
AI of niet met rugzak dwars door hei.
bos en langs de akkervelden
wandelen Zien wal je nog nooit
gezien hebt Een weekendje
u-andelen. twee hotels, vol pension
al vanaf I 118.- p p IBoekingen bn
VWiANVRreaburos AMVB»
jjMctetóuWiQcar: gtUwvarett:
Stap in zo'n hypermoderne
reiswagen met vakkundige leiding en
'maak hele bijzondere excursies door
bijv Brabant. Twente of Zuid
Limburg Een vijfdaagse tocht in'n
hotel en op basis van vol pension is
er al vanaf f 305,— p p (Boekingen
bi/ ANVR reisburo'i)
Een weekje het water op. langs
idyllische dorpjes en over wijdse
meren. Keus uit vele maten en lyj
kajuitjachten en motorkruisers Eenl
andere wereld' Huur per weck al
vanaf f 550.—. (Boekingen bij
ANVR reisburo
Voor korte of lange vakanties in eigen land,
inlichtingen en boekingen bij de VW-i kantoren,
ANWB, de NS-stations en de AN VR-reisburo's.
Pubhkatie van het Nationaal Bureau voor Toerisme in Den Haag.
