!en dubbeltje op z'n kant
Het claimen van smartegeld
het avondeten - zo om
uur of zeven, half acht
ïg hij altijd op zijn 350
]motor een rondje rij
naar Hellevoet langs
kanaal en dan weer
(ig. Dat deed hij al meer
een half jaar, want
motorrijden heeft hij
(d gehouden. Het was
(nlijk het enige wat hij
Johan Hoogvliet
|kte overdag hard in de
van zijn vader, rookte
Ironk niet en zijn enige
M Ier buiten zijn werk
de motor. Daar kon hij
li op uitleven.
tok de avond van 29-ste
ari 1973, waarop hij be-
nog even een „blokje"
te gaan. want het was
g en de wegen waren goed
jdbaar. Voordat hij ver-
riep zijn moeder hem,
1 altijd nog na: „Johan,
hoor, niet zo
en ook deze keer ant-
hij - wel wetend wat
nog voor ze
i had afgemaakt: „Ja,
i ging op weg.
niet vermoe-
_Jt het de laatste keer
'Gb'pjn dat hij opzijn geliefde
zou zitten, maar een
later lag hij met een
ic schedelbasisfractuur in
DIJ kzlgvzi ekenhuls in
jerdam. Johan zelf kan
van het gebeuren niets
herinneren - er is sprake
een zwart gat in zijn ge
len - al weet hij wel dat hij
reed: „150,160 was niks",
hij was geen roekeloze
-, aldus de politie.
0AG 15 MAART 1980 -
pagina werd samengesteld door Kees de Leeuw en Dick
nglever. Illustratie: Mare Terstroet.
te»
gaat geen dag voorbijdat de kranten er
«n i sn melding van hoeven te maken,
rkeersongelukken zijn ons vertrouwd
«rorden en aantallen zeggen nauwelijks
»lng er iets. In 1978 nog 2294 doden en 62.131
ronden. Vorig jaar waren het er
arschijnlijk minder (de tellingen zijn nog
it afgerond), maar dat kwam meer door de
idegolfdie in het begin van dat jaar ons
reZ d teisterde, dan dat het verkeer werkelijk
'e liger is géworden.
die cijfers geven nog maar een déél weer
TROUW/KWARTET 13
udüiium
van de gevolgen van verkeersongelukken.
Beziet men de statistieken
maatschappelijk-economisch, dan blijken die
ongelukken ook miljarden te kosten. De eind
vorig jaar verschenen Nationale Verkeers- en
Vervoerrekening van het ministerie van
verkeer en waterstaat geeft daar een beeld
van.
Een paar cijfers eruit (ze hebben betrekking
op 1977): van alle gewonden moesten er
22.512 in een ziekenhuis worden opgenomen.
In totaal moesten zij daar 592.000 dagen
worden verpleegd (ruim 26 dagen per
gewonde) en dat kostte 193 miljoen gulden.
Het aantal verpleegdagen in verpleeghuizen
was aanzienlijk minder, maar toch altijd nog
ruim 40.000 (kosten: 5,7 miljoen gulden).
In de rekening wordt ook een schatting
gemaakt van de gederfde produktie: ongeveer
1,7 miljard gulden. Daarbij werd uitgegaan
van het aantal verloren levensjaren (in totaal
bijna 100.000).
Een verkeersongeluk is vrijwel nooit zomaar
een incident. Bijna altijd is er een nasleep en
reiken de gevolgen verder dan een
proces-ver baal. Er zijn slachtoffers die
jarenlang moeten revalideren. Er zijn er ook
die in langdurige financiële verwikkelingen
raken, bij voorbeeld als zij een
smartegeld-uitkering hebben aangevraagd.
Op deze pagina aandacht daarvoor.
maatschappijen handige Jon
gens zitten, die als het even
kan de zaken proberen te
regelen met het slachtoffer
zelf".
Dat dit slachtoffer zichzelf
daarmee haast per definitie
tekort doet, ligt voor de hand.
Een handtekening ls gauw ge-
set en ook definitief. Verhaal
daarna ls er nauwelijks meer.
Van de mogelijkheden om
meer uitgekeerd te krijgen,
kan geen gebruik worden ge
maakt. Met verzekerings
maatschappijen ls het vrijwel
altijd een zaak van langdurig
loven en bieden. Van der
Kroon: „We kennen een geval
van een Jongen, die een ge
compliceerde beenbreuk op
liep en daarvoor van de maat
schappij een uitkering van
driehonderd gulden kreeg
aangeboden. Toen er een ad
vocaat Insprong, werd dat
tenslotte 3500 gulden".
Wie aanspraak meent te kun
nen maken op smartegeld,
doet er dus goed aan deskun
digen ln de arm te nemen. Wie
een rechtsbijstandverzeke
ring heeft, ls van die steun
min of meer verzekerd, al wor
den ln die gevallen ook nog
wel bepaalde kosten ln reke
ning gebracht ANWB-leden
kunnen voor die steun terecht
bij hun bond. De Juridische
afdeling daarvan voert de cor
respondentie met de verzeke
ringmaatschappij.
De bond berekent daarvoor
een deel van de (beperkte)
kosten plus tien procent van
de uitkering (wat óók aanlig
kan oplopen als het om een
vergoeding van tienduizenden
gaat!). Is het bereikte resul
taat naar de mening van het
slachtoffer niet voldoende en
moet een advocaat worden In
geschakeld, dan zijn die kos
ten voor rekening van de aan
vrager. Alleen als de rechter
het slachtoffer ln het gelijk
stelt, worden die door de
ANWB vergoed.
„Maar", aldus Van der Kroon,
„tot zo'n uitloop komt het zel
den. In verreweg de meeste
gevallen bereiken we een ac-
coord. En dat geldt niet alleen
het smartegeld maar ook an
dere zaken zoals aanvullingen
op WAO-ultkerlngen".
Bladerend ln het dossier van
lopende zaken: een vrouw, die
na een verkeersongeluk voor
honderd procent arbeidsonge
schikt werd verklaard. Van de
WAO krijgt ze nu tachtig pro
cent van haar laatste salaris.
Vla de bond vordert zij het
verschil tussen die uitkering
en haar laatste netto loon.
Van der Kroon:4>at betekent
ln dit geval 150 gulden per
maand gedurende twintig
Jaar. ofwel 36.000,- gulden. Wc
gaan ervan uit, dat we de
maatschappij van de redelijk
heid van deze claim kunnen
overtuigen".
dan ook, de 22-Jarige
Ier uit Rockanje vloog uit
locht en het meest waar-
Inlijke is, dat er wat - een
een rat? - voor zijn wiel
iht ls gekomen, want van
nligger was geen spra-
tolledig bulten bewustzijn
hij worden opgenomen
e afdeling Intensive care
het Rotterdamse zieken
en voor zijn leven werd
eesd.
.motorrijder van Noord-
zoals hij ln het zieken-
werd genoemd, lag ln
a. werd kunstmatig ln le-
gehouden en niets wees
dat hij nog ooit bij ken-
ou komen.
lie situatie kwam al die
nden (februari, maart,
I) geen verandering en de
oren - ten einde raad -
aten dat Johan maar naar
verpleegtehuis moets. De
viel op het streekver-
tehuis De Plantage ln
Ue, dat tevens dicht bij
woonplaats Rockanje
Nog steeds ln coma kwam
in Hoogvliet daar terecht
feite al opgegeven door de
lei - maar ln de tweede
i van mei begon hij teke-
van leven te vertonen,
ferloop van tijd kon hij ln
rolstoel, maar hulpeloos
lij was. moest Johan op-
w alles weer leren Het
1 goed met hem. Althans
zin, dat hij geschikt
Widen werd om naar het
Udatiecentrum De Hoog-
ln Leersum te gaan.
Gei^rvoor bestond en bestaat
lange wachtlijst, maar vla
J gelukkige uitwisseling
J|| patiënten tussen Brielle
Hoogstraat was er al zeer
een plaats voor hem vrij.
ióti
de pzamerhand had hij ook
itukje en beetje zijn ge-
Ken teruggekregen en ln
taxi onderweg naar De
gatraat herkende hij be-
'de punten, zoals het
opolderpleln bij Rotter
t In De Hoogstraat werd
revalidatleprogramma
Johan opgezet en zo be
den
dekt, of behoort dat te zijn.
Probleem ls echter, dat de
grootte van de uitkeringen
nog nauwelijks aan vaste nor
men is gebonden. Met als ge
volg, dat er nogal wat ver
schillen voorkomen. Elke
rechter Interpreteert weer an
ders. Er zijn er zelfs, die uit
principiële overwegingen he
lemaal tegen smartegeld zijn
en zich ln het beraad onthou
den van een oordeel.
Een paar voorbeelden Illustre
ren dat. In 1974 kende de
rechtbank ln Roermond zes
honderd gulden toe aan een
man die bij een verkeersonge
luk een been en een knieschijf
had gebroken, vijf weken het
ziekenhuis moest worden be
handeld (wat tot enkele medi
sche complicaties leidde) en
daarna nog eens vier maan
den arbeidsongeschikt bleef.
Twee Jaar later echter vonnis
te de rechtbank ln Amster
dam ln een soortgelijk geval
tot een uitkering van 2500 gul
den. Het betrof hier een Ame
rikaanse student, die bij een
verkeersongeluk een been
brak. voor 42 dagen het zie
kenhuis ln moest en vervol
gens nog twee maanden onder
medische behandeling bleef.
Verschil met het eerste geval
was, dat de student door dit
ongeluk zijn Europese vakan
tie had moeten afbreken en
dat bleek voor de Amsterdam
se rechtbank toch ook zwaar
te wegen.
Overigens ls het aantal geval
len waarin de rechter wordt
Ingeschakeld gering. Ver-
keersjurist van der Veen con
stateerde dat al ln zijn over
zicht en bij de ANWB. waar
men vorig Jaar zo'n vierhon
derd zaken te behandelen
kreeg, zegt men ln de afgelo
pen vijf Jaar maar één proces-
geval te hebben meegemaakt
Volgens Van der Kroon wor
den verreweg de meeste geval
len ln der minne geschikt
Maar dat zegt natuurlijk niet
alles, want hij spreekt namens
een bond, die zich ln conflic
ten met verzekeringsmaat
schappijen breed kan maken.
De statistieken maken geen
melding van zaken die tussen
de particulier en de maat
schappij geregeld worden. Uit
de Incidenteel openbaar ge
worden gevallen blijkt echter
wel. dat veel maatschappijen
zich ln die geschillen vaak op
merkelijk minder soepel op
stellen dan wanneer zij te ma
ken krijgen met een ruim twee
miljoen leden tellende bond of
een slimme advocaat
Van der Kroon: moet er
van uitgaan, dat er bij die
gon er voor hem "een lange,
moeizame weg terug naar de
maatschappij, die bij elkaar
zo'n tien maanden heeft
geduurd.
Johan: „Over dat centrum
ben lk nog steeds enorm te
spreken, want ze doen werke
lijk alles voor je en halen eruit
wat erin zit. Het was oefenen
en nog eens oefenen en het
volgen van de ene na de ande
re therapie, want lk moest op
nieuw leren spreken, eten en
lopen. Kortom mezelf leren
bedruipen. Dat ls gemakkelij
ker gezegd dan gedaan en je
moet echt zelf wel een wil,
doorzettingsvermogen heb
ben, anders kom je er niet".
Het fijne voor hem was, dat
hij eigenlijk van het begin af
aan leder weekeinde naar huls
mocht, mits hij gehaald en
gebracht kon worden. Daar
voor zorgde met name zijn
broer Hugo, die heel wat ke
ren de 120 kilometer tussen
Rockanje en Leersum ln die
tijd heeft afgelegd, maar het
ging steeds beter met Johan
en de rode stippen boven zijn
bed, die aangaven hoe het met
hem was, maakten meer en
meer plaats voor groene. Op
een gegeven moment was hij'
zover, dat hij zichzelf (weer)
kon aankleden, zich kon was
sen, zijn bed opmaken, zelf
kon eten en daarnaast ln het
tuintje bij De Hoogstraat
werkte.
„In een lnvalldewagentje ben
je niet veel en aanvankelijk
had lk nauwelijks oog voor
mijn omgeving, maar lk knap
te zo op dat lk eigenlijk wel
weg wilde, niet dat het er
slecht was hoor, maar de vrij
heid trekt toch. Achteraf heb
lk het in Leersum erg goed
gehad en je maakt dingen
mee die Je normaal nooit be
leefd zou hebben. Toch was lk
erg blij weer echt naar huls te
kunnen", aldus Johan.
In de Hoogstraat zat hij na
ruim tien maanden aan z'n
„top". Er werd tegen hem ge
zegd: wij kunnen Je hier niet
verder helpen. Er zit zeker nog
vooruitgang ln, maar het kan
wel zeven Jaar duren, voordat
die er helemaal uitkomt.
Daarom is het nu het beste
dat Je naar huis gaat. waar Je
ouders Je verder kunnen op
vangen".
Op 10 mei 1974 kwam Johan
definitief thuis, waar zijn
moeder de vlag had uitgesto
ken, al had ze er wel één voor,
moeten kopen, maar dat deed
aan de feestvreugde op zich
niets af. De dag erop ging hij
weer aan de slag ln het bedrijf
van zijn vader, waar men
groenten teelt van de volle
grond, want „ook al verliep
dat werken niet zo naar mijn
zin, lk wilde het toch pro
beren".
Op een trekker mocht hij niet
meer. maar ook al hield de
dokter zijn hart vast, Johan
ging er - zij het zachtjes - toch
op rijden om zelfvertrouwen
te krijgen. Zo werd hij op
nieuw ln de zaak opgenomen
en er zit nog steeds vooruit
gang ln, aldus zijn vader. „Dat
merk lk als we bepaalde pro-
dukten kweken, zoals bloem
kool. Vergeleken bij vorig Jaar
kan lk dan constateren dat hij
weer vooruit ls gegaan".
Nu na zeven Jaar terugkijkend
kan Johan Hoogvliet alleen
maar zeggen, dat het een won
der ls dat hij er zo goed vanaf
ls gekomen. „Ik dank daar
nog elke dag voor, want het ls
een dubbeltje op z'n kant ge
weest en lk had net zo goed
blijvend Invalide kunnen zijn,
zoals zoveel verkeersslachtof
fers. Maar lk heb altijd beter
willen worden en als er Iets
mij niet lukte, probeerde lk
het toch weer".
Ook al zal hij nooit meer de
oude Johan worden en al ligt
er een erg moeilijke tijd ach
ter hem: wat hij nu ls, hadden
de medici nooit verwacht HIJ
was ln feite naar het verpleeg
tehuis ln Brielle gestuurd om
daar te komen sterven, zoals
bleek uit de brief die het Dijk-
zlgtzlekenhuis voor genees
heer-directeur J. de Waard
had meegegeven. Daarvoor
had het hoofd van de afdeling
nog tegen zijn moeder gezegd:
„Zou u het niet beter vinden
dat Johan sterft", waarop zij
antwoordde: „Ja maar, het ls
ons kind. HIJ leeft nog en zo
lang er leven ls ls er hoop".
Nu zegt ze:.Je houdt je eigen
lijk aan een strohalm vast en
omdat je een geloof hebt
hoop Je op een wonder. Ach
teraf ben lk blij, dat er geen
slangetje ls losgemaakt". Ze
herhaalt wat dokter de Waard
De meeste verkeers
slachtoffers weten het
niet of denken er bij alle
ellende niet over na,
maar wie door de schuld
van een ander letsel op
loopt, heeft de moge
lijkheid tot het claimen
van smartegeld. Dat is
al zo sinds de uitspraak
van de Hoge Raad dien
aangaande in 1942,
maar het heeft lange
tijd geduurd voordat
van dat recht op wat-
grotere schaal gebruik
werd gemaakt. Pas de
laatste jaren is er een
stijging merkbaar in het
aantal claims.
Dat ondervindt men ook bij
de afdeling Juridische leden-
service van de ANWB, die
voor leden bemiddeling ver
leent bij het regelen van dit
soort zaken. Mr. A.P.P. Kroon
van die afdeling: „elke keer
als er weer eens een publlkatie
over dit onderwerp ls geweest,
zien we een duidelijke toene
ming van het aantal aanvra
gen. Kennelijk la het begrip
smartegeld nog lang niet alge
meen bekend
Tot een zelfde conclusie
kwam vorig Jaar de Delftse
advocaat en specialist op het
gebied van verkeerszaken, mr.
Th.L. van der Veen. HIJ gaf ln
het blad Verkeersrecht van de
ANWB een overzicht van de
belangrijkste smartegeldult-
keringen sinds 1959 en consta
teerde dat de laatste Jaren
niet alleen het aantal claims ls
toegenomen, maar ook de
hoogte van de gevorderde be
dragen.
Maar die aantallen staan toch
nog steeds ln geen enkele ver
houding tot het totaal aantal
gewonden ln het verkeer.
Van der Kroon: „BIJ velen
blijken er nogal wat misver
standen te bestaan. Dat be
gint vaak al bij de eigen verze
kering. Ten onrechte wordt
dikwijls verondersteld, dat
men met een gewone „all
risks"-verzekering tegen alles
gedekt ls. Dus behalve tegen
schade aan het casco en aan
derden, ook tegen het letsel,
dat inzittenden oplopen. Dat
laatste wordt echter alleen ge
dekt als er een aparte verzeke
ring voor wordt afgesloten. Al
leen dén kan men aanspraak
maken of laten maken op uit
keringen bij bij voorbeeld blij
vende Invaliditeit of over
lijden".
Op het vlak van de smartegeld-
ultkerlngen blijkt de onwe
tendheid nog groter, terwijl de
wet daarover toch vrij duide
lijk ls. Daarin staan vrij
vertaald dat Iemand die
schuldig ls aansprakelijk kan
worden gesteld voor de door
het slachtoffer geleden scha
de. Daaronder valt ook de Im
materiële schade. Iedere ge
motoriseerde weggebruiker ls
daar met zijn verplichte
WA-verzekering tegen ge-
van het verpleeghuis later te
gen haar gezegd heeft: „WIJ
artsen denken alles te weten,
maar uiteindelijk is er een an
der die beslist over het lot van
Johan en niet wij".
Johan zelf heeft een stap te
rug moeten doen, maar samen
met zijn broer ls hij niettemin
van plan het bedrijf van zijn
vader op den duur voort te
zetten. Zijn motor - „ik weet
niet eens welke kleur die meer
had" ls na het ongeluk me
teen de deur uitgegaan, maar
hij rijdt nu wel weer auto, na
te zijn goedgekeurd. „Ik ben
oppassender en voorzichtiger
geworden en zal niet gauw op
een smalle weg een andere
auto Inhalen".
Toch heeft hij nergens spijt
van. „al blijft een motor het
mooiste wat er ls, maar als lk
na mijn trouwen binnenkort
kinderen mocht krijgen, zal De
hen er wel van proberen te
weerhouden daarop te gaan
rijden, want het zijn ln wezen
gevaarlijke dingen. In die zin
ls dit verhaal misschien een
waarschuwing voor anderen,
die ondanks de talloze onge
lukken die ermee gebeuren,
net zo gek op een motor zijn
als lk".
