bitterende film
n WernerSch roeter
laëlischejfilm met
emoticinele kracht
Flodderen in de Tropen
Jonge mensen met humor bekeken
t indrukwekkend, wel te verdragen
Een Spagraag. Maar,
dan wel geserveerd
mèthet flesje.
di Napoli
MAART 1980
FILM
TROUW/KWARTET ,P 15 - RH 19 - S 17
°™»ielek-Berg
van de Westduitse, Italiaans gekleurd e, cineast Werner Schroeter, was door zijn
j bizarre opera-lilms jarenlang alleen bi j insiders bekend, en ook hun meningen over
van zijn werk liepen uiteen. Nu is hij doorgestoten tot de roem bij een zo al niet
toch aanmerkelijk groter publiek: zijn ..Palermo Oder Wolfsburg" kreeg dit jaar op
a le een (gedeelde) Gouden Beer en we rd door praktischealle critici geprezen.
Maar een doorbraak in zijn werk naar
meer begrijpelijkheid heeft zich reeds
eerder voltrokken: met „Regno di Na-
poli" uit 1978, die na vertoning op de
Cinemanifestatie Utrecht nu (geluk
kig) zijn weg naar de Nederlandse
bioscoop heeft gevonden.
dis met Willem de Mérode
sr De bilbiotheek van
□versiteit heeft in de stu-
Hcie drukken" (De Boele-
TEF nsterdam-Buitenveldert)
^telling ingericht, die „Op
de Mérode" heet.
E ,iikai
:aties van de dichter
ERii keuze te zien uit zijn
3000 boeken tellende
die na de Mérodes dood
zijn erfgenamen aan de
ichonken. Daar zijn veel
:in, zodat voor de tentoon-
(thema „reizen" werd ge
kozen. Door middffl van boeken, et
sen, schilderijen, u «ordt aandacht ge
geven aan De P flérodes geboorte
streek Groning én zijn „levens
reis", zijn kunstre Szen, en reizen, die
hij thuis, in zijn st bel gezeten, maakte
met een boek in de hand. De bedoe
ling is de dichter iniet alleen als dich
ter te laten zien, maar ook in zijn
relatie tot zijn bibliotheek.
De tentoonstelling, gewijd aan „de
meest begaafde christelijke dichter
van onze tijd", ;ls 14 maart geopend.
„Regno di Napoli" is, zoals alle films
van Schroeter, een melodrama door
trokken van muziek, maar de lyriek is
niet meer doel op zichzelf: realisme
en maatschappelijk engagement heb
ben indrukwekkend hun intrede
gedaan.
De film omspant een tijdvak van der
tig jaar (tussen 1944 en 1974) in een
Napolitaanse volkswijk. Op de dag
van de bevrijding, toen de hoop op
lts
een beter leven bloeide tussen de
sloppen, wordt Vittoria geboren:
dochter van een vurige communist en
een diep-gelovige vrouw. Zij volgt (in
haar vroegejeugd) het spoor van haar
moeder, haar jongere broertje Massi
mo, dat van zijn vader, maar hun
hoop en geloof leiden tot niets en het
geluk is hen niet beschoren: Massimo
belandt, na een Vietnam-demonstra-
tie, in de gevangenis. Vittoria brengt
het met ijzeren wilskracht en vlijt tot
stewardess, doch ook aan haar blijft
de wanhoop kleven. Napels is een
moeras, waarin elk menselijk streven
verstikt.
Schroeter laat rondom die twee een
aantal Napolitaanse mensen krioe
len: een buurvrouw verkoopt haar
dochter aan een Amerikaanse sol
daat voor een zak meel, schiet later,
als diezelfde dochter sterft omdat er
in Napels alleen voor heel veel geld
peniciline is te krijgen, haar tweede
man, die voortdurend druk in de weer
is voor de communistische partij, op
straat dood en belandt in een krank
zinnigengesticht; de vertederende
Rosaria de Frangaise, die Vittoria
haalde, prostitueert zich dertig jaar
lang in een met een rood gordijn
afgeschermde barak en krepeert als
een beest op straat; een tirannieke
fabriekseigenares, die jonge meisjes
verlokt tot prostitutie, wordt gek van
het alwaai in haar eigen bedrijf en
schiet een protesterende arbeider
neer.
Zo'n opsomming van spectaculair en
theatraal leed en geweld mag bela
chelijk lijken (hoewel Schroeter prak
tisch alleen ware gebeurtenissen
heeft verwerkt), in de film is het dat
nooit. „Regno di Napoli", voortge
stuwd door de volksmuziek, stoot
door het melodrama heen en bereikt
de vaste bodem van het echte, eerlij
ke gevoel. Warmte omgeeft alle figu
ren als een soort aureool, Schroeters
grote liefde voor deze ongelukkigen
neergesmeten in een nachtmerrie
achtige, in staat van o.ntbinding ver
kerende stad zonder hoop op een we
dergeboorte. kan geen ogenblik in
twijfel worden getrokken.
Deze mensen hebben hun menselijk
heid niet verloren, ze leven.gela
ten. vurig, soms groots en meesle
pend. Onvergetelijk zijn vele beelden,
bovenal de wrede, surrealistische, ri
tuele dans op een verlaten plein van
twee gemaskerde en barbaars aange
klede figuren (de Napolitaanse Polici-
nalla wordt voortdurend met de
knoet neergeslagen). Hij wekt associ
aties aan allerlei vormen van onder
drukking; van de knecht door de
baas. van de vrouw door de man, van
de martelaar door de beul. Hij stamt
uit het verre verleden maar heeft in
die stad zijn geldigheid behouden.
Werner Schroeter hoefde niet op zijn
Gouden Beer te wachten, reeds met
„Regno di Napoli" heeft hij een
plaats veroverd in de rijen van de
grote regisseurs.
Amsterdara-Tuschinski 3, 16 jr.
Capo Blanco
ADVERTENTIE
ijve
aism tel van de Israëlische film „Moments" luidt: „liefde die geen begin heeft gekend zal
ling;
en einde komen". De film is geschreven en geregisseerd door Michal Bat-Adam, die
armelijke hoofdrol in de film .speelt. Het is een film over twee jonge vrouwen,
rrouwen, met een tederheid tf;n opzichte van elkaar, die grenst aan zinnelijke
igskracht. Zelfs seksuele aantrekkingskracht, maar daar toch ook weer mijlen ver
Anders fietsen is
óók héél wat
pondjes kwijtraken
6 derd.
(01 iwen zijn de Israëlische
"rangaise Anne. De film
DU telden van Yola, in haar
naar huis. Tijdens die rit
aanjjij yQia een monologue
jjVöearin zij er zich reken-
mslejeft. dat het leven dat zij
Sta&oontje leidt een opvul-
B tijdsruimte die er ver-
het schrijven van brie-
en het ontvangen van
Anne. Bij haar thuis-
'ola Anne aan, die voor
.is overgekomen. Als
Jl thj| avond tegenover elkan-
men de herinneringen
de uitbeelding van die
Broze herinneringen,
die de twee meer naar
ie werkelijkheid voeren,
lelijkheid omschrijven.
van Yola en
t uit de trein, beiden op
ilem, zonder elkaar te
gevoelscomplicatie van
iwerkt met een behoed-
een aanvoelingsvermo-
dat je onweerstaan-
ngeleid in een zeer
van individu en
twee voelen zich tot
■trokken door het on-
dat individualiteit
zoals zij vertelt, bezig
van een boek; Anne
is fotografo. Met. zoals zij op een
gegeven og enblik tussen neus en lip
pen meedeelt, een speciale belang
stelling voc ir reacties van mensen op
onbewaakt e ogenblikken.
Het tweeta 1 heeft geen uitvoerige „in
leidingen" nodig om tot begrip van
elkaar te komen. De spaarzame me-
dedelingei over voorkeuren of gedra
gingen zijn voldoende voor weder
zijds doorzien van individuele eigen
schappen.. Daardoor voelen de twee
zich ook niet wezenlijk gestoord, als
zij tot dijogen komt en die in verwij
derde zlri als kwetsend worden erva
ren: een onverwachte tocht van Yola
uit Jeruj jalem naar Te Aviv, een snel
voorbijg aande gepassioneerde relatie
van Am ie in het hotel met een daar
geïnstalleerde agent van de veilig-
heidsdif ;nst.
De twe»doorzien elkanders individu
aliteit, maar belasten er elkaar niet
mee. Omdat daaronder een als bij
zonder ervaren menselijke verwant
schap .'Stroomt; een verwantschap die
sterker is dan de individuele omstan-
digheden. Dat gevoel van verwant
schap is de sterkste relatie tussen de
twee:: de begin- en tijdloze liefde. Het
brenjgt Yola er toe om Anne te betrek
ken 'b^j een liefdesact met haar man.
In w ezen voor hem een vernederende
tussenfase. Het individuele ontwik
kelingspatroon van de twee blijft ech
ter te sterk om hun menselijke zinne
lijk e voorkeur voor elkaar definitief
te honoreren. Het beste voor hun on
derlinge genegenheid is, dat zij ver
van elkander blijven met briefwis
seling als go between.
De ingehouden, respectvolle manier
van filmen geeft aan het geheel een
emotionele kracht, die weliswaar ge
dempt is maar diep doorwerkt.
Amsterdam-City 2 en Movies 1,16 jr.
D.O.
Yola en Anne
Ais er één regisseur is, die door Hollywood werd verpest, dan is het wel de Engelsman J. L.
Thompson. In het land van herkomst maakte hij sociaal geëngageerde, boeiende films („Yield
to the Night"), in Amerika wierp hij zich op spectaculair avonturenwerk dat oorspronkelijk
uitblonk door smakelijke vakkundigheid en romantisch appeal („The Guns of Navarone"),
maar zeer snel afzakte tot ongeveer het punt nul.
Zijn „Capo Blanco" (nee, née, de titel
is niet toevallig geassocieerd aan de
„evergreen" Casablanca, displaced
persons en nostaligsche romantiek in
de tropen, weetjewei), is flutwerk van
de eerste orde. Ergens in een uithoek
van Peru is vlak na de tweede wereld
oorlog wat menselijk wrakhout aan
gespoeld, te weten een Amerikaan,
die door de justitie wordt gezocht, en
een Duitser, op de vlucht voor de
Neurenbergse processen. De een is de
baas van een kroeg, waar heel wat
wordt afgefilosofeerd en gewauweld.
de tweede zet het oude dictatoriale
leventje voort, geholpen door het
hoofd van de politie (zoals de wind
waait, waait mijn hoedje).
Zo staan de zaken, maar in 1948 komt
er leven in de brouwerij: er verschij
nen een mooie vrouw en een Engelse
oorlogsbodem, beide op zoek naar
een schat. Papperlepap, dat blijkt
niet mis: moorden, zelfmoorden,
zielsverdriet en een happy end zijn
het gevolg, maar je wordt er warm
noch koud van, want landerige onzin
is het parool.
Breaking Away:
Wie denkt dat hij althans aan de
acteurs nog enig plezier kan beleven,
komt bedrogen uit. Charles Bronson
lijkt voor de gelegenheid gebaad in
notensap, maar zijn ruwe, rimpelige
ouwe kop wordt door dat bruin ook
niet charmanter; Dominique Sanda
is uit wanhoop maar aan het kronke
len en sloffen geslagen. Fernando
Rey gooit zonder rust of duur zijn
handelsmerk douche gekwinkeloog)
in de strijd; en de eminente acteur
Jason Robards draait op minder dan
halve kracht. Rommel.
W.W.-B.
Amsterdam Cinema International
en Du Midi; Den Haag Apollo 1 en
Babyion 3; Rotterdam Cinerama;
Alkmaar Victoria; Eindhoven
Metropole; Nijmegen Calypso 1,16
jr.
door D. Ouwendijk
De Amerikaanse filmcritici hebben „Breaking away" van Peter Yates in *79 uitgekozen als
„beste film." In welk kader die onderscheiding is geplaatst wordt niet vermeld. Daarom zegt
zo'n kwalificatie, op zich, weinig óf niets. Yates is een goed filmregisseur, die ooit een
uitermate simpele en intens gevoelige film over jonge mensen heeft gemaakt, namelijk „John
en Mary."
sciiRegno di Napoli".
(kal
9 (p
1 na
m ku#
illen
Raai
rdag
10
etissele
ïat 4fcnd
In „Breaking away" gaat het opnieuw
over jonge mensen en hun intrede in
het leven. De aarzelende Intrede, die
op het eerste gezicht nodeloos moei
lijk wordt gemaakt door de nog on
verwerkte noodzaak om uit de onge
dwongenheid van het betrekkelijk
zorgeloze jeugdbestaan over te stap
pen naar volwassenheid.
In zekere zin is dat ook het thema
geweest van Verhoevens „Spetters".
Maar misbruikte Verhoeven veel
brooddronkenheid van jonge mensen
ten bate van een gesmeerd lopend
geval, in ..Breaking away" herken Je
duidelijk een begripvolle benadering.
Jonge mensen met hun „problemen"
(wat zijn ze in werkelijkheid, als ze op
de blote hand worden genomen?)
worden niet te ldjk gezet (zoals in
„Spetters"). Zij geven zich zoals ze
zijn: in dit geval kleinsteeds, burger
lijk, snel gegriefd maar even vlug ook
weer verzoend met niet te keren om
standigheden.
De figuren om wie het gaat zijn de
jongens Mike, David, Cyril en Moo-
cher. Ze hebben de middelbare school
afgelopen en staan voor een keuze. In
het stadje waar ze wonen is een uni
versiteit gevestigd. De vier zien in de
studenten andere wezens dan ze zelf
zijn; zij voelen zich door afkomst
en/of huiselijke omstandigheden
nu de minderen en verbergen dit door
stoer te doen of, zoals David, door
zich een andere identiteit aan te me
ten. pavid is verzot op wielrennen,
zijn grote voorbeeld zijn de Italiaanse
wielrenners en hij speelt, een Italiaan
te zijn.
Tot grote ergernis van zijn oer-Ameri-
kaanse „pappa", handelaar in twee
de-hands auto's. David traint als een
waanzinnige en slaagt er daardoor in
om een zeer behoorlijke conditie op
te bouwen. Hij heeft eraan te danken,
dat hij door een vrouwelijke studente
wordt opgemerkt: een romantisch
meisje, dat met haar „Italiaantje"
dweept. David krijgt een scherpe
knak in zijn bloemrijke Italiaanse
fantasieën, als hij mee doet met een
race, waar „echte" Italiaanse wielren
ners, een Cinzano-groep, bij betrok
ken zijn. Dank zij zijn conditie jaagt
David de Italianen op. Gestoord in
hun opzet, op een gemakkelijke ma
nier geld te verdienen, steken de Itali
anen een fietspomp tussen de spaken
van Davids fiets. Hij gaat onderuit en
meteen stort zijn Italiaanse wereld in
elkaar. Dat wordt de aanleiding tot
een volwassener levenshouding.
Er is in de film een flinke dosis humor
verwerkt. De jongens, die als hoofd
personen van de film zijn gekozen,
bewegen zich met een natuurlijke on
behouwenheid, die eerder aandoen
lijk dan stuitend is. Je kunt zeggen,
dat Yates een vriendelijk boekje
heeft open gedaan over jeugd, die
veelal met schamperheid bekeken
wordt. Onredelijke schamperheid, als
je tenminste gevoel hebt voor roman
tiek onder naar buiten uitgedragen
grofheid.
Amsterdam-Rembrandtpl.th.; Den
Haag-Odeon I; Rotterdam-Lumière,
a.l.
ADVERTENTIE
I
:onti is een regisseur ge-
tlende prestaties, van
tot pathetisch, van
larmoyant. Hij is een.
geweest, die de geneigd-
i meer te laten meiesle-
er moment opgekomen
alle melodrama tiek,
annex was dan/ door
Hij heeft aansluiting
het neo-realisme,maar
t een gepassioneerde es-
de rest moet worden
PRÉ|Visconti steeds persoon-
is gebleven. Een film
een eigen stempel. Dat
zijn film „Bellissima",
irnational in omloop
daterend uit de jaren
sferd
817
vra i'
KOfl *9
i|b flterr
itenkl
Tel
169
923! B dertig jaar ouc|. Zij ligt
ectief van het n<fco-realis-
rotend van de orver-reële
'AGtte Visconti zo dikwijls
heeft gespeeld. Type
rend hiervoor is het optreden van
Avnna Magnani in de film ongeremd
Magnani, tegelijk ongeremd volks re
alistisch. Het maakt, dat Je ten aan
zien van de film een tweeslachtige
houding wordt opgedrongen. Ener
zijds bewondering, anderzijds irrita
tie over een in zich onmogelijke ver
esthetisering van een lelijke werke
lijkheid. Daarmee bedoel ik niet ,,le-
lij kheid van toestanden", maar lelijk
heid van stijl.
Moederliefde
He t verhaal gaat over een uitermate
voortvarende moederliefde, die tot in
hei: merg gewond raakt door een niets
ontziende, proleterige zakelijkheid in
de filmwereld. De vertolking van een
dengelijke moederliefde, met inbegrip
van, alle reacties op de verwondingen,
was aan een actrice als Magnani vol
ledig toe te vertrouwen. Het is een
creatie geworden, waarin alle regis
ters van talentvol maar overtrokken
realistisch acteren tot het uiterste toe
zijn open getrokken. Een prestatie,
die ondanks al het extreme, waarde
ring verdient, want bij een minder
talentvolle actrice dan Magnani is
geweest zou het lawijt het waar
schijnlijk hebben gewonnen van de
oermenselijke Intonatie. En die is er.
Via een radio-uitzending worden
moeders opgeroepen om zich met een
dochtertje van een Jaar of zes naar de
studio-complexen van Cinecitta te
begeven, omdat er een peuter moet
worden gekozen voor het vervullen
van een filmrol. Met alle bekende
Italiaanse drukte spoeden de moe
ders zich naar de studio, waar een
keuze zal worden gemaakt. Onder
hen Maddalena Cecconi (Anna Mag
nani) met haar dochtertje Maria (een
alleraardigste rol van Tina Apicella).
Maddalena is een volksvrouw, be
kend uit de neo-realistische typolo
gie. even ruim van hart als van mond,
vaardig in het handenspel en bereid
om voor „de kinderen" (in dit plan
het dochtertje) elke centimeter le
venstoekomst in te palmen. In haar
voortvarendheid, waarbij zij alle mid
delen te baat neemt, verkijkt Madda
lena zich volledig op de mogelijkhe
den van haar dochtertje Maria. Zij
voelt zich dan ook ten diepste versla
gen als blijkt, dat Maria alleen maar
gebruikt zal worden als „komisch
aapje".
De film is op het randje af een draak.
Alleen Visconti's talent heeft haar
ervoor weten te behoeden, dat de
esthetisering van het volks realisme
een ridicule inslag heeft gekregen.
Indrukwekkend is de film niet, al
onderken je de belangrijkheid van de
regisseur. Maar tot een hoger kwalifi
catie dan dat de film te verdragen is.
kan ik niet komen.
Amsterdam-Kriterion; Den Haag-
Kijkhuis. 16 jr.
D.O.
U bestelt Spa. U betaalt voor Spa.
Zorg dan ook dat u echte Spa krijgt
Dus, Spa uit het flesje, met het
Spa etiket
Spa is natriumarm, met een_
verfrissende smaak.
Prolongaties
en reprises
Apocalypse now Indrukwekkende
an tl-oorlogsfilm over Vietnam van
Francis Coppola Een filmbeleve
nis. De gehele week in Rem-
brandtpl.th. Amsterdam: Casino 3,
Breda; Select, Ielft; Royal, Echt;
Metropole 1Den Haag; Flgl, Zeist,
Molenstraatth., Wagenlngen.
Manhattan Woody Aliens nieuwste
film, een ode in zwurt-wlt aan zijn
geliefde stad New York. De gehele
week in Alhambra 1. Amsterdam.
Tl vol i 3, Apeldoorn; Casino 1. Bre
da; Metropole 3. Den Haag; Roxy,
Haarlem; City 4. Hilversum; Came
ra 1. Tilburg. Euro 2. Alphen ad.
Rijn; Sprtnghaver, Utrecht, Euro 1.
Dordrecht; Alhambra 1, Rot
terdam.
De Klompenboom Prachtige pasto
rale over Italiaans landleven aan
het eind van de vorige eeuw van
Ermanno Olmi. De gehele week ln
TJvoli. Apeldoorn.
Die Blechtrommel Film van Volker
Schlöndorff, naar het boek van
Güntcr Grass, uniek vooral door de
Inbreng van David Bennent. De ge
hele week ln City 1. Amsterdam;
Cineac. Den Haag. Lumlère 1. Rot
terdam; Camera. Utrecht; Concert
huis. Groningen. Lldo 2. Leiden;
Rembrendt 3. Eindhoven; Saskia.
Arnhem, Centrum, Nijmegen; Stu
dio. Leeuwarden, Orand 2. Amers
foort; Harmonie. Tilburg, Grand.
Breda; E.D.B.L, Deventer
Messidor Navrante film over een
winterse reis van twee meisjes door
zomers Zwitserland van Alain Tan
ner De gehele week in Club 5. Leeu
warden.
Die Ebe der Maria Braun Rainer
Werner Fassbinder dringt met de
middelen van het melodrama door
tot de kern van het Westduitse
„Wlrtschaftswunder" De gehele
week ln Casino. Den Bosch; Came
ra. Tilburg; Concertgebouw. Henge
lo; Studio. Venray; 14 maart Film-
huls Zierikzee, 15 maart Filmhuis
Gouda
De Mens uit Marmer Magistrale
film van de Pool Andraej Wajda 14
en 15 maart "t Hoogt, Utrecht
Les petites Fugues Bijzonder char
mante film van de Zwitser Yves
Yersin. over een oude boerenarbel
der die op zijn brommer de vrijheid
verkent. 14 maart Filmhuis Roer
mond; 18 maart Filmhuis Emme-
loord
La Notte De film waarmee Miche
langelo Antonioni twintig Jaar gele
den beroemd werd, met in de hoofd
rollen Marcello Mastrolanni. Jean
ne Moreau en Monica Vltti 14 en 15
maart Krtterion, Amsterdam
Prépare* vos Mouchoirs Bijzonder
amusante, satirische Franse kome
die van Betrand Blier, met prechti
ge rollen van Oérard Depardleu en
Patrick Dewaere De gehele week ln
Lux or 2. Deventer. 8tudlo Haar
lem; Lumiére 3. Rotterdam, Lux or
2. Beverwijk.