De stok en de hond
5 3I|EÏ*Ï -
mt
Tekening van een lezer
I
KABINET
GEVAAR
.8
Commentaar
POLITIEK
>3
de milcrosant komt DËDAGl
riname-debat
jzelingen
15-
toch een leuke
dag
stuur 'n brief
Vrouw omgekomen
bij aanrijding trein
TERDAG 8 MAART 1980
BINNENLANP
TROUW/KWARTET
5
DA-fractie in de Tweede Kamer
Edcze week tegen de mntic-Bol-
(1 gestemd De motie spreekt van
l op een spoedig herstel van de
vratie in Suriname, op verkiezin-
Innen afzienbare tijd en eerbiedi-
|van de mensenrechten.
DA'ers bevonden zich bij het
Instemmen in het eenzame gezel-
van de CPN. die met de hele
Ivan /aken in Suriname nauwe-
Iraad weet. maar in elk geval in
■motie een uitdrukking zag van
naar een koloniaal verleden.
rwoordvoerder Van Zeil was wat
lier in zijn woordgebruik, maar
lij proefde in die motie een in-
ng in de binnenlandse aangele
iden van een vrije en souvereine
k. Het CDA wil de ontwikke-
in Suriname nog even aanzien
ch daarom terughoudend opstel-
hoewel het nog maar net de
is of tegenstemmen tegen een
lijke motie overal in het land zal
omen als een blijk van terughou-
heiclEn trouwens: waar komt die
tioudendheid uit voort? Uit wijs-
uit angsthazerij, uit kortzichtig-
geven: er zullen op dit ogenblik
weinig verstandige mensen in
rland of Suriname zijn, die zich
:n wagen aan duidelijke voorspel-
n over wat er allemaal in Surina-
;aat gebeuren. Zoveel is immers
twee weken na de staatsgreep
luidelijk geworden: er moet daar
geïmproviseerd worden bij ge-
n een duidelijke lijn en politie-
■rsl besluit van de Iraanse studenten,
n. fu al meer dan vier maanden in de
attrikaanse ambassade in Teheran
noètkeren, om hun gijzelaars over te
aan de islamitische revolutio-
raad. is een verheugende ontwik-
Voor dit besluit is wel heel wat
I nodig geweest .van de kant van de
jje|se autoriteiten op de studenten,
ïwil
(J3druk werd noodzakelijk omdat zij
v*t.iris-generaal Waldheim van de
ecfnigde Naties beloofd hadden dat
gel commissie voor het onderzoek
'oo| de wandaden van de sjah de
gélaars in ieder geval zou mogen
eken.
identen hebben steeds geweigerd
immissie tot de gijzelaars toe te
wanneer het daarbij alleen om
iumanitair bezoek zou gaan. Hun
it de gijzelaars over te dragen is
ennelijke poging de eer aan zich-
het'e houden. Hun frustratie over de
-di ling van de autoriteiten kwam
er duidelijk tot uitdrukking in hun
atKvaarde dat zij hun beweegrede-
'e 1 voor de Iraanse adio en televisie
en mogen uiteenzetten.
du
Joverdracht van de Amerikaanse
imaten maakt verder duidelijk dat
'aanse autoriteiten bezig zijn de
inschap in de samenleving te he-
n op de origeregelde elementen,
lunnen in ieder geval effectiever
iproken worden op hun verant-
elijkheden dan de studenten,
lee een uiteindelijke vrijlating
de gijzelaars vergemakkelijkt
kc conceptie bij de initiatiefnemers
van de staatsgreep.
Boeiend om het gade te slaan, temeer
daar verrassingen niet zijn uitgesloten
Maar omdat die verrassingen ten goe
de öf ten kwade kunnen zijn. kan
Nederland juist op grond van de
oude relaties niet onbewogen terzij
de staan. Over hoeveel landen en over
hoeveel interne aangelegenheden
heeft de Tweede Kamer zich in het
verleden al niet uitgesproken Terecht
overigens, want het lot van landen en
volken hangt maar al te dikwijls sa
men. Voor het CDA is er dan nu
echter kennelijk een uitzondering,
maar op haar beurt stelt die houding
nu toch ook de vraag aan de orde wat
in het verleden de waarde is geweest
van CDA-uitspraken over mensen
rechten e.d. in andere landen.
Trouwens, of Nederland dat nu prettig
vind of niet en of de CPN of welke
andere groep dan ook honderdmaal
begint te toeteren over heimwee naar
een koloniaal verleden of aanverwante
kwalificaties; het feit ligt er nu een
maal dat Nederland een zeer bijzonde
re band heeft met Suriname en dat
duizenden in Suriname en Nederland
zelf met verlangen uitkijken naar een
principiële plaatsbepaling van Neder
land in een nog steeds onzekere toe
stand. Daardoor kan een dergelijke
uitspraak wis en waarachtig een posi
tieve uitwerking hebben.
Er zullen heel wat mensen zijn, die het
tegenstemmen van de CDA-fractie
niet begrijpen. Men kan voor al die
niet-begrijpers begrip hebben.
Hoewel de overdracht van de gijze
laars nu hun vrijlating vereenvoudigt
heeft, wil dat nog niet zeggen dat die
daarmee ook bespoedigd wordt. Aya
tollah Khomeini heeft gezegd en
zijn wil is nog steeds wet dat het in
april te kiezen parlement over het lot
van de Amerikaanse diplomaten zal
moeten beslissen. Dat betekent dat het
nog gemakkelijk een maand kan duren
voordat de gijzelaars weer terug naar
huis kunnen. Wellicht kunnen zij de
laatste maand van hun gevangenschap
in ieder geval in comfortabeler om
standigheden doorbrengen.
Zowel de gijzeling in Teheran als ook
gewapende acties tegen ambassades in
andere landen, doen wel de vraag
rijzen of er niet een fundamentele
herbezinning moet komen op de nale
ving van de regels van het internatio
naal diplomatiek verkeer. Over deze
regels werd al tijdens het Weense Con
gres van 1815 overeenstemmine be
reikt.
Ze zijn een te grote verworven
heid om ze door gewapende acties uit
de toch al door weinig regels beheerste
internationale verhoudingen te laten
verdwijnen.
Het verdient <aarom aanbeveling dat
de onschendbaarheid van diplomatie
ke vertegenwoordigingen nog eens na
drukkelijk bevestigd wordt, bij voor
beeld door de algemene vergadering
van de Verenigde Naties, yerder zou
den er nadrukkelijk internationale af
spraken moeten worden gemaakt over
de afhandeling van schendingen van
deze diplomatieke rechtsregels.
DEN HAAG Het is bijna
geruststellend, dat er voor het
politieke en maatschappelij
ke conflict waar we deze week
met onze neus opgedrukt wer
den. in ieder geval stokken in
alle soorten en maten voorra
dig zijn om de hond te slaan.
Het is de schuld van de ineenstorten
de economie, het onverantwoordelij
ke neo-conservatieve gedrag van de
vakbeweging, de futloosheid van de
werkgevers, de moedeloosheid van
het kabinet of in plaatjes uitgedrukt:
het ligt aan Kok. Albeda. Van Aar-
denne. Den Uyl. Lubbers. Gelieve aan
te kruisen wie de meeste ergernis
heeft veroorzaakt.
In ieder geval hebben de hoofdrolspe
lers van dit eigentijdse drama hun
best gedaan een flink aantal stokken
ter beschikking te stellen. Zo meende
Lubbers in volle ernst, dat „Den Uyls
voorstellen in ieder geval niet kunnen
voorkomen, dat nog veel meer men
den op straat zullen komen." Den Uyl
op zijn beurt bespeurde in de aanpas
singspolitiek van het kabinet ..een
teruggang naar de dertiger jaren."
Albeda verweet de organisaties bitter
„de gehele economische ontwikke
ling langs zich heen te hebben laten
•gaan," met als gevolg dat „én de
werkgevers én het kabinet nu met
hun rug tegen de muur zijn komen te
staan". Kok veronderstelde dat het
kabinet op ontoereikende gronden de
prijscompensatie wil aantasten, voor
het behoud waarvan de vakbeweging
nota bene onder het kabinet-Den Uyl
de barricaden op is gegaan
Welbeschouwd zijn het echter even-
zovele vluchtwegen die hooguit een
illustratie vormen van het wederzijd
se onbegrip, het volkomen langs el
kaar heen praten en de vervreem
ding, die deze week als een beangsti
gende werkelijkheid hoog lag opge
tast. In de eerste minuut van het
L - SU. li'
door Willem Breedveld
Afgelopen dinsdag bereikten de demonstraties van de FNV tegen het loonbeleid van de regering hun hoogtepunt op de Dam in Amsterdam.
parlementaire debat stond al vast.
dat het maatschappelijk protest bui
ten en het politieke gebeuren binnen
in geen enkele verhouding tot elkaar
stonden De enige bruggenbouwer
tussen deze twee werelden, de voor
zitter van het CNV, Harm van der
Meulen, zat er wat verdwaasd bij. Er
klopte volgens hem niets meer van:
de regering, de CDA-fractie, de oppo
sitie. Wim Kok. allemaal sloegen ze
de plank mis. Er was om het met de
woorden van de Psalmist te zeggen,
kennelijk niemand die goed deed.
ook niet tot één toe
'Contractie'
Wat ook de verklaring van dit algehe
le onbegrip moge zijn. in ieder geval
niet het muggezifterige gelijk of on
gelijk van de ene partij boven de
andere Een mogelijke verklarings
grond biedt het woordje „contractie".
wat letterlijk vertaald samentrek
king betekend In de economie is dit
woord opgedoken toen duidelijk
werd dat de bomen van de materiële
groei niet tot in de hemel konden
reiken. Er traden verzadigingsver
schijnselen op. grondstoffen en ener
gie (olie) werden schaars en duur.
Onder die omstandigheden bleek het.
alle geldinjecties ten spijt, steeds
moeilijker, de economische groei er in
te houden. Het harde woord moest er
daarom maar uit: de geldstroom
diende zich aan deze gewijzigde om
standigheden aan te passen, samen
te trekken, op straffe van een totale
ontwrichting van de economie. Con
tractie dus.
Wat echter op papier een simpele
ingreep lijkt betekent in de maat
schappelijke werkelijkheid echter
vooral pijn lijden. Het komt er op
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859. 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
De „gele tomaat" en de „micro-
sant" komen er aan. Hiermee
hoopt de Nederlandse glastuin
bouw in te spelen op de behoefte
bij de Nederlandse consument
naar nieuwe produkten. Vooral
bij groenten is vaak gebleken dat
de consument erg gevoelig is
voor een al bekende groente in
een nieuw kleurtje. Zo heeft de
gele paprika zich in een stijgende
populariteit mogen verheugen.
(De slagzin ,,'t is rood en groen/ je
kan er veel mee doen" kan zo
langzamerhand dan ook beter ge
wijzigd worden in .,'t is rood.
groen en geel/wordt het eigenlijk
niet een beetje veel".)
De nieuwe gele tomaat is binnen
niet al te lange tijd in twee uit
voeringen te verwachten: als
gladde en als vleestomaat. De
eerste microsanten worden vol
gende maand verwacht. Deze
bloem is een variant op de zeer
bekende chrysant. De microsant
heeft kortere takken en meer
bloemen.
De twee nieuwe produkten zijn
een uitbreiding van het in de af
gelopen jaren al sterk gegroeide
assortiment bloemen en groen
ten van de Nederlandse glastuin
bouw Aan de gele tomaat gingen
vooraf: de ijsbergsla (schijnt
knapperig te zijn), de courgette
(lijkt wat op een komkommer) en
al eerder de koolrabi en de Chine
se kool. Bij de bloemen konden
wij al kennismaken met het gips-
kruid en statice (paarsblauw
bloemetje). Deze twee produkten
worden nu nog voor het grootste
gedeelte uit Israël ingevoerd,
maar over een paar maanden ver
wacht men een sterk toenemende
aanvoer van Nederlands gips-
kruid
Naast het al genoemde argu
ment. dat produktievernieuwing
voortkomt uit de wensen van de
consumenten, kan ook energie
besparing een reden zijn. Om de
stijgende kosten van vooral aard
gas het hoofd te kunnen bieden
zijn de Nederlandse tuinders de
laatste jaren op grote schaal be
gonnen met energiebesparende
middelen, bijvoorbeeld het op
nieuw gebruiken van warmte en
klimaatbeheersing. Gezocht is
ook naar produkten die naar ver
houding maar weinig energie no
dig hebben. De rammenas (fami
lie van de radijs) is zo'n produkt.
Meegenomen is dan dat dit pro
dukt bij de Nederlander goed in
de smaak valt. Was de omzet van
de rammenas op drie Westlandse
groentenveilingen in 1973 nog
maar tienduizend gulden, vorig
jaar was die omzet gestegen tot
bijna twee-en-een-half miljoen.
Scheepsbouwer Cornells Verol-
me moest te elfder ure verstek
laten gaan. Hij had het stralende
middelpunt moeten vormen op
het feestje dat donderdag was
georganiseerd om de verschij
ning van Nederlands jongste dag
blad. De Dag, te vieren Redac
teur Ger Lammens, die als gast
heer optrad, moest met spijt mel
den dat Verolme door ziekte was
geveld. Het plannetje om de be
jaarde magnaat in het bezit te
stellen van het eerste exemplaar
van een door Vader Abraham vol-
gezongen plaatje, dat iets met de
scheepvaart van doen schijnt te
hebben, viel daardoor lelijk in
net water
Desondanks werd het nog heel
genoeglijk in uitgerekend Zand-
voorts enige nachtclub, die De
Dag als locatie had gekozen. De
intimi, die op vertoon van een
toegangskaart de schemerige
ruimte waren binnengeloodst,
werden vergast op een optreden
van de zangeres Conny Vrees
wijk. nog volslagen onbekend,
maar volgens gastheer Lammens
minstens even getalenteerd als
haar Zweedse broer Cornelis. Als
het aan Lammens ligt. staat ook
zij binnenkort op de plaat.
Behalve op het zangeresje, wer
den de gasten onthaald -op met
gulle hand geschonken drank en
op dummy's van de nieuwe
krant, die volgende week zater
dag voor het eerst in de kiosken
zal liggen „Bedankt dat u zo
vrolijk voor de dag komt", stond
er op de doosjes van waaruit de
passanten in een vreesaanjagend
lettertype werd toegebruld dat
het „kabinet in gevaar" is. en dat
een brand in een discotheek voor
een „dans des doods" zorgde
De woordspelingen bleken daar
mee niet te zijn uitgeput. Op pos
ters die de wanden van het eta
blissement opvrolijkten, werd ge
meld dat lezers van andere dag
bladen (NRC Handelsblad. Alge
meen Dagblad. De Telegraaf. De
Volkskrant, Het Parool) „toch
een leuke dag" kunnen hebben.
Aan lezers van deze krant, zo
blijkt uit voorgaande opsom
ming, is De Dag niet besteed.
Voor wie toch geïnteresseerd is
en ook wel eens een leuke dag wil
hebben: het nieuwe dagblad
houdt van klare taal (de regering
„verdient het om zonder pardon
weggestuurd te worden") en ont
hullende foto's, een en ander
naar het recept van de Engelse
bladen Sun en Daily Mirror, die
hoofdredacteur P. J. Muller zich
ten voorbeeld heeft gesteld.
Nieuws waarvan je eventueel wij
zer zou kunnen worden, zal in De
Dag ontbreken.
Het eerste nummer, tachtig pagi
na's dik. verschijnt in een oplage
van 100.000 exemplaren. Muller
zegt te streven naar een oplage
van meer dan 500.000 exempla
ren. Al die kranten zullen los ver
kocht moeten worden, om te be
ginnen voornamelijk in de rand
stad. Een marktonderzoek heeft
Muller niet nodig geacht „Ik
weet gewoon dat de behoefte
groot is," heeft hij laten weten.
De twaalf man sterke redactie is
voornamelijk gerecruteerd uit
medewerkers van het weekblaad
je Weekend, waarvan Muller
hoofdredacteur was, nadat hij
het seksblad Candy op poten had
gezet. Van één lezer is Muller in
elk geval al verzekerd. In Zand-
voort hing donderdag een geluks
telegram van Rob Out. de baas
van Veronica „Als je jong bent
en je wil wat", zo had Out ge
seind. „aarzel je zelfs'niet een
dagblad te beginnen Veel
succes."
In de Sowjet-Unie is weer een lid
van een niet-officiële vakbond
opgesloten in een speciaal psy
chiatrisch ziekenhuis, de zwaar
ste vorm van psychiatrische „be
handeling". Het gaat om Anatoly
Pozdnyakow. Deze arbeider werd
op 10 september vorig jaar gear
resteerd, zogenaamd wegens
straatschenderij, en vervolgens
onderworpen aan een psychia
trisch onderzoek, waaruit geble
ken zou zijn dat hij niet toereken
baar voor zijn daden was. Een
Moskouse rechtbank veroordeel
de hem daarop tot een verbliji
voor onbepaalde tijd in een psy
chiatrisch ziekenhuis. Volgens
Amnesty International wordt hij
vastgehouden wegens zijn mede
werking aan een niet-officiële
vakbond. Amnesty weet nog niet
in welk ziekenhuis Anatoly Pozd
nyakow zich bevindt. Wel blijven
er rapporten bij de organisatie
binnenkomen over de slechte be
handeling van gewetensgevange
nen in psychiatrische ziekenhui
zen Zij worden onder meer ge
dwongen medicijnen in te nemen
die schadelijk zijn en medisch
niet verantwoord.
Wie iets voor Anatoly Pozdnya
kow wil doen, kan een beleefde
brief (Engels of Duits» schrijven
aan de minister van binnenland
se zaken van de Sowjet-Unie. Hij
is verantwoordelijk voor de spe
ciale psychiatrische ziekenhui
zen in zijn land Vraag in de brief
om de onmiddellijke vrijlating
van Anatoly Pozdnyakow. en
druk er uw bezorgheid over uit
dat de patiënt kennelijk niet om
medische, maar om politieke re
denen wordt vastgehouden.
Vraag om publikatie of een ande
re manier van openbaarmaking
van de officiële medische diagno
se. Het adres van de minister is
N A Shchelekovu - Ogarieva 6 -
103009 Moskva. USSR
neer dat op de overheidsuitgaven
moet worden bezuinigd en de inko
mens een stapje terug zullen moeten
Hoe pijnlijk zo'n ingreep echter ook
is. van het politieke bedrijf mag wor
den verwacht, dat het op twee manie
ren leiding geeft aan zo'n operatie.
Ten eerste dat het een duidelijk in
zicht geeft in de omvang van de nood
zakelijke geachte contractie en in de
tweede plaats hoe en onder welke
voorwaarden de ingreep dient te ge
schieden.
Het blijkt dan. dat die leiding van
meet af aan heeft ontbroken. Lubbers
mag deze week in de Kamer wel ferm
hebben gesproken, dat van de CDA-
fractie „mag worden gevraagd moei
lijke beslissingen de dragen", de er
kenning van het falende leiderschap
sprak uit de daaraan onmiddellijk
voorafgaande verzuchting „We staan
met de rug tegen de muur" Of anders
gezegd: in plaats van het voortouw te
nemen, ook waar het moeilijke zaken
betreft, was het een en al aanpassen
wat de klok sloeg, met de verslechte
rende economische omstandigheden
als voornaamste verweer In plaats
van duidelijke lijnen te trekken bleek
het kabinet dezelfde contractie-ver
schijnselen te gaan vertonen als zich
in de economie voordoen Na het ver
trek van Andriessen. die schoon ge
noeg bleek te hebben van de voortdu
rende twijfel, trok het regeringskamp
zich bijna krampachtig samen.
Boerenoorlog
Het gebeuren roept onwillekeurig
beelden op. die doen denken aan de
boerenoorlog Onze voortrekkers
plachten in uren van gevaar hun huif
karren ook in een kring samen te
trekken teneinde op deze manier de
aanvallen van Engelsen, kaffers enzo
voorts af te kunnen slaan Samen
trekking is een poging de beschikba
re energie te bundelen, maar de prijs
die ervoor moet worden betaald is wel
dat zij elders wordt onttrokken.
Of anders gezegd, de concentratie
van het kabinet heeft in de maat
schappij een vacuüm doen ontstaan.
De consequentie daarvan is dat aller
lei andere klachten zich van de vrijge
komen ruimte meester maken. Eén
daarvan is een langzaam maar zeker
op hol slaande FNV en een bitter
teleurgesteld CNV. De stakingsacties
tegen het kabinet waren al op het
randje van wat in een parlementaire
democratie mogelijk is. Er zijn gees
ten opgeroepen die maar moeilijk
hun weg terug zullen kunnen vinden
naar de fles. zeker niet nu gebleken is
dat het protest bij kabinet en rege
ringsfracties geen enkele weerklank
heeft gevonden
In „normale" tijden worden krachten
van deze aard geneutraliseerd in een
voortdurende communicatie Ook
dan zijn loonmaatregelen weieens on
vermijdelijk. maar meestal bestaat er
dan wel zoiets als een stilzwijgend
akkoord Het kabinet-Den Uyl heeft
wat dat betreft drie loonmaatregelen
„overleefd", zonder dat de verhou
ding met de vakbeweging wezenlijk
werd verstoord.
Of minister Albeda deze krachttoer
ook zal vermogen op te brengen staat
nog te bezien. Het is zeker niet uitge
sloten. want op de keper beschouwd
zijn de materiële verschillen niet bij
ster groot. Welbeschouwd gaat het
over een half procent of ruim een
miljard gulden. Alleen al deze getal
len illustreren hoe hachelijk het is
onder de huidige omstandigheden
het gelijk of het ongelijk in het ene of
het andere kamp te zoeken.
Klimaat
Er is nog geen sprake van een onver
antwoordelijke vakbeweging, dan
wel van een onbesuisd kabinet. Vast
staat wel dat het klimaat op het ogen
blik grondig verpest is. De krampach
tige samentrekking van het kabinet
levert vooralsnog weinig overtuigen;
de tafereeltjes op. Zo moet de fractie
voorzitter van het CDA, Lubbers, zich
van de vreemdste beeldspraak bedie
nen om het beleid van zijn fractie te
verdedigen. Om goed door de bocht
te kunnen gaan. beveelde hij aan
pompend te remmen en dat terwijl
iedere automobilist weet dat dit nu
juist de trefzekerste manier is om
juist uit de bocht te vliegen, dan wel
zo snel mogelijk tot stilstand te ko
men. Noch het een noch het ander zal
wel de bedoeling van het CDA zijn.
Maar evenzogoed pakt de contractie
van het kabinet ook m hetoppositiele
kamp averechts uit. Een goed func
tionerende democratie bestaat ónder
meer bij de gratie van het alternatief
Daarvan is onder de huidige omstan
digheden ook weinig terechtgeko
men. De contractie werkt hoe je het
ook bekijkt als een rode lap op een
stier. Dc keuze is daarom de contrac
tieverschijnselen prijsgeven, op straf
fe van het uitbreken van een echte
boerenoorlog. We kunnen ons geluk
kig prijzen dat er vooralsnog alleen
met met losse flodders is geschoten
BORNE (ANP) Op de spoorlijn
Almelo-Hengelo is gistermorgen de
41-jarige mevrouw H A G. Elzinga-
Annink uit Zenderen bij een botsing
met twee aan elkaar gekoppelde loco
motieven op een met knipperlichten
beveiligde overweg om het leven ge
komen. Het treinverkeer is door het
ongeval bijna een uur lang gestremd
;eweest.
MMlIlIl
3da/i
en janj<a
door Fotzc Pijl won
De fontein
Bij ons voor de deur ligt een aardig plantsoen
met een oude fontein die ik nooit heb zien werken.
Voor kinderen net een leuk stukje groen
waar ze fietsen en voetballen tussen de perken
en soms uit nood hun behoefte doen
Dus een opzichter kwam van Publieke Werken
die praatte en praatte maar over fatsoen
en dat je er hier toch niet veel van kan merken.
Hij zou aan het plein wat meer aanzien geven
met een machtige straal uit die oude fontein.
Een zomer lang zijn ze aan het werk gebleven,
het plantsoen leek soms meer op een oefenterrein.
Toen hebben ze 't ook nog klaar gekregen.
Een machteloos straaltje in de hollandse regen.
