Werkgevers eisen stopzetten
«fan stakingen vóór maandag
Den Uyl durft debat over
)ost-Groningen niet aan'
HORIZON
Nederlandse regering 'duikt onder'
TANGS
NEDERLANDSE
ORGELS
Ff
FF
Werkgevers: stimulans
nodig voor octrooien
JV legt ultimatum naast zich neer
Het evangelie werkt door, ook op
Gaf U al aan de zending?
uïï ^-beschuldiging tijdens werkbezoek
k
;ra;
Albeda biedt
excuses aan
INFORMATIE - ONTSPANNING
né binet wil noorden
jjunen met
™>gwaardig werk
Na de coup in Suriname: elke stellingname vermeden
Scholten ontkent
beslissing over
meer straaljagers
Rita
fRDAG 8 MAART 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
3
ADVERTENTIE
onze sociaal-economische redactie
»atÉsTERDAM De werkgevers hebben van de FNV geëist dat de stakingen in de bedrijven
Tvai r maandag worden stopgezet. Gebeurt dat niet dan schorten de werkgevers alle werkzaam-
ntei en in de Stichting van de Arbeid op.
ken
,jzei laad van de Centrale Onderne-
porganisaties <RCO). waarin ze-
erh%werkgeverscentrales samenwer-
heeft dat gisteren aan de FNV
rkgevers veroordelen de manier
op de FNV haar ontstemming
gyptèhet kabinetsbeleid op de bedrij-
et't afreageert. ..Wij blijven van me-
bben dat u met het organiseren van
kriji stakingen in bedrijven, waar
ïaSn sprake is van een sociaal con-
iriet^onrechtmatig handelt," aldus de
In deze situatie kan volgens de
Den
werkgevers door het toedoen van de
FNV de Stichting van de Arbeid niet
functioneren. De stichting is het top-
overlegorgaan van de werkgevers- en
werknemerscentrales.
De FNV liet onmiddellijk weten dat
zij het ultimatum van de werkgevers
om de acties voor maandag te stop-,
pen naast zich neerlegt. .,De werkge
vers hebben de FNV niets te bevelen.
Over onze acties beslissen we zelf.
Daar moeten de werkgevers buiten
blijven." aldus FNV-bestuurder
Frans Drabbe
De federatie heeft al eerder aange
kondigd dat zij maandag zal bekijken
wat voor acties er ondernomen moe
ten worden nu de volksvertegenwoor
diging de nieuwe loonwet heeft aan
genomen. Eventuele acties zullen
zich in afwachting van de parlemen
taire behandeling, gaan richten op de
manier waarop minister Al bed a van
zijn nieuw verworven bevoegdheden
gebruik zal maken.
De Industriebond FNV heeft al laten
weten dat DSM Limburg een 24-uur-
staking staat te wachten. De staking
richt zich zowel tegen de loonmaatre
gel als tegen de plannen van DSM om
het personeelsbestand in te krimpen
met tweeduizend man. Bij de DSM
werken 12.000 mensen. 4700 zijn lid
van de FNV.
In Schiedam besloten de werknemers
bij de Werf Wilton Feijenoord om
maandag een driedaagse staking te
beginnen. Wilton is na de Rotterdam
se Droogdok Maatschappij het twee
de grote bedrijf in de keten estafette
stakingen, die de Industriebond FNV
houdt in het Waterweggebied.
GIRO 6074
Zendingsbureau, postbus 12.
2340 AA Oegstgeest
Kort geding
een onzer verslaggevers
'CHOTEN De FNV verwijt PvdA-fractievoorzitter Den Uyl dat hij een debat over
EDM
ajdd
men t-Groningen in de Tweede Kamer niet aandurft. „Den Uyl wil eerst een beleidsbrief van
Agt afwachten en Van Agt zegt op zijn beurt dat er dan eerst een gesprek met de
ile rdelijke provincies nodig is. Groningen wil echter niet met de regering praten en zo blijft
eiev i op elkaar wachten. Den Uyl neemt de provincie Groningen ook niet serieus",
rate"
;i de FNV-districtsbestuurder praten, dan zou lk daar bij willen zijn.
tevrflfc.Jan Zanen gisteren na een Maar dat is een karaktertrek van mij.
Overigens is het een verantwoorde
lijkheid van Groningen zelf". In dit
verband is interessant dat het juist
de partijgenoten van Den Uyl in Pro
vinciale Staten van Groningen zijn
die het verbreken van het contact
met de regering hebben aangekaart.
izoek van de PvdA-fractie aan
roningen. Den Uyl ontkende
Ve welverigens. Volgens hem komt er
ar de acht een gesprek tussen Gronin-
n op jen Den Haag in ieder geval een
sen iiftdsbrief van de regering en zal het
geve»ierdebat half maart in ieder geval
gen ts hebben.
:Gr<
aagd of hij het verstandig vindt
"roningen niet aanwezig zal zijn
t gesprek tussen het noorden en
:ering, zei Den Uyl: „Als ik hier
foonde en ik wist dat de andere
provincies met Den Haag gaan
Zeggenschap
Tijdens het werkbezoek is ook een
ander fundamenteel geschilpunt tus
sen de PvdA en de FNV gebleken. De
FNV wil meer zeggenschap van de
provincies in het beleid.
ADVERTENTIE
J. Ki
met Frans Talslra in
GRONINGEN - FRIESLAND - DRENTHE
met Jan Jongepierin
NOORD-HOLLAND-
ZUID-HOLLAND - UTRECHT
met drs. J. F. van Os in
OVERIJSSEL - GELDERLAND
met Hans van der Harst in
ZEELAND - BRABANT - LIMBURG
Vier rijk geïllustreerde paperbacks. fotopagina's en 64 pagina's tekst, over het
orgelbezit en de orgelhistorie in ons land.
In de boekhandel voor 16,SO per deel.
BOSCH KEUNING NV - BAARN
De PvdA-fractie voelt hier niets voor
en meent dat het een nationaal beleid
moet blijven. Den Uyl: „Wij zijn wel
voor verruiming van bijvoorbeeld de
provinciale bevoegdheden in de noor
delijke ontwikkelingsmaatschappij
(NOM), maar als je te ver gaat met
regionale bevoegdheden, houdt dat
een groot risico in voor de regio." Hij
was tegen het geven van wettelijke
bevoegdheden aan provincies om be
drijven te steunen. Bij zaken als het
aan land brengen van vloeibaar aard
gas kom je niet ver met een regionaal
werkgelegenheidsbeleid. Ook een re
geling als de WIR (wet op investe
ringsrekening) om bedrijven naar de
regio te lokken, kan alleen in lande
lijk verband. „De verantwoordelijk
heid moet in Den Haag blijven. Je
moet er de regering op kunnen aan
spreken". aldus de PvdA-leider.
Noodwet
Om Oost-Groningen te helpen wilde
Den Uyl desnoods een noodwet om
bij voorbeeld Philips te verplichten
geen arbeidsplaatsen verloren te la
ten gaan die met overheidssteun zijn
geschapen. De scheepsbouwherstruc-
turering moet nu snel worden gereali
seerd, meende Den Uyl. Hij pleitte
ook voor besteding van een deel van
de viereneenhalf miljard extra aard
gasbaten die de regering dit jaar
krijgt in het noorden. Het feit dat de
noordelijke ontwikkelingsmaat
schappij niet is geworden wat het
noorden ervan had verwacht, is vol
gens Den Uyl mede de schuld van dat
noorden zelf. „Dat het een Haagse
zaak is geworden met een zetbaas
van de regering aan het hoofd, heeft
het noorden aan zichzelf te danken.
De NOM is juist bedoeld als een in
strument dat het noorden zelf kan
hanteren.
Dat is onvoldoende uitgebuit. Men
had meer bij de Tweede Kamer aan
de bel moeten trekken toen bleek dat
het te veel een Haagse zaak werd",
aldus Den Uyl.
Gestaakt werd er gisteren in Rotter
dam bij de scheepswerven Niehuis
(650 man) en Waalhaven (175 man),
maar ook elders ontstond er arbeids
onrust in verband met het kort ge
ding van de metaalwerkgevers tegen
de Industriebond FNV. dat gisteren
in Amsterdam diende.
Zo'n 150 metaalbewerkers hadden ge
hoor gegeven aan de oproep van hun
bond om naar het Amsterdamse pa
leis van justitie te komen. Zij voerden
spandoeken met leuzen als „kraak de
loonwet" met zich mee en deelden
pamfletten uit aan voorbijgangers.
In het kort geding tegen de industrie
bond vroegen de metaalwerkgevers
een dwangsom van een miljoen gul
den voor elke stakingsoproep, die de
bond nog zal doen. President mr W. J.
Borgerhoff Mulder van de Amster
damse rechtbank zal maandag uit
spraak doen. De president moet be
palen of bij acties tegen de loonmaatr'
regel het CAO-artikel van kracht is.
dat stakingen verbiedt zolang de
CAO loopt. En dat is tot 1 april.
Bij de uitspraak speelt mogelijk een
rol, dat de bonden willen afzien van
acties in metaalbedrijven tegen de
loonmaatregel, als de metaalwerkge
vers de onderhandelingen over de
nieuwe metaal-CAO willen herope
nen. De onderhandelingen liepen vo
rige maand vast, omdat de werkge
vers niet wilden toezeggen dat er niet
aan de automatische prijscompensa
tie zal worden getornd.
De industriebond vindt het geoor
loofd werkgevers te treffen met ac
ties. die in feite tegen de regering zijn
gericht. „Formeel zijn de werkgevers
tegen de loonmaatregel", gaf de
raadsman van de bond mr M. Steen-
berghe toe. „Maar in werkelijkheid
hebben zij de regering onder druk
gezet om in te grijpen
Van onze redactie economie
DEN HAAG De overheid moet het bedrijfsleven meer
stimuleren tot het aanvragen van octrooien en licenties. Dat
staat in een nota van de twee werkgeversverbonden VNO en
NCW. Zij haken met deze uitspraak in op de innovatienota die
de regering vorig jaar oktober heeft uitgebracht.
Van onze parlementsredaètie
DEN HAAG Minister Albeda
van sociale zaken heeft Kamer
voorzitter Dolman gisteren per
brief excuses aangeboden voor
zijn afwezigheid daags tevoren
in de Tweede Kamer, waardoor
het debat over de positie van
de illegale gastarbeiders moest
worden verdaagd. Volgens de
minister is zijn afwezigheid uit
sluitend toe te schrijven aan
„een betreurendwaardige com
municatiestoornis binnen mijn
departement." De diensten van
de Kamer treft geen enkele
blaam, schrijft hij.
Minister Albeda was donder
dagmiddag toen het debat zou
beginnen in zijn auto op weg
van Uden. waar hij een banen
markt had geopend, naar Den
Haag De Kamervoorzitter
toonde zich erg boos over zijn
wegblijven De bewindsman
schrijft, dat hij zijn afwezig
heid niet alleen betreurt tegen
over de Kamer, maar ook te
genover alle betrokkenen, met
name de buitenlandse arbei
ders zelf Hij belooft Dolman
dat het niet weer zal gebeuren.
Een van de mogelijkheden om snel en
relatief goedkoop bescherming van
bepaalde vernieuwingen te krijgen
zien VNO en NCW in de zogeheten
„gebruiksmodelbescherming." Dat is
een kortlopend eenvoudig octrooi dat
vooral geschikt is voor produkten die
over een paar jaar niet nieuw meer
zijn. Deze gebruiksmodelbescher
ming zou alleen voor produkten moe
ten gelden, niet voor werkwijzen
waarop ook octrooi kan worden aan
gevraagd. In West-Duitsland en Italië
vervult de gebruiksmodelbescher
ming een nuttige functie, aldus de
werkgevers.
VNO en NCW willen dat licenties fi
nancieel worden gesteund, onder an
dere via een door de staat gegaran
deerde kredietregeling om licentie
kosten te betalen, aanloopmoeilijk
heden te overwinnen etc.
De werkgeversorganisaties vinden
verder dat diplomatieke vertegen
woordigers in het buitenland meer
het besef moeten krijgen dat octrooi
en en licentie-transacties van levens
belang zijn voor een gelndustrall-
seerd land. ZIJ zouden meer informa
tie moeten kunnen verschaffen.
Ten slotte moet, zo vinden de werkge
vers. een „zoekmentalltelt" en oc-
trooigericht denken worden aange
kweekt via het onderwijs. Ook de
wetenschappelijke wereld zou meer
van het belang van octrooien moeten
zijn doordrongen en meer research in
die richting moeten doen. Jdus VNO
en NCW
ADVERTENTIE
Minlijn
„VNO-voorzitter Van Veen roept van
de daken dat de regering meer moet
bezuinigen en dat de lonen onder de
minlijn moeten. De vakbeweging be
hoeft dan ook geen scrupules te heb
ben tegenover de werkgevers om in
bedrijven het terrein van vakbond
sacties verzet te plegen tegen de
loonmaatregel", aldus mr Steen-
berghe.
Mr J. van Arkel stelde namens de
werkgevers dat er geen sprake is van
een situatie waarin volgens de CAO
zonder meer tot actie mag worden
overgegaan. Hij bestreed dat bij af
sluiting van de CAO ingrijpen van de
regering niet kon worden voorzien.
Want ook het kabinet Den Uyl heeft
loonmaatregelen op zijn naam
staan", aldus mr Van Arkel. Hij bleef
bij zijn eis dat de industriebond op
straffe van een dwangsom van een
miljoen gulden moet worden verbo
den acties te voeren in de metaalbe
drijven.
CHRISTELIJK GEZINSBLAD VOOR NEDERLAND
Een greep uit de inhoud van het laatstverschenen nummer:
De Bllbel en het kind Wat te doen na Afghanistan? Hoe beleeft een
weikloze zijn werkloosheid? Grootouder zl|n, hoe doe Ie dat? Het verven
van textiel Vlees op tafel RozenIn maart? Maart roert zijn
staart
Voorts heeft het blad de rubrieken NATUUR,
PUZZELEN.
TOERISME, VAN EN VOOR KINDEREN en
En vanaf de maart- en aprilnummers
MAANDELIJKSE INFORMATIE
over:
DE (SIER-)TUIN
HET WEER
GELD- en BANKZAKEN
SOCIALE VERZEKERING
Het blad verschijnt voorlopig eens per
maand en kost 50,per jaar. ook als het
t.z.t. om de veertien dagen verschijnt. Het
bedrag dient bij vooruitbetaling te worden
voldaan. Betaling in termijnen is voorlopig
niét mogelijk.
BON
(invullen met blokletters s vp.)
Noteert u mij als abonnee! Het abonnementsgeld voor
een geheel jaar zal ik voldoen NA BERICHT uwerzijds
NAAM:
ADRES:
POSTCODE:(niet vergeten!)
WOONPLAATS (Prov
adres MAANDBLAD „HORIZON"
Postbus 555 - 1200 AN Hilversum
nze parlementsredactie
enw in'
rkers
ren
ie me
rk te
flAAG Het kabinet-Van Agt
.jnanciële steun geven voor de
ing van vijf a tien nieuwe be-
n in het noorden des lands. Het
heeft dat geld in petto voor
menhangend geheel van mid-
e en kleinere bedrijven op het
van de instrumentenfabrica-
et gaat. aldus premier Van Agt
zomaar om arbeidsplaatsen,
om werk van hoogwaardige
Door Ferry Mingelen
DEN HAAG „Een beetje dictatuur is hetzelfde als een beetje zwanger zijn:
het wordt altijd erger." Met deze sombere voorspelling drukte het PPR
Tweede-Kamerlid Waltmans dinsdag in het Suriname-debat aardig de onge
rustheid uit in brede parlementaire kring over de coup in Paramaribo.
Sat
binet knoopt aan bij een plan
t Delftse bedrijf Enraf Nonius,
samen met de Noordelijke
Jcelingsmaatschappij (NOM)
instrumentenfabriek in Em-
ent vjieeft opgericht. „Wij staan zeer
id, mep tegenover de initiatieven van
Nonius", aldus minister Van
naartfnne (economische zaken) in een
Amerfan de noordelijke autoriteiten,
name gelet op het mogelijke
elegenheidseffect." Een delega-
t het kabinet hoopt volgende
verben gesprek met „het noorden"
J~ iben over dit initiatief en over
maatregelen, die soelaas moe-
ris Ce eden in de uiterst slechte werk-
>8- nheidssituatie
Iteid SS
ibinet is bereid een deel van de
dgas-opbrengsten te gebrui-
»r een nieuwe financiële injec-
het noorden. Dat geld zal met
n goede komen aan de aanleg
weg Veendam-Ter Apel. de
ng van het Wildervanckka-
isaanleg en andere projecten,
tssen in de herinrichtingsplan-
oor oost-Groningen en de veen-
en Tot nu toe heeft het kabi-
knip op de beurs gehouden
ly^gdie werkzaamheden maar „ge-
emst van de sociaal-economi-
problematiek" in het noorden
de aardgas-opbrengsten wor-
ngesproken
Niet dat men op het Binnen
hof nu zoveel waardering had
voor de regering-Arron, inte
gendeel, niet dat men de ser
geants nu direct van kwalijke
bedoelingen verdenkt, inte
gendeel, maar wel omdat men
vreest dat hun greep naar de
macht niet het einde, maar
het begin zal zijn van een lan
ge periode van onrust en te
ruggang in de vroegere Neder
landse kolonie.
Opmerkelijk is dat deze onge
rustheid vrijwel niet door
klinkt in de opstelling van de
Nederlandse regering. Na
tuurlijk. Buitenlandse Zaken
heeft zich. zoals dat hoort,
voor terugkeer naar de demo
cratie uitgesproken. De doden
en gewonden zijn officieel be
treurd en de staatsgreep is
veroordeeld, maar dat in zul
ke zachte bewoordingen dat
het meer om een plichtpleging
dan om werkelijke afkeuring
lijkt te gaan. „We keuren iede
re staatsgreep af. dus ook in
Suriname." luidde de geijkte
formule. Na kritiek uit de Ka
mer op het ontbreken van
enig woord van afkeuring,
kwam minister Van der
Klaauw (Buitenlandse Zakeni
er dinsdag pas in de tweede
ronde van het debat toe, de
formule nog maar eens te her
halen.
Ook met de ontwikkelings
hulp werd de indruk gewekt
alsof er niets gebeurd was.
Het is aanvaard beleid dat de
hulp als het even kan wordt
voortgezet, ongeacht machts
wisselingen in de derde we
reldlanden. Dat de hulp aan
Suriname doorgaat is dus niet
zo verrassend, temeer niet
daar hièrover een verdrag is
afgesloten. Maar iets anders is
om. zoals Buitenlandse Zaken
deed, al in de eerste reactie op
de coup mee te delen dat de
hulp zou doorgaan „omdat
voor stopzetting geen reden
is." Terecht werd op de Suri
naamse ambassade gemop
perd dat Nederland de rege
ring Arron wel erg snel liet
vallen. Het was niet verwon
derlijk dat minister De Ko
ning (ontwikkelingshulp) ver
volgens aan de beslissing om
de hulp voort te zetten toch
een meer voorlopig karakter
gaf. Op het Binnenhof bestaat
de indruk dat minister De Ko
ning zich scherper over de
coup had willen uitspreken
dan collega Van der Klaauw.
Opvallend in het Surinamede-
bat was ook dat minister Van
der Klaauw geen kwaad
woord over de nieuwe militai
re machtshebbers wilde ho
ren. Oud-minister Pronk
(PvdA) kritiseerde fel de open
bare afranseling van plunde
raars. die zonder enige vorm
van proces in Paramaribo
plaatsvond. Van der Klaauw
sprak echter alleen over toe
komstige en niet over schen
dingen die reeds plaats gevon
den hadden: „Er hoeft geen
twijfel over te bestaan dat ook
in het geval van Suriname de
regering eventuele schending
van de mensenrechten aldaar
in het beleid zou verdisconte
ren." Weet Van der Klaauw
dan niet wat er gebeurd is, of
is de tot nu toe verheugend
beperkte omvang van de
schendingen wellicht te dan
ken aan zijn informele protes
ten in Paramaribo? Nee hoor,
„Nederland heeft hierover
noch officieel, noch informeel
iets gezegd, we willen de rela
ties met Suriname niet met
deze zaak belasten." zegt men
in kringen van Buitenlandse
Zaken.
De Tweede Kamer heeft de
regering deze week opgeroe
pen „al het mogelijke te doen"
om herstel van de democratie,
eerbiediging van de mensen
rechten en verkiezingen zo
Minister Van der
Klaauw: geen kwaad
woord
spoedig mogelijk te bewerk
stelligen De Kamermeerder
heid vindt dat de regering te
passief is. te weinig gebruik
maakt van de grote Neder
landse invloed om langs infor
mele weg te proberen de ont
wikkelingen in goede banen te
leiden
Nietszeggend
De regering noemt haar beleid
ten aanzien van Suriname zelf
„terughoudend", feitelijk is
het echter „nietszeggend" Ie
dere duidelijke stellingname.
vóór of tégen, wordt zoveel
mogelijk vermeden, men
wenst geen aanstoot te geven.
Eigenlijk is de Nederlandse
regering sinds de coup ten
aanzien van Suriname be
leidsmatig ondergedoken.
Voor dit streven naar „niets
zeggendheid" zijn enkele goe
de redenen. Ten eerste is er de
vrees dat een kritische Neder
landse opstelling alleen maar
een tegengesteld effect zal
hebben op de militairen. Men
probeert in Suriname weer tot
democratische verhoudingen
te komen zondat dat de mili
tairen als vuile was de deur
uitgaan Die ontwikkeling
moet Nederland niet versto
ren. zo wordt gezegd. Om die
•eden stemde de CDA-fractie
in de Tweede Kamer behalve
de CPN. als enige tegen een
motie waarin tot terugkeer tot
de democratie werd opge
roepen.
Een tweede reden is uiteraard
de aanwezigheid van de kleine
vierduizend Nederlanders in
Suriname. Anti-Nederlandse
gevoelens spelen tot nu toe
geen enkele rol in de coup.
Een te scherpe opstelling van
Den Haag zou dat kunnen ver
anderen.
Geschrokken?
De derde en wellicht belan
grijkste reden is de aanwezig
heid van 180.000 Surinamer?
in Nederland. Naar verluidt
moeten sommige ministers
zeer geschrokken zijn van de
coup. Zij vreesden heftige re
acties van vóór- en tegenstan
ders van de staatsgreep, eisen
aan de Nederlandse regering
om de hulp stop te zetten of
juist niet. ja. zelfs Molukse
toestanden. Die heftige reac
ties zijn tot nu toe uitgeble
ven. maar in politiek Den
Haag voelt men wel de druk
groeien van de verschillende
Surinaamse groeperingen
vóór en tegen de coup.
De Nederlandse regering is er
tot nu toe in geslaagd proble
men in eigen land en in Suri
name te vermijden. Om dit te
bereiken is bewust gekozen
voor afzijdigheid. Als de ont
wikkelingen in Suriname van
zelf de goede kant opgaan,
heeft Nederland geluk gehad
Gebeurt dat niet. dan is een
werkelijke kans om invloed
uit te oefenen waarschijnlijk
verspeeld.
Niet zo erg?
„In Suriname is de indruk
ontstaan dat Nederland de
coup eigenlijk niet zo erg
vindt Op korte of langere ter
mijn kunnen we daar nog last
mee krijgen", zegt men op het
Binnenhof. Of zoals Pronk het
uitdrukt: „De sergeants heb
ben gezorgd voor een nieuw
reëel alternatief voor de men
sen in Suriname als Je in de
democratie je zin niet krijgt,
dan kan Je altijd nog een ge
welddadige greep naar de
macht doen. De coup zal zich
ongetwijfeld nog een keer her
halen."
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG - Minister Scholten (de
fensie) heeft tegenover de Tweede
Kamer ontkend dat er al een beslis
sing zou zijn gevallen om dertig nieu
we F16 straaljagers te bestellen als
compensatie voor in de toekomst ver
wachte vredesverliezen. Minister
8cholten wijst er op dat hij de Eerste
Kamer heeft meegedeeld dat van de
voorziene 430 miljoen gulden, dertig
F16 toestellen zouden kunnen wor
den gekocht, maar een beslissing
hierover is nog niet gevallen.
In politiek Den Haag was de indruk
ontstaan dat de beslissing om te be
stellen al genomen was en dat de
onderhandelingen met de fabrikant
al begonnen waren. Die indruk was in
luchtmachtkring zelf niet tegenge
sproken
Op grond van de berichten meende
de Tweede Kamer dat Scholten zich
niet aan zijn belofte had gehouden bij
grote materieelbestellingen eerst met
de Kamer overleg te plegen
„Ik hoop, dat Je heel goed ven
bent."
