Meningen in 'Nijmegen' botsen fel
Tekening van een lezer
rouw
meenten: bezuiniging
naanvaardbaar
urn
Commentaar
niet zonder ontbijt de deur uit
iigabes overwinning
Katholieke karakter van universiteit in discussie
f*
tristram
IOAG 7 MAART 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
stembus heeft Mugabe ge-
jht wat het geweer niet ver-
was een lakonieke reactie
alisbury op de enorme winst
Zanu-leider Robert Mugabe
Me zwarte verkiezingen in Rho-
En inderdaad, hoe lang had
iorlog nog moeten doorgaan
de guerrillaleider een dergelij-
pacht te geven als Londen niet
orbraak had weten te force-
i in de schijnbaar onoplosbare
fctie-Rhodesië?
is nog te vroeg om nu al te
ipellen dat het onafhankelijke
labwe een periode van vrede
ideropbouw tegemoet gaat.
ibes eerste reacties zijn hoop-
Niet de wens om het volle
ijt te trekken uit zijn absolute
irheid in het parlement,
het verlangen naar een brede
tie mogelijk met de blan-
lin de regerng klinkt door in
woorden. Verzoening en na-
ilisme ongeacht de huidskleur
le trefwoorden. Maar de rege-
loet nog worden gevormd en
ilgens moet de samenwerking
ig standhouden. Er zijn lan-
met een minder traumatisch
;n waar dat niet is gelukt.
Spaar dingen zijn al wel duide-
Ten overvloede is gebleken
„interne" regeling die Ian
vorig jaar trof met bisschop
|orewa, dominee Sithole en
ofd Chirau, slechts een
oplossing is geweest. Terecht
|en de andere partijen en de
inwereld daarmee geen genoe-
tenomen.
d
fhillienste
de vier partijen, die in april
tot het parlement wisten door
igen, heeft eigenlijk alleen
neif Rhodesische Front zich ge-
Ihaafd. Dat is niet zozeer de
van Frontleider Ian
alswel van de onderhande-
in Londen, die afspraken dat
weehonderdduizend blanken
Ai r Rhodesiës zes miljoen inwo-
iet recht zouden behouden op
avan de honderd zetels in
."j jarlement. (Afgaand op de
iverhoudingen zou Ian Smith
drie of vier zetels genoegen
en moeten nemen.)
Dlniirie zwarte partijen zijn óf
verdwenen (de „binnen-
Zanu van dominee Sithole
UNFP) óf zo gedecimeerd
et haast nog pijnlijker is. Dat
was Muzorewa met zijn
IC beschoren. Vorig jaar
feerde hij met tweederde van
tmmen en 51 zetels. Het zijn
nog drie. De samenwerking
le blanken heeft niet geloond.
s tevens de tweede les uit de
g: hoe radicaler de kandi-
des te groter de aanhang.
Muzorewa sloot een akkoord met
Ian Smith en komt nu in het stuk
niet meer voor. Joshua Nkomo
leek nogal eens op het punt te
staan de guerrilla te staken en tot
onderhandelingen over te gaan en
hield zijn troepen goeddeels buiten
schot. Als dank daarvoor speelt hij
nu een rol op het tweede plan.
Alleen de man die niet tot compro
missen bereid was en wiens guerril-
leros het leeuwendeel van de strijd
voor hun rekening namen, heeft na
de verkiezingen echt reden tot jui
chen. Zeven jaar oorlog heeft de
zwarte Rhodesiërs geradicaliseerd.
Een gelukkige omstandigheid is,
dat de verschillen tussen de drie
partijen zo groot zijn. Het voor
komt dat klachten over intimida
tie, dubbelstemmen en andere on
regelmatigheden tijdens de verkie
zingen serieuze twijfel aan de uit
slag kunnen oproepen. De unanie
me waardering van de buitenland
se waarnemers voor het eerlijke en
vrije karakter van deze verkiezin
gen „heel wat Afrikaanse lan
den zouden er jaloers op kunnen
zijn," was het commentaar van één
van de Nederjanders doet ver
moeden dat zonder dergelijke
schoonheidsfoutjes de machtsver
houding niet werkelijk anders zou
hebben gelegen.
Is er wat Rhodesië betreft voorna
melijk reden tot tevredenheid en
opluchting, de toestand in geheel
zuidelijk Afrika wordt er niet min
der zorgwekkend door. Een
brandhaard is weggenomen, twee
zijn er opgestookt. De winst van
Mugabe zal direct invloed hebben
op de verhoudingen in Zuid-Afri-
ka en Namibië. De zwarte Zuid-
afrikanen kunnen er een bewijs in
zien dat geweld wel degelijk een
oplossing brengt. De blanke Zuid
afrikanen op hun beurt zullen zich
gesterkt voelen in hun geloof dat
„één man-één stem" in Namibië
als onderdeel van een internatio
naal aanvaardbare regeling slechts
de guerrillabeweging Swapo aan
de macht kunnen brengen.
Daarbij wordt gemakshalve voor
bij gegaan aan enkele belangrijke
verschillen met de toestand in
Rhodesië. In de eerste plaats de
numerieke verhouding tussen
blank en zwart: Rhodesië heeft
een kleine vier procent aan blan
ken, Zuid-Afrika vijftien (plus tien
procent kleurlingen en drie pro
cent Aziaten). Voorts zijn de eco
nomische en militaire omstandig
heden van Zuid-Afrika en Rhode
sië totaal verschillend. Maar idolen
en schrikbeelden en Mugabe is
het één zowel als het ander
hebben nu eenmaal gemeen dat zij
gewild of ongewild inspireren tot
ideeën die met de werkelijkheid
weinig rekening houden.
gel
ork
andC/
'n
im<
en onzer verslaggevers
C^HAAG De vier grote gemeen-
tggen lelijk in de knel te komen
aar't ze een bijdrage moeten leve-
de nieuwe drie miljard bezuini-
b'ÏPnde. Allerlei zorgvuldig door
leenteraad afgewogen plannen
it jaar moeten blijven liggen en
nden de vier steden „volstrekt
ivaardbaar".
gezamenlijke brief aan minis-
In der Stee van financiën klagen
rdam, Rotterdam, Den Haag
ndeltrecht dat de gemeenten een
mel»nredig zwaar aandeel leveren
c3e beperking van de overheids-
tek
:*va;K
door Plet Hagen
NIJMEGEN Op de dag
vóór kerst gaf de rector van
de Katholieke Universiteit
prof. dr. P. G. A. B. Wijdeveld
een interview aan Trouw, en
dat heeft hij geweten. In de
afgelopen twee maanden is de
halve universiteit over hem
heen gevallen en tot op de dag
van vandaag woedt er een fel
le pennestrijd in het week
blad „K.U. Nieuws" over het
katholieke karakter van de
Nijmeegse universiteit.
Het begon allemaal zo onschuldig.
Een verslaggever van Trouw had er
gens gelezen, dat de Nijmeegse uni
versiteit steeds meer in traditioneel
rooms vaarwater verzeild raakte, en
kwam zo op het idee rector Wijdeveld
daarover aan de tand te voelen.
Prof. Wijdeveld toonde zich zeer hui
verig voor zo'n interview. Je woorden
werden zo makkelijk verkeerd begre
pen, sputterde hij tegen. Het kostte
de grootste moeite hem zover te krij
gen dat hij een journalist wilde ont
vangen. en hij gaf die toestemming
alleen nadat hij de (niet ongewone)
toezegging had gekregen dat hij het
interview mocht lezen voordat het in
de krant kwam.
Het heeft heel wat voeten in de aarde
gehad voordat het verhaal uiteinde
lijk op 12 Januari in Trouw stond.
Vele telefoontjes en lange brieven wa
ren nodig om tot overeenstemming te
komen over de te publiceren tekst.
Een zorgvuldiger (om niet te zeggen
lastiger) procedure kan ik me uit ei
gen ervaring niet herinneren.
De drukinkt was echter nauwelijks
droog of twee leden van de universi
teitsraad hadden al vragen gesteld
aan het college van bestuur. Kon
prof. Wijdeveld zo maar alles zeggen
wat hij wilde? Had hij als rector niet
(nog) meer op zijn tellen moeten
passen?
Wat had de arme man misdaan? HIJ
had bij voorbeeld gezegd dat de Nij
meegse universiteit een liberaal be
noemingsbeleid kende. Van sollici
tanten werd gevraagd respect te heb
ben voor de katholieke signatuur. In
stemming met de grondslag was niet
vereist, als de kandidaten maar be
loofden dat zij niet zouden ingaan
brnoemingsbtltib....!
de werkelijkheid is anders. De kerk is
verdeeld en dat blijkt ook in de uni
versitaire praktijk consequenties te
hebben.
Of het nu gaat over de positie van de
vrouw binnen een partriarchale kerk
of over de waarde van de bevrijdings
theologie. steeds weer blijkt de uni
versiteit in twee kampen uiteen te
vallen. Bij vragen over abortus, ho
mofilie. kernbewapening en noem
maar op, zie je steeds tweespalt op
treden.
Nog fundamenteler is de kritiek dat
Wijdeveld de katholieke signatuur
toespitst op zulke ethische kwesties.
„Wij vinden zo'n toespitsing een ge
vaar voor het katholicisme: het bete
kent verburgerlijking en het verhin
dert zowel de religieuze alsook de
maatschappij-kritische kracht van
het geloof", schrijven Beemer en
Krabbe.
„Rechtse krachten"
Zij zien het interview van Wijdeveld
als onderdeel van een reeks feiten,
waaruit blijkt dat de rechtse krach
ten in het rooms-katholleke kamp
zich hebben her gegroepeeerd. Zij
herinneren aan de naar hun mening
vage aankondiging van Van Lies
hout, de voorzitter van het college
van bestuur, dat Nijmegen weer spe
ciale aandacht moet geven aan het
katholieke karakter van de universi
teit.
Uit het blad „K.U. Nieuws"
tegen de katholieke kerk en haar leer.
Op de vraag wat het katholieke ka
rakter van de universiteit in de prak
tijk voorstelde, antwoordde Wijde
veld onder anderen met een verwij
zing naar de medische faculteit, die in
het academisch ziekenhuis niet wil
meewerken aan abortus op andere
dan medische indicatie.
Jan Huurman was een van de eersten
die in het weekblad K.U. Nieuws van
leer trok tegen Wijdeveld als „de
papa Woityla van Nijmegen". Zijn
bijdrage begon aldus: „In het voet
spoor van de nieuwe paus (géén
vrouw in het priesterambt, de pil nog
steeds taboe, kritische theologen op
de vingers getikt) is katholiek Neder
land weer in de aanval gegaan. De
KRO confessioneel als nooit tevoren,
Van Agt als volksmisleider en Wijde
veld, onze rector, als profeet van de
Nijmeegse contrareformatie".
Huurman verweet de rector dat hij
een zeer persoonlijke interpretatie
had gegeven van wat de „K" van de
katholieke universiteit inhield. Ten
onrechte zou hij daarbij suggereren
dat hij in ieder geval de leer van de
kerk onderschreef. Want abortus op
medische indicatie (om het leven van
de moeder te redden) was volgens de
officiële leer van Rome nog altijd niet
toegestaan. Wijdeveld selecteerde
dus uit de Romeinse voorschriften
wat in zijn kraam te pas kwam, ter
wijl hij anderen (de voorstanders van
abortus op sociale indicatie) het recht
op een eigen mening ontzegde.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 059. 1000 AW Amster
dam, Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
GATEN STOPPEN
uitgaven. De provincies en gemeen
ten leveren een bijdrage van 250 mil
joen gulden in de bezuinigingsronde
van drie miljard.
De financiële situatie is al nijpend,
melden de gemeentebesturen, omdat
enerzijds de problemen in de steden
toenemen en anderzijds door het da
lend inwonerstal de uitkeringen uit
het gemeentefonds inschrompelen.
Bij het opstellen van de begrotingen
voor dit jaar hebben de gemeentera
den onder druk van Bestek '81 de
keuzes voor bepaalde uitgaven extra
zorgvuldig moeten maken, stellen de
vier steden verder vast.
De strekking van het artikel van
Huurman was duidelijk: er bestaan in
Nijmegen zeer uiteenlopende opvat
tingen over wat het katholieke karak
ter inhoudt. Een groeiende groep do
centen en studenten ziet helemaal
niets in de confessionele grondslag.
En degenen die zich daar wel iets bij
voorstellen denken hierover op z'n
minst zeer verdeeld.
Er kwam een lange stroom ingezon
den brieven los op het artikel van
Huurman. Zo schreef Hanneke Ro-
meijn (zelf behorend tot de hervorm
de kerk) dat je als niet-katholiek niet
het recht had de grondslag van de
universiteit waar je als gast vertoefde
te ondermijnen. En dat had Huurman
met zijn opmerkingen over de Katho
lieke Universiteit als „middeleeuws
openlucht museum" naar haar
smaak wel gedaan.
De discussie liep begin februari dui
delijk uit de hand, toen Nico HuiJ-
bregts de stelling verdedigde dat de
christelijke leer God als sadist voor
stelt, omdat hij zijn zoon de weg naar
het kruis liet gaan. In een volgende
aflevering haastte het college van be
stuur zich te verklaren dat deze gods
lasterlijke opmerking niet had mogen
worden afgedrukt, een mening die
door redactieraad en redactie overi
gens niet werd gedeeld. Hanneke Ro-
meijn constateerde bitter: „God zal
hem (Huybregts dus) ter verantwoor
ding roepen".
Het debat over de katholieke signa
tuur werd er niet frisser op, toen de
universiteitsraad zich boog over de
vraag of Wijdeveld in zijn interview te
ver ver was gegaan. Er lag een motie
op tafel, waarin van bestuurders ge
vraagd werd hun persoonlijke me
ning voortaan duidelijker af te bake
nen van de officiële standpunten van
de universiteit. Met elf stemmen te
gen en negen stemmen voor werd
besloten prof Wijdeveld en zijn colle
ga's een dergelijke muilkorf te be
sparen.
.Eng"
In het vandaag verschijnende num
mer van K. U. Nieuws staat een uit
voerig artikel van de theologen Theo
Beemer (lector in de moraaltheologie)
en Theo Krabee (student). Daarin
proberen zij de hoofdlijnen van het
debat nog eens wat steviger aan te
zetten. Het gaat er volgens hen om.
dat Wijdeveld een zeer enge. zeg maar
rechtse interpretatie geeft van wat de
katholieke signatuur betekent Wij
develd suggereert, dat de rooms-ka-
tholieke kerk een eenduidig stand
punt heeft over allerlei zaken, maar
Ook de brandbrief die de confessione
le universiteiten en hogescholen ge
zamenlijk aan minister Pais stuurden
om het bijzonder karakter van deze
instellingen te benadrukken zien zij
als een symptoom van een herlevend
„regenten-kathollclsme".
Het interview met prof Wijdeveld
mag aanleiding geweest zijn tot de nu
opgelaaide discussie over de katho
lieke signatuur, de dagelijkse gang
van zaken levert ook regelmatig mu
nitie aan de elkaar bestrijdende kam
pen. Kort geleden eiste de universi
teitsraad bijvoorbeeld van het stich
tingsbestuur dat de procedure die bij
de benoeming van de rector wordt
gevolgd openbaar wordt
Het stichtingsbestuur heeft erkend
dat zulke benoemingen een politiek
karakter kunnen hebben, maar acht
opheffing van de vertrouwelijkheid
niet in het belang van de betrokken
kandidaten of van de universiteit
Toch zal er een gesprek over deze
kwestie worden belegd tussen men
sen uit de universiteitsraad en het
stichtingsbestuur.
Zedemeester
Een ander heet hangijzer is de toe
passing van de vorig Jaar door Rome
uitgevaardige Constitutio Sapiëntla
Christiana, waarin de verhouding
wordt geregeld tussen de kerk en
facullteiten die kerkelijk erkende
graden verlenen. De theologische fa
culteit had deze constitutie al per 1
januari j.l. moeten aanvaarden, maar
het overleg is nog steeds niet afge
rond. Een groot deel van de Nijmeeg
se theologen ontzeggen Rome het
recht zich te gedragen als zedemees
ter, die docenten kan ontslaan als er
iets op hun levenswandel is aan te
merken.
Ook bestrijden zij de visie
van Rome, dat de docenten aan de
theologische faculteit niet op eigen
gezag doceren, maar krachtens de
zending van de kerk. De kerk beslist
wel over de erkenning van de theolo
gische graden, maar Je kunt niet zeg
gen dat de kerk aan de docenten hun
bekwaamheid verleent, zo luidt de
tegenwerping.
Hoe Nijmegen dit conflict kan oplos
sen is nog onduidelijk. In zijn inter
view met Trouw heeft prof Wijdeveld
de hoop uitgesproken dat de kwestie
wel te regelen zou zijn. Maar kenne
lijk zit de gevoeligheid van „Nijme
gen" tegenover „Rome" dieper dan
de o zo voorzichtige rector kon ver
moeden.
tiet
v.AGT: OE SAJET IS WAT LICHT, MAAR, ZO KAN OIE OUWE. LEGE SOK NOG BEST IVi JAAR MEE."
Ontbijten is nergens voor nodig,
zeker niet voor wie een zittend
leven leidt, verkondigde onlangs
chirurg Bonnet in Open Kaart,
maandblad van het Gemeen
schappelijk Administratie Kan
toor. Ontbijten is hard nodig,
wierp het voorlichtingsbureau
voor de voeding daar toen in deze
rubriek tegenin, en bij die laatste
mening sluit W. G. ter Laag, oud-
huisarts en verzekeringsdeskun-
dlge, zich nu in datzelfde Open
Kaart aan.
„Hoewel ik bewondering heb
voor de operatieve prestaties ge
durende dertig Jaar zonder ont
bijt door chirurg Bonnet",
schrijft hij in het blad, „verdient
dit voorbeeld beslist geen navol
ging, ook al is het bij Bonnet tot
nu toe goed gegaan, 's Morgens is
de laatste grote maaltijd meer
dan twaalf uur geleden. Maag en
dunne darm zijn leeg en er wor
den in de ochtend prestaties ver
langd. Zonder ontbijt zou de
energie daarvoor uit de reserves
moeten komen. In extreme geval
len kan men instorten door te
laag suikergehalte (denk aan de
laatste oorlogsjaren!)". Zijn re
cept: eerst twee uitgeperste si
naasappelen of grapefruits op de
nuchtere maag voor snelle opne
ming in het lichaam („en geen
tabletjes vitamine c van twee
cent") plus twee bruine of volko
ren boterhammen, waarvan één
met kaas. Het is niet waar, zegt
dokter Ter Laag, dat Je zonder
ontbijt op koffietijd minder hon
gergevoel zou hebben. Integen
deel, dan heb Je juist veel meer
zin in koffie met gebak. „Ik
schrijf dit stuk voornamelijk,
omdat de leek door opmerkingen
van de heer Bonnet de indruk zou
kunnen krijgen dat het ontbijt
wel overgeslagen kan worden.
De heer Bonnet heeft dertig Jaar
lang niet ontbeten en 's morgens
geopereerd zonder bezwaren. Dit
is natuurlijk nog geen bewijs dat
het goed is om zo te leven. Op
dezelfde manier kan ik stellen
dat het wél gezond is om te ont
bijten. Mijn gewicht is al tiental
len jaren hetzelfde en ik ben de
pensioengerechtigde leeftijd al
gepasseerd."
Tot zover dokter Ter Laag. Nog
een sterk argument om niet zon
der ontbijt de deur uit te gaan,
komt uit Parijs. Daar heeft een
groep artsen onderzocht hoe het
nou komt dat er in de Franse
steden om een uur of elf 's mor
gens koffietijd dus zoveel
verkeersongelukken gebeuren.
En ze zijn er achter gekomen:
doordat de betrokkenen om die
tijd hongerig zijn. Niet minder
dan vierentachtig procent van de
automobilisten die omstreeks
koffietijd brokken maken, blijkt
niet ontbeten te hebben. Een ty
pisch Franse gewoonte, zeggen
de artsen, die je in vergelijkbare
landen niet aantreft. Het is daar
een soort traditie om 's morgens
niet of nauwelijks te eten. Is een
Fransman eindelijk aan de lunch
toe, dan heeft ie zestien uur met
een lege maag rondgelopen, en
daarna gaat ie proppen: hij ge
bruikt dan twee overvloedige
maaltijden binnen acht uur, en
daarna weer zestien uur niets of
zo goed als niets. Franse school
kinderen lijden aan hetzelfde eu
vel, maar zij zitten op koffietijd
op school en kunnen dan dus
moeilijk onder een auto kómen.
Wel kunnen ze moeilijk hun aan
dacht bij de lessen houden en
vallen geregeld in slaap.
De oplossing is hier natuurlijk:
eten, en de onderzoekers advise
ren ongeveer hetzelfde ontbijt als
dokter Ter Laag: brood en een
glas melk; een stukje kaas. een
hardgekookt el en wat fruit zul
len vollgens hen niemand kwaad
doen. Meer dan een kwart van de j i
hoeveelheid voedsel voor de hele Q0ClTt6ï*S
dag hoeft niet van de Franse art
sen, maar dat kwart moet dan
ook echt wel 's morgens.
Na inworp van één frank (50
cent) kun je in de (sommige al
thans) Parijse straten tegen
woordig luxer naar de w.c. gaan
dan thuis. Wie het muntstukje in
de gleuf geworpen heeft be
treedt een goed verwarmd, fris
toilet, waarin behalve de w.c.
ook fonteintjes en een apparaat
met hygienishce papieren hand
doeken te vinden zijn. De toilet
ten zijn altijd brandschoon, en
dat heeft niets te maken met de
aanwezigheid van een toiletda
me of -heer.
Die is juist afwezig
en zelfs geheel overbodig gewor
den: na elke keer dat ze gebruikt
zijn en de deur weer is gesloten,
worden de toiletten volautoma
tisch gereinigd en gedesinfec
teerd, tot de muren en het pla
fond aan toe. En dat alles voor
die ene frank. Geen geld.
rand van de financiële afgrond.
Maar in China hebben slimme
moeders en vaders een middel
gevonden om de kosten te dek
ken. Nog sterker: ze slaan zelfs
een vette winst uit de trouwerij
van de dochter, maakte radio Pe
king onlangs volgens het West-
duitse Handelsblatt bekend. Het
zijn vooral veel hogere rijksamb
tenaren, die voor de bruiloft van
hun kind zoveel mogelijk onder
geschikten uitnodigen, meestal
wel duizend tot vijftienhonderd
mensen. Een hele eer natuurlijk
om naar een feest van de grote
baas te mogen, maar die onderge
schikten moeten er wel voor be
talen De toegang is minstens vijf
tot zes yuan. omgerekend onge
veer zes. zeven gulden, en meer
mag natuurlijk ook. Na aftrek
van de kosten schijnen de ouders
van de bruid er vaak duizenden
guldens aan over te houden
Kapitalen hebben Japanse en
Chinese dochters hun ouders al
tijd gekost: een geschikte huwe
lijkskandidaat. de bruidsschat
en niet te vergeten de bruiloft
brachten de ouders soms aan de
HIJ lijkt sprekend het super-intel
ligente zoontje van de hoogle
raar. dat nu al de colleges van
zijn vader volgt. Misschien is Ni
cholas Bond-Owen (in „George
en Mildred" het bijdehandte kind
van de buren) ook wel intelligen
ter dan normaal, maar dat van
vader de prof klopt al niet meer;
die is tankwagenchauffeur Ni
cholas, pas tien, werd op z'n ze
vende al „acteur". Zijn grootste
wens is ooit nog eens James
Bond spelen, want die is al Jaren
zijn favoriet. Het Jongetje is een
echte beroemdheid aan het wor
den, inclusief fanmail en handte
keningen uitdelen. Wat hem nu al
danig de keel uithangt, is dat
mensen hem op straat herkennen
en vragen: ben jij Tristram?
(„Maar ik blijf altijd beleefd",
zegt hij.) Voor het overige,
schrijft het omroepblad Veroni
ca, is Nicholas een kind als alle
anderen, dat niet veel zakgeld
krijgt zijn kostbaarste aan
schaf tot nu toe is een nieuwe
fiets en thuis moet helpen met
afwassen.
Brief - De laatste brief die
Adolf Hitler geschreven heeft, zal
op 15 maart op een velling in
München ingezet worden op
ƒ50.000. Hitier ondertekende de
op 24 april 1945 op een schrijfma
chine getikte brief met rode inkt.
De nazileider deelde daarin
maarschalk Schörner mee dat hij
in Berlijn wilde blijven om er
persoonlijk deel te nemen aan
„de beslissende slag" voor het
Duitse rijk