Openbaar vervoer stiefkind
Ikspringer lekker uit.
nonieme PTT'ers
;ichten verwarring
Premiekoopwoningen haast onverkoopbaar
In ruimtelijke ordening komen trein, tram en bus achterop
puwe nota ontkent verlies arbeids-
[atsen bij verhuizing
zl,Ierderheid ziet
ts in tweede
ie Sinet Den Uyl
Tienwerking met
Igische WV's
Friskies. Meer plezier van uw huisdier:
Meer visetende
vogels in het
Deltagebied
Na dertig jaar nog
weinig vrouwen bij
technische studies
Ervaring in Amsterdam en Den Haag:
10 c
—Dl
ERDAG 28 FEBRUARI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
erkeer en Vervoer
ot het eind van de eeuw
door Hans Schmlt
HAAG Hoewel de overheid erkent dat de voortgaande ontwikkeling van het
verkeer tot een verdere aftakeling van stad en land zal leiden, zet zij toch het licht voor de
op groen. Een enkel voetgangersgebied, een demonstratieve fietsroute en een nieuwe
tlijn moeten de indruk wekken dat het beleid wordt bijgestuurd, maar de plannen en het
Ivoor uitgetrokken geld leggen genadeloos bloot dat de overheid niet anders wil en kan
lachter de wensen van het particuliere autoverkeer aanhobbelen.
mjnlijke hierbij is dat de over
lie wensen voor een deel zelf in
Iren heeft geroepen. De grootste
fmen op de weg doen zich na-
voor tijdens de spits: in de
hduren van huis naar het werk.
avonduren van het werk weer
Jnaar huls. En dat huis is voor
Jnensen steeds verder van het
«(af komen te staan. Sinds de
zestig is het aantal forensen
'i toegenomen en de meesten
gebruik van de auto. Waren er
D nog maar vijftigduizend auto-
|en. in 1976 was hun aantal op-
fn tot bijna driekwart miljoen.
■met name het forensisme voor
lite spitsprobleem op de wegen,
Irensisme op zijn beurt is weer
Ivolg van het falend ruimtelijk
1 van de overheid. Toen onder
Boor de groei van de bevolking,
jeiner worden van de gezinnen
verslechteren van het oude
ope woningbestand in de ste-
lidelijk werd dat vele woningen
de steden zouden moeten wor-
ibouwd, groeide het besef dat
ie overloop moest sturen. Om
irkomen dat het gehele land
en scheef met woningen over-
fou worden, moest het beleid
ivorden gericht de overloop te
ilen en te concentreren op enke-
latsen. In het kader van die.
Bat in het Jargon der planologen
rebundelde deconcentratie wer-
roeikemen en groeisteden aan-
en. Zo verrezen onder meer de
etsteden Zoetermeer (bij Den
en Nieuwegein (bij Utrecht).
s
èleid heeft echter geen gTeep op
(lelijke ontwikkelingen kunnen
n. Vanuit de Randstad zijn veel
weggetrokken naar Noord-
(nt en Gelderland en vooral zij
1 voor de dagelijkse files, waar-
Ie radioluisteraars iedere och-
en avond melding wordt ge
maakt. Hoewel het aantal Inwoners
van Nederland groeide, daalde het
aantal Inwoners per hectare gestaag:
wij zijn steeds verder van elkaar af
komen wonen. Nederland verstede
lijkte. maar de steden verdwenen.
Wie naar bulten trok. had weinig keus
hoe naar zijn werk te gaan. Goede
verbindingen met het openbaar ver
voer ontbraken, ook voor wie naar
een aangewezen groeikern was ge
trokken. Want het wegennet kwam
ook daar op de eerste plaats. Zo is de
nieuwe spoorverbinding tussen Den
Haag en Zoetermeer (de „Sprinter")
pas onlangs voltooid toen de stad al
zo'n zestigduizend inwoners telde en
is de nieuwe sneltramverbinding tus
sen Utrecht en Nieuwegein nog pas in
aanleg. Er werd geen andere keus dan
de auto geboden en omdat er zoveel
auto's kwamen te rijden, werden de
wegen verbeterd en de toegang tot de
stad vergemakkelijkt. Daardoor werd
het weer aantrekkelijker de auto te
nemen.
'Automobilist'
In de vele nota's over de ruimtelijke
ordening (te zamen de derde nota
vormend, waartoe ook het structuur
schema verkeer en vervoer behoort)
worden vele mogelijkheden opge
somd om die groeiende „automobili
teit" af te remmen. Meer en betere
woningen in de steden, concentratie
van werkgelegenheid bij haltes van
openbaar vervoer, nieuwe woongebie
den bij lijnen van het openbaar ver
voer. recreatievoorzieningen dicht bij
de steden, extra nieuwe woongebie
den in de Randstad om de trek naar
Noord-Brabant en Gelderland te
voorkomen.
Van deze voornemens komt in de
praktijk echter weinig terecht De
stadsvernieuwing vordert moeizaam,
terwijl de overheid op vele punten in
strijd met die voornemens handelt.
Het structuurschema verkeer en ver
voer bij voorbeeld geeft de auto ruim
baan buiten de steden; de Raad van
advies voor de ruimtelijke ordening
waarschuwde dat dit kan leiden tot
een verdere ongewenste spreiding,
vooral door draagkrachtigen. Een an
der voorbeeld van tegenstrijdigheid
levert Zoetermeer. De gemeente wil
daar een nieuwe stadswijk bouwen
op een plaats die buiten het bereik
van de „Sprinter" ligt en een lokatie
die wèl binnen de invloedssfeer van
die spoorlijn ligt, onbebouwd laten.
Achter de feiten
Het is bovendien vaak zo dat het
openbaar vervoer achter de feiten
aanhobbelt. Het Tweede-Kamerlid
drs Huib Eversdijk (CDA): „Met
name bij het opstellen van gemeente
lijke bestemmingsplannen wordt te
weinig rekening gehouden met het
openbaar vervoer. BIJ het opstellen
van een plan moet met een groot'
aantal Instanties overleg worden ge
pleegd, maar nergens is de verplich
ting opgenomen ook overleg te ple
gen met de openbaar vervoerbedrij
ven. Terwijl toch de precieze plaats
en bereikbaarheid van nieuwbouw
ten opzichte van bestaande en be
reikbaarheid van nieuwbouw ten op
zichte van-bestaande en nieuwe hal
teplaatsen van groot belang is. We
vinden daarom dat bij het opstellen
van plannen van meet af aan met het
openbaar vervoer rekening moet wor
den gehouden."
Niet alleen mensen verspreiden zich
over het land. ook bedrijven verplaat
sen zich. Daarbij trekt men vaak uit
de stad weg en vestigt men zich bij
voorbeeld bij een autosnelweg. De
overheid heeft hier niet altijd greep
op. maar het lijkt de vraag of de
overheid dat, ondanks de doelstelling
De Rijksgebouwendienst zou, meer dan nu het geval is, opdracht moeten krijgen zijn gebouwen bij
knooppunten van het openbaar vervoer neer te zetten in plaats van aan de rand van de stad, meent het
Tweede-Kamerlid Eversdijk. Op de foto de Rijkskantorenflat Westraven, ingekneld tussen het
verkeersplein Oudenrijn en een tankpark bij Utrecht, die nauwelijks met het openbaar vervoer is te
bereiken.
de werkgelegenheid bij het openbaar
vervoer te concentreren, wel wil.
Merkwaardig
Want de overheden (rijk, provincie en
gemeenten) handelen zelf voortdu
rend in strijd met wat algemeen wen
selijk wordt geacht. Zo verrezen de
nieuwe provinciehuizen in Utrecht.
Assen en Den Bosch aan de rand van
de stad. In Utrecht is ook de universi
teit buiten bereik van het openbaar
vervoer gebouwd, evenals het rijks-
kantorengebouw Westraven aan het
verkeersplein Oudenrijn. Gebleken is
dat in dit soort gebouwen het aantal
werknemers dat met de auto naar het
werk komt. stijgt.
Een merkwaardig beleid, dat volgens
drs. Eversdijk onder de loupe dient te
worden genomen. Eversdijk. ..Er is
een sterke tendens nieuwe kantoor
gebouwen. ziekenhuizen, scholen, be
schutte werkplaatsen, herscholings-
werkplaatsen en dergelijke aan de
rand van de steden te bouwen. Juist
instellingen als deze zijn sterk gebaat
bij een ligging bij een knooppunt van
openbaar vervoer, ook al omdat scho
lieren geen auto hebben en veel men
sen die naar een ziekenhuis moeten
op het openbaar vervoer zijn aange
wezen. De overheid zou meer bouw
plannen in de buurt van stations
moeten stimuleren, het aantrekkelij
ker moeten maken om kantoren bij
stations te bouwen, de invloedsgebie
den van stations moeten vergroten en
dergelijke. In leder geval moet de
Rijksgebouwendienst opdracht krij
gen om bij zijn activiteiten veel meer
dan tot nu toe in te spelen op de
mogelijkheden van het openbaar ver
voer."
Dit Is het tweede uit een serie van
vier artikelen over het verkeersbe
leid. Het eerste artikel stond in de
krant van gisteren, woensdag 27
februari
onze Haagse redactie
yn HAAG Onder het personeel van de centrale directie
r ,de PTT in Den Haag is verwarring ontstaan over een
t QWe nota waarin wordt ontkend, dat de verhuizing van
arbeidsplaatsen naar Groningen gepaard zal gaan met
r U ontslagen. In een stuk van staatssecretaris Smit-Kroes
j^geerder wel sprake van een dreigend ontslag voor veel
e rs
TERDAM (ANP) Meer dan de
rorY53 procent) van de Nederlan-
iet niets in een eventueel twee-
binet-Den Uyl. Dat is drie pro
heer dan in december 1979, na-
let kabinet Van Agt de loon-
egel aankondigde. In septem-
as het nog 49 procent. Dit blijkt
t ïn onderzoek door het NIPO
ruin 1.100 Nederlanders van
I en jaar en ouder.
leuw kabinet onder Den Uyl na
,gende verkiezingen acht 21 pro-
renselijk (was achttien) en acht-
irocent vindt dat er zo spoedig
ijk een dergelijk kabinet moet
li (was negentien). Ook onder de
•stemmers neemt het verlangen
een kabinet onder de huidige
(tieleider niet toe. Vond in sep-
r 1979 nog 52 procent dat er zo
Ig mogelijk een dergelijk kabi-
oest komen, in Januari was dat
procent, tegen 47 procent in
iber Meer dan de helft van de
stemmers vindt dat Den Uyl na
gende verkiezingen een nieuw,
t moet vormen (was dertig),
dat voor twaalf procent hele-
ilet meer hoeft (was tien). On-
aanhangers van de andere drie
partijen is er bij de WD het
behoefte aan zo'n kabinet: 94
it wil het niet
I I-
iBelgië, ANP) De WV's in
lerlandse en Belgische Kem-
len in de toekomst nauwer
menxerken Het ligt in de
ig gezamenlijke grensover-
lende arrangementen te orga-
Een eerste voorbeeld daar-
een vijfdaagse huifkartocht die
oor de Belgische als de Neder-
t Kempen voert. Volgens J. P.
adjunct-directeur van de
•vense VW, is een dergelijke
erlang zeker niet ln strijd
t streven van de Nederlandse
)id om de Nederlandse toerist
Ierland te houden.
De nota is afkomstig van ..een aantal
medewerkers van de centrale direc-1
tie" zo meldt het Algemeen Neder
lands Persbureau, dat het stuk open
baar maakte. De bedrijfsleiding van
de PTT heeft echter laten weten, dat
de notitie een onjuiste voorstelling
van zaken geeft en weigert verder
commentaar. Ook bij de ambtenaren
bonden was niet bekend wie er ver
antwoordelijk is voor het stuk.
Wel wordt het vermoeden geuit, dat
het rapport afkomstig is uit Gronin
gen. Daar werken al 420 PTTers, die
er geen geheim van maken dat zij
voor spoedige verhuizing van de rest
van de 3400 PTT'ers van Den Haag
naar Groningen zijn.
Zoals bekend hebben eerder werkne
mers van de centrale directie een
stuk van staatssecretaris Smit-Kroes
openbaar gemaakt, bestemd voor de
ministerraad. Daarin stond dat voor
ambtenaren, die niet mee wensen te
verhuizen moeilijk vervangende ar
beid zal zijn te vinden, zodat rekening
moet worden gehouden met ontslag
voor 1800 werknemers. De minister
raad heeft het stuk van de staatsse
cretaris niet aanvaard. Reden voor
Smit-Kroes om te verklaren dat het
stuk „formeel niet bestaat."
De nieuwe anonieme nota hekelt de
conclusie, dat aan gedwongen ontsla
gen niet te ontkomen zal zijn. Men
acht dat een veel te negatieve uitleg
van het onderzoek dat over deze
kwestie onder PTT'ers is gehouden.
„De waarheid zal wel ln het midden
liggen," zo zegt een woordvoerder van
de christelijke federatie van over
heidspersoneel. „Kennelijk een stuk
van brave ambtenaren," aldus een
zegsman van de ABVA.
Het feit dat de opstellers van de nieu
we nota kennelijk voorstanders
van de spreiding er de voorkeur
aan geven anoniem te blijven tekent
de sfeer bij de centrale directie, waar
het verzet tegen de voorgenomen ver
huizing groot is
DEN HAAG (ANP) Door aanvaar
ding van een motie-Faber (CDA)
heeft de Tweede Kamer uitgesproken
dat moet worden geëxperimenteerd
met het toelaten van een raadsman
bij het politieverhoor. Een dergelijk
experiment zou gedurende een perio
de van een Jaar in enkele arrondisse
menten moet Dlaats hebben.
ADVERTENTIE
Ik wist het al lang: het lekkerste
knabbelbrokje met vis heet Friskies.
Sinds kort weten de mensen het ook.
Want Friskies is onderworpen aan een test.
Door mensen die altijd alles op
een goudschaaltje wegen. Resultaat:
allemaal plusjes. Plusje voor calcium.
Plusje voor koolhydraten. Plusje voor ei
witten. Plus voor zus en plusje voor zo.
Plusjes voor al die dingen die zo goed zijn
voor een poes.
Geen wonder dat poezen het
liefste Friskies knabbelen. Want een poes
(heel anders dan een mens) eet het liefst
wat goed voor haar is. En
Friskies springt er lekker uit. d
Zo zit dat. En er zijn
nóg 3 smaken.
DEN HAAG (ANP) Het aan
tal visetende vogels ln het Del
tagebied ls sterk toegenomen.
De grootste aantallen komen
voor op de afgesloten bekkens,
zo blijkt uit tellingen van biolo
gen van de Deltadienst.
Dodaars. aalscholver, brlldui
ker en middelste zaagbek ne
men nog steeds in aantal toe.
Het aantal futen, kuif- en tafel
eenden blijft ongeveer stableL
Bij de soorten die ln grote aan
tallen in de brakwatergebieden
voorkwamen, blijkt een blij
vend verlies te zijn opgetreden.
Het gaat hier om de wilde eend,
de wintertaling en de kluut
Opvallend noemen de biologen
de groei van de vogelstand bij
het Veerse meer. Deze zeearm
is al bijna twintig Jaar afgeslo
ten en verwacht werd, dat er
een stabiele toestand zou ont
staan Het blijkt echter dat
vooral de visetende vogels en
de steltlopers er in aantal toe
nemen Een verklaring hier
voor is nog niet gevonden.
In de Orevelingen, nu een stil
staand zoutwatermeer, nam
het aantal steltlopers af van
40.000 tot 4.000. In het gebied
van Krammer en Volkerak
daarentegen nam het aantal
steltlopers toe van 10.000 tot
40.000 Dit ls volgens de biolo
gen van de Deltadienst het ge
volg van het toenemen van het
aantal bodemdleren door het
hogere zoutgehalte in die
wateren
De kleine zwaan, een zeldzame
vogel uit het Noordpoolgebied,
wordt ln de Delta steeds meer
gesignaleerd. Hoewel zich tus
sen de bekkens in het Deltage
bied onderling grote verschui
vingen hebben voorgedaan in
de aantallen en de aanwezige
soorten vogels, ls het totaal
aantal vogels nauwelijks ver
anderd ln de laatste twintig
Jaar
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG— Hoewel het percentage
vrouwelijke studenten aan universi
teiten en hogescholen tussen 1950 en
1978 ls verdubbeld, is hun aandeel per
studierichting ln die periode vrijwel
niet veranderd. Nog steeds studeren
de meeste vrouwen sociale weten
schappen en letteren (variërend van
veertig tot bijna zeventig procent)
BIJ de technische en economische we
tenschappen schommelt het percen
tage vrouwelijke studenten nog
steeds om de vijf.
Dit blijkt uit cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek. Een ander
opvallend gegeven dat uit die cijfers
naar voren komt, la het gelijk blijven
de percentage vrouwen dat de
doctorstitel behaalde. In dezelfde pe
riode (1950-1977) bleef dat zeven
procent.
In het studiejaar 1978-79 bedroeg het
percentage vrouwelijke studenten 29.
Bij de pedagogische en andragogi
sche wetenschappen waren de vrou
wen. met bijna tweederde, het sterkst
vertegenwoordigd.
Het totaal aantal studenten bij het
wetenschappelijk onderwijs nam van
1950 tot 1978 toe van 30.000 naar
bijna 144 000. De sterkste groei deed
zich voor ln de Jaren zestig, namelijk
tien procent per Jaar De afgelopen
vier Jaren was de gemiddelde groei
vijf procent
De belangstelling voor een universi
taire studie ls bij scholieren van een
middelbare school afkwamen, voort
durend gestegen. In het begin van de
Jaren vijftig schreef ruim veertig pro
cent van de gymnasiasten en HB8-
ers zich voor een studie ln. In 1974
was dat ongeveer 75 procent
De belangstelling voor een medische
studie ls van alle studierichtingen
sinds 1950 het sterkst gedaald van 29
procent naar twaalf procent.
Van onze verslaggevers
AMSTERDAM/DEN HAAG
De animo voor het kopen
van premie-koopwoningen
lijkt tot het nulpunt te zak
ken. Dit dreigt met name voor
het (voorlopig) laatste Am
sterdamse uitbreidingsgebied
Gaasperdam een kleine ramp
te worden. Ook in de Haagse
Houtwijk hebben de woning
bouwverenigingen grote
moeite met het slijten van en
kele honderden zogeheten ge
stapelde premie-koopflats.
Volgende week woensdag vergadert
de vaste Kamercommissie voor de
Volkshuisvesting onder meer over de
kwestie van de premiekoopwoningen.
Vandaag komt een Amsterdamse de
legatie, onder leiding van de wethou
der voor de volkshuisvesting. Jan
Schaefer, ln Den Haag op bezoek.
53.000 woningzoekenden) en ook over
de premie-koopwoningen.
Dat de meeste mensen op dit mo
ment weinig lust hebben een woning,
al dan niet met rijkspremie, te kopen,
heeft een aantal oorzaken. Door het
Instorten van de huizenmarkt wordt
het steeds moeilijker het oude huis te
verkopen. Mocht men van plan zijn
geweest een nieuw huis te kopen in de
hoop dat na een aantal jaren met
flink wat winst door te verkopen, dan
ls die hoop de laatste maanden ook
wel goed de bodem ingeslagen.
Dan de hypotheekrente. Die is vooral
de laatste maand de pan uitgerezen,
dus zullen vele kooplustigen zich nog
wel twee keer bedenken voor zij zich
in de schulden gaan steken. Een reële
kans op loonsverhoging is er voor
velen ook al niet bij
Dan heeft het ministerie ook nog een
inkomensgrens gesteld, alleen die
mensen komen in aanmerking voor
een (dure) premiekoopwoning, die
minder verdienen dan 50 000 gulden
In sommige gemeente is ook de ge
meentegarantie aan een dergelijke
grens gebonden.
Men zal daar met minister Beelaerts
van Blokland en staatssecretaris
Brokx praten over de specifiek Am- Onhaalbaar
sterdamse woonproblemen (de hoofd
stad telt od dit moment meer dan De Amsterdamse woningbouwvereni
gingen die betrokken zijn bij de bouw
in Gaasperdam. aarzelen dan ook de
bouw van vijfduizend woningen ln dit
gebied door te zetten. Want als de
premie-koopwoningen onverkoop
baar blijken, is de bouw van de
toch al dure woningwetwoningen
ook onhaalbaar.
Voor een onderdeel van Gaasperdam
Holendrecht-Oost werd ln de
cember vorig Jaar de eerste paal ge
slagen Behalve wat graafwerk ls het
daar sindsdien wel bij gebleven. Er
zouden daar 412 huurwoningen en
346 premie-koopwoningen worden ge
bouwd. Voor de koopwoningen is
ondanks herhaalde advertenties
nauwelijks animo Weliswaar meld
den zich 275 gegadigden, maar 200
vielen al meteen af omdat ze niet aan
de normen voldeden of de woning
nooit konden financieren. De corpo
ratie verwacht dat er van de resteren
de 75 ook nog velen zullen afvallen
Chanteren
De heer Otten, directeur van de wo
ningcorporatie Patrimonium, gaat
vandaag mee naar Den Haag om de
zaak voor de corporaties te bepleiten.
Hij zei ons: .Als ik zeg dat wij ons uit
de bouw ln Gaasperdam willen terug
trekken. dan chanteer lk eigenlijk de
minister. Dat doe lk dus niet. maar Je
overweegt het natuurlijk wel eens Ik
ga er voorlopig van uit dat er met de
minister redelijk te praten valt. Als
hij ons niet tegemoet komt. verwaar
loost hij zijn taken schromelijk" En
een woordvoerder van de Stichting
Gaasperdam, waarin de betrokken
woningcorporaties zitting hebben,
zei: „Je kunt Je voorstellen dat wij
niet meer doorgaan met zulke projec
ten. Als corporatie heb Je de taak om
te bouwen voor de zwakkeren, de
mensen met de lagere Inkomens
Maar van die doelstelling komt op
deze manier ln Gaasperdam niet veel
terecht"
het moment aan de straatstenen niet
kwijt. De Federatie van woningcor
poraties schreef half Januari een brief
aan b en w van Den Haag waarin zij
stelt dat ..zij zich niet aansprakelijk
acht voor de financiële consequen
ties". als „met de huidige spelregels"
de gestapelde koopflats, die bijna
klaar zijn. niet verkocht worden.
Tot nog toe houdt het Haagse ge
meentebestuur vast aan de voorwaar
den. namelijk de Inkomensgrens van
50 000 gulden en het anU-specuiatie-
beding dat in Den Haag voor 10 Jaar
geldt B en w gaven slechts toestem
ming de Inschrijving voor deze koop
flats te heropenen.
„Grote zorg"
In Den Haag meldden zich ln 1978
zevenduizend gegadigden voor de ln
totaal zestienhonderd premie-koop
woningen ln Hout wijk Men organi
seerde zelfs een loterij om de wonin
gen te verdelen Met de verkoop van
de eengezinswoningen loopt het rede
lijk goed. maar de ongeveer vierhon
derd kleinere premie-koopwoningen
ln de gestapelde bouw raakt men op
In een brief aan de Tweede Kamer
van 18 februari stelt staatssecretaris
Brokx onder meer voor om de inko
mensgrens op te trekken tot 57 000
gulden Amsterdam zal vandaag
voorstellen nog hoger te gaan. In de
richting van 70 000 gulden.
In dezelfde brief schrijft Brokx dat de
stagnatie ln de premiekoopsector,
vooral bij de duurdere woningen,
hem „grote zorg" baart Vandaag zal
blijken hoeveel
