Hoe schoon zijn nog de van Eddy Bruma? Iwarte bevolking van hodesië ter stembus VS voor neutraal Afghanistan Geld Achter De Hand. Achthonderd man om Suriname te verdedigen Iraniërs in de rij voor commissie VN Amro Continu Crediet. Opnemen en aflossen naar behoefte. BUITENLAND TROUW/KWARTET >r Jan Kuijk to?075, hct ru"1061" en het te of1 om Surinames onafhan- Rijkheid, ontmoette ik in f Jlname een Amerikaans d analiste. Een flinke tante een duidelijk en goed mar- tichrbaar beeld van Suriname Itreefde en daarom een ks ondubbelzinnige, alleen eninf .Ja" ot „nee" te beant- n onorden vragen had opge- MIJ was het geluk be- ud^oren baar uitsluitsel te 'echtigen geven over de vraag: derdi er kans op een staatsgreep iRuriname in de nabije toe- it?" Het Is onzin te beweren dat de vraag en het toen gegeven antwoord nooit meer uit mijn gedachten zijn ge weest. Maar wel lag het hele gebeuren nogal bovenaan in let geheugen op geslagen. zodat de hele gebeurtenis onmiddellijk reproduceerbaar was. Natuurlijk heb ik haar geen enkel voudig antwoord gegeven. Wat moet je met zo'n vraag? En laat ik eerlijk zijn: behalve sombere verwachtingen had ik toen ook nog een flinke dosis hoop. Toch denk ik. dat mijn Ameri kaanse collega mijn met hoop ge kleurd pessimisme heeft vertaald met een simpel „Ja". En daar had ze voor haar gebruik niet eens ongelijk in, te meer daar ik zelfs aangaf wie ik in het geval van een staatsgreep aan zag voor de eventuele aanstichters. Laat ik meteen verzekeren, dat ik toen niets Juist voorspeld heb. Het leger, laat staan de onderofficieren, had ik geen ogenblik in mijn be schouwingen betrokken. Het ging om zo'n klein, grotendeels in en door Ne derland gevormd groepje en ik asso cieerde de hele Surinaamse legerlei ding op dat ogenblik zo met de wereld van de operette, dat het militaire apparaat zelfs geen factor in mijn overwegingen was. Anders Mijn beste kandidaat voor die inder daad niet uitgesloten staatsgreep was In die dagen de kleine Partij Nationalistische Republiek van mr. Eddy Bruma. Jarenlang was de PNR het plechtanker geweest voor alle Jonge Surinamers in Nederland en eigen land, die echt wat anders (en beters) wilden; die echt nationalis tisch en daardoor ook sterk anti-Ne derlands dachten en een eigen Suri naamse cultuur nastreefden. Het was imposant, vooral omdat Bru ma zo duidelijk een intellectueel met schone handen was. Een hoogleraar aan de VU. waar Bruma rechten had gestudeerd, had mij eens hardop den kend toevertrouwd: „Die Bruma is een uitstekend advocaat en hij is niet rijk. Dat zegt wel wat in Suriname." Bruma koos ook een erg onorthodoxe manier om zijn politieke macht te versterken en greep te krijgen op de Surinaamse jongeren. Voor alles toonde hij geduld, maar ondertussen hield hij een paar vakbonden achter de hand. Anderzijds was hij er op uit jongeren door cultureel vormings werk hij schreef zelf toneelstukken voor hen zich bewust te doen zijn van hun eigen toestand en de waarde van het sociaal erg laag gewaardeer de Surinaams. Neger-Engels werd dat lonel Elstak (links) en president Ferrier tijdens een inspectie van een erewacht. heel neerbuigend genoemd, maar Bruma zelf duldde het fier aan als het Sranan Tongo. Haat Bruma was en is nog steeds niet alleen anti-Nederlands. Ik denk zelfs dat hij Nederland en de Nederlanders diep haat. Die haat is hem misschien al ingegeven in de Jaren 1940-1945, toen hij, nauwelijks zeventien jaar oud, wegens nationalistische agitatie in fort Zeelandla werd opgesloten. In elk geval is hij na zijn studie in Neder land nooit meer in Nederland geweest en dat is heel opmerkelijk voor een in Nederland gevormd Surinaams intel lectueel die het verlangen naar de intellectuele vleespotten van West- Europa steeds weer blijft voelen. Indrukwekkend, maar toch was het beeld in 1975 al wat bijgekleurd. Bru ma zat als minister van economische zaken in het kabinet-Arron en hij had zijn eenvoudige houten stadswoning aan de Oravenstraat inmiddels ver ruild voor een veel groter en rianter aangelegd pand. Tegelijk ook werd mij steeds duidelijker, dat Bruma met zijn cultureel vormingswerk in Suriname probeerde aan te sluiten bij het Afrikaanse begrip „négritu- de". Dat is in Afrika wel bruikbaar misschien, maar toch niet zo erg ge schikt voor een land, waarin de ne gers weliswaar een grote groep vor men, maar toch een minderheid zijn en het land moeten delen met uit Azië en Europa gekomen mensen. Gehaald Bovendien: wat te denken van het optreden van Bruma's partijgenoten Fred Derby en Harold Rusland in het parlement? Twee gehaaide en vooral Derby harde vakbondlei ders, die een duidelijke minachting demonstreerden voor de organisato rische en wetgevende rompslomp, die nu eenmaal vastzit aan het proces van zelfstandig maken van een land. idatp lenst nd hel op gen i o mi een onzer redacteuren s er°t6TERDAM „Arron pro- herrtrde het Surinaamse leger \r zijn eigen belangen te Maar het heeft ti uiteindelijk tegen hem r erteerd." Deze reactie van in Nederland wonende t^Jrinamer is moeilijk te be- rwij^en, maar aanwijzigingen oet; premier Arron het militai- zlJnapparaat naar eigen goed- probeerde in te rich- zijn er wel. genlclte stelt de Surinaamse KriJgs- dër^ht als verdedigingsleger niet veel Honderd officieren, driehon- onderofficieren en vierhonderd happen. Deze achthonderd inen moeten een land bescher- dat vier maal zo groot is als "en vele malen moeilijker ibaar. Met drie patrouilleboten wat verouderd materieel hou- Mr Eddy Bruma. Dat zal ook iets te maken hebben gehad met een afkeer van Nederland. (Waren zij niet, louter en alleen door de aanwezigheid van Nederland ge durende zo lange tijd, gedwongen zich nu met zulke beuzelarijen op te houden?) Maar de onmiskenbare wal ging die Derby In zijn woorden legde als hij in het parlement over de nieu we Surinaamse grondwet sprak (alsof hij het eerste het beste pornografisch werkje moest bespreken), maakten op zijn minst duidelijk dat premier Arron met Bruma's PNR een onge makkelijke en onbetrouwbare part ner in de coalitie had. Eén keer stal Bruma in de jonge republiek de show, toen op een gege ven ogenblik mevrouw Arron in haar woning werd gegijzeld (Arron zelf had kans gezien in pyama te ontkomen). Iedereen in paniek, tot de minister van economische zaken Bruma ter plekke kwam. HIJ trok zijn pistool (dat hij kennelijk altijd in zijn achter zak droeg) en redde aldus de eer en het leven van mevrouw Arron. Hoe het mogelijk was, dat Bruma zo snel op de hoogte was van de gijzeling ln Arrons huls, is een vraag die later nooit meer om het door Bruma zelf geschapen beeld niet al te zeer te beduimelen werd gesteld. den zij de grensrivieren Corantijn en Marowijne en de territoriale wateren voor de kust ln de gaten. TRIS Toen Suriname ln 1975 onafhankelijk werd, betekende dat automatisch het einde voor de Nederlandse troepen macht in Suriname, de TRIS. De Ne derlanders waren zo vriendelijk alle voor een groot deel verouderde materieel en gebouwen gratis achter te laten. En een bescheiden Neder landse militaire missie bleef om de Surinaamse legerleiding te adviseren over de opbouw van een administra tie. Veel van de Surinaamse beroeps militairen in de TRIS maakten van de gelegenheid gebruik het land te verlaten en zich over te laten plaat sen naar Nederland. Slechts enkelen hadden er een aanzienlijke salarisver mindering voor over om de SKM (Su rinaamse Krijgsmacht) te mogen dienen. Het was de bedoeling dat het leger na twee Jaar ongeveer duizend man zou tellen. Krachtens de dienstplichtwet van 1970 is er een algemene dienst plicht voor mannen tussen 18 en 35 jaar. Aan belangstelling heeft het niet ontbroken. Vele jonge mannen beschouwen een baantje als kort ver- bandvrijwilliger als de enige moge lijkheid om aan werk te komen in een land, waar de werkloosheid groot is. De stroeve organisatie was er echter de oorzaak van dat de opnamecapaci teit achter bleef, waardoor Jaarlijks vele dienstplichtigen werden uitge loot. Kloof De basis van de huidige staatsgreep ligt in de grote kloof tussen het hoger en lager kader. Vrijwel alle hogere kaderleden hebben een streng-hiërar- chische instelling, die ze hebben op gedaan tijdens hun opleiding ln Ne derland. Voor hen is het leger voorna melijk aanzien en een spel, omdat met zo weinig manschappen een seri euze defensie van het land niet moge lijk is. Het is algemeen bekend dat de nu afgezette bevelhebber, kolonel El- stak, onmiddellijk een nieuw uniform voor zich liet ontwerpen toen hij er lucht van kreeg dat hij de bevelheb ber van het nieuwe leger zou worden. Vele onderofficieren ergerden zich aan het nutteloze soldaatje spelen, aan de officieren die zich ln Jeeps lieten rondrijden of aan de bar ln de mess zich tegoed deden aan dure drankjes. Er kwam een stroming van onderofficieren, die meer de nadruk wilde leggen op de andere taak van de SMK: de ontsluiting en ontwikke ling van Suriname, dat voor het over grote deel vrijwel ontoegankelijk is. Bond Met name dit deel van de SMK wilde zich organiseren in de bond van Mili taire Kader. Een verbod van deze bond leidde eind vorig jaar al tot een staking van onderofficieren, waarbij twee stakingsleiders werden gearres teerd. Premier Arron verzachtte ech ter zijn standpunt ten opzichte van de roerige onderofficeren. Hij liet rechter Albendadon een onderzoek Afrekening instellen naar de problemen binnen het leger, en de twee arrestanten kwa men weer op vrije voeten. De hoop die Arron hiermee wekte bij de onderofficieren bleek echter ijdel. Volgens waarnemers heeft Arron zich onder druk laten zetten door kolonel Elstak, die het leger als zijn privé- bezlt beschouwde en niet wenste dat er werd getornd aan de discipline. Het rapport van rechter Albendadon, dat begin dit Jaar al gereed kwam. moest geheim blijven Er is alleen uitgelekt dat de rechter zowel de le gerleiding als de regering er flink van langs geeft. Bij de laatste acties van de onderoffi cieren bleek dat Elstak de regerings leider met succes onder druk had gezet. De politie trad hard op bij acties en dreigde met de wapens in de aanslag, terwijl de actievoerders bewust geen wapens bij zich droe gen. Dit optreden resultaeerde in de staatsgreep van de ongeveer driehon derd onderofficieren. Wat de positie van de manschappen is, is nog onbe kend. Dat het op dat ogenblik toch al lang mis was, ondanks het ridderlijk op treden van Bruma, werd kort daarop duidelijk tijdens de verkiezingscam pagne van 1977. Bruma was met zijn PNR uit Arrons coalitie gestapt en Ln dat verband vond Bruma het passend een afrekening van een geheime Amerikaanse bankrekening van Ar ron te produceren waarop een aan zienlijk saldo stond, zojuist nog ver sterkt met een vorstelijke storting door een van de Surinaamse alumi- nium-maatschappijen. Dat het om een vervalsing ging. was 'al bij eerste oogopslag te zien de vervalsing werd later nog eens offici eel vastgesteld na onderzoek van de nu gewonde procureur-generaal De Miranda maar Bruma verklaarde toch zonder blikken of blozen op een persconferentie in zijn eigen ministe rie van economische zaken dat hij dit alles louter en alleen in 's lands be lang naar buiten had gebracht. Bruma's PNR kwam in 1977 niet te rug in het parlement en van dat ogen blik af begon de partij uiteen te vaj- len. Bruma terug in de advocatuur moest toezien ho^ de vakbonds vleugel van zijn partij en de groep van kunstenaars en Intellectuelen steeds meer uit elkaftr groeiden. De intellectuele vleugel voegde zich een paar weken geleden en dat valt •slechts uit een diepe en bittere teleur stelling te verklaren bij het opposi- tieblok van Lachmon De vukbonds- vleugel had zich voor de verkiezingen van de 27e maart verbonden met de PALU de progressieve arbeiders en landbouwers unie van ir. Iwan KrowelL Juist bij deze vakbondivleugel van de vroegere PNR vonden de rebelle rende militairen begin van deze maand onderdak. Hel gebouw van de CLO (Centrale van Landsdienaren Organisaties) van Harold Rusland werd het actiecentrum van de uit de kazerne verdreven militairen, en Bru ma zelf zojuist benoemd tot deken van de orde van advocaten belast te zich vorige week met de verdedi ging van de drie bestuursleden van de Bond van Militair Kader, die zich voor de krijgsraad moesten verant- woorden. Wachten Hier eindigt het feitenrelaas. Mis schien hebben heel wat mensen het tot nu gelezen met rode oortjes om op de ontknoping te wachten. Dat is dan Jammer. Die ontknoping is er name lijk niet. want de feiten zijn op. Het wachten is op de namen van de leden van de door de militairen aangekon digde burgerraad. Misschien zou lk alleen nog. en dat helemaal voor eigen rekening en op eigen gezag, eraan kunnen toevoe gen: het zou mij niet verbazen als de komende dagen de namen van Fred Derby en Harold Rusland ook In Ne derland bekende klanken zullen wor den. In elk geval kwamen zij voor rrtij het meest duidelijk naar voren, toer. ik. zoekend naar begrip en een verkla ring voor alles wat er de afgelopfp dagen gebeurd is, tenslotte terecht kwam bij een mij vijf jaar geled$i gestelde vraag. Als dat de conclusH* is, wordt het er niet vrolijker van en kan je je slechts verbazen over de nauwelijks verholen vreugde van zo veel Surinamers in ons land bij het horen van het hieuws van de afgelo pen twee dagen. In dat geval ziet het er somber uit. waaruit blijkt dat de CIA een hoge functionaris van de Savak verleden Jaar uit Iran had helpen ontsnappen. De Iraanse regering maakte gisteren bekend dat de arrestatie van de com mandant van de Iraanse marine, ad miraal Mahmoud Alawi, is gebeun op basis van documenten die zijn gevonden in de ambassade Alawi wordt beschuldigd van splonageacti- vitelten voor de Amerikanen. De Iraanse revolutionaire raad heaft gisteren besloten weer Amerikaanse journalisten tot het land toe te laten. De Journalisten waren vorige maand het land uitgezet omdat zij wérden verdacht van ..gekleurde berichtge ving" President Banl 8adr, die een groot voorstander is van persvrijheid, zei dat het altijd nog beter is dat buitenlandse verslaggevers leugens vanuit Iran schrijven dan van bui- .tenaf. I8BURY (Reuter, AP, AFP) De zwarte inwoners van Rhodesië gaan vandaag naar de nbus om een meerderheidsregering te kiezen. De staatshoofden van regeringsleiders van zogeheten frontlijnstaten kwamen gisteravond in spoedzitting bijeen uit onvrede over de bding van de Britse autoriteiten, onder wier toezicht de verkiezingen plaats vinden. de vooravond van de verkiezln- I die enkele dagen zullen duren, |i de Rhodeslsche hoofdstad Salis- een belegerde veste. Overal wa- ■militalren op de been om orde en h te bewaren. De verschillende po- ike partijen hielden hun laatste ke bijeenkomsten. U-leider Robert Mugabe, een van otste kanshebbers op het pre- ichap van een zwarte meerder- regering en tot dusver een van Ifelste bestrijders van het inmid- afgedankte bewind van bisschop |l Muzorewa, liet zich gisteravond ^lterst verzoenende bewoordingen Tijdens een ontmoeting met ver vers verklaarde hij zeker te zijn een overwinning voor zijn ZANU- iottisch Front, maar ln het geval een onverhoopte nederlaag zich tegen de uitslag te zullen verzet- Mugabe verwachtte echter ten 1ste 51 van de tachtig zwarte zetels iet Rhodeslsche parlement te zul- winnen. Ook Joshua Nkdmo en schop Muzorewa verklaarden gis- Ivond zeker te zijn van een verkie- gsoverwlnnlng. in kampen verblijven. Het is de be doeling dat de 550 militairen van het Britse Gemenebest, die de 22.000 guerrillastrijders in de diverse kam pen onder controle hebben gehouden, zich vanaf aanstaande maandag gaan terugtrekken. Slechts een klein aantal Gemenebestmilitairen zal achterblijven om te functioneren als verbindingsofficier tussen het Rho deslsche leger en de voormalige guer rillastrijders. De leiders van de vijf frontlljnstaten, Tanzania, Zambia. Botswana, Mo zambique en Angola zijn gisteravond in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Salaam bijeen gekomen om zich te beraden over wat hen te doen staat als het Patriottisch Front ln Rhode sië onverhoopt de verkiezingsover winning zou ontgaan. Eerdere uitla tingen van de Tanzaniaanse presi dent Yerre doen vermoeden dat hij dan denkt aan een hervatting van de guerrilla. Nyerere zei begin deze week dat de verkiezingen in Rhodesië van wege de Britse vergrijpen tegen de in Londen gesloten akkoorden niet „vrij en eerlijk" zullen zijn en dat hij een nederlaag van het Patriottisch Front niet zal erkennen. De gisteravond laat verschenen verklaring van de frontlljnstaten leek echter tamelijk gematigd en leek hervatting van de guerrilla uit te sluiten. De Britse pre mier Thatcher stuurde president Ny erere van Tanzania, president Machel van Mozambique, president Kaunda van Zambia en president SJagari van Nigeria boodschappen waarin zij om begrip vraagt voor het Britse stand punt inzake Rhodesië. De commissie voor de rechten van ae mens van de Verenigde Naties heeft gisteren tijdens haar vergadering ln Genève vrije verkiezingen geëist ln Rhodesië. TEHERAN (AFP. Reuter) Twee honderd Iranlërs stonden gisteren in de rij om getuigenis af te leggen voor de VN-commlssie die de misdaden van de sjah moet onderzoeken. De Invaliden die met vrachtwagens naar het hotel van de commissie waren vervoerd, vertelden dat zij slachtof fers zijn van de Savak, de geheime politie van de sjah. Anderen droegen foto's mee van hun familieleden die in de gevangenis waren doodgeslagen omdat zij tegen de ex-sjah hadden gedemonstreerd. De slachtoffers zijn voor de VN-com- missie verschenen, nadat ayatollah Khomeini een oproep aan hen had gedaan „om te getuigen tegen de mis daden van Amerika en zijn knecht Mohammed Reza Pavlevi, de verra der". Het onderzoeksteam is vijf uur bezig geweest met het horen van de meest afschuwelijke getuigenissen, 's Middags heeft de commissie ge- sproken met de directeur van de cen trale bank, Alireza Nobari, over ver meende verduisteringen door de ver dreven koninklijke familie. Nobari vertelde dat hij over bewijzen be schikt die aantonen dat de familie van de sjah vijftien miljard gulden heeft verduisterd. De VN-commlssie hoopt dat het on derzoek zal lelden tot de vrijlating van de gijzelaars uit de Amerikaanse ambassade die sinds 4 november door studenten is bezet. Iraanse auto riteiten hebben echter verklaard dat er geen verband bestaat tussen het VN-onderzoek en de vrijlating van de gijzelaars. Ayatollah Khomeini zei af gelopen zaterdag dat over het lot van de gijzelaars zal worden beslist door het nieuwe Iraanse parlement. De bezetters van de ambassade heb ben verklaard dat zij over bewijs be kken dat de CIA (de Amerikaanse Inlichtingendienst) een Iraan heeft opgeleid om te spioneren ln de Iraan se olie-Industrie. Ook zelden de bezet ters documenten te hebben gevonden WASHINGTON, NEW DEL HI (Reuter, AFP, AP) De Verenigde Staten zijn voor standers van het Idee om van Afghanistan een neutraal land te maken op voorwaarde dat de Russische troepen di rect uit het land worden te ruggetrokken. Dit heeft de Amerikaanse president Jim my Carter meegedeeld in een brief aan de zieke Joegoslavi sche president Joslp Broz Tl to. De brief U een antwoord op de vragen die maarachalk Tlto op 20 Januari naar het Witte Huls stuurde De brief, de Verenigde Staten en andere lan die klateren door woordvoerder van den. Breznjew noemde toen geen sn het Witte Huia in grote lijnen open- dere namen, maar vrij zeker is dat hflj baar werd gemaakt, wordt tevens ge- China en Pakistan bedoelde Carter Hen als antwoord op de aankondl- heeft zich daar In zl)n brief aan Tlto ging van de Russische president en nogal kwaad over gemaakt en eezegd partijleider Leonid Breznjew die vori ge week zei dat het Russische leger Afghanistan was binnengetrokken omdat dat land bedreigd werd door James d Soames. de Britse gouverneur in xiesië. herhaalde gisteren de be- e dat de verkiezingen strikt ge- n zullen zijn en dat het Rhodesi- e volk in volle vrijheid zijn verte- woordigers zal kunnen kiezen. De l®ltse gouverneur toonde zich ver- lutfcgd over de beginnende integratie »en de Rhodeslsche politie en een- en van het geregelde Rhodesiche 44 )r enerzijds en de guerrillastrijd- f® chten anderzijds. Zo'n negentig en van het Rhodeslsche leger en w4polltle van dat land voegden zich Cseren bij zo'n 9500 gewapende irrllUatrijdera, die momenteel nog Wanneer u een bedrag wilt lenen, dat u niet in één keer wilt opnemen, dan adviseert de Amro Bank u een Continu Crediet. We bespreken samen tot welk be drag u maximaal kunt opnemen (wanneer u maar wilt) en wat u per maand gaat aflossen. U kunt steeds op nemen tot hef afgesproken bedrag. U betaglt-alieen rente over het opgenomen beflrag. Als u alles achter de hand houdt, betaalt u geen rente en hoeft u ook niets af te lossen. De rente wordt per dag berekend, zodat u geen cent te veel betaalt. En dat kunt u controleren op de maandelijkse overzichten die u ontvangt. dat de Sowjet-Unie probeert de reld te misleiden met de valse aantij ging dat de Verenigde Staten nare dingen van plan zouden zijn geweest ln Afghanistan en de Russische vei ligheid zouden hebben bedreigd. „Wij waren niets van plan in Afgha nistan, we hebben er geen enkele rol gespeeld, we hebben niets onderno men dat Moskou het idee zou kunnen geven dat de Ïïowjet-Unie bedreigd werd," zo zcl Carter gisteren ook nog eens tegen de verzamelde hoofdre dacteuren van verscheidene Ameri kaanse bladen. „Wij willen geen kou de oorlog en wij willen liever geen confrontatie niet de Sowjet-Unlc Maar tot op heden zijn er nog geen aanwijzingen dat de SowJet-Ume van 1 plan zou zijn haar troepen terug te trekken. Integendeel, Moskou is nog steeds bezig zijn troepenmacht uit te breiden omdat het niet zo'n grote tegenstand had vervyjvht." Volgens de Amerikaanse pn. v .o neutraliteit van Afg' randeerd kunnen w;or$ lamitlsche landed' nw Jein jon

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7