e commissaris en de rebellenleider
Minister trekt vergunning niet in
ederland mag doorgaan met levering korvetten
Effect
wordt
gebruikt'
Rhodesië
(Opeus en Fré Meis: twee verschillende werelden, schijnbaar vaak op één lijn
er*
3
Spaans koningspaar
bezoekt Nederland
\G 22 FEBRUARI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
EKT
te d
Jan Sloothaak
£_pNINGEN Twee na-
5ER mr E. H. Toxopeus en
ioo, Meis. Commissaris van
8' ;oningin en communis-
A actieleider. Twee we-
jn van verschil, al vech-
ze ook voor hetzelfde
Of klopt zelfs dat niet?
j 'oxopeus: „De heer Meis
t een ander soort maat-
na, bepaald niet de
Ik wil een liberale,
communistische maat-
Toch zien sommi-
de Groningse commis-
toch wel een beetje een
fatsoenlijke rebellenlei-
Hoofdman van de op-
aaiers in Groningen.
nbra fj
ni ppij
lish
antopij.
Ci
Ihs
Cri<
V2
VOO
gen.
i22tr:
rijf
0) 2
lel
j ovinclale staten van Gronln-
e jn niet meer wat ze geweest
^)oed, rebellie is er nog steeds.
orten van het werk en ver-
lg van het contact met de
ng bewijzen het. Maar
de fleur is er wat af. Je kon
ip«ns lachen als Fré Meis in zijn
m njarig lidmaatschap van pro-
Ie staten plotseling opsprong
t woord nam. Volkomen bui-
Ie orde. En dan Toxopeus,
aejr in stijl gekleed, die hem
lerde.
In de ogen van een liberaal horen er globale
regels voor steun te zijn. Toxopeus: „Een
goed ondernemer kan daar dan profijt van
trekken". Hij voegt er echter in één adem
aan toe: „Maar zo lang ik in Groningen ben.
heb ik getracht steun te krijgen voor indivi
duele bedrijven. Daar ben lk pragmatisch
genoeg voor en dat mag een liberaal toch
ook zijn."
Oost-Groningen is aldus mr Toxopeus
een „geïsoleerde situatie". Kortom, een uit
zondering van een formaat, dat afwijking
van het liberale principe rechtvaardigt. „En
dan komt een pleidooi van een liberaal nog
harder aan en krijgt daardoor meer overre
dingskracht," aldus Toxopeus, niet zonder
een zweem van opportunisme.
Bodem
Een zorgelijke situatie dus. .Maar toch niet
zo dat het gerechtvaardigd zou zijn goed
geld naar kwaad geld te gooien." De vouw-
kartonfabriek Okto In Winschoten heet
echter nogal wat kwaad geld te herbergen
een bodemloze put waar per dag hon
derdduizend gulden bij moet en toch is
ook dit één van de bedrijven waaraan vol
gens de heer Toxopeus steun moet worden
gegeven. Is dat dan geen goed geld naar
kwaad geld gooien?
„Wat Okto betreft ben lk er niet van over
tuigd dat er geen ander oplossingen zijn. Zo
lang er mogelijkheden zijn, vind ik dat de
noodsituatie in Oost-Groningen rechtvaar
digt, dat er steun aan wordt verleend."
Welke oplossingen ziet de heer Toxopeus
dan? Dat wil hij ziet zeggen en zijn hoop is
nog maar zeer miniem. Waarom is Oost-
Groningen een probleemgebied en de mees
te andere gebieden, waar ook wel fabrieken
sluiten, niet? „Omdat er in Oost-Groningen
geen ander werk meer te vinden is."
Fré Meis en mr E. H. Toxopeus: twee verschillende stijlen
schouders naar voren gekromd,
vooruit met de handpalmen omhoog
de dan steevast dezelfde retorische
„Heb ik het recht om in deze staten
en of niet somsEn het al even
iepe antwoord: dat mocht, maar het
ii wcjwel volgens het boekje.
kfeis in 1978 om gezondheidsredenen
t uit de Groninger raad ook uit pro
staten stapte, behoren die scher
ingen tot het verleden. Maar het
ad dat schreef „Fré Meis bereidt zich
zijn definitieve aftocht" zat er toch
indioos naast. Meis is weer op het
stigf pad.
iw worden Toxopeus en Meis met
d[geconfronteerd. Nu buiten de arena
statenzaal. Opnieuw duidelijk ver-
nd in stijl. En de heer Toxopeus mag
n ander soort maatschappij nas tre
in de communistische actieleider,
tten ze oppervlakkig gezien vaak op
lijn. Ook mr Toxopeus lobbiet om
voor Oost-Groningen. Een rasechte
die steun voor bedrijven nastreeft
'oxopeus dan toch Ietwat van zijn
geloof gevallen? Misschien door
varingen in Groningen.
'Eed afgelegd'
1
ijn hart
In andere landsdelen en zeker in sommige
Haagse kringen, die de heer Toxopeus niet
vreemd zijn, wordt met niet al te veel waar
dering gekeken naar de Groningse aanpak
Harde acties, provinciale staten die niet
meer werken en het contact met de regering
verbreken, dat is toch niet de manier waar
op in een parlementaire democratie wordt
gewerkt. Past het een commissaris van de
koningin wel om als een soort rebellen-
hoofdman voor een zo opererend gewest in
de bres te springen?
Toxopeus: „Tja, ik hoorde onlangs dat som
migen me lastig vinden. Ik heb echter de
eed afgelegd om de belangen van deze pro
vincie te bevorderen.
En ik geloof dat ik niet bezig ben met
beginselen geweld aan te doen. Wat ik pro
beer is een grotere betrokkenheid in Den
Haag voor de regio te bereiken."
TOch heeft het college van gedeputeerden,
alsmede de heer Toxopeus, gehoor gegeven
aan de motie van een meerderheid van de
staten om niet meer met de regering te
praten. „Ik doe niet aan partijpolitiek en
ben loyaal tegenover het statenbesluit. Die
motie was ook niet bedoeld om de regering
te pesten maar om de handel los te krijgen."
aardgasgeld of geld uit de algemene midde
len krijgen. Als het er maar komt."
'Een kolonie'
Voor Fré Meis is dat aardgas één van zijn
stokpaardjes. Hij roept het beeld op van
een kolonie: Zoals Suriname dat als onder
deel van Nederland nooit zelf van zijn
grondstoffen heeft kunnen profiteren, maar
in feite werd leeggezogen. Het beeld van
Oost-Groningen als een kolonie. Op een
voorbereidende vergadering van het volks
congres (in april) drukte iemand het zo uit:
„De fabrieken leeg, aardgas uit. en radio
actief afval In de bodem en militaire oefen
terreinen er overheen." Alle ellende van
Oost-Groningen samengevat in één volzin.
Fré Meis heeft tussen al die zaken een
simpele verbinding weten te leggen: De
nieuwe NAVO-strategie legt veel meer de
nadruk op de Duitse laagvlakte om tezijner-
tijd op te marcheren naar Moskou. Dus
moet Noord-Europa daar rijp voor worden
gemaakt. Om dit gebied inclusief. Oost-
Groningen te kunnen militariseren moet
het zoveel mogelijk worden ontvolkt. Dus
jaag je de mensen de stuipen op het lijf met
radio-actief afval, ontmantel Je.de industrie
en leg je militaire oefenterreinen aan.
Dat alles wordt in de hand gewerkt door de
eenwording van Europa. Alles wordt in
Brussel bekokstoofd en het doel is de rijke
industriegebieden in Midden-Europa, inclu
sief de randstad, veilig te stellen.
nee. daar wil de liberale ex-minister
Iets van weten. Hij geeft toe dat hij
leid van minister Van Aardenne
er van economische zaken en par
ot eigenlijk in zijn hart draagt.
"erTtorsteun dus het steunen van een
"drijfstak is méér liberaal dan het
van individuele bedrijven, een idee
;enlijk meer van de PvdA afkomstig
ordet
Over de van allerlei zijden gehoorde roep
om meer profijt voor het noorden van het OnD6h3Q6n
aardgas in eigen bodem: ,,Ik begrijp goed de
gedachte die erachter zit, bijna het gevoel
van te worden bestolen. Ik zie het meer als
argument in de politiek-psychologlsche
sfeer. In feite zou ik ook wel wat meer
korting op het gas voor het noorden willen,
maar de Europese commissie staat dat niet
toe. Overigens is het mij om het even of we
Meis weet een smeulend onbehagen dat
door de eeuwen heen in de historie is ge
grift, politiek uit te buiten: het onbehagen
van de randgewesten om door de Hollanden
te worden uitgebuit. De heren van Holland,
die wel kwamen opdagen toen ze winst
zagen in de veenkoloniale (Oost-Groningse
en Drentse) turfgraverij, maar die de arbei
ders aan hun lot overlieten toen de turf op
was. En nu dan dat aardgas waarvan de
miljoenenwinsten door het kapitalistische
stelsel wegvloeien naar de multinationals
en de regering.
Die tegenstelling randgewesten-Holland
leeft ook elders. In Friesland krijgt iemand
als Meis overigens met deze Stelling niet zo
veel grond onder de voeten. Dóér uit het
gevoel zich in een specifiek Friese manier:1
het stichten van een bloedeigen Frysk Nas-
ionale Partij. Maar dat schept in de ogen
van de communisten alleen maar verdeeld
heid onder de internationale arbeidersbe
weging.
Een „vertegenwoordiger van Friesland"
zoals hij groots werd aangeduid kreeg
dan ook een extra gul onthaal toen hij
verdwaald raakte op een vergadering van
actie-comités in Oost-Groningen Vooral
toen hij zei: „De bewering dat Friezen en
Groningers niet met elkaar kunnen op
schieten is een uitvinding van de burgerlij
ke pers in Holland."
'Effect'
Fré Meis, de man die het „Meis-effect" op
zijn naam heeft staan. De schrik van poli
tiek Den Haag sinds hij aan het eind van de
jaren zestig een massaprotest in OostrGro-
ningen op gang wist te brengen, die zijn
partij, de CPN. een geweldige politieke
winst wist te bezorgen. Maar hoe Is dat nu?
Kan Meis weer dezelfde massabeweging op
gang krijgen als indertijd? Die indruk is wel
gewekt, maar in hoeverre hij teert op zijn
eigen Meis-effect uit de gloriedagen van
strokartonacties, Is niet duidelijk.
De situaties van toen en nu zijn eigenlijk
niet helemaal vergelijkbaar. Indertijd ging
het vooral om looneisen en betere arbeids
voorwaarden. Nu gaat het om een veel fun
damenteler problematiek: het sluiten van
fabrieken en wegvallen van werk doordat
het paard van de economie de wagen niet
goed meer kan trekken.
Bovendien heeft Meis nu concurrenten die
veel meer op hun qui vive zijn. PvdA-voor-
zitter Max van den Berg liet onlangs op een
spreekbeurt in Borger weten: „We moeten
de acties niet aan Meis overlaten." De FNV,
die in de jaren zestig de greep op de karton-
arbeiders nagenoeg volledig had verloren,
ziet nu wel kans een massa-bijeenkomst te
organiseren.
Bredere beweging
Maar zelfs dat weet Meis in zijn voordeel om
te buigen. „Den Uyl wil een spoeddebat in
de kamer, de FNV heeft pamfletten ver
spreid met eisen die letterlijk van ons over
genomen zijn, over gas voor het noorden en
behoud van alle arbeidsplaatsen. Dat ls
precies wat wij altijd gezegd hebben. Ais wij
bezig zijn, verandert er iets. Wat wij wilden
is overgenomen door andere massa-organi
saties. Het is heel anders dan in 1969. Onze
beweging heeft een breder karakter gekre
gen. De meningsverschillen om Iets te berei
ken vallen weg. Onze oproep om achter het
volkscongres van de actiecomités te gaan
staan, roept nu andere reacties op dan acht
roepi
weken geleden. Je moet altijd dialectisch
denken, de kwaliteit van onze beweging
wordt omgezet in kwantiteit."
'Speerpunt'
Meis noemt de vouwkartonfabriek Okt£>
een .speerpunt". Met andere woorden, afe
die dichtgaat ls het hek van de dam. H^
centraal stellen van Okto in de algemene
Oostgroningse problematiek4s niet zondefr
reden. Meis heeft nog altijd de meeste aan
hang in de kartonfabrieken, ook al gaat hQ
er graag prat op dat het „breed" worden van
zijn beweging ook tot uiting komt in andere
bedrijfssectoren.
Dat staat nog te bezien (bij Philips bij
voorbeeld volgt de ondernemingsraad eet
geheel andere taktiek dan die van de aktlet,
maar in de kartonindustrie kan Melis wel
licht weer voet aan de grond krijgen. HM
kent die van haver tot gort. Als Jongen vat
tien Jaar stond hij al voor de .Ceres" in
Oude Pekela te posten, hij heeft er zejf
gewerkt en tien Jaar geleden een actie op
gang kunnen brengen
Als Okto sluit, kan dat Inderdaad onrust it
de gehele kartonindustrie veroorzaken. Ze
ker als onduidelijk is wat er met deze splin
ternieuwe fabriek gaat gebeuren. De angst
onder de kartonarbeiders is dat een anderfr
eigenaar hetzelfde produkt door Okto zal
laten maken ais nu in de andere fabrieken,
die daardoor een enorme concurrent te
duchten krijgen. Bovendien is er toch ai een
sterke sanering in de karton aan de gang.
waarbij volgens een herstructureringsplan
achthonderd werknemers moeten af
vloeien.
De lont
Okto is dus de lont die het kruitvat kan
aansteken en Meis zal ongetwijfeld probe
ren de vlam dan over te laten slaan naar
andere sectoren. Zoals hij onlangs ook pro
beerde de Rotterdamse havenstaking na^r
Oost-Groningen over te laten slaan. Welis
waar kreeg hij alleen, en dan nog met moej-
te, de kartonfabriek „Britannia" plat. maar
de CAO's in de gehele kartonindustrie zlJh
sindsdien wel „aangepast". Een wapenfeit
waar Meis prat op gaat. Dat doen de vak
bonden die Meis' Invloed hierop ontken
nen overigens ook
Tenslotte doet Meis ook zijn winst met h<t
feit dat anderen gebruik maken van .rijrV'
effect. De PvdA-fractle in provinciale st4-
ten van Groningen dreigde onlangs het
volkscongres van Meis' actiecomités te sul
len gaan steunen. Intern heeft dat in die
fractie wel tot grote irritaties geleld, maar
tochEn toen een journalist onlangs
vroeg of acties ais opschorting van contact
met de regering wel zinvol zijn, bracht zelfs
mr Toxopeus te berde dat „dit soort acties,
kijk maar naar het Meis-effect" nog wel
eens wat wil opleveren.
Maakt ook mr Toxopeus gebruik van het
boeman-effect van Meis? De commissaris:
„Welnee, ik scherm niet met Fré Meis. Het
enige dat lk wilde, ls waarschuwen het niet
weer zo ver te laten komen als tien Jaar
geleden. Het gevaar bestaat, dat als dat
soort acties succes oplevert, de menseh
gaan denken dat het helpt en zich steeds
meer op die weg begeven.
Overigens vindt de commissaris de bewe
ring dat acties de „imag®" ven Oost-Oro-
ningen schaden maar betrekkelijk „In Rot
terdam zijn ook acties en schaadt dat de
image nu zo dat bedrijven worden afge
schrikt? Belangrijker vind lk of de werkne
mers goed kunnen werken. Wat Oost-Gro
ningen betreft hoor je daar veel goeds over.
De heer Kuilman, lid van de raad van
bestuur van Philips, verzekert bij voorbeeld
dat de mensen in Stadskanaal bij Philips
uitstekend gemotiveerd werken. Dat die
mensen nu actie voeren, is omdat de nood
tot de lppen ls gestegen."
•p'e^nze parlementsredactie
HAAG Minister Van
llaauw (buitenlandse za-
*Ms niet bereid de export-
nning voor de levering
tnarinecorvetten aan In-
Eië in te trekken. De frac-
/an PvdA, PPR, PSP en
hebben de regering gis-
om intrekking van de
"^tvergunning gevraagd
de situatie op Oostr
eb
is het Kamerlid Van der 8pek
kiop wiens initiatief het debat
gisteren plaatsvond over de situatie
op Oost-Timor werkt Nederland door
de export van deze marineschepen
mee aan volkerenmoord op dat voor
malige Portugese eiland.
Het PvdA-Kamerlid Pronk wees erop
dat de toenmalige PvdA-minister van
buitenlandse zaken Van der Stoel in
1977 had vastgesteld dat er reden tot
heroverweging van de verleende ex
portvergunning voor de corvetten
zou kunnen ontstaan indien ten tijde
van de levering in en om Oost Timor
zich oorlogshandelingen voordoen
van zodanige aard en omvang dat
inzet van de corvetten in die strijd'
waarschijnlijk is. Volgens Pronk is
sinds die verklaring de situatie op
Oost-Timor inderdaad zodanig ver
slechterd dat nu tot nlet-levering van
de schepen zou moeten worden be
sloten.
De regering, gesteund in deze door de
fracties van CDA en WD ls het met
deze redenering niet eens. Minister
Van der Klaauw ontkende gisteren
niet dat de situatie op Oost-Timor
moeilijk is maar volgens hem ls dit
een op zichzelf staande zaak. Er is
volgens hem in elk geval geen sprake
van bij voorbeeld een voedselblokka-
de door middel van Indonesische ma
rineschepen en daarom zag de heer
Van der Klaauw ook geen reden om
de levering van de corvetten te voor
komen.
Woordvoerders van CDA en WD on
derschreven dit standpunt. Zij wezen
erop dat Indonesië als een land met
veel waterwegen die onder andere
tegen piraten beschermd- moeten
worden, het recht heeft om een mari
nevloot op te bouwen en daarvoor
schepen te importeren. Ook D'66 zag
geen mogelijkheid om onder de huidi
ge omstandigheden de corvetten niet
te leveren. Volgens de D'66-woord-
voerder Brinkhorst is er juridisch
geen mogelijkheid om alsnog van het
contract voor de levering af te zien
Wel meende hij dat er in de toekomst
een scherper beleid ten aanzien van
wapenleveranties aan het buitenland
nodig is.
De P8P'er Van der Spek heeft voor
zo'n scherper beleid een motie inge
diend die later ln de Kamer In stem
ming zal worden gebracht. Eerder al
ls een motie van PPR en PSP Inge
diend tegen de levering van corvetten
als zodanig. Die motie zal ln leder
geval geen meerderheid halen.
Het OPV-Kamerlld Verbrugh drong
bij minister Van der Klaauw aan op
een onderzoek naar de situatie op
West-Irian, het voormalige Nieuw
Guinea omdat volgens Verbrug Indo
nesië de bevolking daar slecht zou
behandelen. Minister Van der
Klaauw zegde zo'n onderzoek toe
zonder overigens het oordeel van de
heer Verbrugh over het beleid van
Indonesië te willen delen.
gin
een onzer verslaggevers
HAAG De Nederlandse regering hoeft de exportvergunning ten behoeve van de
eeing van twee korvetten aan Indonesië niet in te trekken. Ook hoeft niet opnieuw te
en onderzocht of intrekking van de in augustus 1975 verleende vergunning geboden is.
it
agse rechtbank heelt dit giste-
ls 1 paald ln een proces dat zeven-
'rr®i sers hadden aangespannen te-
1 h staat. Volgens de rechtbank is
lu* an de eisende partijen 'ontvan-
ïa£ in de vordering dat de vergun-
ordt Ingetrokken. Met die uit-
tzijn de rechters, onder voorzit-
ap van vice-president mr A.
mi® oul niet toegekomen aan een
3 lelijke beoordeling van de aan
e gestelde kwestie.
eisers behoorden de Demokra-
republiek Oost-Timor en de
7iflTse bevrijdingsbeweging „Fre-
In het vonnis wordt gesteld dat
ubliek Oost-Timor niet als een
n kan worden beschouwd en dat
lvy 'retllin" naar Nederlands recht
ndf «chtspersoonlijkheid bezit. De
ar0 eisers zijn niet-ontvankelijk
ard. omdat zij „niet werkelijk
belang" hebben bij de els
Ttvergunning ln te trekken.
voldoende
khtbank stel zich daarmee op
het standpunt dat ook de staat vorige
maand bij de behandeling van de
zaak bij monde van landsadvocaat
mr E. Droogleever Fortuijn innam.
De landsadvocaat vroeg de recht
bank toen zich uitdrukkelijk over de
ontvankelijkheid van de eisers uit te
spreken.
In haar overwegingen zegt de recht
bank dat de proclamatie van de onaf
hankelijkheid van de republiek Oost-
Timor door het „Fretilin" niet vol
doende is om tot het bestaan van een
staat te besluiten. Die proclamatie,
op 28 november 1975, wordt daaraan
toegevoegd, is bovendien niet ge
volgd door een erkenning van de re
publiek door een groot aantal andere
leden van de volkerengemeenschap
Vastgesteld wordt dat „niet wordt
voldaan aan de feitelijke vereisten
die de geproclameerde republiek tot
een staat zouden maken."
Over het „Fretilin" wordt in het von
nis gezegd dat de eisers niet hebben
kunnen aantonen dat deze bevrij
dingsbeweging rechtspersoonlijkheid
naar Nederlands recht heeft. Daarbij
wordt opgemerkt dat documenten
die dit zouden kunnen staven, niet
zijn overgelegd.
De vijftien andere eisers (belangen
groeperingen en individuen) hebben
volgens de rechtbank geen eigen,
door het privaatrecht beschermd, be
lang bij hun vordering. Namens de
eisers had mr W. J. van Bennekom
betoogd dat er wel sprake ls van zo'n
belang, omdat zij zich volkomen soli
dair hebben verklaard met de zaak
van een onafhankelijk Oost-Timor.
De rechtbank is echter van oordeel
dat „alleen gevoelsmatige Identifica
tie met andermans rechten en belan
gen in rechte geen erkenning ver
dient."
Onderdrukking
De exportvergunning had betrekking
op de levering van drie korvetten aan
Indonesië. Kort nadat besloten was
een proces tegen de staat aan te span
nen, werd het eerste van de drie mari
neschepen al aan Indonesië overge
dragen. De eis kon toen nog slechts
voor twee korvetten gelden. Ver
wacht wordt dat het tweede schip,
evenals de andere ln Schiedam ge
bouwd, zeer binnenkort de werf zal
verlaten.
Volgens de eisers worden de schepen
gebruikt bij de strijd van Indonesië
tegen de opstandelingen op Oost-Ti
mor. De onderdrukking van die op
stand zou al tienduizenden levens
hebben gekost. Het optreden van In
donesië ls zowel door de Veiligheids
raad als de Verenigde Naties veroor
deeld. Van Bennekom bestempelde
op grond daarvan de verlening van de
exportvergunning als een onrechtma
tige daad.
De eisers zijn veroordeeld ln de kos
ten van het geding, door de staat
begroot op 1755 gulden. Van Benne
kom zal zich met ztJn cliënten bera
den over de vraag of beroep zal wor
den aangetekend bij het gerechtshof
in Den Haag. Daarbij zal ook worden
overwogen dat een eventuele uit-
spraak van het hof, die enige tijd op
zich zou laten wachten, wel eens als
mosterd na de maaltijd zou kunnen
komen.
DEN HAAG (ANP) Op uitnodiging
van koningin Juliana en prins Bern
ard zullen de koning en koningin van
Spanje van woensdag 19 tot en met
vrijdag 21 maart een staatsbezoek
aan Nederland brengen.
De koning en koningin arriveren op
het Centraal Station ln Amsterdam,
waar zij door de koningin en de prins
worden verwelkomd Van daar ver
trekt het gezelschap naar het palels
op de Dam. De koning zal na aan
komst op het palels een krans leggen
bij het nationaal monument op de
Dam. Daarna wordt het gezelschap
ontvangen ln de ambtswoning van
burgemeester Polak van Amsterdam
Koningin en prins bieden s avonds
hun gasten een gala-diner aan ln het
paleis op de Dam.
Op 20 maart zullen de koning en
koningin een bezoek brengen aan de
nieuwe kerk in Delft, waar een krans
wordt gelegd Het parlement ont
vangt de koning en koningin om
streeks het middaguur in het gebouw
van de Eerste Kamer der Staten-Oe-
neraal Hierop aansluitend legt het
Spaans koningspaar een krans bij het
boek der gevallenen in het gebouw
van de Tweede Kamer, waarna de
ministerraad een lunch ln de Ridder
zaal aanbiedt.
Vervolg van pagina 1
De Britse en Rhodesische autoritei
ten blijven erbij dat de aanhangers
van Mugabes Zimbabwe Afrikaanse
Nationale Unie zich schuldig maken
aan politieke intimidatie, vooral in
het zuiden en het midden van het
land. De blanken zouden een over
winning van Mugabes partij vrezen.
Bisschop Muzorewa ls gisteren be
gonnen aan de laatste fase van zijn
verkiezingscampagne voor zijn Vere
nigde Afrikaanse Nationale Raad
met een carnaval dat vier dagen moet
duren. Het feest wordt gevierd in een
voorstad van Salisbury en gaat ge
paard met een grootscheepse ver
strekking van gratis drank en eten.
De eerste dag was geen succes omdat
veel mensen wegbleven wegens de
heftige slagregens. De rivalen van
Muzorewa beschuldigden hem ervan
dat hij op een oneigenlijke manier
stemmen probeert te werven voor
zijn partij.
De Britse regering heeft gewaar
schuwd tegen buitenlandse inmen
ging ln Rhodesié na de volgende
week te houden verkiezingen die
moeten uitlopen op nationale onaf
hankelijkheid Een woordvoerder van
het Britse ministerie van buitenland
se zaken verklaarde gisteren ln reac
tie op berichten uit Zuid-Afrika dat
dit land van plan zou zijn militair ln
te grijpen als Rhodesië een chaos zou
worden, dergelijke verklaringen niet
aanvaardbaar te vinden
Tot dusver zijn in totaal 30.800 vluch
telingen naar Rhodesië teruggekeerd
om aan de verkiezingen ln dat land
deel te nemen. De terugkeer van
vluchtelingen, met name uit Zambia
en Mozambique, die plaats vindt on
der toezicht van de Verenigde Naties
en het Rode Kruis, wordt met Ingang
van maandag voor een week stopge
zet. omdat de ln de opvangcentra
werkzame functionarissen dan dienst
doen bij de over drie dagen uitge
smeerde verkiezingen die volgende
week plaata vinden Het totale aantal
Rhodesische vluchtelingen wordt ge
schat op 220.000, maar het is niet
bekend of zij allemaal weer terug
willen.
De Internationale organisatie voor de
mensenrechten, Amnesty Internatio
nal, heeft het tijdelijke Britse bestuur
in Rhodesië verantwoordelijk gesteld
voor geheime executies en martelin
gen, die worden begaan door leden
van het vorige Rhodeaische bewind
die nu opereren onder verantwoorde
lijkheid van Soames. Amnesty wijst
erop dat de Britse gouverneur zich
zelfs weigert te distantiëren van
openlijke gevallen van martelingen
van ln hechtenis zittende personen.
Amnesty geeft toe dat er met de
komst van de Britse autoriteiten wel
het een en ander verbeterd ls. maar
meent dat de situatie als geheel nog
uiterst verontrustend genoemd moet
worden.
Het Komitee Zuidelijk Afrika heeft
minister Van der Klaauw verzocht bij
de Britse autoriteiten te protesteren
tegen de belemmeringen die de Ne
derlandse waarnemers in de ueg ge
legd worden. Het comité vindt het
onaanvaardbaar dat de vier waarne
mers geen bezoeken kunnen brengen
aan gebieden die tijdens de oorlog in
handen waren van medestanders van
Mugabe. Het vindt dat de Nederland
se regering de waarnemers moet te
rugtrekken als zij niet alle vrijheid
van handelen krijgen
