Graham Sutherland:
de 'Franse' Engelsman
De EO kan me nog meer vertellen
'Het toekomstige
geweten is
nu noodzaak'
PvdA komt met plan
openbaar vervoer
brieven
Rudi van Dantzig kwart eeuw choreograaf
Schilder op 76-jarige leeftijd overleden
Aanvulling op regeringsbeleid
TV-serie over evolutie parasiteert onkunde toeschouwers
Zes gewondei
na explosie
op schip
DINSDAG 19 FEBRUARI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
Ruim 25 jaar geleden, om precies te zijn 20 Januari 1955, vond de
première plaats van het ballet Nachtelland, Rudl van Dantzlgs
eerste choreografie voor het toenmalige Nederlandse Ballet, In
opdracht van Sonla Gaskell. Nu, een kwart eeuw later, heeft Van
Dantzlg (geb. 1933) niet alleen 34 choreografieën op zijn naam
staan, maar Is hij sinds 1970 ook artistiek leider van Het Nationale
Ballet. Voor dat gezelschap Is dit aanleiding om een jubileumvoor
stelling te organiseren: woensdag 20 en donderdag 28 februari
zullen vier van zijn balletten, namelijk Nachtelland, Ramifications,
Vier tetzte Lleder en Monument voor een gestorven jongen op het
programma staan. Hoewel Van Dantzlg zelf afkerig tegenover deze
„poespas" staat, Is dit zilveren jubileum zeker als een mijlpaal In
de nationale én Internationale danswereld te beschouwen.
door Eefje van Schaik
iger
ie I
indt
gdh
evri
zinj
Van onze kunstredactie
LONDEN De Engelse schilder Graham Sutherland, die afgelopen zondag op ruim 76-Jar|C
leeftijd in een Londens ziekenhuis overleed, kan worden beschouwd als een der belangrijk&ar
vertegenwoordigers van het expressionisme zoals zich dat in de jaren direct na de Twee en
Wereldoorlog in Engeland heeft ontwikkeld. Het belang dat van het werk van Sutherland
uitgegaan, is vergelijkbaar met dat van Henry Moore. Wat Moore heeft gedaan voor ista
Engelse (en internationale) beeldhouwkunst, bevindt zich op een vergelijkbaar niveau U na
Sutherland.
Rudi van Dantzig ook collega
De oorlog ls net als voor zovele ande
re kunstenaars en Moore kan daar
toe eveneens worden gerekend een
breukpunt ln de artistieke ontwikke
ling van Graham Sutherland ge
weest Zijn voorkeur voor de grote
Franse schilders waartoe vooral Pi
casso, Matisse en Braque kunnen
worden gerekend, uitte zich ln onder
meer poëtische landschappen en
voorstellingen met planten en dieren.
De Fransen zélf hadden weinig be
langstelling voor hem: daarvoor za
gen ze waarschijnlijk te veel de adept
in hem. Vrij zeter is wel dat in het
vooroorlogse werk van Sutherland
het spirituele en het uitbundige ont
breekt. Zijn „Franse" stijl heeft een
Brits accent gekregen, het werk is
bedachtzaam, ingehouden en enigs
zins afstandelijk.
De Jaren in en na de oorlog breekt in
zijn werk de agressie en het venijn
door. Zijn grondthema dat hij voor
eerst niet zal verlaten wordt de
doomvormlge figuur. Het ontstaan
daarvan ligt ln het feit dat hij al
spoedig de individuele vorm van
plant en dier is gaan bestuderen en
daarbij tot een soort uitvergroting,
een oervorm van de natuur is geko
men. Sutherland gaat dan zoeken
naar een verzakelijkte toepassing
van de natuurlijke vormen die anders
dan misschien verwacht zou worden,
een grote emotionele intensiviteit
meekrijgt.
Sutherland weet in zijn doeken een
bijna niet bewust aan te duiden over
gang van het organische naar het
anorganische leven te scheppen. Zijn
planten en dieren lijken nog wel
hun oorspronkelijke afkomst, mtfn~
ze krijgen een heel mechanisch uit?
lijk mee dat een directe verwtjzlnj wet
naar de angsten en agressies van
moderne maatschappij.
0
AMSTERDAM Van Dantzlgs eerste ballet, Nachteiland, gaat over een thema dat bepalend
zou zijn voor eigenlijk al zijn navolgende werken: het overgangsgebied tussen het bewuste en
onbewuste; moeten we strijden tegen gevoelens van onmacht, eenzaamheid, angst of er in
berusten? Terugkerende inspiratie is steeds zijn zuiver persoonlijke beleving, de angst voor
het vergankelijke, de aanvaarding van onvolkomenheden, de psychologische conflicten
tussen goed en kwaad, tussen tederheid en agressie.
Het Engelse publiek heeft met l ig
therland niet altijd op een en dezell tste
lijn gezeten. Zijn visie op een agnn e
sieve wereld sloeg op datzelfde
bliek over en vrij algemeen kreeg
kritiek op wat werd genoemd ,,«j
koude, harteloze" voorstelllngs^ncte
reld. In een geval leidde dat zelfs
destructie van een van zijn schild*
en: een portret dat hij ln opdrair d
van de regering van Churchill h
gemaakt, werd later op last van dlt[
echtgenote vernietigd.
Van Dantzlg zelf zegt daarover:
„Ik zou niet anders kunnen dan mijn
persoonlijke emoties ln een choreo
grafie te stoppen. Als ik met mensen
ga werken, dan raak ik verschrikke
lijk persoonlijk betrokken, ben ik ook
niet bang dingen te geven en terug te
vragen. Er ontstaat dan zo'n enorme
openheid en een heel sterke band.
Maar na het maken, het creatieve
bezig zijn, is dat wel voorbij.Dan
zie je een heleboel dingen veranderen
en dat stoort me wel. Maar Ja, de
uitvoerenden hebben natuurlijk ook
hun rechten. Het fijnste is om te
werken met Jonge mensen, om te zien
hoe zij zichzelf in zo'n ballet ontwik
kelen. hoe ze de kans grijpen, met de
materie worstelen en zich met hart en
ziel geven. Wat Jan Vrijman ooit naar
aanleiding van de film over mijn Ge
verfde Vogels schreef, dat kunste
naars aan contactarmoede lijden en
door één ding geobsedeerd kunnen
raken om die armoede te overwin
nen. daar geloof ik ln. Dat geldt
zeker voor mij. Ik ben meer Iemand
die observeert en naar mensen en hun
relaties kijkt, dan er direct aan deel
neemt.
Nachtelland ls één van mijn beste
werken gebleven. Het heeft zo n vorm
en vastheid en wét ik toen heb willen
zeggen, dat komt er ook ln uit Net als
bij voorbeeld bij Epitaaf, Ramifica
tions, Monument, Astraal of Touwen
van de UJd. Maar er zijn ook een
heleboel balletten, waarvan ik nu to
taal afscheid heb genomen, die lk ook
kwijt ben en waar lk zeker niet meer
op wil terugkomen. Wat lk wél graag
zou terug willen op het repertoire ls
Disgenoten, uit sentimentele gevoels
waarden. Dat was mijn eerste werk
na Nachtelland, waarin lk me hele
maal mezelf voelde Het ging zo over
mij. mijn persoonlijke problemen,
mijn ouders, mijn keuze om van een
Jongen of een meisje te houden. Ale-
maal dingen die me bezig hebben
gehouden en problemen hebben ge
geven waar ik nog steeds mee zit.
Soms denk lk wel eens dat lk me
choreografisch helemaal niet zoveel
ontwikkeld heb. Wél ln het uitslijpen,
uitdiepen en toespitsen van de vorm
Er zit een soort golfbeweging ln, ln
alles wat lk gedaan heb."
In de afgelopen 25 Jaar maakt Van
Dantzig naam als kunstenaar die er
niet voor terugdeinst zijn ziel en za
ligheld ln zware, soms zwaarwichtige
werken te leggen, waarbij hij vaak
gebruik maakt van symbolen. Zijn
balletten borrelen niet over van een
bruisend levensplezler. Voor het
grootste deel vallen zij onder het zo
genaamde moderne repertoire, ook al
blijft hij uitgaan van de klassieke
techniek Alleen de avondvullende
Romeo en Julia produktle ls een puur
klassiek ballet.
Als leerling met schilderaspiraties
van de Amsterdams Kunstnijver
heidschool „ontdekte" Van Dantzlg
„de dans". Dat was in 1952, midden ln
de chaotische tijd van de zogenaam
de balletoorlog, toen de Nederlandse
danswereld verstrikt was ln een web
Speciaal vandaag
Olympische Winterspelen.
Directe reportage vanuit Lake
Placid van de 1000 meter
schaatsen voor heren. Verder
aandacht voor de in de afgelo
pen nacht gespeelde ijshockey-
wedstrijd tussen de Sowjet-
Unle en Finland en de reute-
slalom skiën heren, tweede
run. Ned. 1 16.25 uur
Brandpunt brengt een extra
lange reportage over het xes-
tigjarig bestaan van Schiphol
en de KLM.
Ned. 2 21.30 uur
Schuld en begeerte. Een ge
sprek met de Leuvense gods
dienstpsycholoog prof A.
Vergote.
Ned. 2 22.35
Olympische Winterspelen.
Herhaling van de hoogtepun
ten uit het middagprogramma
en nieuws cn achtergronden
vanuit Lake Placid.
Ned. 2 23.25 uur
De Nederlandse vliegtuig
industrie. Gesprekken met di
verse export op het gebied van
de vliegtuigbouw.
Hilversum 2 14.30 uur
van roddels. Intriges en broodnijd. Er
bestond een viertal groepen onder
verschillende leidsters (Frangoise
Adret, Mascha ter Weeme, Sonia Gas
kell en Hans Snoek), die allen hun
eigen stijl, repertoire, techniek en
trainingsmethode opbouwden. Vanaf
het eerste begin hoorde Van Dantzig
ln het „kamp" van Sonia Gaskell, de
leidster van Ballet Recital (later Ne
derlands Ballet) en zij zou altijd zijn
grote en door hem diep bewonderde
leermeesteres blijven. Het betekent
dat hij een grondige, keiharde basis
van het academische Russische bal
let meekreeg, vertrouwd raakte met
de bijbehorende balletdiscipline en
technische eisen.
„Gaskell had niet zoveel vertrouwen
ln me als danser en ze heeft me ook
erg weinig danskansen gegeven. Daar
heb ik het toen wel moeilijk mee
gehad, dat ze me zo weinig liet dan
sen, maar me al vrij snel stimuleerde
om zelf dansen te maken. Gaskell
heeft me ontwikkeld, zonder meer.
Van haar heb lk geleerd van dans te
houden en dat doe lk nog steeds. Ze
leverde eigenlijk zelden of nooit com
mentaar. gaf summiere adviezen,
maar ik kon wel merken dat ze geïn
teresseerd ln me was. Soms was ze
ook wel eens lief tegen me, maakte ze
een korte opmerking tussendoor en
dan lachte ze. Later gaf ze me wel
raad; dat lk bij voorbeeld met meer
mensen moest werken of een abstract
ballet moest maken om me meer op
de vorm alleen te richten. Lange ge
sprekken heeft ze nooit met me daar
over gevoerd, alles ging tussen neus
en lippen, maar op een zeer onont
koombare manier. Haar wil was wét.
Het vak choreograaf ls ook niet te
leren. Er zijn wel ambachtelijkheden.
Je kimt het vergelijken met litera
tuur. Er zijn ook geen schrijversscho-
len. 8chrijven is meer dan woorden
en grammatica er moet een beze
tenheid en overtuiging bijkomen, die
gedrevenheid," aldus Van Dantzig.
Ondanks Van Dantzlgs diepgewortel
de verering voor Gaskell verlaat ook
hij ln 1959 haar groep en voegt hij
zich bij de „afvallige solisten", die
dan een nieuwe, moderne groep, het
Nederlands Danstheater, oprichten.
Voor hen maakt hij twee balletten,
namelijk Glovinezza en Vergezicht.
Eén Jaar later ls hij echter weer terug
bij Gaskell en haar Nederlands Ballet
dat hij erg had gemist.
In het begin van de Jaren zestig
maakt Van Dantzig de moeizame fu
sie van het Amsterdams en Neder
lands Ballet tot het Nationale Ballet
(1961) mee en daarmee ook de on
waarschijnlijk harde inzet waarmee
Sonia Gaskell (voor ingewijden 'Me
vrouw') het repertoire ln hoog tempo
bijspijkerde en uitbreidde. Gastcho-
reografen en balletmeesters uit alle
hoeken van de wereld werden aange
trokken. van de Russische klassieken
tot de Amerikaanse modem dance-
pioniers. De kennismaking met deze
nieuwe visies en stijlen van dans
heeft grote Indruk op Van Dantzig
gemaakt
Jonge generatie
„Vooral Balanchlne en Graham kwa
men voor mij op het beslissende en
goede moment. Ze lieten een vluchti
ge, maar heel sterke Indruk achter.
Voor mij waren zij als sterren bij
heldere hemellAls ik me probeer te
verplaatsen in de Jonge generatie van
choreografen van nu, dan zou ik het
heel moeilijk vinden. Ze hebben zülke
duidelijke voorbeelden, die wij niet
hadden, dat het heel zwaar voor ze
moet zijn een eigen paadje te vinden.
Ik heb geen idee wat ik in hun plaats
zou doen, maar wel die noodzaak dat
ik mijn eigen stem moet volgen, pre
cies doen wat in me leeft, dat eigene
zoeken, bijvoorbeeld met behulp van
literatuur. Voor mij zelf zijn later
Robert Wilson van het Deafman
Glance Theatre en Pina Bausch uit
Wuppertal belangrijke nieuwe inpul-
sen geweest. En nog altijd Kurt Jooss
met De Groene Tafel, dat ballet doet
me nog steeds heel veel."
Uit de première-lijsten van de Jaren
zestig en zeventig blijkt dat Van
Dantzlg zich al snel tot vaste hulscho-
reograaf ontwikkelt. Met de regel
maat van een klok verschijnen ballet
ten van zijn hand. De ondertoon van
angst een eenzaamheid gaan steeds
meer de boventoon voeren. Het zijn
de roerige Jaren zestig, die ook voor
hem persoonlijk vol beroering zijn.
Het ls de tijd van zijn internationale
doorbraak (1965) en het begin van
zijn unieke samenwerking met de
choreograaf-beeldendkunstenaax en
vriend Toer van Schayk, dat onder
andere tot autobiografische bekente
nissen als Monument voor een gestor
ven jongen en Touwen van de tijd zal
leiden. Zeker ook door Rudolph Nu-
reyevs vertolking ln Londen bij het
Royal Ballet in Covent Garden krij
gen deze balletten heel direkt inter
nationale faam en erkenning.
In 1965 wordt Van Dantzlg samen
met Robert Kaesen ln de artistieke
leiding van Het Nationale Ballet op
genomen. Gaskell is niet iemand die
gemakkelijk kan delegeren en zijn
positie wordt er daardoor niet duide
lijker op. In 1969 vindt echter de
afscheidsvoorstelllng voor Gaskell
plaats, na een té hoog opgelopen con
flict over De Schone Slaapster-pro-
duktie. Zijn functieverandering tot
enig artistiek directeur (na vertrek
van Kaesen na een Jaar) geeft minder
problemen dan hij zelf voorzien had:
„Het was voor mij persoonlijk wel
moeilijk, omdat het me een stuk een
zamer maakte, maar in de creativiteit
ben ik gebleven wie lk wil zijn. Ik heb
die verandering niet zo sterk ervaren;
lk ben wel de artistieke leider, maar
ook nog collega van alle mensen hier.
Ik voel me net zo klein bij de kleintjes
en ik hoop dat zij dat ook zo voelen.
Alhoewel, misschien zijn dat wel Illu
sies. Het artistiek leiderschap is voor
mij het artistieke geweten zijn, een
weg te banen, waarbij de groep ver
der kan komen. De afgelopen tien
Jaar was er Inderdaad die dubbele
functie, net als bij Gaskell: enerzijds
het conserveren van oudere werken
en anderzijds het bijhouden en op
bouwen van Nederlands werk. Het
toekomstige geweten is nu nood
zaak we zullen beperkingen moe
ten gaan aanbrengen en zwaartepun
ten inbouwen voor echte Nederlandse
produkties. Zoals wij (Van Manen-
Van Schayk-Van Dantzlg red.) nu bal
letten maken, zo ln alle verloren uur
tjes tussendoor, dat is gekkenwerk.
En dan het gTote probleem van de
nieuwe choreografen: daarmee zit lk
erg ln mijn maag. Ik heb het gevoel
dat er wel één of twee zijn, maar die
hebben nauwelijks armslag om zich
te ontplooien. Er ls overigens nog niet
écht iemand gekomen, waarvan ik
denk, dót is het, dat is de komende
manDe situatie nu, met die een
malige workshops voor Jonge men
sen, dat geef te weinig feedback en
follow-up. We hebben er wel bespre
kingen over, maar geen oplossing
voor. Het betekent dat Je er iets voor
moet laten vallen, maar wat?"
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De PvdA heeft een „openbaar vervoersplan" in
voorbereiding. Dat plan moet dienen als aanvulling op het
regeringsbeleid, vastgelegd in het structuurschema „verkeer
en vervoer", dat de grondslagen van beleid bevat tot het jaar
2000. Het plan van de socialisten gaat uit van een forse groei
van het openbaar vervoer tot de eeuwwisseling met omstreeks
vijfenveertig procent. De groei van het openbaar vervoer moet
de ontwikkeling van het autoverkeer remmen en zo een
bijdrage leveren aan energiebesparing, zuinig ruimtegebruik,
en verkeersveiligheid.
af
ioe
ïan
ndij
al
6 s:
itsz
PvdA-Kamerlid Vati Thijn kondigde
gisteren een dergelijk plan aan in een
commlsslevergaderkig over het struc
tuurschema. Naar verwachting zal
het volgende week bij de voortzetting
van de behandeling van de regerings- Wnninfrhftllw
plannen worden gepresenteerd.
Ook het CDA acht samen met de
kleine oppositiepartijen de voorne
mens van de regering met het verkeer
en vervoer te veel gericht op het par
ticulier autoverkeer. De christen-de
mocraten hebben echter via een mo
tie minister Tuljnman gevraagd, de
verhouding autoverkeer, openbaar
vervoer, voor de toekomst te herzien.
Voorzieningen voor autoverkeer (on
der meer wegenaanleg) zullen tot het
Jaar 2000 omstreeks elf miljard gul
den vragen. Voorzieningen voor het
openbaar vervoer en het langzaam
verkeer vragen ln de huidige opzet
vijf miljard gulden tot aan de eeuw
wisseling. CDA-Kamerlid Comells-
sen vroeg zich af, of de regering met
dergelijke cijfers op de goede weg is.
De Partij van de Arbeid acht een
alternatief openbaar vervoersplan
nodig, omdat, zo zei Van Thijn: „de
ontgroening van Nederland vergelijk
baar is aan eep nationale ramp". Hij
voorziet, dat in de komende twintig
Jaar tien procent van het Nederland
se grondgebied overgaat van groen
(natuurgebied en cultuurgrond) in be-
door prof. dr. P. R. Wiepkema
WAGENINGEN Toen ik hoorde dat de EO weer met een tv-serie over het ontstaan van onze
wereld op het scherm zou komen, ben ik na enige aandrang toch maar weer op de Juiste tijd
voor de kijkkast gaan zitten. Enige aandrang was nodig omdat vorige ontmoetingen met
sprekers uit de EO-kring over schepping en evolutie mij geweldig hadden teleurgesteld.
Misschien was er bij hen en bij mij ln de tussentijd echter wat veranderd.
Zodoende heb ik gekeken naar een
tweetal uitzendingen; één over de te
genstelling tussen creatie en evolutie
(natuurkundige wanorde) ln het alge
meen, waarbij nogal eens het natuur
kundige begrip entropie werd gehan
teerd en één over de ouderdom van de
•arde en de bepaling daarvan. De
uitzendingen hebben me niet geluk
kiger gemaakt. Integendeel.
Laat ik beginnen met te zeggen dat
beide presentaties technisch perfect
waren. Ik ben daarvan onder de in
druk. Vervolgens wil lk graag kwijt
dat de opdracht die de EO met deze
presentaties meent te moeten vervul
len bU mij sympathie wekt. Ook ik
vind dat de natuurwetenschappen, ln
het bijzonder wanneer het gaat om de
evolutietheorie, een weerwoord tegen
al te gemakkelijke redeneringen be
hoeven. Discussies over het hoe en
het waartoe van de evolutie zijn niet
altijd vrij van cirkelredeneringen en
te vlot verlopende gevolgtrekkingen.
Tegelijkertijd
Deze natuurwetenschappelijke, zo U
wilt meer technische problemen, zit
ten me nu niet het meest dwars.
Waar lk zwaarder aan tU, ls dat nogal
eens met behulp van de evolutiege
dachte getoond wil worden dat deze
wereld en het leven daarop uitkom
sten zijn van volstrekt toevallige ge
beurtenissen. Meer ls er niet God ls
overbodig, geloof een voorbijgaande
houding van de mens. Deze wereld
heeft niets van doen met een Schep
per. Kijk, dat soort redeneringen lij
ken mij te gemakkelijk. Misleidend,
omdat gesuggereerd wordt dat met
een methode of taal waarin Hij (God)
niet beschreven kan worden. Zijn al
gehele afwezigheid kan worden bewe
zen. Op deze manier kan een wiskun
dige bewijzen dat koelen niet kunnen
bestaan. Ik denk dat lk het met de
EO eens ben wanneer we tegen dit
soort kronkels protesteren. Maar ln
deze buurt houdt mijn sympathie
voor het EO-gebeuren ook op. Aan
niets hebben we op dit moment min
der behoefte dan aan zulke autoritair
misleidende voorlichting als nu door
de EO gegeven.
Allereerst verwerp lk de gedachten
dat het gaat om creatie of evolutie,
waarbij we creatie moeten lezen als
„met God" en evolutie als „tegen
God". Ik weet dat vele oprecht gelovi
ge wetenschapsmensen, ook ln ons
land, geen werkelijk conflict ervaren
wanneer ze Gods woorden ln de Bij
bel als zodanig geloven en tegelijker
tijd de evolutiegedachte accepteren.
Voor hen ls de Bijbel het boek waarin
God zijn boodschap geeft over het
heil van de mens. ZIJ zien ln deze
Bijbel echter geen natuurweten
schappelijk handboek of leerboek.
Daarvoor is het gelukkig niet ge
schreven. Indien wel, dan zouden we
allerlei onzin vragen moeten gaan be
antwoorden, waarover we vroeger
meer dan goed was hebben gerede
twist (bij voorbeeld) hoe de gebeurte
nissen van het eerste en het tweede
Scheppingsverhaal natuurweten
schappelijk zijn te rijmen).
De Bijbel interesseert zich niet voor
deze vragen op een manier zoals wij
dat gewend zijn. In de Bijbel gaat het
om de mens en de wereld in relatie tot
God, tot Jezus Christus. De ouder
dom van de aarde ls ln het licht van
de Bijbelse boodschap een geheel on
dergeschikte zaak. Gelukkig maar,
want anders zou Je vandaag de dag
eerst een fikse portie natuurkunde
moeten leren, zeg een VWO-dlploma
moeten halen, wil Je de boodschap
van de Bijbel kunnen begrijpen.
Nu nog lets over de meer natuurwe
tenschappelijke voorlichting van de
EO. Daar moet lk kort over zijn, om
dat we te gemakkelijk achter een
deskundig rookgordijn zouden kun
nen verdwijnen. Allereerst vind ik dat
een zindelijke presentatie van na
tuurwetenschappelijke gegevens,
waarvan Je weet dat anderen daar op
grond van hun feitelijke kennis heel
anders tegen aanzien, alleen in een
soort discussie van hoor en weder
hoor kan worden gepresenteerd. Wat
nu door de EO werd gepresteerd was
een uitspreken van gegevens en stel
lingen door eerbiedwaardige heren
die parasiteerden op de onkunde van
de toeschouwers.
Als bijvoorbeeld entropie ^natuur
kundige wanorde) werkelijk tegen
evolutie pleit, laat dan ook een na
tuurkundige aan het woord die daar
van nie^ overtuigd ls. Ik begrijp nu
niet hoe de. farmacoloog Wilder
Smith hpt klaarspeelt dit begrip, dat
geldt binnen een gesloten nutuurkun-
dig systeem, toe te passen op het
open systeem dat onze aarde is. Zo
lang de zon nog schijnt wordt de klok
van het leven dagelijks opgetrokken
en blijft de entropie klein. Vanwaar
toch dit hardnekkig misbruik van de
tweede hoofdwet uit de thermodyna
mica. (natuurkunde die zich bezig
houdt met warmteverschijnselen).
In de uitzending over de waarde van
de ouderdomsbepalingen in bijvoor
beeld de geologie werd de kijker
eveneens schandelijk om de tuin ge
leid. Allereerst vind ik het onfatsoen
lijk argumenten te hanteren waarvan
mag worden verondersteld dat de
doorsnee-kijker de inhoud totaal niet
begrijpt. Zelf weet lk nog niet wat de
halo-methode betekent. Ik begrijp
dat Je er mee aan kunt tonen dat de
aarde niet zo erg oud kan zijn. Maar
hoe dit gebeurt? Een troost voor me
was dat meerderen ln mijn omgeving,
onder wie universitair geschoolden,
geen Idee hadden wat ermee bedoeld
werd. Kijk, zulk een aanpak vind ik
volksverlakkeri j
Op één punt wil ik echter nog ingaan,
omdat lk daar vroeger anders over
onderwezen ben. Het gaat over de
C14-methode. Ik heb hiervoor ook
nog eens mijn geheugen opgefrist bij
prof. Mook ln Groningen, in wiens
laboratorium enige opnames voor de
EO-fUm werden gemaakt
BIJ de presentatie van de Clé-metho^
de werd het woord gegeven aan dr.
Libby. de eerste man van deze tech
niek om de ouderdom van voorwer
pen te bepalen. Libby vertelde dat de
C14-methode tot 8000 Jaar terug een
nauwkeurigheid van 100 jaren bad.
Dat ls op zo'n leeftijd niet veel. De
manier waarop dit gesprek werd ge-
ont
iele
vobi
Geweldloos
Zelfs de heer Goudzwaard heeft
ln zijn betoog van 15 dezer over
weldloze weerbaarheid, die er toch
komen, als de regering luistert n
het IKV en goede geestelijke
gangers, als bijvoorbeeld ds W. M
Bakker uit Middelburg. Die sl
spijkers met koppen! De meest*
zers van Trouw zijn het zeker
hem eens. Op naar een wereld
gerechtigheid voor alle mensen
goeden wille, dient elkaar ln lief dl
vrede.
Hilversum C. van
hi
ton en asfalt. Bij een beperktere groei
van het auto-verkeer achtte hij het
mogelijk dat percentage terug te
brengen tot vier vijf procent.
WD-kamerlid De Beer bestreed dat.
Hij wees erop dat een deel van de
door Van Thijn genoemde tien pro
cent nodig is voor woningbouw. Bo
vendien zou, zo zei De Beer, een groei
van vijfenveertig procent van het
openbaar vervoer slechts vijf procent
minder autorijders leveren. „En dat
kan geen reden zijn om minder wegen
aan te leggen", aldus De Beer.
CDA en oppositie wensen ook ln het
structuurschema verkeer en vervoer,
een plan opgenomen te zien voor de
aanpak van het langzame verkeer.
Een dergelijk plan ontbreekt nu nog.
Diverse fracties in de Kamer lieten
blijken nogal geschrokken te zUn van
de gegevens uit een rapport van het
ministerie van verkeer en waterstaat,
waarin aangegeven wordt dat auto
mobilisten nauwelijks bereid zijn
energie te besparen. Tuljnman kreeg
het verzoek na te gaan of betere ap
paratuur in de auto, die nauwkeuri
ger aangeeft hoeveel benzine wordt
verbruikt, niet een mogelijkheid
biedt tot bewuster gebruik van de
auto.
:ig
kl
be
bracht, suggereerde echter heel sterk
dat Libby van mening was dat de
C14-methode slechts 8000 Jaren of
daaromtrent terug kon kijken. Dit
zou dan mooi passen bij de zozeer
door de EO gewenste ouderdom van
de aarde van omstreeks 10.000 Jaar.
Libby moest eens weten voor welk
doel hij hier werd gebruikt. De huidi
ge C14-onderzoekers, inclusief Libby
•zijn er namelijk geheel van overtuigd
dat de methode ons in staat stelt niet
8000 jaar maar omstreeks 70.000 jaar
terug te kijken. Wat Libby met zijn
voorbeeld bedoelde was Iets heel
anders.
Libby sprak over een ouderdom van
8000 Jaar omdat hiervoor de C14-met-
hode getoetst kan worden met be
hulp van Jaarringen ln bomen van
deze leeftijd. Vergelijking van metin
gen aan eenzelfde voorwerp (een
stukje hout van zo'n oude boom)
blijkt eenzelfde uitkomst van 8000
Jaar te geven met een onnauwkeurig
heid van 100 Jaar. Dat ls een heel
ander verhaal vdan Lybby nu in de
mond werd gelgd.
Zulk een voorlichting ls niet aardig
meer. Het kan ook oplichting ge
noemd worden. Ook de andere stel
lingen geponeerd door EO-deskundi-
gen betwijfel lk sterk. Het zou de EO
sieren als ze ook eens goede Neder
landse deskundigen kon laten horen
over het lot van helium in de atmos
feer en de aard van dat energiever
slindende aardmagnetisme. Nu
schijnt het publiek te moeten buigen
voor het onweersproken gezag van
een aantal verre deskundigen. Wan
neer het om werkelijk natuurweten
schappelijke zaken gaat, hoeft dat
toch niet op deze manier.
Voor mij zijn de uitzendingen ln deze
vorm niet nodig. De Bijbel kan zich
heel goed handhaven zonder deze
steun. De EO kan me nog meer ver
tellen.
Prof. dr. P. R. Wiepkema b hoofleraai
ethologie (gedragsleer) aan de Landbouw
Hogeschool te Wageningen.
Euthanasie (2)
Graag wil lk de brief over euthaniho
van mevrouw M. M. Plomp-Harm n
(Trouw 13 februari) onderstre
Het ls toch absurd om, zoals dr A<
raai dat doet, te zeggen: omdat
toch al zoveel gebeurt en de ove
densformulleren steeds venne
„natuurlijke dood", moeten we i
zaak maar legaliseren. Als dit
motief ls voor legalisatie van eu
nasle (en abortus), zijn er nog si
andere overtredingen, die ook op
te schaal gepleegd worden en die|
ook maar gelegaliseerd moeten
den. Ik hoor dr Admiraal al ze(
„Diefstal legaliseren, a.u.b. niet'
want dan komen we aan onze
soonlijke materiële eigendommei
dat ls meer waard dan menselljl
ven (euthanasie, abortus). Het isi
mens nog nooit gelukt om lev<
scheppen. Leven komt van
Waarom zouden we dan ook niet)
beëindigen van leven overlaten
De Eigenaar, die er recht op
NIJkerk F. M. Paas-Koel
Synode (15)
Mevrouw mr Els M. Vos de
Smulders (Trouw 15 februari) ls
hoofd en hart een begaafd lemi
Toch speelt de kring waarin zij
beweegt, de r.k. kerk, haar pa
Niemand hoeft aldus mevrouw
de Wael-Smulders tegen zijn of
wil ln de kerk te zijn of te blijven,
minister-president Van Agt redei
zoals hij het ontslag van gehi
priesters bij de wet vastlegt. Bel
gaan uit van het standpunt dat dl
die de kerk stelt geoorloofd ls. F
maken zich schuldig aan een
communisme dat evenzo gevaarU,
als een staatscommunisme.
Rotterdam P. C. van 1
Van een onzer verslaggevers
SCHIEDAM Zes mensen zijn
teravond gewond geraakt als ge^
van een explosie aan boord vi
Panamese tanker Turbl op de
van Wilton-Feyenoord ln Rottera
Het schip lag sinds glstermidda|
dok vijf van de werf voor repari
Een brand die na de ontploffing
stond kon snel worden bedwoni
Alle slachtoffers werktsn ln de mi
nekamer van het schip toen de
ploffing zich voordeed. ZIJ Hl.
vooral brandwonden op aan het
zicht. Het zijn vijf personeelsh
van de werf en één brandwacht,
werden overgebracht naar het
meenteziekenhuis in Schiedam.
De Schiedamse brandweer stelt
men met de arbeidsinspectie een
derzoek in naar de oorzaak van
explosie. Een woordvoerder vi
Schiedamse politie verwachtte
teravond dat dit onderzoek een gt Bi
deel van de nacht zou duren. H
Op weg naar de scheepswerf rat^
de Schiedamse burgemeester Te w
betrokken bij een aanrijding. I Bj
auto werd zwaar beschadigd. Te
werd door een Juist passerende
meenteambtenaar naar Wilton-F)
noord gebracht.
