rS vermoeden
hending van
LT-akkoord
Soldaten uit
Zuid-Jemen in
Afhanistan
rOlen heeft vertrouwen in de toekomst nodig
Geweld in noorden
Libanon houdt aan
Geweld dreigt in Portugal
bij teruggave van gronden
l?
n
Optimisme
gijzelingszaak
zakt weer weg
Egyptische kranten:
dhi ontbindt
ementen van
in deelstaten
Moordaanslag op Britse kolonel
Duizenden
dakloos
na brand
in kamp
(AG 18 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
5
ÏGTON (AP, AFP) De Verenigde Staten zijn bezig
I zoeken of de Sowjet-Unie met de lancering van een
i op een onderzeeboot te stationeren strategische raket,
huldig maakt aan schending van het vorig jaar juni
[de presidenten Carter en Breznjew ondertekende tweede
f-akkoord. Dit akkoord is nog steeds niet geratificeerd
'de Amerikaanse Senaat.
ing van het akkoord zou
zeer gelegen zijn in de lance-
de raket als wel in de code-
de radiosignalen die de raket
proefvlucht uitzond. In het
in SALT II is het verboden
itiële vluchtgegevens van ra-
beproefd worden te code-
op die manier de controle
tegenpartij tegen te gaan. De
Iting was tot dusver dat beide
zich geheel zouden houden
bepalingen van net tweede
kkoord, ondanks het feit dat
oord nog niet goedgekeurd is
t Amerikaanse Senaat. David
oordvoerder van het Ameri-
iusld ministerie van defensie, zei
Ik h saak nog in onderzoek is, maar
dIK( regering van de Verenigde
Jsho er vooralsnog niet vanuit gaat
rmsli sprake is van een schending
m t akkoord. De proef met de
oxtj he raket werd eind januari
er e en, maar de Amerikaanse au-
en en zouden hebben geprobeerd
zlj'n geheim te houden.
slsche Proef verschaft nieuw
aan de tegenstanders van
I, die van oordeel zijn dat het
peel
spa
/ind
1 moet worden afgewezen om-
ïalc
leving ervan niet te contro-
It. De nieuwe raket maakt, in
filing tot de tot dusver ge-
raketten van dit type, ge-
vaste brandstof. De code-
de vluchtgegevens heeft het
rikanen onmogelijk gemaakt
van het nieuwe wapen
stellen.
slechtering van de betrekkin
gen Oost en West heeft geleid
vergroting van de aandacht
aars militaire activiteiten. Zo
het Russische persbureau
komende manoeuvres van de
in Noorwegen gisteren „een
itie ter verhoging van de span-
het noorden van Europa",
het feit dat oefeningen vlakbij
rs-Russische grens worden ge
en dat er ook een Amerikaans
ent aan meedoet, heeft de irri-
?an Moskou gewekt. Tass
iïch ook af hoe de oefeningen
n zijn met de officiële politiek
orwegen dat op Noors grond-
in vredestijd geen buitenland-
aire bases worden toegelaten,
nheid van 1900 Amerikaanse
mariniers is zaterdag uit Noord-Caro-
lina vertrokken naar Noorwegen.
Heeft de felle Amerikaanse reactie op
de Russische inval in Afghanistan
geleid tot een verwijdering tussen de
Verenigde Staten enerzijds en West-
Duitsland en Frankrijk anderzijds,
de Frans-Westduitse uitspraken lij
ken nu ook aanleiding te worden tot
een verwijdering binnen de Europese
Gemeenschap. De Belgische oud-pre
mier Tindemans kritiseerde dit week
einde de Westduitse bondskanselier
Schmidt en de Franse president Gis-
card d'Estaing om het feit dat zij
zonder enig vooroverleg met de zeven
andere landen van de gemeenschap
uitspraken hebben gedaan over de
Russische inval in Afghanistan. Tin
demans deed zijn uitspraak tijdens
het partijcongres van de Italiaanse
christen-democraten in Rome.
Het Britse weekblad The Observer
meldde gisteren dat West-Duitsland
bezig is op grote schaal militair mate
rieel te verkopen aan een aantal Ara
bische landen ondanks het officiële
verbod op zulke leveranties aan ge
bieden waar spanningen heersen.
Westduitse ondernemers zouden po
gen wapentuig en voertuigen te ver
kopen aan Syrië, Irak, Libië en Sa-
oedi-Arabië.
NEW YORK. TEHERAN (AP. AFP.
Reuter) Secretaris-generaal Kurt
Waldheim van de Verenigde Naties
heeft een uit vijf leden bestaande
internationale commissie ingesteld
die een onderzoek moet instellen
naar de misdaden van de sjah. De
Verenigde Staten hebben hun in
stemming betuigd met de samenstel
ling van de commissie. Het wachten
was gisteren nog op een reactie uit
Iran.
De commissie, waarvan de samen
stelling nog niet officieel is bekend
gemaakt, bestaat uit de Algerijnse
VN-afgevaardigde Mohammed Be-
djaoui, de Franse jurist Louis-Ed-
mond Pettiti, de adviseur voor bui
tenlandse zaken van de Syrische pre
sident Assad. Adib Daoedi, de voor
malige Venezolaanse ambassadeur in
de Verenigde Staten, Andres Aguilar
en een nog onbekende Ceylonees. De
commissie zal zo spoedig mogelijk
naar Teheran afreizen.
Het optimisme over een snelle vrijla
ting van de gijzelaars in de Ameri
kaanse ambassade in Teheran is het
afgelopen weekeinde weer wat terug
gelopen. Het hoofd van het comité
voor de oplossing van de Ameri-
kaans-Iraanse crisis. Norman Forer,
verklaarde bij zijn terugkeer uit Iran
in New York geen spoedige afloop
van de gijzeling te verwachten. Er is
weinig kans op een positieve ontwik
keling zolang de Verenigde Staten
niet openlijk toegeven betrokken te
zijn geweest bij de moord op hon
derdduizenden Iraniërs onder het be
wind van de sjah, aldus Forer.
De Iraanse president Bani Sadr, die
zich de afgelopen tijd nogal hoopvol
had uitgelaten met betrekking tot
een spoedige afwikkeling van de gij
zelingsaffaire, deed een stapje terug.
Hij herhaalde dat de Amerikanen pas
kunnen worden vrijgelaten als Wash
ington toegeeft dat het zich met de
Iraanse aangelegenheden heeft be
moeid, als het belooft dat nooit weer
te zullen doen en als het het Iraanse
recht erkent om Panama om de uitle
vering van de sjah te vragen. De
Amerikaanse president Carter heeft
al laten weten het geen goed idee te
vinden om op dit moment met een
herziening te komen van de analyse
van Irans geschiedenis van de afgelo
pen vijfendertig jaar. Tegenover de
Griekse televisie zei Bani Sadr dit
weekeinde dat er geen verband be
staat tussen een oplossing van de
gijzeling en de commissie van de Ver
enigde Naties.
Twee duizend technici van de Iraanse
luchtmacht hebben ontslag aange
zegd gekregen als zij niet onmiddel
lijk een einde maken aan een zitde-
monstratie die zij houden op het ter
rein van de universiteit van Teheran.
De demonstranten dringen aan op
ontslag van hoge officieren en de in
stelling van islamitische revolutio
naire raden in de strijdkrachten. Een
delegatie van de militairen was giste
ren in onderhandeling met de autori
teiten.
In een poging een einde te maken aan
de enorme verkeerschaos in het land
zal van 23 tot 25 februari alle vervoer
met particuliere auto's in een aantal
grote steden verboden zijn. De maat
regel is bedoeld om een onderzoek in
"te stellen naar de mogelijkheden voor
een beter functionerend openbaar
vervoer.
CAIRO, LONDEN (Reuter. AFP, DPAI Russische vliegtui
gen hebben twee infanterie-bataljons uit Zuid-Jemen naar
Afghanistan gevlogen. De troepen zijn ingezet tegen de isla
mitische opstandelingenbewegingen in het land en zouden
vooral soldaten uit Oost-Europa moeten vervangen. Dit werd
gisteren meegedeeld door twee Egyptische kranten. Ai Ach-
ram en Al Akhbar, die er echter niet bij vermeldden waar ze
hun informatie vandaan haalden.
Volgens de kranten hadden de Rus- steeds dat ze de vijand zware verlle-
DOUMA (AFP, AP) Voor de zesde achtereenvolgende dag is
gisteren zwaar gevochten tussen eenheden van het Syrische
leger en de falangistische militie. Bij de gevechten die zich
concentreren op het dorpje Qnat zouden al 28 militairen en
zestig burgers om het leven gekomen zijn.
">ELHI (Reuter. AFP, UPI)
ring van de Indiase premier
TO Sandhi heeft de parlementen
ten deelstaten, waarin de op-
lartijen nog de overhand heb-
tbonden. Er zullen daar nieu-
dezingen komen en mevrouw
mag rekenen op stevige over-
in de deelstaten. Vorige
haalde zij in landelijke ver
een tweederde meerder-
lar de meeste van India's 22
tn bleven in handen van de
Ch
I<
beh
De gevechten om het in het noorden
van Libanon gelegen dorpjes zijn ui
terst fel. omdat beide partijen er een
flink stuk prestige in geïnvesteerd
hebben. Een Syrische patrouille is er
enige tijd geleden in een hinderlaag
van de falangisten gelopen en dat
moet gewroken worden. De falangis
ten willen het dorp niet uit handen
geven, omdat zij vrezen daarmee de
greep op een belangrijk deel van het
noorden van het land te verliezen aan
de medestanders van oud-president
Soeleiman Franjieh, van oudsher een
van de machtigste leiders in het noor
den van het land en traditioneel op
goede voet met de Syriërs.
Qnat is vrijwel volledig vernietigd.
Vele mensen zijn op de vlucht gesla
gen en terecht gekomen in het nabij
gelegen Kfoer el Aarbi. Het noorden
van Libanon is al heel lang toneel van
strijd tussen rivaliserende christelij
ke groeperingen. Vorig jaar kwamen
bij een overval 32 aanhangers van
Franjieh om het leven, onder wie zijn
vrouw, zijn zoon en zijn schoon
dochter.
De huidige Libanese president Sarkis
heeft een emotioneel beroep op alle
partijen in het land gedaan zich met
elkaar te verzoenen. Hij zal opnieuw
proberen de leiders van de rivalise
rende groeperingen met elkaar om de
tafel te krijgen.
Manschappen van de onafhankelijk
opererende majaar Haddad in het
zuiden van Libanon hebben afgelo
pen vrijdag zeven Nederlandse solda
ten van het Unifil-detachement vast
gehouden na een geschil tussen de
twee partijen. Vrijdagavond werden
ze weer vrijgelaten, maar hun jeeps
kregen ze niet mee terug.
v< en
d.
ed
vilgiisslng van de regering kwam
spoedbijeenkomst van het ka-
Sat gisteren bij elkaar kwam.
jor chten is nu op de maatregel
i pisfe mevrouw Gandhi de deel-
ol onder direct beheer van de
regering in New Delhi
sluit van de regering kwam
lemaal onverwacht. Zodra de
regering van welke signa-
n ook denkt dat via deelstaat-
Ingen de oppositie in de deel-
aan banden kan worden ge
il zij dat niet laten.
BIELEFELD. DUBLIN (AP. Reuter)
Een kolonel van het Britse Leger in
West-Duitsland is zaterdag dodelijk
gewond geraakt bij een aanslag in
Bielefeld. De 44-jarige Mark Coe, offi
cier bij het Eerste Rijnleger werd
door drie pistoolschoten getroffen
toen hij zijn auto parkeerde in de
garage naast zijn huis. De kolonel
wist zijn huis nog te bereiken, maar
overleed korte tijd later in het zieken
huis.
De Westduitse politie heeft een Ierse
man en vrouw aangehouden in ver
band met de aanslag. Of ze ook daad
werkelijk de daders zijn, was gister
avond nog niet duidelijk. In het verle
den heeft het Ierse Republikeinse Le
ger zich al eens schuldig gemaakt aan
acties tegen Britse militairen in West-
Duitsland.
De minister van justitie van de Ierse
Republiek. Gerard Collins, heeft dit
weekeinde op het congres van het
regerende Fianna Fail verklaard dat
de nieuwe Ierse regering harder zal
optreden tegen het Ierse Republi
keinse Leger. Collins wilde in dit ver
band de politie versterken en een
nieuwe gevangenis voor terroristen
laten bouwen.
BANGKOK (Reuter. AFP,
AP) Tegen de twintigdui
zend Laotiaanse vluchtelingen
uit een kamp bij de Noordthai-
se provinciehoofdstad Nong
Khai zijn dakloos geworden
nadat een heftige brand in de
pacht van vrijdag op zaterdag
een groot deel van het kamp in
de as legde. De Thaise politie
heeft inmiddels een vrouw
aangehouden die onvoorzich
tig met een brandende olie
lamp zou zijn omgesprongen.
Bij de brand is een persoon om
het leven gekomen en werden
er acht gewond. In het kamp
verblijven ongeveer veertig
duizend vluchtelingen uit
Laos, van wie velen er al vijf
jaar zitten. Veel van hen zijn
afkomstig uit de Laotiaanse
hoofdstad Viettiane, die net
aan de overkant van de Me-
kong-rivier ligt. Het kamp, dat
de grootste „stad" van Noord-
Thailand is, wordt ook wel
Vientiane twee genoemd. Het
vuur greep bijzonder snel om
zich heen. Het kamp bestond
namelijk uit houten barakken
waar de bewoners allerlei
bouwsels van bamboe en riet
tegenaan hadden gebouwd. De
vluchtelingen renden tijdens
de brand in volslagen paniek
het kamp uit en brachten de
nacht door onder de open he
mel. Hulpploegen van het
Hoge Commissariaat voor de
Vluchtelingen van de Verenig
de Naties zijn begonnen nieu
we provisorische onderko
mens te bouwen.
Foto: Laotinaanse vluchtelin
gen kamperen in de open lucht
nadat hun onderkomens in het
kamp door de brand verwoest
zijn.
sen om de Zuldjemenitische troepen
gevraagd in het kader van een vriend
schapsverdrag dat Moskou onlangs
met Aden sloot. Al Achram zei er nog
bij dat Zuid-Jemen de laatste tijd
veranderd was in één grote Russische
militaire basis. In Aden zou het Rus
sische militaire hoofdkwartier zete
len dat de militaire acties in de Hoorn
van Afrika, de Rode Zee en het ge
bied van de Perzische Golf moet coör
dineren.
Het Oostduitse persbureau ADN liet
gisteren weten dat Oost-Duitsland
Afghaanse soldaten die gewond wer
den in de strijd tegen de opstandelin
gen voor behandeling naar Oost-Ber-
lijn overbrengt. Tien soldaten zijn in
de stad aangekomen met een vlieg
tuig dat medische goederen naar de
Afghaanse hoofdstad Kaboel had
overgebracht. Oost-Duitsland heeft
vorige week een verdrag gesloten met
het bewind van Babral Karmal in
Kaboel, waarbij Oost-Duitsland hulp
zal bieden bij het opzetten van hoog
spanningsnetten en de ontwikkeling
van een „informatiesysteem". Boze
tongen beweren dat dat laatste neer
komt op een inlichtingendienst en
een geheime politie.
De leiders van de opstandelingen te
gen het bewind in Kaboel en de Rus
sische troepen in het land zeggen nog
zen toebrengen. Begin vorige week
zouden zeker honderd Afghaanse sol
daten en partijfunctionarissen om
het leven zijn gebracht. Verder hou
den de opstandelingen vol steeds
meer steun van de Afghaanse bevol
king te krijgen in hun streven de
Russen het land uit te jagen.
Opnieuw is er een andere versie over
de dood van de vroegere Afghaanse
president Hafizullah Amin. voor Kar
mal de sterke man in Afghanistan,
verschenen. Volgens het Britse zon
dagsblad. The Observer, was het niet
de bedoeling dat Amin om het leven
zou worden gebracht, maar zou hij
tweede of derde man in de Afghaanse
regering hebben moeten worden. Wel
was van te voren bekokstoofd dat
Karmal president zou worden Het
blad zegt zijn verhaal uit „welinge
lichte bronnen in Moskou" te hebben.
Volgens een gemeenschappelijk Rus-
sisch-Afghaans plan had Amin zich
van te voren al teruggetrokken in een
paleis in een buitenwijk van Kaboel.
Daar werd hij bij vergissing door
Russische soldaten gedood. Een Rus
sische generaal, ene Victor Paputin,
had hem moeten beschermen Maar
deze man faalde en werd direct terug
geroepen naar Moskou. Bij aankomst
op het Moskouse vliegveld zou de
generaal zich hebben doodgeschoten.
door Jan Halkes
LISSABON Het herstel van
de heerschappij van de vroe
gere grootgrondbezitters in
Portugal dreigt te leiden tot
een escalatie van geweld
waarvan de afloop moeilijk
voorspelbaar is.
Twee weken geleden heeft het Portu
gese ministerie van landbouw de om
streden landteruggave hervat. Dat
gebeurde in een klimaat van stijgen
de spanningen tussen politie, ambte
naren en particuliere grootgrondbe
zitters enerzijds en coöperaties en
landbouwcollectieven anderzijds. Vo
rige week scheelde het al niet veel of
er waren in de provincie Alentejo bij
de overdracht van landerijen van col
lectieve naar private boerderijen op
nieuw doden gevallen.
Vorig jaar september sneuvelden
twee landarbeiders van een collectie
ve boerderij bij Montemor toen de
republikeinse garde met scherp be
gon te schieten, toen zij de over
dracht van koeien van dit collectief
aan een vroegere grootgrondbezitter
wilden verhinderen. Het ministerie
van landbouw is daarna het hele pro
ces van de land- en goederenterugga-
ve opnieuw gaan bestuderen. Binnen
de korte ambtstermijn van de rege-
ring-Pintasilgo is die studie echter
niet meer afgemaakt. De nieuwe mi
nister van landbouw, Cardoso e Cun-
ha zal het weer op de ouderwetse
manier doen. De nieuwe staatssecre
taris van landhervorming Joao Gou-
lao maakte zich in deze zelfde functie
al berucht tijdens de regering-Mota
Pinto. Hij was verantwoordelijk voor
het teruggavebesluit dat in septem
ber een dodelijke afloop had.
Jacht
Vorige week was het echter niet de
J republikeinse garde die met scherp
schoot. Gebruik makend van hun
jachtvergunning waren het groot
grondbezitters zelf die met hun fami
lie en vrienden met jachtgeweren het
vuur op de landarbeiders openden.
Het gebeurde zowel in Arraiolos als in
Avis. In Avis werd de „bende van
grootgrondbezitters" begeleid door
de republikeinse garde die later mee
deelde van geen incidenten op de
hoogte te zijn. Niettemin arresteer
den zij twee landarbeiders die het
vuur met stenen beantwoordden en
daarbij twee gewonden maakten. De
teruggave van het land ging die don
derdag niet door. De landarbeiders
doken onder voordat bij een tweede
poging, vrijdag, het landgoed en de
overgebleven bezittingen wel aan de
oorspronkelijke eigenaar-groot
grondbezitter konden worden overge
dragen. De strijd is daarmee niet af
gelopen; deze week zullen nieuwe
landteruggaven aanleiding geven tot
de gebruikelijke demonstraties van
honderden landarbeiders in de ste
den van de Alentejo en op het platte
land uit protest tegen nieuwe landte
ruggaven
Het gezag dat Goulao met harde
hand wil herstellen is op zijn minst
twijfelachtig. Een groot aantal van
zijn teruggavebesluiten stammen
nog uit de tijd van het kabinet Mota
Pinto en werden door het hoog admi
nistratief gerechtshof opgeschort om
dat zij in strijd met de wet op de
landhervorming waren. Tijdens de re
gering Pintasilgo bleek dat het
staatssecretariaat van Goulao. om zo
snel mogelijk te kunnen werken,
eerst de besluiten tot landteruggaven
ten uitvoer bracht, en pas daarna
begon te werken aan de samenstel
ling van een dossier met het oog op
een eventueel proces bij het hoog
administratief hof. Dat er bij de land
teruggaven heel wat corruptie wordt
gepleegd, is een publiek geheim. Het
onderzoek dat die beschuldigingen
zou moeten tegenspreken is na bijna
een jaar nog steeds niet afgerond. De
administratieve onregelmatigheden
zijn zo groot dat vorige week een
teruggave moest worden afgelast om
dat het bestuur van de betreffende
coöperaties de politie zwart op wit
kon aantonen dat de vroegere groot
grondbezitter van geen teruggave,
meer wilde weten Niet afgelast wor
den echter de besluiten die door de
regering-Pintasilgo werden ingetrok
ken omdat ze in strijd waren met de
wet. maar nu door Goulao zonder
herziening van het proces toch wor
den uitgevoerd. Ook landteruggaven
die door het hoog administratief ge
rechtshof werden opgeschort, worden
zonder blikken of blozen uitgevoerd
Alsof dat allemaal nog niet genoeg is.
wist ook nog de vroegere socialist)
sche staatssecretaris van landhervor
ming, Antonio Campos, in het parle
ment aan te tonen dat de voorzitter
van de vereniging van grootgrondbe
zitters en particuliere boeren, miljoe
nen gulden gesubsidieerde land
bouwkredieten op zijn particuliere
renterekening had geplaatst.
Solidariteit
Volgens de republikeinse garde zijn
het de landarbeiders die met scherp
schieten. Volgens woordvoerders van
het ministerie van landbouw gaat het
„eenvoudig om het uitvoeren van het
verkiezingsprogramma" van de de
mocratisch gekozen meerderheid.
Volgens de grootgrondbezitters
wordt er eindelijk recht gedaan sinds
de landarbeiders, werkloos en uitge
hongerd, in 1975 hun braakliggende
landerijen bezetten. Een persbericht
van het verbond van Alentejaanse
boeren een vereniging van here-
boeren en grootgrondbezitters riep
dit weekeinde op tot solidariteit „van
alle boeren" tegen „de escalatie van
geweld van de vakbonden van land
arbeiders en de verenigingen van
landbouwcollectieven" Tegelijker
tijd verweet men de politie „niet
krachtdadig genoeg op te treden"
vanwege het herhaaldelijk uitstellen
van landteruggaven aan hun recht
matige eigenaren' Alle voorwaarden
zijn aanwezig om het probleem van'
de landhervorming in Portugal weer
helemaal uit de hand te laten lopen.
ïbri
naai
c r
?rsuden Boef
n d ICHAU Een dag na beëindiging van het congres van de Poolse
unistische partij de balans opmakend, is het verleidelijk om aan te
mt i. dat er in Polen werkelijk iets gaat veranderen. De mogelijkheden
en anwezig, maar het positieve effect dat van het verloop van het
jzi< es met als hoogtepunt het terugtreden van premier Piotr
ewicz kan spoedig teloor gaan, als alles toch weer bij het oude
e u e blijven.
>len nodig heeft, is dat onder de
tijd de overtuiging postvat dat de
men st perspectief biedt. Concreet uitge-
etekent dit dat Jonge mensen, die bij
of grootouders moeten inwonen, niet
n «moedeloos zijn omdat zij tien a
wol law moeten wachten op een eigen
ried tentje; dat de Poolse vrouwen
tred "tinder in lange rijen moeten staan
iad de belangrijkste voedingsmiddelen
j t gezin te kunnen komen; dat er in
_ho Ajven arbeidsvreugde gaat heersen.
3f or dat in een door techniek beheer-
Th( "«triële samenleving mogelijk is.
cre'l
i d' ¥e*t vanzelf, dat dit niet van de ene
ren de andere kan gebeuren. Om verbe
rg nde situatie te brengen is het nodig,
nd: voedselsituatie verbetert; dat de
r transport-problemen van Polen
opgelost, zodat alles op tijd zijn
van bestemming kan bereiken, dat er
i d:lde grondstoffen beschikbaar ko
elt w»ardoor leegloop van bedrijven
ldpi "ormeden; dat de energievoorziening
P"
op peil wordt gebracht; en wat van beslis
sende betekenis is; dat de Poolse export
drastisch omhoog gaat om het geld te ver
dienen, waarmee dit alles moet worden gefi
nancierd.
Van twee kanten
Het zal veel tijd kosten om dit alles te
bereiken. Al geruime tijd voordat het con
gres begon, liet partijleider Edward Gierek
de bevolking tijdens een rondreis door Po
len weten, dat er vijf magere jaren voor de
deur stonden; vijf jaren, die de gehele perio
de van het nieuwe vijfjarenplan zullen be
slaan. Van de werkende bevolking wordt
gevraagd om een positieve instelling tegen
over de problemen van het land die drin
gend om een oplossing vragen. Het klimaat
in de werksituatie kan echter alleen verbe
teren als de liefde van twee kanten komt.
Met andere woorden: als de leiding van de
bedrijven niet in staat is om voor betere
werkomstandigheden te zorgen, die de ar
beiders het vertrouwen geven dat de moei
lijkheden langzaam maar zeker overwon
nen kunnen worden, kan er van de zo brood
nodige produktiviteitsverhoging geen spra
ke zijn. Dat zal met name zo zijn omdat een
belangrijke prikkel zal ontbreken: in de
komende jaren zullen alleen de. laagstbe
taalden en degenen die van sociale uitkerin
gen moeten leven in aanmerking komen
voor een reële verbetering van hun financië
le omstandigheden.
Of er ingrijpende veranderingen in de be
drijfsvoering doorgevoerd zullen worden,
zal in de eerste plaats afhangen van de
mate, waarin dit van boven af mogelijk zal
worden gemaakt. De openlijke kritiek die
tijdens dit merkwaardige congres van een
communistische partij in OostrEuropa
werd geuit op het falen van de overheid, is
nog geen garantie, dat .het licht nu onmid
dellijk op groen zal worden gezet voor de
centralisatie en economische liberalisatie.
Waarschijnlijk had deze kritiek juist om
dat zij zo openlijk kon worden uitgesproken
voornamelijk de functie van een uitlaat
klep.
„Eerlijk blijven"
Het zou een vergissing zijn om aan te ne
men. dat het terugtreden van premier Piotr
Jaroszewicz. van wie altijd is gezegd dat hij
om puur dogmatische redenen tegen het
vieren van de partijcontrole op het sociaal-
economische leven van Polen was. de weg
heeft vrijgemaakt voor de al zo lang nood
zakelijke verandering. Jaroszewicz stond
niet alleen. Hij was representatief voor een
zeer invloedrijke groep binnen partij en
regering en hij kon rekenen op protectie
van de Sowjetleiding.
In de woorden van dank. die Gierek vrijdag
tot de premier richtte, betrok de partijchef
zichzelf en het Politburo in de verantwoor
delijk voor de fouten die in het verleden zijn
gemaakt. Woordelijk verklaarde Gierek:
„Het is essentieeel om dit te zeggen, om ons
in staat te stellen eerlijk tegenover elkaar te
blijven." Het is dan ook onjuist om aan te
nemen dat Jaroszewicz werd afgedankt.
Dat zou het geval zijn geweest, als hij als
enige een obstakel zou zijn geweest op de.
weg naar hervormingen. Het terugtreden
van de premier lost echter op zichzelf de
problemen van Polen niet op.
De positieve uitwerking, die de verdwijning
van Jaroszewicz uit het centrum van de
macht zal hebben op de bevolking, zal
slechts van tijdelijke aard zijn. De premier
genoot zeer weinig sympathie onder de Po
len. ook binnen de communistische partij.
Hij was weinig zachtzinnig, hield er van
commando's uit te delen, alsof hij met mili
taire ondergeschikten te maken had. Het
feit dat zijn zoon zich als een playboy kon
gedragen, werd hem bijzonder kwalijk ge
nomen. Door een zeer zwakke gezondheid
als gevolg van enkele hartaanvallen kon
Jaroszewicz eigenlijk al sinds mei vorig jaar
niet meer echt als premier functioneren
Te lage prijzen
Zijn opvolger (Vermoedelijk Edward Ba-
biuch, die in het partijsecretariaat de voor
Edward Babiuch
naamste medewerker van Gierek was en
evenals de partijchef uit Sllezlê komt) zal
nu als eerste verantwoordelijke worden ge
confronteerd met de resultaten van een
falend beleid. Een centraal probleem zijn de
prijzen, die in tien Jaar tijd nauwelijks ver
hoogd konden worden om ze met de werke
lijkheid in overeenstemming te brengen
Dit maakt het voor Polen bijzonder moei
lijk om een oplossing te zoeken. di«- al
geruime tijd in Hongarije wordt beproefd,
nl. de Hongaarse prijzen af te stemmen die
van de wereldmarkt
Drastische prijsverhogingen zouden in Po
len tot ernstige onlusten kunnen lelden De
leiding van partij en regering zal in dit
opzicht langs de weg van de geleidelijkheid
te werk moeten gaan. Een van de middelen
om het gewenste doel te bereiken is een
vermindering van de koopkracht. De aan
kondiging dat alleen de bevolkingsgroepen
met de laagste inkomens voor een reële
verbetering daarvan in aanmerking komen,
wijst er op dat men van dit Indirect werken
de middel gebruik zal maken. Op die ma
nier kan op den duur worden bereikt, dat de
lonen meer in overeenstemming met de
prijzen worden gebracht
Voor het congres begon, leefde de verwach
ting, dat de internationale politiek in toe
spraken en debatten de boventoon zou voe
ren. In het begin leek dit vermoeden juist te
zijn, omdat de meeste aandacht werd be
steed aan het aanbod van Gierek in War
schau een internationale conferentie te
houden over „militaire ontspanning en oni
wapening". Zijn gebaar blijft interessant
omdat het van Poolse zijde komt. maar
voorlopig lijkt de tijd er nog niet rijp voor te
zijn. Ook op het congres verdween het in de
schaduw van de binnenlandse problemen,
die alle aandacht opeisten
