over sterilisaties niet terecht
Verkouden?
'Otrivin
helpen direkt
10 Dagen wintersport
met gesprongen lippen?
!;tra loon vleesindustrie
ig ondanks loonpauze
Onderwijs beraamt weer
acties tegen werkloosheid
PvdA: Groningse Staten
moeten weer gaan werken
Nederlands beleid sluit
aan bij voorstellen Brandt
leder heeft
zijn eigen dromen
ans op vruchtbaarheid nooit geheel uit te sluiten
negen zoekt een'
diw crossterrein
neusdruppels
'Contact met regering niet herstellen'
Over Noord-Zuid verhouding
SOMMIGE
KRANTEN
ZIJN
OMTE
BEWAREN.
sf eujen.
Plan voor vorming
drie gemeenten in
de Bommelerwaard
Blistex helpt
- Tubetje Blistex, vergeeft niet
steriliseren of beter geformuleerd: het mis-
>n van een dergelijke ingreep is sinds de
jte uitzending van het VARA-programma De
ludsman nogal in het nieuws. In dat program-
»!l|werden vijf vrouwen en twee mannen aan het
"M rd gelaten, die na te zijn gesteriliseerd naar hun
tei en toch nog vruchtbaar bleken te zijn. De
ERDAG 16 FEBRUARI 1980
BINNENLAND-
TROUW/KWARTET
ADVERTENTIE
ingrepen hadden alle plaats ln eenzelfde Emmens
ziekenhuis.
Die uitzending leverde zo'n honderd telefoontjes en
brieven op van mensen die eveneens klaagden over
het mislukken van deze ingreep. Is er werkelijk Iets
mis met de sterilisaties in Nederland, zoals Frits
Bom meent op basis van deze reacties (in de
uitzending van aanstaande donderdag komt hij er
uitvoerig op terug) of wordt hier onnodige paniek
gezaaid, zoals de Leidse hoogleraar gynaecologie dr
E. V. van Hall deze week liet weten. In een gesprek
met twee deskundigen op het gebied van geboor-
tenregeling worden de zaken eens nuchter op een
rijtje gezet.
Kees de Leeuw
)EN Er is de laatste Jaren ln ons land sprake van een
:e stijging van het aantal sterilisaties bij zowel mannen
rouwen. Volgens de meest recente gegevens lieten ln 1978
schatting 51.000 mannen en 57.000 vrouwen zich sterilise
ren het ziet er niet naar uit, dat aan deze sterilisatiegolf al
!ind is gekomen. De gemiddelde leeftijd, waarop tot deze
uia rep wordt besloten ligt bij mannen tussen de 35 en 45 jaar
ij vrouwen zijn er lichte verschillen daaronder en -boven
de tendens is dat er op Jongere leeftijd en bij een kleiner
rraantal wordt gesteriliseerd.
bij
Dl O
vod, lies heeft niet alleen tot gevolg,
s(CI ft aantal mensen met spijt over
ligin Ingreep om wat voor reden
ncrjjk toeneemt, maar dat tevens
mensen zullen klagen over het
iken van de sterilisatie bij hen,
bij ongeveer drie op de duizend
in Kien kan niet gesproken worden
bi in succes.
r* |n vrij betrouwbare cijfers die
gehanteerd worden, maar in
."^jogramma De Ombudsman niet
genoemd. De Leidse gynaeco-
E. V. van Hall ls dan ook van
dat de gegevens die Frits
noemt daartegen moeten wor-
fgezet, want dan krijg je een
nder beeld, dat meer in over-
n mming is met de werkelljk-
e I
)MB
op
Icchl
U1jsen Dirk van Llth en Kees van
beiden verbonden aan de
n icing medisch centrum voor ge-
iot o| nregeling in Lelden (een Stime-
ii ek) kunnen dit alles alleen
on inderstrepen. Zij stellen zich
nd op nogal wat praktijkerva-
OSTr dat het mislukken van de
niets te maken heeft met de
(it van de hulpverlening op dit
want „die staat in Nederland
L riöl heel hoog peil en is zeer be
te noemen".
»gbe
iger
an Lith: „Hoe echter ook een
atie wordt uitgevoerd, er be
altijd een kans op zwanger-,
aster drie °P de duizend en zelfs
inze sociaal economische redactie
jea! HAAG De loontoeslag van 20 gulden bruto per week
werknemers in de vleesindustrie is niet in strijd met de
mtko auze en kan dus zonder meer uitbetaald blijven worden.
riu jeciale toeslagen voor onaangename werkzaamheden,
engekomen op 8 januari tussen vakbonden en werkge-
cjn de vleesindustrie, zijn echter strikt genomen wél in
met de loonpauze.
I.AAI
1/13.
1979
clijk
cri. l(de conclusie uit een onderzoek
loontechnische dienst van het
rie van sociale zaken. De uit-
door minister Albeda (sociale
doorgestuurd naar de stich-
rijt aten de arbeid (vakbeweging,
ic vers). De minister heeft, onder
in de Tweede Kamer, de stich-
M,Pct n advies gevraagd over een
tie dispensatie van de loon-
poor de loonakkoorden die in
o zuivelindustrie daags voor
jaan van de loonpauze nog
erden gesloten.
uilsl
Dl, he
T 77i
de meest ervaren arts die de beste
methoden gebruikt komt daar niet
onderuit. Hanteer je dat gegeven bij
de 57.000 vrouwen die zich in 1978
lieten steriliseren, dan houdt dat in
dat van hen meer dan 170 vrouwen
toch zwanger zijn geraakt."
Een ander punt ln deze hele kwestie
is öf de mensen die om sterilisatie
vragen wel altijd duidelijk wordt ge
maakt dat dit risico erin zit en zo ja,
of dat dan tot de betrokkenen goed is
doorgedrongen?
Kees van Schie: „Het moet de man
nen en vrouwen die sterilisatie willen
natuurlijk wel worden verteld. Er
moet, hun op gewezen worden, dat,
welke methode ook wordt toegepast,
er geen sprake is van honderd pro
cent „waterdichtheid". Gebeurt dat
niet, dan blijft de arts duidelijk in
gebreke en is het terecht dat bijvoor
beeld vrouwen achteraf toch klagen."
Bij het medisch centrum in Leiden
wordt dit behalve door gesprekken
met artsen en andere deskundigen
ondervangen door de mensen tevens
een uitgebreid stencil mee te geven.
Daarin staat uitvoerig wat sterilisatie
inhoudt, wat de voor- en nadelen zijn,
de gevolgen ervan, welke methoden
er zijn en hoe die worden toegepast
en wie wel of niet daarvoor in aan
merking komt. Dat informatiebulle
tin kan thuis nog eens rustig worden
nagelezen. Bij onduidelijkheid kan
om meer inlichtingen worden ge
vraagd en pas als iemand besluit zich
toch te laten steriliseren wordt een
afspraak voor behandeling gemaakt.
Lichtvaardig
De laparoscoop die gebruikt wordt bij sterilisaties van vrouwen met (links)
aan het einde het tangetje, waarmee de eileiders worden dichtgeschroeid.
Foto- Rob Hendriksen
in de buik kan worden gekeken. De
mensen helpt men er poliklinisch en
onder plaatselijke verdoving, zodat
ze dezelfde dag nog naar huls kun
nen. De eileiders worden via een
stroomstootje van zes volt een
soort soldeerbout met warmte
dichtgeschroeid, zodat er zo min mo
gelijk weefsel wordt beschadigd en er
nog altijd vijftig procent kans is op
herstel.
Kees van Schie: „Deze methode is op
dit moment de meest veilige en bij
zonder geschikt om poliklinisch uit te
voeren, maar naar het ideale afslui
tingsmiddel wordt nog steeds ge
zocht. Immers, of Je nu een elektri
sche of een mechanische methode
(ringetjes, clipjes) hanteert, er zitten
hoe acceptabel ook, altijd een aantal
voor- en nadelen aan."
Wondgenezing
Ofschoon er in Nederland sprake is
van een goede sterilisatietechniek,
weet in feite niemand hoe het komt
dat van de duizend ingrepen bij
mannen ligt het percentage vermoe
delijk iets lager er drie mislukken.
Een aannemelijke theorie is dat het
in dergelijke gevallen om een sterk
vrouwenlichaam gaat, dat de neiging
heeft toch alles te herstellen. Sommi
ge mensen hebben een betere wond
genezing dan anderen en van hen kan
gezegd worden dat „de natuur sterker
is dan de leer", om het simpel uit te
drukken.
De artsen Van Lith en Van Schie
Dirk van Lith: „Hoewel sterilisatie
naar mijn mening de meest betrouw
bare vorm van anticonceptie is, waar
tegen zelfs de pil niet op kan, ls het
geen ingreep waartoe je lichtvaardig
moet besluiten. Je moet er blijvend
van uitgaan, dat de sterilisatie een
definitieve ingreep ls, want niemand
kan garanderen dat ook in jouw geval
een hersteloperatie dat wil zeggen
dat je weer zwanger kunt raken
lukt;"
Beide artsen zijn van mening, dat een
dergelijk informatiebulletin in elk
ziekenhuis en iedere kliniek waar ge
steriliseerd wordt, zou moeten wor
den uitgereikt. Daarnaast vraagt
men de mensen ook hun motieven
voor een sterilisatie op papier te zet
ten, zodat ze daar hun gedachten nog
eens over kunnen laten gaan. Dat
laatste is niet verplicht en slechts
bedoeld als hulpmiddel, waarbij van
de kant van het medisch centrum
tevens meespeelt dat men op die ma
nier enige inzage krijgt in wat met
name jongeren beweegt om tot steri
lisatie over te gaan.
In het medisch centrum, dat in april
1976 van de grond kwam, zijn de
afgelopen jaren ruim 850 sterilisaties
verricht, hetgeen globaal neerkomt
op zo'n drie per dag. Daarvoor wordt
de laparoscoop gebruikt, een instru
ment waarbij met een buis door de
buikwand meestal via de navel
vinden wel dat ln dergelijke gevallen
een arts er alles aan moet doen om
een vrouw die toch zwanger is ge
raakt, kosteloos verder te helpen. Dat
kan zijn door een abortus uit te voe
ren en daarna opnieuw te steriliseren,
als zij dat tenminste wil.
Ze zijn geen voorstander van Ameri
kaanse toestanden, waarbij vooraf
contracten worden opgesteld in ver
band met mogelijke schadeclaims bij
mislukking. Dirk van Lith: „De be-
handelingsprijs In het medisch
centrum is die achthonderd gulden
voor een sterilisatie wordt daar
door veel te hoog. Bovendien moet
een arts dan onder enorme spannin
gen werken, want steeds hangt de
dreiging van „het gepakt worden"
hem boven het hoofd. Gelukkig be
staat dat systeem hier niet, want dan
zou ik niet meer als medicus willen
werken."
Kees van Schie: „Ik vind ook dat op
die manier de vertrouwensrelatie tus
sen arts en patiënt erg wordt aange
tast en de manier waarop wij hier ln
alle openheid werken met name
ook naar de patiënten toe maakt
zo'n contract mijns Inziens overbo
dig, Het bevordert alleen maar, dat
de artsen weer meer vanuit hun „ivo
ren toren" gaan opereren en daar
willen we nu juist van afr Buiten dat
komt het ook niet de kwaliteit ten
goede, dacht ik."
De maatstaven die het medisch cen
trum in Leiden aanlegt voor iemand
die zich wil laten steriliseren zijn, dat
de beslissing ertoe onafhankelijk
wordt genomen, dat de persoon in
kwestie meerderjarig is en dat er ln
zijn aanvraag een bepaalde vorm van
redelijkheid zit.
Dirk van Lith: „Het is van belang dat
de mensen duidelijk verteld wordt
welke risico's er aan een sterilisatie
vastzitten, zodat ze zelf kunnen afwe
gen of ze die willen aanvaarden of
niet. Ik vind dat een arts verplicht ls
die zaken helder uiteen te zetten,
maar dat geldt in feite voor welke
ingTeep dan ook. We hebben uiteinde
lijk met mondige mensen te maken,
die het verdienen serieus te worden
genomen. Ook op het gebied van ste
rilisatie."
X—
uitsluitend verkrijgbaar bij apotheker en drogist
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG De Nederlandse ederatie van onderwijsvakor
ganisaties bereidt nieuwe acties voor tegen de groeiende
werkloosheid in het onderwijs. De federatie vreest dat aan het
eind van de lopende cursus nog eens tweeduizend arbeids
plaatsen verloren zullen gaan.
De acties worden gehouden in de
maanden mei en juni en hebben an
ders dan vorige jaren een plaatselijk
of regionaal karakter. De organisato
ren willen minister Pais duidelijk ma
ken dat hij bij het opstellen van de
nieuwe begroting meer geld moet
vrijmaken voor het behoud van ar
beidsplaatsen.
GEN (ANP) De gemeente
en zoekt naar een geschikt
voor het zogenaamde vrlje^
Jassen op bromfietsen. „De
,r^ en terrein waar leden van een
3 A-I ^-sleutelclub drie maanden
i proef twee keer in de week
lasM mochten crossen, blijkt we-
rov< luidsoverlast niet geschikt te
i oni crossers mogen er nog hoog-
an en jaar blijven. Volgens de
rdcri te hebben zij zich ln de proef-
d aan de spelregels gehouden.
v ;P bromfietsenthousiasten be-
;S( it drie categorieën: wedstrijd-
semi-professionele crossers
ere mensen die in de eerste
rillen sleutelen en het resul-
llen beproeven. Voor de echte
idcrossers is er volgens B en
en de grenzen van Nijmegen
aats.
De loonpauze houdt een bevriezing in
van de arbeidsvoorwaarden zoals die
op januari van toepassing waren. In
het onderzoek bleek dat de extra toe
slag van 20 gulden in januari „voor
praktisch alle werknemers" in de on
derzochte bedrijven was verwerkt in
de basisionen. Daarom „wordt deze
toeslag niet belemmerd door het
lóonpauze-besluit", schrijft Albeda
aan de stichting.
Salarisgroepen
Op 8 januari floten vakbontjen en
werkgevers in de vlees echter nog een
akkoord af om een aantal functiesin
te delen ln hogere salarisgroepen, en
bovendien toeslagen te geven van en
kele dubbeltjes of kwartjes per uur
voor onaangename werkzaamheden,
bijvoorbeeld werken in vriescellen.
Albeda zegt over dit akkoord niets in
zijn briefje. Maar in het rapport over
het onderzoek staat, dat op 10 januari
dit akkoord nog nergens werd uitge
voerd en dat er ook nergens al toezeg
gingen waren gedaan.
Nu zou het akkoord juridisch toch
buiten de loonbevriezing kunnen val
len. wanneer het al officieel bij het
ministerie was aangemeld en geregis
treerd op 10 Januari. Die aanmelding
is echter niet geschied. Dit betekent
dat uitvoering van dit akkoord wordt
belemmerd door de loonpauze.
Alleen wanneer de stichting de minis
ter zou adviseren tot dispensatie, en
de minister dit advies opvolgt, kan
het akkoord nog tijdens de loonpauze
legaal worden uitgevoerd.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De PvdA-fractle ln Groningen heeft het
initiatief genomen voor hervatting van het werk door Provin
ciale Staten van deze provincie. Het contact met de regering
wil men voorlopig echter niet herstellen.
Oud-minister Jan Pronk (rechts! licht het rapport van de commis
sie-Brandt over de internationale ontwikkelingsvraagstukken toe.
Naast hem zijn opvolger, minister De Koning van ontwikkelingssa
menwerking.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Op zeer veel punten bestaat er overeenstem
ming tussen het Nederlandse ontwikkelingsbeleid en de voor
stellen van de commissie-Brandt over de Noord-Zuid verhou
ding.
„kracht en volharding" naar voren te
brengen. De Koning sprak van een
„kader" waarin Noord-Zuidonder
handelingen met redelijke kans op
succes kunnen plaatsvinden. Het rap
port gaat, zo zei hij, „verder dan de
korte termijn", en ls „breder dan het
eigenbelang".
Het was twee weken geleden ook de
PvdA die het Initiatief nam voor een
motie om het werk op te schorten en
het contact met de regering te verbre
ken. Voorwaarde voor een terugdraai
en van deze motie was dat de regering
over de brug zou moeten komen met
een pakket maatregelen om de werk
loosheid in Oost-Groningen het
hoofd te bieden. Fractievoorzitter
Roel Vos geeft toe dat zo'n pakket er
niet is gekomen. Hij vindt echter dat
de Staten toch maar weer aan het
werk moeten nu er een Kamerdebat
voor de deur staat. Zijn fractie stelt
voor om op 5 maart weer te gaan
vergaderen om zodoende nog invloed
te kunnen uitoefenen op het komen
de Kamerdebat. Pas als dit Kamerde
bat positieve resultaten oplevert kan
eventueel ook het contact met de
regering weer worden hersteld.
De bewuste motie werd eind Januari
aangenomen door een Statenmeer
derheid van PvdA, CPN, PSP. D'66en
VPS (uit de PvdA gestoten dissiden
ten). Van deze fracties ls de VPS het
er als enige niet mee eens dat de
Staten hun werk nu hervatten. Vol
gens VPS-woordvoerder R. Tammin-
ga was een voorwaarde om weer aan
de slag te gaan dat de regering een
pakket maatregelen op tafel zou leg
gen. Dat is niet gebeurd en volgens
Tamminga ls er dus ook geen enkele
aanleiding om op de motie terug te
komen.
Ook fractieleider J. van Dijk reageer
de verbaasd op het initiatief van de
PvdA. „Ze maken een draal van 180
graden meent hij. Overigens neemt
Van Dijk aan dat zijn fractie akkoord
zal gaan met hervatting van het^erk.
Het CDA ert ook de WD stemden
indertijd tegen die motie en een te
niet doen van een deel daarvan zal
waarschijnlijk hun Instemming heb
ben. PvdA'er Vos ontkent dat zijn
fractie een ommezwaai heeft ge
maakt. „Het heeft gewoon weinig zin
om ons werk te blijven opschorten nu
er een Kamerdebat zit aan te komen.
Iets anders is wat we na dat Kamer
debat doen. Dat zal met name van de
KamerfracUes van de WD en CDA
afhangen".
De rooms-katholieke bond KOV en
de protestants-christelijke bond PCO
denken op dit moment niet aan sta
kingen. Binnen de algemene bond
ABOP zijn er wel afdelingen die een
schoolstaking overwegen. Als het zo
ver komt zal het hoofdbestuur van
deze bond deze acties ondersteunen.
De werkloosheid in het onderwijs ligt
nu in de buurt van de elfduizend
arbeidsplaatsen. Als minister Pais
geen nieuwe maatregelen neemt, zal
dit aantal deze zomer tot ongeveer
dertienduizend oplopen. In de nabije
toekomst zal het aantal werkloze
leerkrachten stijgen tot 35 50.000.
De werkloosheid is nu vooral merk
baar ln het kleuter- en lager onder
wijs. Ook het lager beroepsonderwijs
ondervindt al de gevolgen van het
teruglopen van het aantal leerlingen.
Volgens een publlkatie ln het week
blad van de Katholieke mderwljs
vakorganisatie zal er dit jaar ook.
weer een slachting plaats vinden op
de opleidingsscholen voor onderwij
zers en kleuterleidsters. Doordat de
aanmelding van nieuwe studenten
opnieuw tegenvalt, zullen veel docen
ten hun baan verliezen. Alles bij el
kaar gaat het om zeker driehonderd
arbeidsplaatsen.
De onderwijsbonden hebben ln een
adres aan de Tweede Kamer ge
vraagd deze leegloop tot staan te
brengen, omdat er anders straks on
voldoende docenten beschikbaar zijn
om vernieuwing van het basisonder
wijs voor te bereiden.
„Er is sprake van evenwijdigheid",
zei minister De Koning (ontwikke
lingssamenwerking) na het in ont
vangst nemen van het rapport uit
handen van zijn voorganger Pronk.
Pronk was penningmeester van de
commissie onder leiding van de vroe
gere Westduitse bondskanselier, die
twee jaar aan het rapport heeft ge
werkt. Volgens de minister getuigt Sampnhanfr
het apport van „idealistisch-realls- ua,,,c,,l,ol,6
me".
ADVERTENTIE
Nederland kan zich. aldus de Koning,
ln grote lijnen met het rapport vereni
gen. Hij zag het als zijn taak ln het
komende internationale overleg de
gedachten uit het rapport met
ADVERTENTIE
Gevraagd of ook hij overeenstem
ming ziet tussen het Nederlandse be
leid en het rapport Brandt, zei oud
minister Pronk dat in het rapport
meer nadruk wordt gelegd op de sa
menhang tussen de verschillende
voorstellen (hulp. energie, voedsel,
geldzaken). Ook zegt minister De Ko
ning in zijn recente nota over ontwik
kelingssamenwerking niets over een
Internationaal ontwikkelingsfonds,
zoals dat door Brandt wordt voorge
steld.
Pronk was echter blij dat tenminste
een regering de Nederlandse
bereid is de uitdaging die van de
voorstellen uitgaat, aan te nemen.
Wat betreft landen die zich veel be
houdender opstellen op het terrein
van ontwikkelingssamenwerking
de VS, Groot-Brittannlë, West-Duits-
land noemde Pronk het rapport
een „breuk" vergeleken met wat er in
deze landen tot nu is bepleit.
De ernst van de regering moge blij
ken uit het feit dat in mei van dit jaar
een bijzondere vergadering van de
leden van de commissie-Brandt
wordt gehouden, terwijl ln Den Haag
een kantoortje zal worden ingericht
waar belangstellenden voor inlichtin
gen en commentaren terecht kunnen.
Meer nieuws op de pag. economie
DRIE LEVENSECHTE STREEKROMANS OVER LIEF EN LEED
IN DE ALBLASSERWAARD NU IN ÉEN BAND.
van J.W. Ooms
De drie romans spelen in de Alblasserwaard. de prachtige streek
die de in 1974 overleden schrijver kende als geen ander
Profiteer nu van de extra lage aanbiedingspnis:
tot 31 maart 1980 1 24.50 daarna f 29,50
In iedere boekhandel verkrijgbaar.
UITGEGEVEN DOOR ZOMER KEUNING BOEKEN EDE
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Gedeputeerden van
Gelderland hebben zich voorlopig
uitgesproken voor de vorming van
drie gemeenten ln de door tuinbouw
gedomineerde Bommelerwaard. Deze
streek telt nu acht gemeenten, waar
van Zaltbommel met ongeveer 8.400
Inwoners de grootste is en Heere
waarden met ruim elfhonderd de
kleinste. Vóór een gemeentelijke her
indeling in de Jaren vijftig omvatte
het gebied nog dertien gemeenten.
Gedeputeerden kozen in principe
voor drie gemeenten nadat een werk
groep uit de bevolking zich in kleine
meerderheid daarvoor uitsprak Tot
een eenstemmig advies kwam de
werkgroep niet: er waren ook voor
standers van twee gemeenten en de
samenvoeging van het geheel tot één
gemeente werd eveneens bepleit, on-
der andere door Zaltbommel. Als
voordelen daarvan zagen de voor
standers onder meer grotere be
stuurskracht en vorming van één ge
meentelijke politie.
Het terugbrengen van het aantal ge
meenten in de Bommelerwaard is te
vens de afsluiting van de gemeentelij
ke herindeling in het rivierenland.
Met eikaar hebben de tegenwoordige
acht gemeenten ongeveer 40 000 in
woners. Gaat de driedeling door. dan
ontstaan er gemeenten met twaalf
tot vecrtlendulzend inwoners Eén ge
meente zou overwegend hervormd
zijn (82 procent), één gemeente voor
namelijk r.k. (77 procent) en een ge
meente voor 51 procent hervormd en
voor 27 procent r.k. (voor veertien
procent niet-kerkelijk).
Gedeputeerde mr. J. A. M. Hendrinx
heeft erop gewezen dat gedeputeer
den in beginsel met elk van de drie
oplossingen kunnen Instemmen, om
dat zij alle voldoen aan de door rijk
en provincie gestelde eis. namelijk
versterking van het plaatselijk be
stuur. Alle gemeenteraden kunnen
zich nog uitspreken. Bovendien ko
men er in het voorjaar achttien in
spraakavonden voor de bevolking.
Pas dan zal het provinciaal bestuur
met een definitief voorstel komen,
dat aan de mlnnistcr van binnenland
se zaken zal worden voorgelegd.
- - l
