Jaroszewicz geeft ook iremierschap Polen op 'Gijzelaars vrij na uitgave rapport' Partij van Smith wint alle zetels Onmacht Clark bezorgt Trudeau de winst rijzen in ngeland pan uit Schmidt beklemtoont band Europa en VS irks leger grotere eelruimte ferzoek om 'pensioen' volledig ingewilligd Iraanse minister Ghotbzadeh: link bezet in El Salvador Blanke Rhodesiërs gemobiliseerd CHILI Marteling van Rhodesische vluchtelingen ERDAG 16 FEBRUARI 1980 BUrTENLAND TROUW/KWARTET r J. den Boef SCHAU Het is er dan toch van gekomen: premier Piotr Jaroszewicz van Polen gaat pensioen. Hij stelde zich op het gisteren beëindigde partijcongres niet beschikbaar als Jidaat voor het lidmaatschap van het machtige politburo. Onverwacht snel legt hij nu ook premierschap neer. Maandag zal hij een verklaring afleggen in de Sejm, het Poolse Itment. PARIJS, TEHERAN (AP, Reuter, AFP) De Iraanse minister van buitenlandse zaken Ghotbzadeh heeft gisteren in Parijs verklaard dat de gijzelaars in de bezette Amerikaanse ambassade niet direct bij de instelling van een commissie van onderzoek zullen worden vrijgelaten. De Amerikanen komen volgens Ghotbzadeh pas vrij nadat de commissie met een rapport is gekomen dat door de betrokken partijen is goedgekeurd. iet bekend worden van de uitslag de verkiezing van centraal comi- i politburo. verklaarde partijlei- tfward Gierek ter toelichting dat lewicz de wens te kennen had ven om met pensioen te gaan. irees het scheidende politburolid Bjn verdiensten voor Polen en' vervolgens over tot de orde van »g. Er was een eind gekomen aan week van speculaties en zij die Kt hadden op het aftreden van Bewlcz leken gelijk te hebben gekregen. In werkelijkheid is het terugtreden van Jaroszewicz als lid van het polit- buro een verrassing geweest voor vriend en vijand. Het was een publiek geheim dat hij niet geliefd was als premier en dat er al eerder pogingen werden gedaan om hem te bewegen, de leiding uit handen te geven. Zijn slechter wordende gezondheidstoe stand gaf daartoe aanleiding. Maar Jaroszewicz wilde niet opgeven voor- SALVADOR (AP. AFP. UPI) iantal leden van het linkse revo- laire volksblok in El Salvador donderdagavond een bank be- aarin zich ongeveer 500 mensen m bevinden. De bezetters hin- ;tC me nixv >EN (Reuter) De Britse geld- arding is omhoog gevlogen ning 18.4 procent op jaarbasis. Het drie economische en Industriële be- ijn an Margaret Thatchers Conser- ndei e regering is hierdoor opnieuw e k g in discussie gekomen, zelfs n nin het kabinet zelf. ng ■paiö ;age ieiE e to e h ijzen in Groot-Brittannië zijn in ri met 2.5 procent gestegen en voni|eeft geleid tot de hoogste infla- Jaarbasis sinds april 1976. Met ineefcdering van Italië is de geldont- omi ing nu nergens in het geindu- ieerde westen zo hoog als in Brittannië. Conservatieve mi- en gewone parlementariërs dat deze ontwikkeling een ge bedreiging gaat vormen voor Zangrijkste verkiezingsbelofte le Tories, het verder verlagen inkomstenbelasting. falstaking in Engeland is giste- iar 44ste dag ingegaan en er is een zicht op een oplossing. Gis- :ht wezen werknemers van het heièstaalbedrijf BSC een aanbeve- er d an hun vakbond, om een loons- we< ging van 14,4 procent te aan- oofo en van de hand. m i eeniige conservatieve parlementa- setti «ginnen openlijk minister van doelde Sir Keith Joseph aan te het1 aIs de man aan wie de staalcri- wijten is. Het kabinet heeft zich toe buiten de staking gehou- iaar de parlementsleden menen Keith met zijn loonaanbod 'ee procent aan de BSC-werk- de verhoudingen danig heeft ;t. Sinds het begin van de sta- het aanbod gestegen tot 14 en volgens de parlementa- is er, als men dit aanbod van af aan had gedaan, nooit een ®en ig uitgebroken. Premier That- leeft gisteren nog eens olie op [ie D lur geworpen door te dreigen de •gra p uitkeringen aan de families ge' takers te zullen stopzetten, mps kaai ten iesti :en 1 tei en, von von< 10 n te IRA (Reuter, AP. AFP) Het leger wil meer ruimte om te .^n optreden tegen politiek ge- pb Dit heeft de Turkse opperbevel- r generaal Kenan Evren giste- ïeegedeeld in een toespraak, as de generaal hebben de com- anten, die momenteel toezicht J*®! n houden op de staat van beleg, 01 nig macht dat zij hun taak niet iireh°ren kunnen uitvoeren. Het 11 ook strengere straffen tegen van politiek geweld. Van de se provincies zijn er het afge- jaar 19 onder de regels van de van beleg geweest. N0? eldt niet voor Izmir, waar de ms^ de krottenwijken doorzoekt, zij onder vuur worden ,geno- aor volgens bewoners ..linkse iten Het leger en de politie n in een stadion nog honderden emers vast, die gevangen wer- siomen toen een door de arbei- "ezette fabriek werd bestormd, vangenen worden een voor een Taagd. Het grootste deel van Is rustig al rijdt er geen open- 'ervoer wegens een staking en f meeste winkels en kantoren in. De speurtocht in de krot- Iken zou bedoeld zijn om verbo- apenbezlt te weten te komen, ft Demirel van Turkije heeft maatregelen gevraagd tegen ttners bij staatsbedrijven, die overtreden. In een circulaire de premier iedere ambtenaar terroristen gemene zaak gedreigd met onmiddellijk I De regering wil ook strengere ang van explosieven bij mijnen voorkomen dat ze in handen v®n terroristen. gen vlaggen uit deze ontwikkelings bank voor de landbouw in San Salva dor waarop zij te kennen gaven dat zij meer loon wensten voor de boeren. Verder eisten zij dat een eind komt aan de bezetting door het leger van een aantal gebieden op het platte land en dat de pacht van het land wordt beëindigd. De extreem linkse leden van de Volksliga. die de ambassade van Spanje bezet houden sedert 5 februa ri hebben twee gijzelaars vrijgelaten. Naar verwacht volgt de vrijlating van de andere twee gijzelaars spoedig. Volgens een van de bezetters werden de twee vrijgelaten om de onderhan delingen beter te laten verlopen. Naar verluidt hebben de speciale ge zant van Spanje Pedro Bermejo en de Italiaanse ambassadeur Adriano Ri- ghetti van de junta in El Salvador gedaan gekregen dat 23 leden van de Volksliga die afgelopen dindsdag werden gearresteerd worden vrijge laten. In de steden San Miguel en Usulutan werden gisteren eveneens kantoren van de ontwikkelingsbank voor de landbouw bezet en in San Salvador twee elektriciteitsbedrijven en in Quetzalpeteque een stadhuis. dat de zaken in Polen een keer ten goede genomen zouden hebben. Bo vendien wilde hij nog niet uit het centrum van de macht verdwijnen. Voordat het partijcongres begon zou nog geen besluit over de politieke toekomst van de premier zijn geno men, omdat hij volhardde in zijn wei gering. zijn politieke harp aan de wil gen te hangen. Het zou de bedoeling van de partijleiding geweest zijn om Jaroszewicz over het partijcongres hèen te tillen om in de daarop volgen- de maanden zijn aftreden in alle rust 'te kunnen voorbereiden. Men zou hebben gemikt op de eerste bijeen-' komst van het nieuwe parlement, dat op 29 maart moet worden gekozen. Piotr Jaroszewicz afsluiten van het partijcongres, zoals nu gebeurd is. De bevolking kan thans de indruk krijgen, dat de pre mier wordt opgezadeld met de ver antwoordelijkheid van een al jaren falend regeringsbeleid, terwijl de par tij zelf bepaald niet vrijuit gaat. Want met de verdwijning van jaroszewicz worden de problemen van Polen be paald niet van de ene dag op de andere opgelost. Opvolging Officiële brief De openlijke kritiek die binnen de partij op zijn regeringsbeleid werd uitgeoefend en zelfs in het volle dag licht van het partijcongres kwam te staan, zou Jaroszewicz tot het inzicht gebracht hebben om eieren voor zijn geld te kiezen. Donderdagochtend zou hij in een brief aan de partijlei ding officieel het verzoek hebben ge daan, hem niet meer voor herverkie zing in aanmerking te doen komen. In de loop van die dag is over deze brief fel gediscussieerd. Het ontbrak echter aan tijd om een compromis-oplossing te vinden, die iedereen kon bevredigen, omdat de kandidatenlijst op tijd gereed moest zijn. Aanvankelijk leek men een rege ling te hebben gevonden, waarbij Ja roszewicz het lidmaatschap van het politburo zou neerleggen. Het zal nog wel enige tijd duren, voordat bekend wordt, waarom deze weg niet werd gevolgd, maar dat verandert niets aan het feit. dat Jaroszewiczs vereoek werd Ingewilligd. Er was een goede reden om te probe ren, het terugtreden van Jaroszewicz niet te laten samenvallen met het Er wordt nu weer druk gespeculeerd over de man. die Jaroszewicz als pre mier zal opvolgen. Een figuur die veel kans maakt zou de carrière-partij man Edward Babiuch zijn, die tot nog toe een van de voornaamste me dewerkers van partijleider Gierek was en van wie bekend is dat hij op goede voet met zijn chef verkeert. Babiuch is niet herkozen in het par tijsecretariaat. hetgeen er op kan dui den. dat men hem voor een andere functie beschikbaar wil houden. Voor het overige hebben zich geen Ingrijpende veranderingen in politbu ro en centraal comité voorgedaan. De drie andere leden die uit het politbu ro zijn verdwenen waren al enige tijd geleden uit het machtscentrum ver dwenen. Dat geldt voor Olszowski, die eens minister van buitenlandse zaken was, voor Tejchma, eens minis ter van cultuur, en Kepa, de vroegere partijsecretaris van Warschau, die minister van openbaar bestuur was geworden. Het is moeilijk om uit te maken, of het politburo in zijn geheel conserva tiever of „liberaler" is geworden. De algemene indruk is dat er weinig is veranderd, als men het vertrek van Jaroszewicz buiten beschouwing laat. In Poolse partijkringen verwacht men dat het aftreden van Jaroszewicz een positieve uitwerking zal hebben op het werk van de partij, maar ook op de reactie van de bevolking op de goede voornemens, die door het par tijcongres ten tonele werden gevoerd. Secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kurt Waldhetm kondigde gis teravond aan dat de samenstelling van de commissie zeker dit weekein de zal worden bekendgemaakt. De commissie zou volgens Ghotbzadeh binnen acht tot tien dagen met een rapport kunnen komen, zodat de vrij lating van de gijzelaars over ongeveer twee weken te verwachten is. De Iraanse geestelijke leider ayatol lah Khomeini en de Amerikaanse president Carter hebben in principe ingestemd met de vorming van de commissie van onderzoek. De Iraanse president Bani Sadr verklaarde giste ren na een gesprek met Khomeini dat de vrijlating van de 49 gijzelaars in de bezette ambassade in Teheran „af hankelijk is van erkenning door de Verenigde Staten van in het verleden begane fouten. Voorts noet Washing ton zich verplichten geen obstakels op te werpen die de uitlevering van de sjah en de teruggave van zijn bezit tingen aan Iran tegengaan", aldus de nieuwe president Bani Sadr. Sedert zijn komst is er schot gekomen in de gijzelingszaak. Bani Sadr sprak gis teravond opnieuw met ayatollah Khomeini. Er zouden plannen zijn om vandaag nog een gesprek te hou den met de studenten die de Ameri kaanse ambassade bezet houden. Carter optimistisch De Amerikaanse president Carter was gisteren optimistischer dan ooit tevoren over de gijzelingskwestie. Op een privébljeenkomst zou Carter heb ben meegedeeld dat spoedig de im passe rondom de gijzeling zou zijn doorbroken. Gisteren heeft Iran een krachtig pro test ingediend bij de Verenigde Na ties tegen de hulp die Canada heeft verleend aan de VS door zes Amerika nen uit Iran te smokkelen. De Iraanse regering spreekt van een „ernstige breuk van vertrouwen, een ernstig misbruik van de diplomatieke privile ges die aan de Canadese ambassade zijn verleend, een aantasting van de soevereiniteit en een grove inmen ging in de binnenlandse zaken van het gastland". De gouverneur van de Iraanse bank verklaarde gisteren dat het vastzet ten van 12 miljard gulden an Iraans geld op Amerkaanse banken een van de struikelblokken is in de gijzelings zaak. Hij eiste dat de gelden gede blokkeerd worden. Iran kampt nog met grote binnen landse problemen. Dit bleek gisteren wel uit uitlatingen van president Bani Sadr over de Koerden Bani Sadr zei dat de Koerdische Democra tische Partij uit was op separatisme. Tot deze voornaamste politieke par tij van de Koerden zei hij: „Als Jullie zeggen dat je zal vechten wanneer de regering het programma niet aan neemt. nou. dan zullen we vechten". De Koerdische partij had geëist dat de KDP volledige macht zou krijgen over leger en politie in Koerdlsten. BRUSSEL, WASHINGTON (Reuter. UPI, DPA) De West- duitse bondskanselier Helmut Schmidt heeft de Sowjet-Uriie gewaarschuwd dat elke poging van Moskou om West-Europa en Amerika uit elkaar te drijven tevergeefs zal zijn. Op een persconferentie na afloop van besprekingen met zijn Belgische ambtgenoot Wllfried Martens zei Schmidt dat Europa geen oase van ontspanning kan zijn terwijl het in ternationale evenwicht is verstoord. Niettemin vestigde de bondskanse lier er de aandacht op dat vooral West-Dultsland heeft geprofiteerd van de toenemende ontspanning in Europa, maar zoeits gebeurt niet tot elke prijs. De Amerikaanse minister van defen sie. Harold Brown, heeft in een inter view gezegd dat de Verenigde Staten in het gebied van de Perzische Golf niet even sterk hoeven te zijn als de Russische grondstrijdkrachten, om dat een oorlog daar zich zou kunnen uitbreiden. „De Russen kunnen er niet op rekenen dat een botsing met de Verenigde Staten tot het gebied van de Perzische Golf beperkt blijft." aldus de minister in een gesprek met de New York Times. „Het is niet nodig dat wij op de grond bataljon SALISBURY (AP, Reuter, AFP) Alle blanke zetels ln het toekomstige parlement in Rhodesië zullen worden bezet door leden van de partij van ex-premier Ian Smith. Deze was zelf niet aanwezig in Rhodesië omdat hij deze verkiezingen niet belangrijk genoeg achtte. ADVERTENTIE Twee inderhaast opgeroepen Rhodesische militairen begeven zich naar een kerk in Salisbury, waar een bom tot ontploffing kwam. Duizenden blanke Rhodesiërs zijn gisteren opgeroepen voor de militaire dienst om te kunnen optreden tegen het toenemende politieke geweld. Aanleiding voor de oproep waren de bomaanslagen om en nabij de hoofd stad Salisbury. De aanslagen waren volgens de politie verricht door een en dezelfde groepering. Twee Afrika nen werden gedood toen een van de bommen hun auto vernielde voor een kerk. in de zwarte wijk Harare. De politie beweert dat deze twee de bom men hadden neergelegd die later op de dag explodeerden. Nabij een ande re kerk in het Monomatapahotel kwam een bom tot ontploffing waar bij vier mensen licht gewond raakten. Een andere bom ontplofte in een kerk in een noordelijke wijk van Salisbury, zonder gewonden te veroorzaken. De guerrillaleiders Nkoifio en Muga be hebben ontkend iets met de explo- ,sies te maken te hebben. Een woord voerder van Nkomo verklaarde dat de Rhodesische veiligheidstroepen de bommen hadden geplaatst om de guerrillabewegingen in discrediet te brengen. Na de mobilisatie van gisteren wordt de sterkte van het Rhodesische leger op 100.000 man geschat. Een woord voerder van Mugabe noemde de mo bilisatie „eerder een voorbereiding op de oorlog dan op de vrede". Een groep waarnemers uit Gemene- bestlanden heeft gisteren verklaard dat dreigementen, geweld en dwang aan de orde van de dag zijn in Rhode sië, maar „dat ze niet kunnen worden toegeschreven aan een enkele groep". Volgens de waarnemers zijn zowel de hulptroepen van Muzorewa, als de guerrillastrijders van Mugabe die zich niet in de kampen bevinden, schuldig aan gewelddaden. De waar nemers vinden dat passende maatre gelen moeten worden genomen tegen De Chileense vakcentrale FUT Eenheidsfront van Ar beiders meldt ons een gunstige wending In de ont slagkwestie van 124 leiders van Havenbonden. Vele honderden brleven/tele- grammen uit Nederland zijn daarbij van groot belang geweest. In heel Chili vinden nog talrij ke aktles plaats. De FUT vraagt uw blijvende solidariteit en steun. GIRO 1918108 t.n.v. CLAT-Nederland, Nieuwe Gracht 47 3512 LE Utrecht o.v.v. Chili. voor bataljon hun gelijke zijn." Brown wees ook opnieuw op de be dreiging die uitgaat van de Russische inval ln Afghanistan. Hij zei dat de verleiding voor de Russen groot moest zijn door te stoten, hetzij mili tair hetzij politiek, om zich meester te maken van de olie in het gebied van de Perzische Golf. „Als de geïndustrialiseerde democra tieën van toegang tot deze hulpbron nen worden afgesneden", aldus mi nister Brown, „volgt vrijwel zeker een internationale economische Ineen storting van het soort dat In 50 Jaar niet is meegemaakt en misschien nog erger". „Plotselinge afsluiting" van de olie kraan ln de Perzische Golf zou landen in West-Europa en Japan volgens Brown maken tot „economische va zalstaten" van de Sowjet-Unie en hij voegde er sarcastisch aan toe dat de Verenigde Staten minder afhankelijk zijn van olie uit het gebied van de Perzische Golf dan die landen. „Wij zouden alleen maar met economische ontwrichting. Internationale chaos en dreigende Russische macht worden geconfronteerd", aldus Brown. Een beschouwing over de relatie tus sen Europa en Amerika staat op pa gina 23. het huidige niveau van intimidatie. De hulptroepen die door de Britse autoriteiten worden gebruikt, zouden volgens de waarnemers doeltreffend ln de gaten moeten worden gehouden om een beter klimaat te scheppen voor de laatste kritieke periode voor de verkiezingen. Ons commentaar staat op pag. 5. SALISBURY (Reuter) De Britse leiding in Rhodesië on derzoekt klachten dat de Rho desische politie zich schuldig maakt aan martelprkatijken. Het Hoge Commissariaat voor de vluchtelingen van de Vere nigde Naties (VNHCR) dat ver antwoordelijk is voor de terug keer van de duizenden vluchte lingen verklaarde dat enkele vluchtelingen waren gearres teerd. De politie zou daarna gebruik hebben gemaakt van elektrische shocks om een be kentenis van de vluchtelingen los te krijgen dat zij guerrilla strijders waren van het leger van Joshua Nkomo. Ongeveer 130 vluchtelingen zijn tot dusverre gearresteerd bij hun terugkeer. Vijftig zitten nog gevangen en anderen moesten terugkeren naar Zam bia. Door de berichten over de martelingen durven veel vluch telingen niet meer naar Rhode sië te gaan, aldus het VNHCR. door J. J. Moskau Niemand houdt van hem, maar het alternatief lijkt nog erger. Pierre Trudeau. eertijds de lieveling van de politieke jet set, die vreemde, raadselachtige mengeling van een onthecht filosoof en een cynische, wispelturige regeringsleider, keert waarschijnlijk terug naar de plaats die lange tijd zijn woning is geweest, Sussex Drive 24 ln Ottawa, de officiële residentie van de eerste minister van Canada. Minder dan drie maanden na zijn aankondi ging dat hij zich zou terugtrekken als leider van de Liberale Partij (LP) van Canada staat Trudeau tenzij de gunst van de kiezers op het laatste moment omslaat aan de voor avond van een verkiezingsoverwinning na een campagne die voor het eerst ln jaren in de •winter heeft plaatsgevonden. Trudeau's over winning kan niet worden toegeschreven aan zijn eigen strategie, maar alleen aan de dra- .matische wijze waarop zijn conservatieve te genstander. premier Joe Clark, het vertrou wen van zijn kiezers heeft verloren. Clark en zijn partij hebben hun uiterste best gedaan een einde te maken aan de vruchtelo ze. binnenlandse discussies over het econo misch beleid, die het land nu al lang verlam men. De eerste belangrijke stap in de richting van een harde campagne om de realiteit onder ogen te zien van stijgende olieprijzen en het nieuwe internationale klimaat van concurrentie na de GATT-besprekingen over de internationale handelstarieven, werd be gin december gezet in de vorm van een diep in het vlees snijdende begroting. De drie oppositiepartijen in het parlement grepen hun kans en verwierpen Clarks po ging. De verkiezingscampagne die daarop volgde heeft geen van de vooraanstaande politieke leiders populariteit bezorgd. Vol gens de opiniepeilingen had veertig procent van de kiezers twee weken geleden nog niet uitgemaakt naar wie hun voorkeur uitging. En dat is een record in de geschiedenis van het land. In deze atmosfeer van „het is toch een beroer de boel voor iedereen" lijkt men dan nog het meeste vertrouwen te hebben in Pierre Tru deau. Meer dan veertig procent van degenen die een voorkeur hebben, zeggen dat Trudeau nog het meest geloofwaardig is als regerings leider. Het is opmerkelijk dat de leider van de sociaal-democratische Nieuwe Democrati sche Partij (NDP). Edward Broadbent. op de tweede plaats komt met 21 procent, terwijl Clark met slechts negentien procent derde is. De beslissing valt maandag in het Industriële centrum van het land, de provincie Ontario. Daar woont een derde van de bevolking van Joe Clark, nog premier van Canada. Canada (en volgens de spotvogels is Ontario eigenaar van de helft van de rest van Cana da) Ontario bezet 95 van de 282 zetels ln het Canadese Lagerhuis. Aangezien de uitslag van meer dan twintig van deze zetels vorige Pierre Trudeau, ex-premier van Canada. keer beslist werd met een marge van vijf procent of minder, kan een betrekkelijk klei ne terugkeer van de kiezers naar de Liberalen Trudeau ai aan voidoende zetels helpen om een minderheidsregering te vormen. Het staat wel vast dat Trudeau de provincie Quebec behoudt. Het afgelopen Jaar behaald hij in deze sterke provincie meer dan zestig procent van de stemmen, wat hem 67 van de 75 zetels opleverde. Maar het zou aan het ongelooflijke grenzen als hij meer dan vijf zetels ln het westen van Canada zou halen. Dat Is het gebied van premier Clark, die in de provincies Saskatchewan. Manitoba en Brits Columbia naar de kroon gestoken wordt door de NDP van Broadbent. Dit betekent dat Canada vanaf dinsdag weer een in oost en west verdeeld land Is Een meerderheid voor Trudeau in het oosten en een overwinning voor Clark ln het westen zou Broadbents NDP opnieuw, evenals tussen 1972 en 1974, op de wip plaatsen. Maar dit keer is dit een aanmerkelijk minder makke lijke positie. De economische problemen zijn enorm geworden met een hoge inflatie en werkloosheid. Bovendien vraagt de kwestie Quebec en de structuur van de federatie om een snelle oplossing. Het behoort tot de Innerlijke tegenstrijdighe den van de Canadese politiek dat massale steun in Quebec voor Trudeau. een federalist, niet uitsluit dat men in die provincie niet even massaal „Ja" zegt bij het referendum dat de premier van Quebec. René Lcvesque. dit voorjaar houdt en waarin hij Franstalig Canada vraagt om een mandaat voor onder handelingen over nationale zelfstandigheid voor Quebec. Canada Is. evenals Belgtieert onregeerbaar land genoemd Het land heeft de Don Quichoterie en het politieke gestoetr haspel tot dusver overleefd Of dit ook moge lijk is In een harder wordende internationale omgeving is op zijn best twijfelachtig

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7