De tijd als bondgenoot
POLITIEK
wereld-biljartrecord voor toren
OUW Commentaar
lodesië
e,;dkoop gas uit vuil en steenkool
stuur 'n brief
Vier maanden en
twee ton boete voor
belastingfraude
mente
c/t J'anfate
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
«Ie ronde van de verkiezin-
k Rhodesië zit erop, de voor-
ïjngen voor de tweede ronde
p volle gang. Blank heeft
fcrdag gestemd, zwart stemt
|uim twee weken. En als alles
r de rug is, wordt Rhodesië
nafhankelijke republiek Zim-
t, erkend door heel de we
ft dus erkend als handelspart-
.ord Carrington, minister van
llandse zaken van Groot-
nnië. heeft in een paar maan-
en klus geklaard die tot voor
als onoplosbaar gold. Een
h|| k prestatie.
er® geen koe zo bont of er zit wel
lekje aan. Zo kleven er ook
'arringtons oplossing de ken-
bes m van haast. Deze week heb-
c landen van de Organisatie
3.. Afrikaanse Eenheid, waaron-
W voor Rhodesië zo belangrij-
eni rontlijnstaten", Londen dan
10 cherp terecht gewezen.
:em ind dat van een dictatuur of
n w eenzijdig, niet-democratisch
d^j d afstapt, ziet zich geplaatst
liet dilemma hoeveel tijd een
ent te krijgen om zich voor
eiden op een democratische
Heel wat generaals die col-
afzetten als president-dicta-
n de democratie te redden,
dat gedacht moet worden in
len van twee tot vier jaar, of
inger. De twee maanden van
igton zijn wel het andere ui-
ze periode vrijwel is verstre-
n worden vastgesteld dat zij
n h( 1 js geweest. Lang niet alle
partijen hebben gelijke
gekregen zich op welover-
wijze aan de kiezers te
ver4teren. En de presentatie
dan ook nog zo vaak in een
van intimidatie, dat van een
angen keus op de 27ste
tke4jk sprake kan zijn.
mpc
>ekn
?r ii
n k
per
;enk!'
30.
edit
ie st
i do
irneur Soames, die voor
Rhodesië in deze over-
s"hl ase bestuurt, heeft de afge-
as s weken niet de indruk gewekt
door twijfel wordt ge-
Voor hem is het duidelijk
voor alle minder gelukkige
kelingen één zondaar is:
Mugabe van de ZANU,
m de twee vleugels van de
?are labeweging Patriottisch
W' De marxist-leninist zou zijn
d®tl ng niet onder de duim weten
dere den. een deel van zijn leger
adst et opzet buiten de verzamcl-
zijn gehouden, en zijn
ngen zouden met een her
van de guerrilla hebben
e La gd als de ZANU de zwarte
The zingen niet wint. Tegen deze
ichten zijn dan ook vrijwel
k da
yptin
eUv! (J
vke
f (v
nie t
luit,
en
ilzi'
ngs
Imi
d0(J 'ORK (AP) Technische on-
tter cers van de Columbia universi-
bben een proces ontwikkeld
't gecombineerd vergassen van
il en huisvuil. Volgens uitvin-
ut Schultz werkt het proces,
roepnaam Simplex kreeg, bij-
emaal zo goedkoop als de (wei-
1 bestaande installaties voor
ooivergassing.
dd® mplex proces zou alleen econo-
zijn bij grote steden, die een
s' luisvuilstroom kunnen leveren,
van
Du
alle maatregelen van Soames
gericht.
Ongetwijfeld heeft Soames ten
dele gelijk, en heeft Robert Muga
be zich niet voor de volle honderd
procent aan de spelregels gehou
den. Maar dat geldt voor alle par
tijen.
Een zwak punt in de afspraken die
in Lancaster House werden ge
maakt, is dat de Britten gebruik
moeten maken van het oude
machtsapparaat. Soames heeft
weliswaar een legertje van twaalf
honderd man uit enkele Gemene-
bestlanden tot zijn beschikking,
maar voor het grote werk is hij
aangewezen op het leger, de poli
tie en het ambtenarenapparaat die
ook onder Ian Smith al dienst
deden.
Dat leger bevat dan ook nog de
omstreden „hulptroepen". Juist
deze ongeregelde troepen hebben
de afgelopen tijden een flink aan
deel gehad in de intimidaties. En
bekend is dat zij niet op de hand
zijn van guerrillaleider Mugabe,
maar van bisschop Muzorewa, de
man die tegen de zin van de gehele
buitenwereld bijna twee jaar gele
den het op een akkoordje gooide
met de blanke premier Ian Smith.
Dit privé-lcgcr van de bisschop is
regelmatig buiten zijn boekje ge
gaan, heeft herhaaldelijk propa
ganda voor Muzorewa gemaakt en
heeft andere partijen belet hun
campagne te voeren. Maar Soames
verzuimde de bisschop hiervoor
even hard te vallen als hij Mugabe
aanpakte voor kleinere vergrijpen.
Als er dan nog binnen enkele da
gen twee pogingen worden onder
nomen Mugabe een onnatuurlijke
dood te laten sterven, is het begrij
pelijk dat de aanhangers van de
ZANU en zij niet alleen niet
meer geloven in deze eerste „vrije
verkiezingen" in hun land.
Mogen al deze gebeurtenissen op
zichzelf nog worden afgedaan als
„schoonheidsfouten" naar onze
mening overigens als een eufemis
me dan blijft niettemin het
gevaar dat een of meer van de
betrokken partijen te zijner tijd de
uitslag van de verkiezingen niet zal
aanvaarden. Met de veroordeling
van de OAE op de achtergrond
zou dit ernstige consequenties kun
nen hebben, voor Rhodesië zelf en
voor de gehele wereld. Een hervat
ting van de burgeroorlog, waarbij
onvermijdelijk ook sommige of
alle frontlijnstaten betrokken ra
ken, is wel het laatste waarop vre
destichter Lord Carrington kan
hebben gehoopt.
DEN HAAG Het verschil in
politieke stijl tussen Den Uyl
en Van Agt is ook en mis
schien wel vooral een verschil
in beleving van de tijd: een
aspect wat nog het meest in
het oog springt op momenten
van crisis.
Waar Den Uyl een uitgespro
ken voorkeur aan de dag leg
de voor nachtelijke sessies
een neiging derhalve om de
tijd uit te schakelen roept
Van Agt veel nadrukkelijker
de tijd als bondgenoot in.
Weliswaar werden ook onder het be
wind-Den Uyl de problemen nogal
eens „over het weekeinde heenge-
tild", maar daarin werd slechts be
rust als een noodzakelijke uitkomst
en eerst nadat de grenzen van de
volledige uitputting ruim overschre
den waren. Hoe vaak niet werd de tijd
betrapt in de gedaante van een niet te
logenstraffen grauw morgenlicht?
Van Agt heeft dit als minister van
Justitie waarschijnlijk te vaak meege
maakt. In leder geval gaat hij als
minister-president gewoon crisis of
niet naar bed, zoals we deze week
in de krant hebben kunnen lezen; zijn
collega-ministers verbijsterd achter
latend.
Dit detail werpt bovendien een huise
lijk licht op de rol van de premier als
gastheer van het Catshuis. Van Agt
kon gewoon naar bed gaan. omdat hij
het Catshuis als zijn huis mag be
schouwen. waarin hij op gezette tij
den zijn collega's als gasten ont
vangt. En waarom zou een gastheer
niet naar bed mogen, als het bezoek
hem wat begint te vervelen? Mis
schien is hij een uurtje nadien nog
wel even inpyjama naar beneden
gekomen om te kijken of Albeda en
Andriessen het licht wel hebben uit
gedaan.
Het is waarschijnlijk ook dit soort
huiselijkheid die het Catshuis nog
steeds tot een niet te evenaren verga
deroord van onze ministerraad ma
ken. Alweer Jaren geleden is ten koste
van vele miljoenen guldens een van
alle gemakken voorzien trefpunt voor
de ministerraad gecreëerd op het Bin
nenhof. Maar zowel Den Uyl als Van
Agt bleef hardnekkig de voorkeur ge
ven aan de krakkemikkige, veel te
benauwde vergaderruimte van het
Catshuis. Want het is een weliswaar
royaal ogend pand. maar de verga
derruimte is niet veel groter dan een
gewone hulskamer en voor broodjes
tijdens lange vergaderavonden moet
men zich zelfs wenden tot een nabu
rig hotel.
Maar klaarblijkelijk zijn de proble
men van het land nog het beste te
hanteren in huiselijke kring, temeer
waar dit hand in hand gaat met beslo- AfWdChtGfl
tenheid. Op het Binnenhof zouden de
ministers te veel In de gaten worden
gehouden.
door Willem Breedveld
ge ministersploeg op het spoor te
zetten van bepaalde politieke Idea
len. Van Agt legt echter heel wat
minder bekeringsdrift aan de dag.
Veeleer is hij de relativist die in
plaats van de tijd uit te buiten, de tijd
in zijn voordeel laat werken.
Van Agts voortijdige gang naar zijn
sponde vestigt echter de aandacht op
een nog dieperliggend verschil met
zijn voorganger. Den Uyl had de klei
ne uurtjes nodig om zijn vaak onwilli-
Van Agt meent het zich te kunnen
veroorloven rustig af te wachten, en
tot nu toe heeft de tijd hem in het
gelijk gesteld. Bij de samenstelling
van de begroting 1980 werden zo on
geveer alle uiterste tijdslimieten
overschreden, tot wanhoop van de
staatsdrukkerij. Maar de minister-
Tekeningen. bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw. |ury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
De groep van Columbia heeft in sa
menwerking met een ingenieursbu
reau voor New York al een vergas-
singsfabriek van zeshonderd miljoen
dollar voorgesteld, die de brandstof
voor een elektriciteitscentrale zou
moeten leveren. Volgens Schultz zou
dat het stadsbestuur per Jaar netto
vijftig miljoen dollar besparen. Het
huisvuil van Amerika's vijtig groot
ste steden zou, gecombineerd met
passende hoeveelheden steenkool,
ongeveer vijf procent van de import
van aardolie kunnen vervangen.
MÖ6E HEREN. FRISJES VAT? MAAOÉ VARE SPORTMAN HEEFT ER GEEN LAST VAN HOOR
De Friezen Rienk Monsma (33) en
Ypeus Duhoux gaan proberen
een werelduurrecord biljarten te
vestigen om de zieltogende kerk
toren van hun dorp Wierdum te
redden. Maandagochtend om
tien uur beginnen zij in het plaat
selijke café Duhoux aan hun po
ging en ze hopen dat vol te hou
den tot vrijdagavond tien uur.
Dan hebben ze, met aftrek van de
reglementaire rustpauzes, hon
derd uur de strijd op het groene
laken gevoerd. Het gaat allemaal
heel officieel, volgens de aanwij
zingen die de uitgever van het
Guiness Book of Records in Lon
den heeft verstrekt. Een notaris
houdt supervisie en een dokter
controleert geregeld of de man
nen niet te veel vap hun krachten
vergen.
Deze slijtageslag met keu en ivo
ren ballen is het begin van de
actie voor de restauratie van de
toren van de Nederlandse Her
vormde kerk, die ln een deplora
bele toestand verkeert. Men mikt
voorlopig op vijfduizend gulden,
maar om de ruim dertig meter
hoge toren voor het nageslacht te
behouden moet er een miljoen op
tafel komen plus nog een ton
voor de restauratie van een stuk
kerkmuur, waar een goed orgel
aan hangt
Uiteraard hopen de torenredders
dat onder invloed van de acties
de subsidiekranen zullen open
gaan. want de duizend inwoners
van Wlrdum zijn natuurlijk niet
in staat op de hele operatie te
bekostigen.
Met opzet is hiervoor het woord
'torenredders' gebruikt, want
sinds 1680 worden de Wierdu-
mers in de wijde omgeving wat
smalend 'torenvreters' genoemd.
In dat jaar moest namelijk al een
van de twee torens van het uit de
dertiende eeuw stammende
bouwwerk worden gesloopt. Het
tufsteen dat vrij kwam werd ver
kocht om er cement van te ma
ken en dat leverde 4790 gulden
op, die meteen weer werden uit
gegeven om de schulden van de
kerk te betalen.
In 1805 moest ook de tweede to
ren onder de slopershamer val
len. maar het jaar daarop stond
er weer een nieuwe, nu los van de
kerk. Dat kostte toen 24.000 gul
den. welk bedrag op tafel kon
komen door twee boerderijen uit
het kerkbezlt te verkopen.
President-kerkvoogd Beukema,
die deze gegevens verstrekt,
moet achteraf constateren, dat er
toch wel fouten bij de bouw zijn
gemaakt. De torenmuur Is welis
waar anderhalve meter dik, maar
de buitenkant is van hardere
steen dan de binnenkant. Daar
door kan het vocht niet goed ont
snappen. met het gevolg dat bij
strenge vorst de stenen stuk-
vriezen.
Het bureau dat het bouwwerk
voor de kerkvoogdij heeft onder
zocht verklaarde: als Je nog een
paar jaar met de restauratie
wacht, kun je de toren wel af
schrijven.
De dreigende ondergang maakte
veel indruk op de duizendkoppi
ge Wierdumer gemeenschap. En
bij twee inwoners rijpte toen het
plan om de eerste stoot te geven
voor het herstel. Dat gebeurt dus
maandag om tien uur; op het
biljart van het dorpscafé
De Russische Helsinki groepen
zenden sinds 1 november 1979
dringende verzoeken om actie
naar alle landen van de westerse
wereld. Op die datum is Tatjana
Wjellkanowa gearresteerd en ze
wordt nu al meer dan drie maan
den vastgehouden in een gevan
genis ln Moskou. Niemand weet
waar ze van beschuldigd wordt.
De enige getuige die tot nu toe is
opgeroepen, heeft geweigerd een
verklaring af te leggen, omdat zij
de arrestatie als onwettig be
schouwt. Tatjana Wjellkanowa is
een verdienstelijk wiskundige,
moeder van drie kinderen en
grootmoeder van twee kleinkin
deren. mede-oprichtster van het
comité voor mensenrechten ln
1969, toen men zich nog niet op
de door de Sowjet-Unle onderte
kende Helsinkl-akkoorden kon
beroepen.
In 1974 maakte zij samen met
SergeJ Kowaljow en Tatjana
ChodorowitsJ bekend, dat zij
zorg zou dragen voor de versprei
ding van de „kroniek van de lo
pende gebeurtenissenwaarin
leder onrecht en iedere wetsover
treding. begaan door de autori
teiten, wordt gesignaleerd. Ko
waljow werd gevangen gezet.
Tatjana ChodorowitsJ verliet ln
1977 gedwongen het land. en nu
Buigen moet je leren. Zelfs in
Japan, waar iedereen van jongs-
af geleerd heeft bij het minste en
geringste krom te gaan staan,
schijnen ze nog niet helemaal de
vereiste graad van perfectie be
reikt te hebben. Een groot wa
renhuis in Osaka wenst tenmin
ste dat zijn personeel altijd en
overal de juiste begroetings-.
welkomst- en afscheidsstand
weet aan te nemen tegenover de
klanten, want daar is een groot
verschil tussen. Daarom heeft de
zaak een buigmachihe aange
schaft, waarop alle verkoopsters
(verkopers zijn althans niet in de
buurt van de machine te zien)
moeten oefenen om precies 15, 30
of 45 graden te buigen.
Is ook de derde van deze groep
van haar vrijheid beroofd.
Tatjana Wjellkanowa wordt door
allen die haar kennen, gewaar
deerd en gerespecteerd; haar
huls stond open voor ledereen die
hulp nodig had. Haar arrestatie ls
een zware slag voor familie,
vrienden en geestverwanten De
psychiater Ternowsky schreef ln
zijn verdediging van deze vrouw:
..Als Tanja ln de gevangenis zit,
schaam Ik me dat ik zelf in vrij
heid ben".
Vandaag vragen wij u namens
deze Russische Helslnkigroepen
schrijf een brief aan de generaal
procureur. zo geadresseerd:
USSR. Moskva Pushklnskaja
ul. 15a - Prokuratura SSR - Qene-
ralnomu Propuroru R A. Ruden-
ko. In het Engels ls prachtig, ln
Duits en Frans is goed, en ln het
Nederlands mag desnoods ook,
als u Tatjana's naam maar duide
lijk schrijft en onderstreept.
Haar naam kan ln de brief het
best zo gespeld worden: Tatjana
Michailovna VJelikanova. Schrijf
de generaal procureur, dat men
ook ln het Westen geschokt is
door het lot van Tatjana. en ver
tel en passant dat bij ons alle
'gevangenen contact mogen heb
ben met hun familie, ook als ze ln
voorarrest zitten.
ploeg was er hoe dan ook uitge
komen.
Dit gestage geloof, dat alles wel op
zijn pootjes terecht zal komen, maakt
de sfeer van de huidige ministerraad
onvergelijkbaar met de vorige Van
enigerlei politieke opwinding is nog
nimmer sprake geweest en ministers
die daarvoor wel gevoelig bleken.
Pais van Onderwijs bijvoorbeeld,
werden al gauw als lastige belhamels
beschouwed.
Zelfs op momenten dat de zeeën in
het parlement woest te keer gingen,
vergaderde de ministerraad bedaard
en zonder een enkel onvertogen
woord. Asbakken, die in de dagen van
Veldkamp door de ruiten vlogen, ble
ven rustig op hun plaats. Met porte
feuilles werd niet gerammeld en de
fraaie Catshuis-tuin diende nimmer
als koelruimte voor oververhitte be
windslieden. zoals ln de dagen van
Den Uyl.
Blijft de tijd echter in het voordeel
van de premier werken? De belang
rijkste voorwaarde om zich op deze
bondgenoot te kunnen verlaten Is Im
mers. dat men geen al te hoge ver
wachtingen kan en mag stellen aan
de uitkomst van het politieke beraad.
Het gaat er slechts om dat er een
uitkomst is.
Kentering
En inderdaad, tot op heden kon de
premier zich aardig behelpen met de
resultaten. De crisis zoals we die nu
meemaken geeft echter een belangrij
ke kentering te zien. De voornaamste
complicerende factor ls wel dat op
twee fronten de rek er een beetje uit
is Op het financiële vlak bijvoor
beeld ls het thans niet doenlijk meer
om èn de WD èn het CDA tevreden
te stellen.
De WD heeft zich vierkant achter de
harde bezuinigingslijn opgesteld. Het
CDA daarentegen kiest voor een ge
ringe bezuinigsoperatle ln combina
tie met een actief en gericht werkge-
lenheidsbeleid. Daarin past het dat
minister Albeda (Sociale Zaken) roy
aal de ruimte krijgt Andriessen (Fi
nanciën) daarentegen wil flnanciëel
orde op zaken stellen (terugdringing
financieringstekort). In dit conflict
heeft de WD zich bij monde van
Wiegel vierkant achter Andriessen
opgesteld.
Daarmee heeft zich een gevaarlijke
situatie afgetekend die premier Van
Agt Inmiddels heeft ondertekend als
de zwaarste crisis waarvoor zijn kabi
net ls komen te staan en wel doordat
de uitkomst van het politieke beraad
thans geen ongeïnteresseerdheid
meer toestaat. Ook al zou hij nu de
tijd weer in zijn voordeel laten wer
ken, dan nog is de uitkomst niet
neutraal meer. Vorig Jaar nog was er
genoeg rek om circa driekwart van
het alternatief van de oppositie te
honoreren.
Bij een herhaling van deze manoeu
vre zou nu echter zowel Andriessen
als de WD door het plafond vliegen.
Omgekeerd betekent een keuze voor
de WD de complete oorlog met de
vakbeweging en waarschijnlijk de
meerderheid van de Tweede Kamer.
In deze patstelling heeft de premier
de afgelopen dagen de crisis voorna
melijk trachten op te lossen door de
pijn zo zorgvuldig mogelijk te verde
len. Tot nu toe echter met weinig
succes, doordat de uitkomsten voor
zowel Albeda als Andriessen beneden
de maat bleven.
Rek er uit
Voor belde heren staat er zo langza
merhand te veel op het spel. Andries
sen heeft zijn hart verpand aan de
voorrang van de financiële gezond
making. Albeda en ln zijn verlengde
de CDA-fractle herkennen daarin een
terugkeer van de dagen Colijn. Bo
vendien zit er voor Albeda nog het
aspect aan vast dat hij zo langzamer
hand zijn laatste restje krediet aan
het verspelen ls bij de vakbeweging.
Ook ln dit opzicht is de rek er voor de
heren ministers zo langzamerhand
uit.
De grimmigheid waarmee deze week
de tegenstelling op tafel is komen te
liggen, heeft de premier danig van
zijn stuk gebracht. Het ls langzaam
maar zeker tot hem doorgedrongen,
dat de uitkomst van het politieke
beraad dit keer niet zonder betekenis
ls. Hij kan niet langer meer vertrou
wen op zijn bondgenootschap met de
tijd. de premier zal de tijd nu ook
moeten uitbuiten. Er zal een keuze
moeten worden gedaan, die hij op
overtuigende wijze moet kunnen ver
dedigen Door vroegtijdig naar bed te
gaan wordt de keus slechts ontlopen.
ARNHEM (ANP) - De rechtbank ln
Arnhem heeft gisteren de 43-Jarige
Nijmeegse meubelhandelaar Lam
bert V. wegens opzettelijke belasting-'
fraude veroordeeld tot een boete van
tweehonderdduizend gulden en een
gevangenisstraf van vier maanden,
waarvan vier voorwaardelijk.
V. heeft volgens de rechtbank ln de
Jaren 1976 en 1977 als eigenaar-direc
teur van zijn meubelhandel ruim tien
procent van zijn omzet, ofwel onge
veer twee miljoen gulden bij de belas
ting verzwegen. De staat derfde zo-,
doende een bedrag van ruim vier ton
aan omzet- en vennootschapsbelas
ting.
De officier van Justitie eiste twee we
ken geleden zes maanden gevange
nisstraf. waarvan drie voorwaarde
lijk.
iloor Fftzc Pijlman
Het onderwijs
Wie zoals Ik steeds leraren ontmoet,
ziet zelden vrolijke gezichten,
wel heel vaak eigen Inzichten,
in hoe moet worden opgevoed.
Met een enorme woordenvloed,
vol uiterst sombere berichten,
vertelt men hoe het eigenlijk moet.
waarop een leraar zich moet richten.
Op Individualiteit
en op sociale vaardigheid,
maar ook op rat tonaliteit,
op vrijheid in gebondenheid.
Mijn visie op het onderwijs:
Je bent er jong al oud en grijs.
