Waarover zal de dominee het nü weer hebben Mergpijpjes uit een socialistische bakkerswinkel fit Pt ®D TEN HAVE Trouw VANDAAl» Stemmen uit Genève en Wittenberg verstomd Nieuw bij Amb Twee of drie Simonis wee pastoraal we ZATERDAG 16 FEBRUARI 1980 TROUW/KWARTET door A. J. Klei We hebben afgeprijsde cocoskransjes bij de koffie. Ze zijn afkomstig uit een warenhuis en mijn vrouw en lk stellen met voldoening vast, dat ze uitnemend smaken. Omdat ik het nooit laten kan. onze conversatie op te stoten naar een hoog plan, zeg ik op peinzende toon: vroeger zou deze versnapering niet in overeenstemming zijn met de gereformeerde zede. Gereformeerden gaven namelijk gevolg aan de wens van de apostel Paulus in Galaten 6 vers 10, om het meest goed te doen aan de huisgenoten des geloofs Daarom gunden zij hun klandizie bij voorkeur aan mensen van de eigen kerk en kochten niet bij warenhuizen, die in roomse en joodse handen waren. Niet dat zij op zichzelf iets hadden tegen roomsen, want die wisten tenslotte niet beter, of tegen joden, want die konden 't Immers ook niet helpen, maar je haalde bij hen nog geen ons allerhande. Deze principiële houding eiste haar offers. Je kon van de bakker, die je broeder in de Heer was. zandkoekjes krijgen die bij de eerste aanraking in puin vielen. Gesterkt door Je overtuiging veegde Je echter blijmoedig de kruimels bij elkaar. En hij kon je een boterkoek bezorgen, waarop je je kiezen stuk beet. Maar als een geloofsheld spoelde je de boel met een flinke slok thee naar binnen. Ik herinner me van thuis, dat het ons wel eens te machtig werd. Dan deed zich het volgende voor. We waren op zaterdag zogenaamd vergeten een lekkernij bij de zondagse koffie aan te schaffen en vlak voor het moment, waarop we konden aannemen dat de winkels zouden sluiten, riep mijn moeder verschrikt: er moeten nog koekjes gehaald worden! Ik kreeg opdracht me te reppen naar de dichtsbijzijnde bakker. Deze was niet van onze kerk, doch zijn verduisterd geloof verhinderde hem niet, uitermate aantrekkelijk baksel te bereiden. Mijn vrouw knikt zeer begrijpend als ik haar dit verhaal doe. Ook in haar ouderlijk huis werden de paulinische voorschriften zo zorgvuldig mogelijk nageleefd; ook bij haar thuis liet het gehalte van door huisgenoten des geloofs geleverde waar soms te wensen over en ook haar moeder weerstond niet altijd de boze. Eens was bij haar de begeerte ontwaakt naar mergpijpjes van niet-gereformeerde makelij. Ze had vernomen dat de mergpijpjes van de bakkerij van D.E.S. alle andere mergpijpjes te boven gingen. Zij kon zich echter niet veroorloven, de bakkerswinkel van D.E.S. binnen te gaan. want 't was een socialistische zaak. Ga maar na: D.E.8. betekende Door Eendracht Sterk, dus dan weten we wel in welke hoek we zitten. Toch wenste zij steeds sterker de door de rooien vervaardigde zoetigheid te proeven. Op zekere dag maakte zij een wandeling met haar oudste dochtertje. Op de terugweg passeerden zij de bakkerswinkel van D.E.S. „Weet je wat", sprak m'n schoonmoeder, „ga jij daar maar eens een paar lekkere mergpijpjes kopen. Hier heb je geld, ik loop intussen langzaam door. Nee, ik ga niet mee naar binnen, je kunt het best alleen!" En aldus zijn socialistische mergpijpjes in een gereformeerde woning gekomen. „Pas achteraf", zegt mijn vrouw, „heb ik begrepen waarom ik op m'n eentje die winkel in moest." Ze pakt nog een kransje en vraagt: „Jij ook?" „Graag", antwoord ik zonder een zweem van aarzeling. Van de gereformeerde zede is niet veel meer heel gebleven. lato l loc advertentie door ds. Wonno Bleij Als in de kerkdienst van de komende zondag de predikant eens ging lezen over de herdertjes in het veld en de engelenzang en daarna een preek hield over het Kind in de kribbe en de stal? Hoewel alles went zou het toch een vreemd effect geven: het is toch immers al Kerstmis gewéést? Maak er nu vandaag niet wéér Kerstmis van! Hieruit blijkt, dat een feest in de kerk wordt bepaald door hetgeen men léést: met Kerstmis het geboortever haal, met Pasen het bericht van de opstanding. Als men met Pasen het geboorteverhaal zou lezen zou dat in de kerkdienst opperste verwarring veroorzaken. Men kan daarom niet zeggen dat het er niet toe doet, wat men leest in de kerkdienst. Ook de meest on-traditio- neel denkende predikant houdt zich in hoofdzaak aan deze feestenrij: pa sen met daarna pinksteren, en kerst mis ervóór. En dat komt, omdat hij op die dagen de lezingen, welke deze (eesten omschrijven, kiest. In de kerk betekent feest niet „fuif." Hoewel er best feestgevierd kan wor den in de kerk, is feest een woord dat bij „vieren" hoort en vieren betekent in de kerk: stilstaan en overwegen, gedenken dat wat gelezen wordt. Een goed leesrooster kiezen is dan ook geen aardigheidje voor en van de dominee die liturgie nu eenmaal als hobby zou hebben; het is Integendeel een wezenlijke, verantwoorde keuze in verband met de zaken die in de gemeente van de Heer aan de orde moeten komen. De kerkganger die 's morgens in de kerkdienst benieuwd is naar „waaro ver de dominee nil weer zal preken". voelt een nieuwsgierigheid naar het hart van de zaak. Maar eigenlijk is het te gek dat nog al te vaak te veel kerkgangers dén pas, in die dienst te horen krijgen waar ze die morgen mee bezig zullen zijn. Demagoog waann opgenomen: Oe Rotter dammer. met Dordts Dagblad. Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Leidse Courant Uitgave Trouw/Kwartet BV Hooidiedacieur Jen*e Tammmga Directeur mg O Posima hoofdkantoor PoMOuS 859 1000 AW Amsterdam W>bautst'aat 3Amsterdam tel 020 913456 iele» 13006 PosiQ'O 66 00 00 fUrk Ned Cred-eibari. Reèen rgn, ?3 OOI? 574 Gemeenteg-ro XI1000 REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT Postbus 948 3000 AX Rotterdam tal 010-115566 <#öonnementen an bMorgmg) two to-115588 (radactie) tal it5700(odsHalandvoor REGO OEN HAAG LEIDEN Postbus iOi ?S0i CC Oen Haag te" 070 469445 labonnementen en bezorging) tel 070-469445 (redactie) (et 070-468864 (uMuftV* voor Penstraat Oen mjaq REGO NOORO OOST NEDERLAND (abonnementen en bezorging) Postbus 3 8000 AA 2*o»e te' 05200 17030 Melkmarkt 56 Z*o"e Abonnementsprijzen Nr mmné 14.M eer kweneei SO ts rehinm-/ loi.eo Adverfenfefaneven oo a Teiek>n.scr>e abonnementenoodrachten iz* adressen ooveni Opgave lanwi-eberchten 9 19 30 van maandag tm.- oag Op zondag var ig 20 uur letet 020 913456 Opgave nm advenemes »e' 020 936868 O» sch' He'-ik aan Mm.-A<jv a'de'ing postbus 413 1000 AK AMSTEROAM AdreswnZigmgen uiis'uitend KMAtNk aan onze Amsterdamse adressen Ook al ls een gemeente democratisch georganiseerd en wordt alles per in- en doorpraatgroep doorgekauwd: de predikant die geen inzicht geeft (en dus waarschijnlijk niet heeft) in wat er gelezen zal worden en waarover gepreekt zal worden, is feitelijk een aarts-demagoog, en dat niet alleen tot wanhoop van de organist met zijn „orgelbriefje van twee-minuten-v an te-voren De hele gemeente mag dan aan dominee's lippen hangen, wel, maar dat is niet geheel de bedoeling: de gemeente moet in zo mogelijk ge regelde orde de grote daden des He ren vieren, en dat is dieper gaande dan zeggen kunnen „dat het weer reuze mooi was vanmorgen." Bijkomende voordelen van leesroos- ters zijn er genoeg: bijbelkringen kunnen meedoen, de scholen kunnen aanhaken en de persoonlijke medita tie en bijbellezing thuis kunnen er door gestimuleerd worden en koers krijgen. En de preek wordt beter en sneller begrepen cioor mensen die de teksten al kennen. Van oudsher De kerk heeft zich van oudsher be kommerd om leesroosters, van de vroegste eeuwen af. Het zich niets van leesroosters aantrekken ls eigen lijk een vrij laat verschijnsel. Als het een protestants verschijnsel is. kun nen de protestanten dat betreuren. In de laatste twintig jaar zijn heel wat roosters opnieuw bekeken en soms overboord gezet. We vellen daarover geen oordeel. Feit is dat het tweede vatikaanse concilie radicaal te werk ging: het oude „klassieke" rooster, dat zich over één jaar uitstrekte, werd vervangen door een nieuw, driejarig rooster. Rond de grote feesten leest men telkens uit het evangelie van Johannes en men vult de tussenlig gende zondagen op met respectieve lijk teksten uit Mattheus, Marcus en Lucas. Vandaar dat men wel. naast A-.B. en C-jaar. spreekt van Mattheus. Mar cus, en Lucasjaar. De NZV Naast dit katholieke rooster zijn er tegenwoordig een aantal andere ge komen: de lutheranen in Duitsland en de Verenigde Staten vernieuwden het klassieke lutherse rooster, ook de angli kanen deden dat. Deze roosters gelden allemaal voor één jaar of meer. Radicaal nieuw In Nederland is de drie-jarige cyclus, gebouwd op doorgaande lezingen uit „tora", de eerste vijf boeken van de bijbel. Dit rooster is in de „Matinen-diensten" in Amsterdam geïntroduceerd en uitge probeerd. De oud-testamentische le zingen zijn in zo'n rooster dan bepa lend. Zeer bekend in Nederland is ook het werk van de Nederlandse Zondags school Vereniging (NZV), welke in het blad „Kind en Zondag" in het kader van een soort totaalopzet een rooster aanbiedt dat met inleiding en voorbe reidende teksten z'n werk kan doen in kinderkerk. zondagsschool, basis school en kerkdiensten. Het streven daarbij is, allen op één lijn te bren gen. De NZV is groot genoeg om daar bij een flink bereik en enig resultaat te hebben. Maar toch is Nederland te versnipperd om dit streven werkelijk heid te zien worden. Raad van kerken Het rooster van de NZV komt niet uit een specifieke, kerkelijke traditie, evenmin als het „matinenrooster." De NZV is principieel niet aan een kerkgenootschap gebonden, maar de opzet verdient toch wel aandacht. Er leven bij sommige deskundigen ech ter bezwaren tegen het NZV-rooster, o.a. vanwege een te snelle keuze van vertelstof uit de Heilige Schrift. De raad van kerken in Nederland biedt de leden-kerken het romeinse rooster aan in deze jaren. We zijn nu inmiddels in het derde jaar, het C- jaar of Lucasjaar. Een en ander gaat vergezeld van een uitgave „De eerste dag" waarin men uitlegkundige gege vens kan aantreffen. De N.C.R.V.- schoolradio en de IKON-radiokerk- diensten passen zich bij dit raad van kerken-voorstel aan. Zeer jammer is, dat de rooms-katho- lieke kerk nu reeds heeft aangekon digd in de toekomst niet mee te zul len doen wanneer de roosters van de andere kerken aan de beurt zijn in de opzet van de raad van kerken. De katholieken kunnen niet anders dan hun eigen rooster gebruiken, waarin een stuk identiteit van het eigen kerk-zijn ligt. En als die identiteit In het geding is. dan is de oecumene, zoals wij allen weten en wellicht zelf ook vasthouden, nog heel erg ver weg. Volgend jaar gaan de roomsen dus weer terug naar jaar A en zullen we zien wat de raad van kerken aan biedt. Wegwijs advertentie dr. C. Rijnsdorp Veranderend Nederland onder Juliana Dti ACTUELE boek berust op veelzijdige documen tatie. Het gaat in het algemeen over de CULTURE LE situatie in Nederland en dus niet speciaal over politiek, economie, sport of zelfs kunstbeoefening Wat de schrijver op het oog heeft is een cultureel totaalbeeld, voorzover zoiets mogelijk is. Wat die veranderingen zelf betreft: de opzet van het boek is zodanig dat het geheel een montage biedt van uiteenlopende stemmen, die met elkaar een beeld geven van de veelvoudige, veranderende samenleving in ons land. De eerste dne delen behandelen elk een periode van tien jaar (1948-1978), waarna het vierde deel een soort samenvattende beschouwing geeft. De persoon van JULIANA wordt in dit boek bezien als een stabiel constitutioneel vorstin van een veran derend Nederland onder haar regering. Met korte terugblikken naar de troonwisseling in 1948. Juliana en de democratisenng. ons konings- geb. 16,50 I fvTHfcmgbaar m de boekhanden huis In de pers en in de politiek pas uit bij Dr. Heieen Dupuis GOED TE LEVEN reflecties op de moraal 14.50 Nico Bouhuijs Karei Deurloo DICHTER BIJ PAULUS 10,00 BELIJDEN IS DOEN de apostolische geloofsbelijdenis tegen bijbelse achtergrond uitgelegd door het Amstelpreekteam 17.50 Rosemary Radford Ruether MARIA, HET VROUWELIJK GEZICHT VAN DE KERK met een inleiding door Catharina J. M. Halkcs 12.50 in de boekhandel ONPARTIJDIGHEID Jullie moeten niet partijdig zijn! rechtspraak. Je moet de kleine a als de grote horen. Weest voor niemand bevreesd, want aan Go behoort het rechtspreken. Als he geding te zwaar voor jullie is, bre de zaak dan bij mij, dan zal ik ho Toen gaf ik jullie aanwijzingen aangaande alle woorden die julli moeten nakomen. (Deuteronomium 1 vers 17 en 18i Ik denk dat we hier te maken heljLGRi! ,met een vuistregel voor alle rechtspraak. Zo handelt God: zofegevt aanzien des persoons, onpartijdi ben Dat strijdt niet met Gods inzet v even de armen en verdrukten. Niet zelf) hoe staat het recht juist aan hun kaï maar dat wil niet zeggen dat GoAa gei andere partij niet hoort en naari van t beoordeelt. Van Hem is het recht de genade. Zijn rechtspreken is recht-maken. De verdrukte zal n vergeefs tot Hem roepen om zijn recht en de verdrukker zal evenr tevergeefs om genade roepen. Dj de onpartijdigheid van God. Vaif^ Hem is het recht, zegt Mozes, al de rechters van het volk aan hu herinnert. Die onpartijdigheid a van de rechtspraak komt bij ona over als iets nieuws. Maar 't zou 1 wel eens iets nieuws geweest kui [ens zijn, een ordening van het leven igen onder Gods genadig bemoeien. 1 ing zodanig is het nog altijd nieuw, v ig in wij vergeten snel. Met name als 1 een groter verband gaat om de wetten die bij een rechtspraak, ,.kri zich bij die wetten aansluit, onre nooi openbaren. De wetten waren dai ven: al partijdig. Bepaalde wetten oppg ir gebied van vreemdelingenbeleid ekki voorgenomen wetten inzake het de i woningprobleem komen ervoor i zou aanmerking om op dit punt nadt ügai bezien te worden. Ook al is de l'em' rechtspraak onpartijdig en zond het aanzien des persoons, als dat dai in V' kan, hier staan de wetten zelf on£er de kritiek van Hem, van wie de rechtspraak is. VOORBUGANGE „Alles bij elkaar genomen heeft-ie vanmorgen toch een opmerkelijk goeie preek gehouden, 't Valt tenslotte niet mee om mensen zoals wij niet voor het hoofd te stoten!" (Uit: The New Yorker/Album of drawings 1925-1975). Het werd samengesteld door de pas torale werkgroep Oost-Gelderland met teksten van drs. Berflo. Men vindt er de lezingen uit Oud- en Nieuw Testament met een korte be spreking en een poging om de beoog de samenhang van de teksten aan te tonen en te verduidelijken. De besprekingen zijn goed, ze geven de predikant een zinvolle impuls bij het begin van zijn preekvoorberei ding zonder hem daarbij verder in eigen zoeken dwars te zitten. Zo'n boekje is zeer bruikbaar voor de me dewerkers in de gemeente, organist en cantor, maar ook voor hen die met de predikant thuis „meelezen". Aan de prijs zal het niet liggen, te meer wanneer men bedenkt dat hij elke drie jaar gebruikt kan worden. Aan het eind van het boekje zijn lijsten opgenomen met overzichten van lezingen door het jaar en per bijbelboek, de (gewijzigde) zondags namen enz. Omvang 176 blz. Prijs 15 gulden. Ds. Wonno Bleij is luthers predikant te Amstelveen. advertentie boekennieuws Prof. dr. R. éljlama BIJBELSE KERNWOORDEN 1 160 blz., 18.50 Ontdaan van de vaktaal van theologen be spreekt de auteur 25 grondbegnppen uit de Bi|bei Voor hel godsdienstonderwijs, bijbet- en gespreksknngen enz Serie Gemeente ven De. A. M. Lindeboom MOETEN KINDEREN WORDEN GEDOOPT? 4e herziene druk, 118 t#z. 14,50 Rechtmatigheid en betekenis van de kinderdoop mei 70 slelimgen over de doop mei de Heiiigo Geest. Een populair geschreven boek met veel informatie. Da. H. J. Smit EEN NIEUW JERUZALEM VOOR EEN NIEUW ISRA4L 80 blz 10.50 Een bizonder fijn boek|e over het volk Israel vanal zijn omstaan ten ti|de van Abraham tot aan de Wederkomst. Dan zal een Nieuw Israel uil alle volken door de poorten van hel Nieuwe Jeruzalem gaan Mant Bouma WE LEVEN OP EEN SLAGVELD 48 blz 7.80 Dit boekie stelt onze verwoestende invloed op de natuur aan de kaak. Hans Bouma gaat ook in op de bi|beis-theoiogische vragen die hier alles mee te maken hebben Verkrijgbaar m de boekhandel OSSikOk KAMPÉN Onlangs verscheen bij de Katholieke Bijbelstichting het boekje „WEG WIJS" - „Toelichting bij de Schriftle zingen voor zondagen C-cyclus". advertentie KAMPEN CHRISTELIJKE AKADEMIE VOOR EXPRESSIE DOOR WOORD EN GEBAAR Aanmelding studenten Na de selektie van januari jl. blijken er nog enkele plaatsen voor de kursus 1980 - 1981 over te zijn. Gegadigden voor de komende selektiekursus wordt verzocht zo spoedig mogelijk kontakt op te nemen met de administratie van de akademie, Oudestraat 216, 8261 CA KAMPEN (tel. 05202 - 20898). Postbus 84176. 2508 AO s-Gravenhage advertentie. ZE6 ME WIE UW VRIENDEN ZIJN Een reis naar de landen, waar de heilsgeschiedenis zich afspeelde en waar de bakermat van onze beschaving gevon den wordt, maak je graag in goed gezelschap! Gelet op het publiek, tot wie wij onze advertenties richten, treft u zulk goed gezelschap vermoedelijk aan bij reizen, die THACIR organiseert! Cultureel belangwekkende THeologisch verantwoorde Itraèl Archeologlach Intareaaaota Ralzen Vraag geheet vn|btijvend onze brochure met mlormatie over renen naar EGYPTE - ISRAeL - TURKIJE - GRIEKENLAND - ROME OEKUMENISCHE REISSTICHTING „THACIR" Europalaan 14. 3844 AV Harderwijk. Telefoon: 03410-21989. (U mag ons ook s avonds sn op zaterdag bellen Wij zijn maar klam, daarom door L. M. P. Scholten De „Stemmen" uit Genève en Wittenberg zijn verstomd. De uitgeefster „De Gereformeer de Bibliotheek" te Goudriaan (ZH) heeft de uitgave na twaalf jaar moeten staken, omdat het financieel niet meer vol te houden was. In 1967 begon de serie „Stemmen uit Genève", kleine deeltjes van tachtig tot honderd bladzijden met preken, brieven en andere geschriften van Calvijn voor het weggeefprijsje van een rijksdaalder. Al gauw volgden ook „Stemmen uit Wittenberg" (Lu ther. Melanchthon en anderen). Op een goedkope manier kon men zo een aardig bibliotheekje Luther en Cal vijn opbouwen. Een groot deel van het vertaalwerk werd door de Friese gereformeerde predikant Dirk van Dijk geleverd. Hoewel kerkbode-recensenten als om strijd de uitgaven roemden, moest uitgever De Groot toch ervaren, dat hij van recensies niet eten kon. Het aantal abonnees was voor de Calvijn- serie op het laatst 1200 en voor Lu ther nog minder. Daar kon hij het niet meer voor doen, al was de prijs per deeltje inmiddels al verhoogd tot vier gulden. Een bezwaar was op de duur wel een zekere eentonigheid. In de serie uit Genève kwamen in het begin beroem de geschriften van Calvijn als zijn catechismus en de brief aan Sadolet. Maar dertig deeltjes preken uit het boek Job gaan op de duur toch wat vervelen. Luther bood wat dat betreft meer afwisseling. Het laatste (48e) deeltje uit Genève geeft naast twee preken van Calvijn uit Klaagliederen voornamelijk Zwingli's uiteenzetting over het avondmaal uit 1526. Uit Wittenberg zijn 37 stemmen verschenen. Omdat Luthers Kerkpostillen nog maar gedeeltelijk verschenen waren, komt de rest in boekvorm. Ook wil De Gereformeerde Bibliotheek door gaan. geschriften van Calvijn in boekvorm uit te geven, terwijl men. ook denkt aan boeken over de tijd van Luther en Calvijn. Merkwaardig, terwijl deze goedkope series zijn gesneuveld, vertelt uitge ver De Groot, dat zijn dure Calvijnse- rie loopt als een trein. Van deze bij belcommentaren van Calvijn zijn nu al 23 (van de 35) delen uit. En dat voor prijzen van 50 tot 80 gulden per deel. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Aangenomen: naar Boven-Hai veld M. B. van den Akker te Ri naar Bergen op Zoom (toez) F. Harder te Nieuw-Vennep/Abl die bedankte voor Renesse. Bedankt: voor Meerkerk A. vi Beek te Genemuiden. Rectificatie: W. van de Kar Utrecht is niet beroepbaar, hij leen toegelaten tot de evange diening. GEREF. KERKEN Aangenomen: naar Bergum J. C kens te Kornhorn, die bedankt Dokkum; de benoeming tot z huispred. (per 1 mei) Diacon huis te Voorburg R. J. A. Hane te Eindhoven. GEREF. KERKEN (VRIJG) Beroepen: te Leek H. J. Boil Bedum. GEREF. GEMEENTEN Beroepen: te Aalburg J. Kan Opheusden; te Franklin Lakes A. Vergunst te Veen. advertentie Huub Oosterhuis Een geschiedenis van de ka tholieke kerk in Nederland sinds bisschop Bekkers. Een periode die afgegren deld werd met de bisschop pensynode in Rome. 152 pagina's 14,50 Nu bij uw boekhandelaar. WOERDEN Bisschop Simo) Rotterdam heeft geweigerd e huwde priester als pastoraal aan te stellen in een Woerdenszi huis. „omdat die in een mo« situatie zou raken, als hij stervi moet begeleiden, maar de laati cramenten niet mag toedienen* De man in kwestie, J. P. F. Sier vol Boxmeer, is zeer teleurgesteld dr. deze weigering. Pastoor Van van de Woerdense parochie waa rat zou komen werken, is er oo droefd over. Hij zoekt al een paal^ naar een goede pastorale werWjlll De parochie in Woerden bood (een franciscaan die in 1974 tro# de functie van pastoraal werkt kl in het op 1 maart te openen n Hofpoortziekenhuis. Sierat prai °°i voor kerstmis vorig jaar ra rjl benoemingsadviseur van het bi ien Rotterdam. Mussen Kerst en on nieuw kreeg Sierat te horen, d an gesprekken over zijn benoemin lve' in volle gang waren en door zo 'an gaan na de bijzondere bisschop synode in Rome. Simonis zou die synode uitnodigen voorla gesprek. p™ Sierat maakte hieruit op. dat d schop wel zou toestemmen, toen hij de bisschop na de sv fl opbelde, bleek een gesprek niet nodig. Simonis zei, dat hij hert 121 na de synode zeker niet" konf stellen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 2