Kleintjes barok
vooral aardig
door aankleding
Oud-academiestudenten:
een gevestigde generatie
Twee vriendinnen
en een gifmoord
Golden Gate Quartet heeft
tand des tijds doorstaan
Inde
Vensterbank
Nieuwe boeken c'an n0^
Odins Raaf
in Londen
e
Weerzien
met de eerste klas 1966/67 in Utrecht
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Ceos Straus
UTRECHT Benieuwd naar wat er van haar jaargenoten terecht is gekomen, heeft Charlotte
Groen uit Utrecht zich in de afgelopen maanden beziggehouden met de vraag „wat is er
geworden van de eerste klas Rijksacademie 1966/67". Met in haar achterhoofd de opdracht een
tentoonstelling te organiseren in de zalen van het kunstenaarsgenootschap Kunstliefde in de
Nobelstraat in Utrecht is ze op zoek gegaan naar zo'n dertig mede-studenten met wie ze in de
genoemde periode op school in Amsterdam zat.
Op haar verzoek om aan de tentoon
stelling mee te doen heelt ze een
uitermate goede respons gekregen:
ruim twee derde van de kunstenaars
kon worden opgespoord, was nog ac
tief bezig en zegde zijn deelname toe
Tezamen zorgen ze nu voor een bonte
expositie, een beeld met verscheiden
heid in toch in hoofdzaak traditionele
vormen waarbij de academische trek
jes alleen nog sporadisch terug te
vinden zijn.
Charlotte Oroen noemt de samenstel
ling van haar eerste klas op de Rijks
academie ..zeer heterogeen ..Er wa
ren er bij die direct van de middelba
re school kwamen, maar sommigen
waren wel ouder Een enkeling had
zelfs op Ateliers 63 in Haarlem geze
ten Een echt uitgangspunt had Je
niet In die tijd. we kwamen tenslotte
voor de lessen. We waren een nogal
dociel stel zonder meningen"
De vaste leraar die de klas kreeg, was
De 8avomln Lohman die vlak voor
zijn pensioen stond Charlotte Oroen:
..Het waren natuurliik de echt acade
mische vakken die Je van hem kreeg,
stilleven. naaktmodel. Ik vond het
allemaal erg langzaam gaan. je was
ïindeloos bezig met hetzelfde. Maar
le ging om te leren en dat is tenslotte
wel gelukt. Lohman. die kort na zijn
pensionering is overleden, was als le
raar erg fanatiek. Je moest Je uiterste
best doen en het was nooit goed bij
hem. HIJ Jutte Je enorm op. maar ik
vond hem wel Integer, hij was zelf erg
kritisch Ingesteld".
De academiestudenten werden ln dat
eerste Jaar nog niet met duidelijke
stijlen geconfronteerd, maar naar
goed academisch gebruik ..was het
onderwerp, het gegeven in de teke
ning of schilderij erg belangrijk".
Voor zover er sprake was van een stijl
was die altijd figuratief, naturalis
tisch zo men wil. Expressionisme had
eenvoudig geen kans.
NegenUenzesenzestlg was het Jaar
dat de protesterende kunstenaars al
van zich lieten horen. Op de acade
mie viel de BBK het beleid aan. maar.
zegt Charlotte Oroen, „ik was ln die
tijd niet zo bezig met politiek. Ik
merkte wel dat er een weerzin tegen
het beleid bestond. Inspraak was er
in die tijd nauwelijks Je was ook
hard aan het werk. Je hield nauwe
lijks UJd over voor andere zaken".
Baantjesjagerij
Er bestaat nu een plan om de Rijksa
cademie op te heffen.
Charlotte Groen: „Het zou Jammer
zijn voor de mensen die vrij kunste
naar willen worden, maar toch vind ik
het hiërarchische systeem van al die
professoren uit de tijd. Het autoritai
re systeem was heel naar, er bestond
door de ateliers die de proffen konden
krijgen een enorme baantjesjagerij.
Op de grafische afdeling zat bijvoor
beeld een docent die helemaal geen
les meer gaf. Dat hele systeem was
verziekt Je was wel braaf bezig als
student, maar Je voelde dat je in dat
systeem gebruikt werd. Voor mij was
de academie toch een 'schooltje',
voor mensen die diep in de twintig
zitten is dat ongewoon".
Wat is er gekomen van deze eerste
klassers? Een aantal is de academi
sche tradities trouw gebleven. Goed
geschilderde ezelstukken in een beet
je Impressionistische trant, wat Cé-
zanne. een snuifje Vuillard, een likje
Bonnard. Ad Merx. tegenwoordig
woonachtig in Nijmegen is er een
voorbeeld van, ook Teus Klein en
Josephine Sloet. De meeste discipli
nes zijn wel zo'n beetje netjes ver
deeld. schilderijen, tekeningen, wat
keramiek en beelden. Een enkeling
zocht het ln het ontwerpen van de
cors bij de televisie (Jaap de Groote).
weer een ander werkt bij een poppen
theater.
Charlotte Oroen: „Voor mijzelf ben ik
erg blij om te zien hoe ver anderen
zijn gekomen. Je bent erg geïsoleerd
bezig. Ik ben ook ledereen. omdat we
nooit tot een vaste groep zijn uitge
groeid. al na een Jaar uit het oog
verloren. Maar als ik zie hoe de mees
ten nu bezig zijn, dan denk ik dat ik
niet zo slecht ben. Het stelt me eigen
lijk teleur dat er zo weinigen zijn die
met hetzelfde bezig zijn als ik. met
uitzondering van Gerard Deen en
Gerry van der Velden met wie ik me
ln zekere zin verwant voel".
Wat is het gevoel om 13.14 jaar na de
eerste jaren op de academie met
kunst bezig te zijn?
Charlotte Groen: „Je kunt Je op deze
leeftijd de vraag stellen als ik nog
geen bepaald idee over de dingen
Charlotte Groen: hiërarchisch systeem
heb, dan haal lk het nooit. Je bent nu
veel sterker. Je kan meer aan".
Beproefd
Maar het blijft opmerkelijk dat op
deze tentoonstelling die gevuld wordt
door een generatie van dertigers de
avant garde vrijwel ontbreekt. Er
steekt genoeg kwaliteit onder deze
oud-academisten, van wie het ln de
eerste plaats opvalt dat ze de kunst
bijna allemaal trouw zijn gebleven.
Maar het is allemaal zonder span
ning. Vertrouwde, beproefde vormen,
echter zonder een sprankje durf. De
academie heeft hun de juiste technie
ken bijgebracht, maar ze heeft geen
wezenlijke bijdrage geleverd aan een
stellingname. Dat is ook onze taak
niet, zal de academie daarop zeggen,
maar het is wel een interessant gege
ven om een dergelijke Jaargang"
mens
orj
cn rc
a ruw
eens te plaatsen tegenover een sa
gelijke klas van de Gerrit Rietvel
cademie. Wellicht dat daaruit
staat Wat nu te zien valt, laat 2
met een enkel woord definiëren:
vestigd.
Tot en met 2 maart, geopend op di elc n
dag tot en met zaterdag van ltyke t
uur, op zondag van 13-17 uur.
heel wat oorspronkelijker beeld o ac^tc
[poli
:cn hi
lomst
Psychiatrische roman voor toneel bewerkt
door André Rutten
uitzc
de i
ksver
uit.
arsch
schijr
een
rand
tlt ei
it be
en
HAARLEM In de Jaren twintig van deze eeuw vergiftigde
een jonge Duitse vrouw, Elll Link, haar man. Het waarom
daarvan werd ook tijdens de rechtzittingen niet duidelijk. Het
Intrigeerde de Berlijnse zenuwarts-schrijver Alfred Döblln zó.
dat hij er een boek over schreef, waarin hij zich in dat waarom
verdiept, maar ook zonder tot een echte oplossing van het
raadsel te komen.
door Franz Straatman
De actrice Louise Robben la er op
haar beurt zo door gefascineerd ge
raakt. dat zij samen met de schrijver
Peter Hllle een toneelbewerking van
dat boek heeft gemaakt. Onder haar
regie wordt die nu gespeeld door een
groepje jonge spelers, dat zich Hoo
ker noemt
Het spel Is opgebouwd uit een reeks
korte scènetjes, waarin beknopt de
hoofdmomenten uit de geschiedenis
van Elli Link worden aangeduid en
tegelijk iets wordt opgeroepen van de
kleinburgerlijke samenleving ln het
Berlijn van die UJd. kort na de mis
lukte Spartakus-opstand. met de toe
nemende werkloosheid en de totale
ontwaarding van de mark.
Dat wordt met heel eenvoudige mid
delen gedaan, met terloopse verwij-
zlnkjes ln de tekst, ln de kleding, met
een paar meubeltjes, die hun vaste
plek op het speelvlak behouden: een
ouderwets ledikant op de achter
grond, een divan links voor. een rond
tafeltje met een paar stoeltjes. Het is
even wennen, maar op den duur vult
Je verbeelding, geholpen door de be-
UchUng. het verder wel ln: een cafë.
een straat, een kamer zus, een kamer
zo
De geschiedenis zelf Is uit kleine frag
mentjes opgebouwd, waarin van
meet af aan het karakter van een
figuur ln de manier van spelen hele
maal al aanwezig moet zijn. Dat
Speciaal vandaag
vraagt dus een krachUge expressivi
teit. die er ook ls. en waaraan Je ook
moet wennen: er wordt, zou Je kun
nen zeggen, tamelijk expressionis
tisch gespeeld, de hoofdlijnen even
Aangezet, nuancering is er alleen
waar dat strikt nodig is.
De mannen zijn gewoon varianten,
goed gespeeld overigens, van de zeker
toen gangbare man-vrouw-verhou-
dlng, geen uitgesproken bruten, ge
woon mannen die bepaalde rechten
op hun vrouw kunnen doen gelden.
Het bed en eten bijvoorbeeld. Hun
twee vrouwen bij hun eerste ont
moeting in een café lijkt er zoiets te
ontstaan als een liefde op het eerste
gezicht zoeken troost en tederheid
bij elkaar, een tederheid die hun
mannen vreemd is. Het wordt een
lesbische verhouding, waarbij uitein
delijk Elli zo door haar vriendin over-
heerst wordt, dat zij, bijna zonder
nadenken op haar aandringen, haar
man vergiftigt.
Zij eindigt met de vraag die zij ook
al aan het begin van het spel heeft door Stan Rijven
gesteld waarom zij het eigenlijk
gedaan heeft. Zij heeft er geen ant
woord op. de voorstelling geeft het
ook niet, wel een aantal vingerwijzin
gen naar stukjes verklaring. Ook ln
de aard van de vrouw zelf, die meestal
maar met zich laat doen. hoogstens
vluchtige emoties kent. geen eigen
mening heeft, toch een product van
die wat defaitistische samenleving.
UTRECHT Nadat de Nederlandse Opera Stichting zkopko
enkele jaren geleden door geldgebrek de barokspecialist Niijti da
laus Harnoncourt moest laten ontglippen, is de barokopej
ons land op een laag pitje gezet. De uitvoering van
dramatische werkjes uit het begin van de zeventiende i
door een klein ensemble o.l.v. Ton Koopman in Muziekcl
trum Vredenburg was een broodnodige aanvulling op
verschraalde repertoire-aanbod van de laatste jaren.
De twee vriendinnen en hun beide mannen.
Van de componist in kwestie. Paolo
Quagliati. hebben we een gehavend
beeld omdat veel van zijn (klavier)-
werk verdwenen is. Ton Koopman
kenschetst hem als een groot klave-
cynist/organist en briljant componist
die in Rome. waar hij in 162Ó stierf, in
hoog aanzien stond.
Tijdgenoot van de Florentijn Claudio
Monteverdi, evenals hij experimente
rend met de nieuwe stijl waarin de
zangstem, eenvoudig begeleid, de
tekstinhoud zo expressief mogelijk
weergeeft. De liefde met haar bittere
en vreugdevolle momenten biedt als
onderwerp de prachtigste tegenstel
lingen, zodat het merendeel van de
kleinere en grotere werken uit de ont
staanstijd van de „opera" (rond 1600)
handelt over liefde, leven en lot. ver
pakt in Grieks-klassieke aankleding,
want daar vond men de grote voor
beelden.
DORDRECHT Levende legenden zijn dun gezaaid. Toch kan het bestaan, overigens in
wisselende bezettingen, van het Amerikaanse Golden Gate Quartet daartoe worden gerekend.
Sinds 1934 hebben zij zo'n 14.000 optredens en twee generaties overleefd.
Speciaal morgen
In Htodto Vrij van dc KRO
o.a. weven, verzorgen van snij
bloemen. glasblazen, maken
van broodfiguren.
Ned. 1/11»
In de avonturenserle Dick
Turpin gespeeld door Ri
chard O'Sullivan moet een
dubbelganger Turpins popula
riteit afswakken.
Ned. 219.27
Gasten in de Mike Burstyn
Show: Gerard Cox. Joke Bruys
en Marjorie Barnes.
Ned. 2 28.52
Achter het Nieuws. VARA's
actualiteitenrubriek besteedt
aandacht aan de sociaal-eco
nomische situatie in de noor
delijke provincies. Verder is
er een eigen reportage over
Ned. 221.58
Het televisiespel Vier tegen
de bank dat de TROS op het
scherm brengt is een komische
thriller onder regie van Wolf
gang Petersen. Vier groot-in
dustriëlen worden ineens ge
ruïneerd. Ze komen op het idee
geld te gaan halen waar te dat
altijd al deden: bij de bank.
Alleen is hun entree nu geheel
anderv
Ned. 1/22.10
Veel spanning in de Frans-
Italiaanse speelfilm Avontuur
In Rio uit 1963 met In de hoofd
rollen Jean-Paul Belmondo,
Francoise Dorleac en Jean
Servais.
Dtsl. 2*0.15
IKON zendt een Vesper uit
dat wordt gehouden in de her
vormde kerk in Zandvoort.
Ned. 1,17.00
De derde aflevering van de
filmserie Eskimo's, mensen
van het hoge noorden, waar
aan mr. Pieter van Vollenho
ven en prinses Margriet mee
werkten. gaat over Jagers.
Ned. 2/10.00
Kerkmuziek van de 16de tot
de 20e eeuw vanuit de Norber
tijnenabdij van Berne te Hees-
wijk-OInther.
Ned. 2/10.25
Cinevisie besteedt aan
dacht aan Tess. de nieuwste
film van Roman Polanski, ge
baseerd op een roman van
Thomas Hardy, die de Victori
aanse tijd beschrijft.
Ned. 218.55
Het NCRV-programma An
der Nieuws komt met een por
tret van de econoom dr. B.
Goudzwaard.
Ned. 1/21.45
IKON-tv-directeur W'im
Koole vertelt waarom hij zijn
omstreden serie uitzendingen
over de Baghwan-beweging
een goede taak vindt
Hilv. 2/18.30
Het Duitse programma Kri
tiek op zondagavond heeft een
actueel onderwerp, de geschie
denis van de Westduitse om
roep in de slag met staat, par
tijen en economie.
Dtsl. 1/22-55
Donderdagavond openden zij in
Kunstmin een kleine tournee door
Nederland. Dit vocale kwartet heeft
veel bijgedragen aan de popularise
ring van gospel en negro spirituals op
zo'n wijze, dat het blanke publiek er
spoedig voor gewonnen was.
Van de oorspronkelijke samenstel
ling was Orlandus Wilson (bas) nog
over. hoewel Clyde Riddick (tenor),
die. in 1940 lid werd. daar eigenlijk
ook toe gerekend kan worden. In de
loop der Jaren namen ze steeds meer
profaan materiaal op het repertoire
en voegden zich twee nieuwe zangers-
bij hen. Bariton Paul Brembly. in
leeftijd ongeveer 40 Jaar verschillend
met zijn groepsgenoten en tenor Cal
vin Williams, die had gezongen in
groepen als The Deep Tones en The
Ink Spots („Into each life some rain
must fall"). In de jaren veertig en
vijftig waren deze laatsten met de
Mills Brothers van grote Invloed op
latere rhytm en blues en rock en roll
zangstijlen.
Hun close harmony „barbershop"
stijl zoals deze werd genoemd, wordt
gekenmerkt door het gemak waar
mee harmonieën worden getimed, de
wisseling in leadzang en de aanvul
lende zangkoortjes van de rest. Dit
alles begeleid door een lichte ritme
sectie Bij het Golden Gate Quartet
zijn deze elementen ook terug te vin
den. De terug-in-de-tijd-atmosfeer
werd donderdag nog eens benadrukt
door de eigen ambiance van Kunst
min. door het panoramische decor
(een echte gouden brug met wolken
krabber) en een bedaagd trio, dat
overigens discreet en functioneel
Het Radio Kamerorkest reist naar
de Westduitse plaats Neustat an der
Weinstrasse om er op 26 februari een
concert te geven met werk van de
Nederlandse componist Hans Kox
(diens suite uit de opera Dorian
Gray), een planoconcert van Mozart
(KV 453) dat gespeeld wordt door
onze landgenote Marja Bon en de
103e symfonie van Haydn. Dit alles ln
het kader van een culturele uitwisse
ling genaamd „Der Begegnung mit
den Niederlanden" oftewel „Ontmoet
Nederland".
voor de begeleiding zorgde. In twee
sets van een uur werd een greep ge
daan uit het omvangrijke repertoire
waarin al hun standaardnummers als
..Joshua fit the battle of Jericho",
..Nobody knows" en „Swing low
Sweet Chariot" verwerkt zaten.
Opvallend was de relaxte presentatie
en de soepele swing waarmee ieder
nummer een professionele maar nim
mer afgesleten behandeling kreeg.
Hun stemacrobatiek, de kleurige clo
se harmony en de levendigheid die
deze gospel grootvaders aan de dag
legden waren zeer Indrukwekkend en
hadden de tand des tijds doorstaan.
Riddick ontpopte zich tot de komiek,
terwijl Williams veel weg had van een
zwarte Sinatra.
De enige kritiek zou kunnen worden
geuit op de perfectie waarmee echte
overgave en emotie uitgebannen wer
den. Desondanks was het een bijzon
der optreden dat meer publiek, de
zaal was half vol. had verdiend. Van
avond zijn ze nog te horen in de Grote
Kerk te Apeldoorn.
Niet goed geld terug? door mr.
Antonl Brack Ultg TJeenk Willink.
Alphen ad Rijn. 2e druk. 264 pag..
28.50. Kernpunten van het consu
mentenrecht.
Over helpen gesproken onder re
dactie van drs C. J P Steijger. Uitg.
Samson, Alphen a/d Rijn. 212 pag..
28.50. Over de ontwikkeling van de
maatschappelijke hulpverlening als
onderdeel van welzijnswerk.
Wat heb lk nou aan m'n flets hangen?
door Wim Dussel. Ultg. Kosmos. Am
sterdam. 191 pag. groot formaat. 142
foto's van de auteur, ƒ27,50. Tweede
druk van verslag van 6800 kilomter
op de fiets door de achtertuin van
Amerika.
De droom van het denken en Leeg
door Jacob Groot. Ultg. De Harmo
nie. Amsterdam Gedichtenbundels.
Prijs per stuk 16,90.
Quagliati is niet origineler dan zijn
tijdgenoten; hij weet wèl hoe hij met
muzikale effecten van instrumenten
(klavecimbel, luit) en stemmen het
smachten en klagen, de woede en het
ongeduld, de blijdschap en de rust-
volle genieting moet uitbeelden. Het
allegorisch concert „La sfera armo-
niosa" liet daar knappe staaltjes van
horen. De vijf zangers (Marjanne
Kweksilber, Lucia Meeuwsen. Harry
Geraerts, Michiel ten Houte en Harry
van der Kamp) realiseerden al die
effecten met verbluffend gemak.
Deze Sfera ls geen dramatisch afge
rond werk maar een verzameling ari
a's en liederen die het huwelijk van
twee adelijke Jongelingen omzingen.
Ook al had Ton Koopman er een
keuze uit gemaakt, toch kon de voor
dracht ter lengte van drie kwartier
mij niet steeds boeien. Met de nodige
wijn en smakelijke gerechten er tus
sen door, zal men er in 1623 veel
heviger van genoten hebben. Het tien
minuten durende spelletje „Het wa
genspel over liefdestrouw" is ook een
zinnebeeldig Grieks gevalletje, maar
door zijn beknoptheid aantrekke
lijker.
In kostuum
De musici waren ter ondersteuning
van het authentieke klankbeeld ook
in deftige vroeg-zeventiende eeuvjzocj
pakken gestoken, terwijl de zangt, i::i
tijdens het wagenspel over hun kle1 J
goudkleurige toneelkostuums (o
werp Pieter Vrijman) droegen, wain g(
bij Marjanne Kweksilber als Fa |jstci
(Roem) alle records sloeg in sp a„rs
wijdte van vleugels op de rug. Voc
ging voor mij de ere-palm naar Ha ÖC2
van der Kamp wiens stem krac ocri
zoetheid en expressie combinet ft <j<
Het grappige decor van Bruce Gi
en de regie van Rinus Elling (hand
baren, mimiek naar zeventiei zal
eeuwse stijl) maakten van dit wagfte lij
spel een echt kijkspel.
Het programma, waaraan een sonl
van Fontana is toegevoegd. wof»elP
vanavond herhaald in Amsterc
(Concertgebouw kleine zaal; uitAr cc
kocht), maandag in Rotterdam <D
len), dinsdag Emmen, woensi
Haarlem. donderdag Hilvers alsc'
(Gooiland) en vrijdag Middelburg pers
zie
fror
:ht
Bachs Hohe Messe krijgt op d
derdag 14 februari in de Grote z
van het Concertgebouw in Amslrcl1
dam een uitvoering die wordt ge in.
ven dor de Koninklijke Christeli
Oratoriumvereniging uit Amst
dam. Dirigent is Martin Kammin pp,
de aanvangstijd ls gesteld op 20 u
TT1
ADVERTENTIE
Twee cometten en drie trombones
vormen samen het London Cornett Sz
Sackbutt Ensemble dat op 14 februa
ri om 20.15 uur ln de Oude Kerk
(Amsterdam) muziek speelt die vier
honderd jaar geleden klonk in de San
Marco in Venetië: van Gabrieli. Mon-
teverdl. Grandi. Frescobaldi en Mart-
ni. In enkele werken wordt de bezet
ting uitgebreid met gamba, klavecim
bel en menselijke stem (ter.or).
Het British Museum in Lon
den heeft een tentoonstelling
in voorbereiding die een beeld
tracht te geven van de tijd der
vikingen. Speciaal voor deze
tentoonstelling is een 15 meter
lang schip, Odins Raaf naar
het museum overgebracht.
Het
gaat hier om een replica van
een vikingschip dat vorig jaar
de oversteek heeft gemaakt
van de Noorse havenstad
Trondheim naar het Engelse
eiland Man.
Verschijnt 11x per jaar
Losse nummers 13.95
Jaarabonnement f 39.-
Elk nummer van dH prachtige blad
met vele fraaie kleurenfoto's, staat
boordevol nieuws en tips over
kamerplanten, bloemen en over alH
wal er verder op en rond uw venster
bank gebeurt.
"In de vensterbank" et
tijdschrift om naar ui
V te kijken! 't Ligt voor
klaar bij uw boek-
Vtiandelaar/
1 tijdschnttenzaak.
_/bioemist. hobby-
of tuincentrum.
Uitgeverij J.O.P., Postbus 62.1722 Z)
Zuid-Scharwoude. Tel 02260 - 3247
dal moest ik maar
eens doen! Noteer mij
als abonnee op het nieuwe blad
("ln de vensterl
ip het ni
bank"
Postkode/piaats
Opsturen naar Uitgeverij JGP
Antwoordnummer 77.1700 VP Zuid
Scharwoude. Tel 02260 - 3247
(u ontvangt dan automatisch uw
akseplgirokaart a f 39.-)
