Terug in de anonimiteit is niet zo gemakkelijk Traditie als techniek voor eigentijds expressionisme Pointer Sisters obligaat Conflict op een klein stationnetje Afscheid van de omroep valt Betty van der Laan niet licht Norddeutsche Rundfunk stopt met uitzenden Batikschilderijen van Amri Yahya Rechtbank: Radio Amsterdam heeft Dibbets beledigd b' Nieuwe boeki En dan nog U Tussen de rails van Peter Römer, nieuwe lunchvoorstelling bij Centrum VRUDAG 8 FEBRUARI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET [voor Kovei kp-ca< door Riet Dlemer HILVERSUM Er zijn mensen die zo lang meedraaien dat ze niet meer zijn weg te denken van de microfoon. Betty van der Laan van Een middagje stoomradio. Koning Klant en Op- leeftijd en eerdere programma's voor boven de zestig is zo iemand. Voor haar werk heeft ze honderden mensen ondervraagd over het ouder worden. Nu ze 65 jaar is wordt ze zelf met die vraag geconfronteerd. „Ik heb er veel moeite mee. En dat valt me erg tegen van mezelf." Hoewel het er spontaan uitkomt. Is ze erg voorzichtig met dit soort bekente nissen uit vrees dat het verkeerd overkomt ..Een mens die ln de publi citeit staat is min of meer een ver wend mens Dan ga Je terug naar de anonimiteit en dat ls niet makkelijk, vind Ik" Betty van der Laan. hoewel grijs van haar. gezond en blozend, ls er altijd zeer royaal voor uitgekomen dat ze heeft genoten van de bekendheid die haar aandeel ln Koning Klant haar heeft bezorgd. ..Stel Je voor. ik zit ln 8panje en daar komen mensen naar me toe om over de moeilijkheden met hun wasmachine te praten. Vroeger, toen de televisie er nog niet was. herkenden ze me ln de trein aan m'n stem." Toch is Betty van der Laan. die nog tot eind maart bezig ls met het sa menstellen van het radioprogramma Op-leeftijd (een restje van wat eens Stoomradio was) niet Iemand die oude glorie zit op te poetsen. Maar ze wordt wel geconfronteerd met wat ze een paar Jaar geleden ln een Interview zei over wat ze ervoer«ln gesprekken met ouder wordende mensen. „Ze zien het niet als een vreugdevolle aangelegenheid. Uit het arbeidspro ces verdwijnen ls erg. omdat het Je een gevoel geeft dat Je toch een beet je uitgerangeerd bent. Dat wordt mis schien opgevangen als Je hobby's hebt, maar lk zou niet weten wat ik doen moest" Stad-Senior Hobby's heeft Betty van der Laan nog steeds niet. maar er blijft ook niet veel UJd voor over als Je met hart en ziel Je werk doet. „Ik ben nu aan het oefenen thuis te zitten. Daarom ls die afbouw van de laatste maanden zo goed. Ik was gewend vroeg op te staan, te organiseren en onregelmati ge diensten te hebben. Maar als Je niet meer ln het werkproces zit val Je ln een gat" BIJ het Amsterdamse radioprogram ma 8tad-Senlor heeft ze nog wel een potje op het vuur staan: eens ln de veertien dagen aan het begin van de Over vakmanschap: „Een Interview ls goed. als de mensen er duidelijk uit komen." Over sfeer: „Als een Tsjechi sche zangeres tegen Je zegt nadat Je de Inhoud van haar liederen ln het Duits hebt samengevat: Ik spreek geen Duits, maar lk heb genoten van de sfeer ln uw uitzending." „Presenteren was een vak. Ik vind dat er nu vaak een potje van wordt gemaakt. Een goeie presentator moet zeker drie sferen in huis hebben. Je moet een informatieve manier heb ben. zoals Je het bij wijze van spreken over melk, boter, kaas zou hebben. Je moet een menselijk verhaal kunnen voorlezen. Je moet ln staat zijn op een luchtige manier een probleem naar voren te halen." JdfSa; Wereldreis Betty van der Laan donderdagavond een programma van een kwartier. Het gaat uit van de Amsterdamse stichting wljkvoorzie- nlngen voor bejaarden. Er komen on derwerpen in als: de seniorenraad, zwemmen voor bejaarden, of een ser vice-rubriek voor 65-plussers. Betty van der Laan is tot eind maart betrokken bij de samenstelling van het VARA-programma Op-Leeftijd, maar ze Interviewt zelf niet meer. Een van de laatste uitzendingen ging over dementie. „Het ls zo ontroerend als iemand dement in een tehuis zit en de partner reist iedere dag met het open baar vervoer om hem op te zoeken en die wordt dan niet herkend. Of een vrouw bezoekt haar man. die niets anders doet dan schreeuwen. Toch komt die vrouw telkens weer. Zoiets gaat dwars door Je ziel. Ik heb ln mijn leven interviews gehad, die me nog zo bijstaan dat lk er 's nachts van wak ker lig". Ze noemt Willy Corsarl, of de teleur gestelde burgemeester Van Hall van Amsterdam. Ook de kwestle-Kloos heeft haar niet losgelaten. „BIJ de opnamen van Wlm Kan zijn Jeanne van Munster en lk met een cadeautje naar hem toegestapt, lk heb hem een zoen gegeven. Hij kreeg tranen ln z'n ogen." Vergrijzing Over het probleem van de vergrijzing dat de omroep kent: „De laatste twee Jaar voelde ik wel dat lk een stuk ouder was dan die anderen. Jonge technici zeggen bij voorbeeld u tegen je. Maar mijn stijl is niet ouderwets. Ik heb me aangepast, al stond ik toen ik op Hilversum 3 moest wel met het water ln m'n handen. Ik voelde me niet zo vergrijsd ln de omroep. Ik was het me althans niet bewust en nie mand liet het me merken. Er was zoveel collegialiteit. Bij de omroep werkt tachtig procent Jongeren, maar de ouderen hebben weer een groot stuk ervaring." Het ls bekend dat Betty van der Laan werk maakt van wat ze ook doet. Betty ls ln het vroegere Nederlands- In begonnen met nleuwslezen. „Mijn vader was overleden en er was los geld, zoals dat heette. Ik wilde een wereldreis gaan maken. Voor de oor log kon Je voor twaalfhonderd gulden op de boot de hele wereld rond. Inclu sief Japan en Australië. Het gebeurde niet zo vaak ln die tijd dat jonge meisjes alleen een boottocht maak ten, maar lk heb wat afgelachen." (Je moet blijven lachen, anders ben Je - weg, ls haar stereotiepe uitdrukking.) „Maar toen ik ln Indlè was aangeko men wilde ik er blijven en liet lk die wereldreis voor wat het was. Ik heb toen nog een paar honderd gulden teruggekregen. Ik kreeg een baantje als assistente van de secretaris van de sociëteit van Batavia. Een keer moest lk de notulen voorlezen en toen zat iemand me zo aan te kijken en die vroeg later: zou u voelen voor een omroeperstest?" Ze ging nleuwslezen in Batavia, later volgde omroepsters- werk in Bandoeng en weer later de kamptijd. Na de oorlog kwam ze naar Nederland. Bij de Wereldomroep werd Betty van der Laan niet aangenomen met het argument: „Je doet net als koningin Juliana en als Je op een andere ma nier nieuws leest gelooft niemand dat er een ramp ls gebeurd." Toch heeft Betty van der Laan wat nleuwslezen betreft haar zin gekregen. Ze heeft het uitzicht op het gebouw van de Radionieuwsdienst ln Hilversum, waar ze 's nachts voor Hilversum 3 wel eens een nieuwsuitzending ver zorgt. „Ik ben als nieuwslezer begon nen, als het een beetje wil zal lk nog zo eindigen ook." De zusjes Pointer tijdens hun optreden in De Doelen in Rotterdam. V.l.n.r. June, Anita e*lhre; Pointer. rrc Foto Lex van door Stan Rijven ROTTERDAM The Pointer Sisters bezitten respectievelijk vier en drie gezichten. Als kwartet startten zij in 1973 met een programma dat zowel in aankleding als inhoud veel nostalgie bevatte, terwijl hun afkomst (pa was dominee) via gospelvertolkingen niet verloochend werd. Opvallend waren hun haarzuivere close harmony en de swingende wijze waarop zij zich pre senteerden. In 1976 haakt Bonnie Pointer af en proberen de overige drie ln 1978 een come back te maken. Ze steken zich in actuele dlsco-kleding en hun mu ziek is daarmee zijdelings verwant, het zijn echter vooral de op rhythm blues georiënteerde songs van men sen als Bruce Springsteen („Fire", „She's got the Fever") en Graham Parker die hun nieuwe geluld bepa len. Daarmee ls nog niet gegaran deerd. dat hun concerten dezelfde kwaliteit bezitten. Woensdagavond lukte het de hoogpo lige Pointer Sisters in de Rotterdam se Doelen niet het vuur van deze composities op de uitverkochte zaal te laten overslaan. Het ls natuurlijk al een zwakke start wanneer een ove rigens zeer professioneel band enkele minuten nodig ij de instrumenten te sten door de gewekte spanning niet wordt gedaan. Met een) kelijk erbarmelijk geluid en |i de hele linie obligaat optrede^ selend de leadzang, keurig d jes en geforceerd plezier) de<| ta, June en Ruth de glans vai spoedig vergeten. Pas bij „Fire", waarin even «f menimprovisatle werd opgi' „Haplness" werd iedereen ultj stoelen gewekt. Toen was hetfc zodat de toegift „Happy" mefc op de afloop. KIEL (ANP) De „Norddeutsche Rundfunk" (NRD), de op één na grootste omroep ln de Bondsrepu bliek, houdt op te bestaan, nu de minister-presidenten van de deelsta ten Neder-Saksen en Slees wij k-Hol- steln Emst Albrecht en Gerhard Stottenberg gisteren in Kiel een over eenkomst hebben ondertekend die voorziet ln de oprichting van een nieuwe omroep. Als die omroep ook werkelijk de ln de overeenkomst vastgelegde vorm zal krijgen, zal dat voor West-Duitsland een welhaast revolutionaire vernieu wing Inhouden: voor het eerst ln de Duitse geschiedenis zal dan een parti culiere zender in de lucht zijn die zich uitsluitend financiert uit zijn recla me-inkomsten. Tot dusver dekken de Westduitse omroepen hun exploita tiekosten voornamelijk met de door de televisiekijkers te betalen omroep- gelden. De nieuwe Noorddultse omroep door Cees Straus AMSTERDAM Het ls alsof de tijd met een kwart eeuw is teruggedraaid en we weer middenin de geruchtmakende acti viteiten van de Cobra-beweging verzeild zijn geraakt. Toch is het expressionisme van de Indonesiër Amri Yahya eigentijds te noemen, maar dan gerekend naar maatstaven die in zijn eigen land worden gehanteerd waar hij tot de voormannen van de moderne kunst behoort. Een mam die hier niet zou misstaan tussen die van een Karei Appel, een Oer La taster, Asger Jom of Theo Wolvecamp. Gebruik van felle, pri maire kleuren waarvan de Intensiteit zo hoog mogelijk wordt opgevoerd, een half-herkenbare vormentaal en een snelle, trefzekere schilderwijze zijn de belangrijkste kenmerken van zijn stijl. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM STAD Radio Am sterdam zal aanstaande zondag of de zondag daarop aan het begin van haar middaguitzending moeten ver klaren. dat de president van de Am sterdamse rechtbank uitlatingen over de kunstenaar Jan Dibbets, zoals die zijn gedaan in de uitzending van 2 december vorig Jaar. beledi gend acht voor Dibbets Als STAD deze. door Mr. Borgerhoff Mulder voorgeschreven, tekst niet uitzendt, staat daar een dwangsom op van 50 000 gulden. Mr Borgerhoff Mulder heeft dit giste ren bepaald ln de uitspraak van een kort geding dat Jan Dibbets tegen STAD had aangespannen. In de uitzending van 2 december over de uitreiking van de Rembrandt-prijs aan Dibbets ln het Stedelijk Mu seum. citeerde STAD onder meer uit latingen van Jan Cremer over Dib bets. Zo had Cremer ln een artikel ln het toen nog bestaande blad Hol lands Diep. Dibbets onder meer ..een Roomse gluiperd, zo glad als een aal ln een pot met snot" genoemd. STAD Radio Amsterdam had aange voerd dat het citeren van dergelijke, door een derde geuite, beledigingen niet onrechtmatig ls. Volgens de pre sident van de rechtbank ls dat wel het geval, zeker wanneer de betref fende passages zijn voorgelezen zon der dat Radio STAD daar ook maar enigszins afstand van heeft genomen. STAD-hoofdredacteur Leo Jacobs zei fisteren dat er met de Nederlandse Vereniging van Journalisten wordt overlegd of STAD ln hoger beroep zal gaan tegen dit vonnis Amri Yahya. die momenteel expo seert ln de Batik Art Gallery in de Spulstraat 271 ln Amsterdam, ls een duidelijke exponent van de kunst zoals die zich in een ontwikkelings land als Indonesië manifesteert. Het ls het bekende beeld van de nu ver dwenen kolonisator die zich nimmer om het volkseigene heeft bekom merd. laat staan dat het die bevol king enige scholing en kennis om trent haar eigen culturele verleden heeft bijgebracht. Het jonge Indone sië heeft zijn eigen wortels moeten vinden met als gevolg dat het aan de traditie een grote waarde heeft toege schreven. Eerst ln de meest recente tijd zijn die traditionele waarden ter discussie gesteld en zijn er nieuwe wegen gevonden. Anders dan misschien verwacht zou worden, liggen die voor Amri, zoals zijn schlldersnaam kortweg luidt, niet ln de Cobra-groep. Zelf zegt hij pas sinds 1976 van het bestaan van deze groepering af te weten, nadat hij op de Nederlandse ambassade In Dja karta een film over deze schilders had gezien. Meer voelt hij voor de Invloed die hij van Van Oogh heeft onder gaan. van wie hij werk ln Europa heeft gezien nadat hij er op de acade mie ln eigen land van had gehoord. Belangrijker dan hem ln Europees verband te plaatsen ls natuurlijk de ontwikkeling van zijn werk temidden van zijn landgenoten. Daar behoort Amri tot het overgrote deel (zo'n 75 procent) van de schilders die hijzelf de „modernen" noemt, een groep die zich heeft losgemaakt van de realisti sche weergave. Geplaatst tegen het decor van de geschiedenis die zo'n herleving van de traditionele waar den te zien heeft gegeven, ls Amri's keuze en die van zovelen behoorlijk „avant gardlstlsch" te noemen. Als veertiger behoort hij tot de mid dengeneratie. voorafgegaan door de generaties van Raden Saleh en Affan- di. waarvan de laatste vooral een Im pressionistische oriëntatie heeft. Het gaat echter te ver om Amri volledig „modem" te noemen, daarvoor zijn zijn technieken weer te traditioneel. In feite slaat hij een brug tussen de traditie (het batikken als techniek) en de avant garde (het expressionisme als uitdrukkingswijze). Ervaringen De vormentaal die Amri op zeer con sequente wijze gebruikt, gaat terug op zijn Jeugd. Geboren in een eenvou dige boerenfamilie op Zuld-Sumatra waarvan belde ouders analfabeet zijn. moet hij als zijn vader sterft al op jeugdige leeftijd op het land mee werken. Deze ervaringen zullen zijn werk ln hoge mate typeren. „De kleur van het water dat op de sawahs stond, de groei van de rijstplantjes, de geur van het land, dat breng ik steeds in deze schilderijen terug", al dus Amri. In het streven om een brug te slaan vanuit het heden naar de traditie, weet hij oude stijlen nieuw leven ln te blazen. In 1976 begint hij plotseling te calllgraferen, ln zuiver zwart-wit. maar dan wel ln batikschilderijen. De specifieke hoedanigheden van deze techniek geven aan dit werk (mede ook door het opbrengen van zwarte verf op een spierwitte onderlaag) een aparte charme die enerzijds herken baar ls. maar toch ook cultuur-ver vreemdend werkt Inmiddels heeft zijn manier van calli- graferen een grote navolging gekre gen, zodat zijn stijl zeker Innoverend werkt. Zijn docentschap aan de aca demie ln zijn woonplaats Djokjakar ta nog steeds het culturele hart van Java zal daar ook wel niet vreemd aan zijn. Amri onderscheidt zich van veel van zijn batikschilderende collega's ln zo verre dat hij het vaak bijna opdringe rige decoratieve element weet te be heersen. De lust om zich te uiten ln sierlijke motleven, ln veel gevallen zonder enige Inhoud, wordt hier heel knap beteugeld. Temeer ls dat opval lend als Je weet dat Amri ook ontwer per van gebatikte stoffen ls en daar- Amri Yahya voor Juist wel rekening moet houden met een zekere mate van decoratieve zeggingskracht. Zijn schilderijen be zitten echter een volstrekt autonome kracht, die zijn basis vindt ln een foto: Frits Droog Intuïtief altasten van een lyrisch ge richte behoefte. Tot en met 16 februari, geopend op maandag tot en met zaterdag van 12- 18 uur. wordt gedragen door Neder en Sleeswijk-Holstein, die 1 stuurd worden door een ring. In geval van de NDR v deze twee deelstaten ook nogl de sociaal-democratische Sh geerde stadstaat Hamburg k beheer betrokken. Anderhalf fc leden gaf Sleeswij k-Holstelnr nen dat het per 31 december f langer zou meedoen aan hetl tussen de drie regeringen f NDR, omdat er ln de uitzend weinig rekening zou wordeq den met zijn belangen. Het beheer van de Westduil pen (elf in totaal) was tot di ln handen van de overheid handen van particulieren. Zijl veeleer een onafhankelijke rechtelijke" status. Zij zijn kaar verbonden ln de meinschaft der Rundfunk! Deutschlands" (ARD), ee.. NOS, die ln dienst staat vPer; aangesloten omroepen. ege W c iyert Het onzichtbare front door Af, Cave Brown. Uitg. Van Holtfa'1 Warendorf, Buss urn, 990 paen noten en register), 59,50. DoLj j taire over de geheime diens» dens de tweede wereldoorlog.! in a Leven met een bestseller Hailey. Uitg. Van Holkema dorf, Bussum, 262 pag., dertitel: Het openhartig de vrouw naast hur Hailey. Tekenen en schilderen, Hayes. Uitg. Elsevier, 221 pag., groot formaat Handboek voor techniek rialen. Het Collegium Musicum Al N. damense geeft zondagmiddtiaa 14.30 uur ln de Westerkerk (hm dam) een concert om het vijften tig jarig bestaan te vieren. Vted en heden ontmoeten elkaar ibon Iers dubbelkorige Missa sine (eind 16e eeuw) en Daan nieuwe compositie op psalm Hebreeuws gezongen) trompet, trombone en orgel, ls opgedragen aan de huidige Kees de Wijs en zijn zangcoll programma vermeldt B gezangen voor vrouwenkoor, twee hoorns, en een dub stuk) Bach, en de Ned Sweelinck, H. Andriessen. en Manneke (composities 124 en 126). door André Rutten AMSTERDAM Hier wordt meer een wensdroom ge speeld dan een werkelijkheid, denk Je al vrij snel bij het lcijken naar de nieuwe lunch voorstelling van de toneel groep Centrum: „Tussen de rails" van Peter Römer. Op een van de nieuwe, modeme spoorweghaltes onwillekeurig* denk je aan het NOS-staUonnetje ln Hilversum ontmoet de directeur van een groot bedrijf een van de lagere employés, die hij overigens niet kent. Maar omdat hij slechts per toeval de trein neemt en dus de ge woontes van forensen niet kent stelt hij zich wel aan hem voor. En ontdekt zo. dat zij „collega's" zijn. Hij kan hem dus best een stukje vragen van de krant die hij zit te lezen, want het duurt nog winUg minuten, eer de trein komt. Voor de hand liggend zou dan zijn, dat die jongeman gedienstig Ja zegt. Hij zegt evenwel zeer beslist nee. Ui teraard reageert de directeur daar enigszins verbluft op. Maar er ont staat vooral de mogelijkheid de wer kelijke verhoudingen tussen de direc teur en een ondergeschikte preciezer uit de doeken te doen: er ontstaat een confllctsituaUe. waarin aan belde kanten emoties opbloeien, waarbij van het hart geen moordkuil meer gemaakt wordt. De directeur wordt dan letterlijk de onderliggende figuur. Je zou het dus een realistisch stukje kunnen noemen, waarin gaandeweg de absurdistische trekjes duidelijker worden. Op die grens tussen werke lijkheid en overdrijving spelen Henk Rigters de directeur en Serge Henri Valcke de emmplyé onder regie van Polio Hamburger die ook het decor heeft ontworpen, precies genoeg om zo'n modieus-modem stationnetje aan te duiden, met een echte sta- Uonsklok als voornaam element Misschien zijn sommige effecten er ln wat sterk aangezet, zou het wat speel ser kunnen, maar aan de andere kant ls de soms uitbarstende agressiviteit ook iets opluchtends. Het is het de buut als toneelschrijver van Peter Römer. als acteur al ruimschoots be kend. en bedreven vooral ln het schrijven van luisterspelen HIJ heeft ln zijn dialogen een efficiënte manier om snel ter zake. wat wil zeggen tot de conflictsituatie te komen, zou ln de uitwerking daarvan nog aan tref zekerheid kunnen winnen, geloof lk. en heeft een verrassende, want logi sche clou: wat Je onwillekeurig al dacht wordt ln een flits bevestigd. De première was donderdagmiddag ln Centrum Bellevue, waar de voor stelling de hele maand februari op donderdag en vrijdag om half één te zien ls, in de Toneelschuur ln Haar lem op de woensdagen. Henk Rigters als directeur, Serge Henri Valcke als onderg in „Tussen de rails" Foto Kors van

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4