Synodestuk ademt Romeinse kerkvisie
Abraham met twee woorden
Trouw
UIT DE KERKBLADEN
Toenadering
christenen
en moslims
D
'h(
Thomas van
Aquino compleet t—
in computer
Aanvallen op
jezuiëten in
Guatemala
MAANDAG 4 FEBRUARI 1980
TROUW/KWARTET
=J=
■door Pieter van der Ven
AMSTERDAM De vraag die de roomskatholleken van Nederland de komende tijd toch
nogal beroeren zal UJkt deze: werd op de synode in Rome het Tweede Vaticaans Concilie in
feite teruggedraaid en zo Ja, gaan we daan ook resultaten echt van zien?
Men wordt niet moe te verklaren dat
dit geen terugdraaiing maar Invulling
en voltooiing van het concilie la. Dat
is formeel ook wel te staven Maar de
tegenzin komt. doordat velen in het
concilie een welkome aanzet zagen
tot een nieuw denken over de kerk: de
kerk gedacht vanuit het „volk Gods"
en niet vanuit de hiërarchische struc
tuur. Ook zag men een aanzet tot het
niet meer alleenzaligmakende en ex
clusieve van de rk kerk.
Deze aanzetten, hoe voorzichtig des
tijds ook geformuleerd, deden hun
werk. roomskatholieken in Neder
land en daarbuiten namen deze aan
zetten serieus, ook als beginpunt, dus
als iets wat verder moet worden ont
wikkeld in die geest. Dat was niet de
bedoeling, bleek al uit de meeste do
cumenten van na het concilie. Het
blijkt vooral ook uit het synodestuk.
De kerk wordt niet als „volk Gods"
maar als hiërarchisch model bena
drukt Bovendien wordt weer de voor
conciliaire. weinig oecumenische ge
lijkstelling gehanteerd: de kerk is de
kerk van Christus is de ene, heilige,
katholieke en apostolische kerk is de
universele kerk is de institutionele
kerk is de rooms katholieke kerk.
Afgevaardigden
De sterk hiërarchische denktrant
blijkt al uit het eerste hoofdstukje
„Instemming met de inhoud van het
katholiek geloof, zoals dat geleerd
wordt door de rk kerkbisschop
pen en priesters zijn geen afgevaar
digden van de gelovigen."
Er worden hier twee extremen tegen
over elkaar gezet: een strikt hiërar
chisch en een .basistisch" model. Wie
echter de theologische discussie
daarover volgt, weet dat over ambt
en gezag de laatste 15 Jaar wel wat
meer hout gesneden is dan deze twee
oppervlakkige uitersten. De synode
keert zich tegen het ene uiterste en
trekt zich met de curie terug op het
andere. De werkelijke discussie, zoals
bijvoorbeeld Schillebeeckx die aan
kaart in zijn „Basis en ambt" en die
ook ln de hele onfeilbaarheids-strijd
met KQng terugkomt, wordt gene
geerd.
Overduidelijk is het synodedocu
ment ook ln zijn beklemtoning van
het onderscheid tussen „ambtelijk,
sacramenteel" priesterschap en het
„algemeen" priesterschap. Ook hier
geen aandacht, ofwel een grote angst,
voor de discussie, die de laatste Jaren
een toenadering laat zien tussen ka
tholieke en reformatorische amb
tsopvattingen.
Er is gebrek aan liefhebbers voor het
„ambt" en daar wil men wat aan
doen. Men „hoopt" op een oplossing
en verwacht alles van de documenten
en bepalingen. Dat er aan het ambt
iets niet zou deugen of dat men daar
eens creatief over zou moeten den
ken. komt niet ln het vizier.
Dat is Jammer, te meer daar er best
een probleem ligt Dat ondervinden
ook groepen en gemeenten waar al
sprake is van een andere ambtsinvul
ling. Hoewel daar vaak ook financiële
obstakels zijn. Is het moeilijk genoeg
mensen van voldoende bekwaamheid
en iets als „spiritualiteit" te vinden,
ook al wordt honderd maal liever een
morsige, door arianisme en Marxisme
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. mei Dordti Oagbiad.
Nieuw# Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitg
Hoofdredacteur Jenre Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFOKANTCOn
Posious 859
1000 AW A/n*l*fcJ*m
WOautvraet 131 Amneoen
lei 020 913456
iei«i 13006
Poitgto 66 00 00
B*nk Ned C'*d*tt>an*
flrtfiwigiv 23 00 12 574
REGK3 ROTTERDAM/OORORECHT
PovtXi» 946
3000 AX Rotterdam
lei 010-1 iSSSai abonnementen
en oezorgmg)
tal 010-115588 (redactie)
lei 1iS700(ur
WeeWaah a
REGO OEN HAAG/VEIDEN
Povbus 101
rsoi CC Oen Haag
lil 070-469445
(abonnementen en beaorgmg)
tel 070-469445 (redactie)
lel 070-468864 (urtsluaend voor
advertenbes)
Parkstraat 22 Oen Ma*<j
REGO NOOROOOST-NEOERLANO
bonnememen en beaorgK\
Postbus 3
8000 AA Zeofle
lei 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwo«e
Abonnementsprijzen:
Nr maand 1».M
ew kwartaal SOM
Nr Bad |aar 101J0
Pw |aar 301 .ao
Adr*rtenr>#ia"er#n oo aanvreet
Te«eAyvscne abonnementenopdrecNen
l*w adressen boven)
Ooga«e lam*eber<hien 9-19 30 »an
maandag I'm *r.|dag Op zondag van i»-
20 uur ir lef 020 913456
Opga«r mrfv-advertentwt iet
020-936868 ot scnr.fieHk aan Mee-Adv
atdeknq posibus 433
1000 AK AMSTERDAM
AdresmiZigingen U'ls'urtend scnrilekp
aan onze Amsterdamse a*essen
aangestoken homofiel gewenst, dsn
een enge, brave hendrtk uit Rolduc.
met wijding en aL
Een dieptepunt van hiërarchisch,
niet-conclliair en anti-synodaal (ln de
protestantse zin) denken Is het kap
pen van de cellbaatsdlseuasie. omdat
de paus het zo duidelijk heeft gezegd.
Een vroegere medewerker van kardi
naal Wlllebrands is daarover echter
niet verbaasd. HIJ herinnert zich dat
Wlllebrands toen nog geen kardi
naal voorstander was van het „pro
gressieve" standpunt Inzake de „pil".
Bij het verschijnen van Jfumanae
vltae" zou hij evenwel tegen Paulus
VI gezegd hebben deze eneyche* te
aanvaarden ..niet alleen uit gehoor
zaamheid, maar ook uit innerlijke
overtuiging".
Het is wat dat betreft Jammer dat de
synode uit tijdgebrek het huwelijk en
aanverwante zaken terzijde heeft
moeten laten.
Ten slotte wordt afgerekend met de
zgn. „derde weg". Onder kloosterlin
gen is veel discussie en nogal vrije
invulling gaande van het ongehuwd
leven. Hoewel de synode het belang
erkent van een „gezonde affectivi
teit" wordt niet wezenlijk creatief ge
reageerd op deze nieuwe situaties. Er
werd gesproken van „onvoorzichtige
publikatles" en „eten van twee wal
letjes".
Volgens typisch Romeins gebruik
moet het grote Ideaal onaangevoch
ten blijven en onveranderd, laat dan
de praktijk maar zijn wat die is, als
het maar niet openlijk gebeurt en als
bet zeker maar niet als een poging tot
een nieuwe Invulling van het Ideaal
wordt voorgesteld. De bisschoppen
sluiten zich bij dit Romeins gebruik
aan. dat de bovenmoerdijker wel eens
hypocriet voorkomt
Censuur
Ben aantal meer praktische punten:
de bisschoppen willen ervoor waken
dat door de massamedia verwarring
wordt geschapen bij de gelovigen.
Hoe? Herstel van censuur en dergelij
ke? Nieuwe roomse media?
Er is gesproken over moeilijkheden
tussen de curie en de bisschoppen.
Op geen enkel punt heeft de curie
tekortkomingen toe. De bisschoppen
verzoeken om zorgvuldig onderzoek
als er achter hen om naar Rome
wordt gebriefd. Er kon geen woord
van Inwilliging van dit verzoek af. De
curie heeft niets in het document
toegezegd en kan aan niets worden
gehouden.
De bisschoppen willen voortaan meer
als eenheid naar buiten treden. Een
duidelijke terechtwijzing van Gijsen.
Maar werkt dat ook de andere kant
op? Kan er nog een bisschop met
goed fatsoen een lezing van Küng
bijwonen of een studiedag van de
basisgroepen? Kan een bisschop nog
wel eens iets vooruitlopend* zeggen,
zonder zijn collega's, zoals tot menig-
eens schrik bisschop Bekkers deed in
de eerste Jaren '60?
Priesters mogen geen vakbond op
richten, want kinderen doen dat ook
niet tegen hun vader. Maar is het
om ln de beeldspraak te blijven
Juist niet zo dat vaders hooguit kun
nen hopen en streven dat de verhou
ding met hun kinderen dat overbodig
maakt, maar dat je dat nooit kan
verbieden? Men moet minstens 's
zondags naar de kerk, waar de litur
gie moet plaatsvinden volgens de
voorgeschreven boeken. Wordt dat
geürgeerd? Of geldt ook hier dat al
leen maar het ideaal hoeft worden
hooggehouden? De persoonlijke
biecht wordt „het enige gewone mid
del" van verzoening genoemd. Een
minimaal-oecumenische benadering
had wellicht liever van „een waarde
vol middel" gesproken of een „kost
baar goed".
De kritische groepen worden links en
rechts over één kam geschoren. De
synode spreekt van zware pressie, ne
gatieve invloed, fanatisme, generali
sering, weigering van dialoog, onge
gronde aanvallen, polarisatie, scha
delijk voor de bisschoppelijke func
tie. ondermijnend voor liefde en
vreugde. Daartegenover erkennen zij
dat de kritiek gedeeltelijk juist is en
soms gepaard gaat met redelijke ver
langens en nuttige Impulsen voor de
pastoraal. De bisschoppen willen met
deze groepen contact houden, maar
kan dat met zo'n zuinige compromis
tekst, die in de veroordeling ronduit
is, maar ln de lof alle woorden
afzwakt?
Op de volgende punten lijkt de curie
niet geheel haar zin te hebben gekre
gen: er is duidelijk sprake van allerlei
uitstel en slagen om de arm. Hete
hangijzers als priesteropleiding en
catechese worden niet van de ene op
de andere dag ingesnoerd, maar men
heeft zich wat speelruimte bevochten
en heeft een belangrijke fase buiten
de synode naar Nederland terugge
bracht. De zgn „pastorale werker"
wordt niet slechts op zijn nummer
gezet, maar blijkt ook „zeer gewaar
deerd".
Morgen verschijnt „de mens ln de
arbeid", als de jaarlijkse „vasten
brief" van de Nederlandse bisschop
pen. Voor het eerst sinds vele weken
een blijk van bisschoppelijke belang
stelling voor maatschappelijke pro
blemen. Uiteraard was deze brief al
lang af.
door dr. K. A. O. Smgllk
Onder de bijbelverta
lers treffen we verschil
lende stromingen aan en
de aanhangen van de
éne stroming zijn best
bereid de vertegenwoor
digers van een andere
opvatting te bestrijden,
want daar zitten mooie
theologische disputen
aan vast. Zij zijn echter
ook bereid samen om de
tafel te gaan zitten, en
dit is eind vorige maand
(weer) geschied. Toen
zijn voorbeelden van
twee manieren van ver
talen naast elkaar ge
legd. Het gaat hier om
indiolect vertalen en om
de vertaalmethode van
het dynamisch equiva
lent. Wat dit precies in
houdt, legt een der deel
nemers aan de „confe
rentie over bijvertaal-
vragen", dr. K. A. D.
Smelik, zorgvuldig uit.
Na (twee-en-ttevenUg dagen van afgezonderde vertaalarbeid
vergeleken de (twee-en-tteventlg makers van de Septuaginta
(de bekendste Orlèkae vertaling van het Oude Testament)
onderling hun resultaat: alle versiea stemden woordelijk over
een. Wanneer op 21 Januari )1. deze proef ln Utrecht herhaald
zou zijn, dit maal met de deelnemers aan de tweede „conferen
tie over bijbelvertaalvragen" die door de Prof. Dr. O. van der
Leeuw-SUchUng en het Nederlands Bijbelgenootschap werd
georganiseerd, zou men waarschijnlijk niet één, maar negen
entwintig verschillende weergaven hebben verkregen.
De nefenentwintlg aanwezigen, allen
op een of andera *rii2e bl) hel vertalen
van het Oude Teatament In hat Ne-
derlonda betrokken, hebben die das
over varaohlllende kweitlea (espro
ken. maar het belangrijkste was de
dlcusale rondom twee proeven van
vertaling, die hun waren toegestuurd.
Belde waren vertalingen van Oanaau
22. maar afkom*Ug van da twaa
meeat uitgesproken vertaalprojecten
van het ogenblik: da VOTO (Vaita*
tlng Oude Testament ln Omgangs
taal) van de bijbelgenootschappen an
de vertaling om voor te lezen van de
vertaalgroep van de Soctetas Mebra-
lca Amatelodamenala lAmsterdam*
Hebreeuws Oenootschap, voortaan
afgekort 8HA).
Voorbeeld
Het zou hier te ver voeren otn deze
twee vertalingen volledig te citeren:
de eerste twee verzen van belde mo
gen aii voorbeeld voUUan. Bent de
SHA-vertaling (die men hardop moet
lezen, zoals de lezers van de He
breeuw»* tekat dat ook deden):
1. Het geschiedde na deze gebeurt*-
nissen dat Ood Abraham beproefde
Hij zei tot hem:
Abraham!
Hij tel:
Hier ben ik.
2. HIJ zei:
Neem toch je toon, je enige, die je
iiefhebt, Iza&k, en gi naa/ het land
van Morla en doe hem daar opgaan
iijke structuur, waar iedere gymnasi
ast zich eens het hoofd over gebroken
heeft, weinig meer bemerkt. BIJ de
Bijbel is men daar altijd voorzichti
ger ln geweest. Met name ln de calvi
nistische traditie, die in Nederland
met de Statenvertaling een ongekend
hoogtepunt heeft bereikt, ligt de na
druk op het zo getrouw mogelijk
weergeven van de grondtekst, ook ai
zou dit ln een minder gangbaar Ne
derlands kunnen resulteren.
katten en honden
Maar, zullen de aanhangers van de
vertaalmethode van het dynamisch
equivalent stellen, is een letterlijke
weergave wel zo getrouw? Wanneer
men de Engelse uitdrukking „It ls
raining cats and dogs" met „Het re
gent katten en honden" vertaalt, zal
dat bij een Nederlandse lezer toch
een andere reactie oproepen dan de
oorspronkelijke zin bU een engelstali-
ge. Een letterlijke vertaling ls dus op
zichzelf nog geen garantie voor be
trouwbaarheid. Daarom geven zij de
voorkeur aan een vertaling die streeft
naar dynamische gelijkwaardigheid.
Zo'n vertaling is niet letterlijk in die
zin, dat ieder hebreeuws woord door
een vaderlands equivalent wordt
weergegeven, maar wil de Inhoud en
bedoeling van het origineel zó tot
uitdrukking proberen te brengen, dat
de hoorders en lezers van vandaag op
dezelfde wUze op de tekst reageren
als de oorspronkeUjke hoorders en
lezers.
als brandoffer op één der bergen
die ik je seg.
In de VOTO-tekst is hetzelfde als
volgt geworden:
1. Enige tijd later stelde God braham
op de proef. .Abraham," riep lüj-
„Ja Heer." antwoordde Abraham
2. „Oa met Je zoon, van wie Je zo
▼cel houdt, naar het land Morla.
Offer Je enige zoon op een berg die
ik je zal wijlen."
Vanwaar?
Vanwaar zulke verschillen?
Vertalen u een spreekwoordelijk
moeilijke zaak (traduttore traditore
een vertaler ls een verrader luidt
een Italiaanse zegswijze) Hoe men
ook te werk gaat, eerst zal men moe
ten kiezen, of men de prioriteit aan de
gevende dan wel aan de ontvangende
taal zal geven Met andere woorden:
Zal men zo dicht mogelijk bU in dit
geval het Hebreeuws blijven of wil
men een vertaling geven, die ln het
Nederlands ls opgesteld, dat ledereen
zonder moeite zal verstaan en als
normaal ervaren
Wanneer het om werken van profane
aard gaat. zal de weegschaal veelal
naar het tweede doorslaan, al was het
siechU om de verkoopbaarheid. Ook
de klassieke auteurs worden tegen
woordig zodanig ln het Nederlands
vertaald, dat men van de oorspronke-
Moeilijkheden
Onder de vele moeilijkheden, waar
mee men geconfronteerd wordt, als
men dit principe in praktijk wil ver
wezenlijken. ls er ook dit bijzondere
probleem, dat een belangrijk deel van
de Nederlandse bevolking niet meer
vertrouwd is met de betekenis van
specifiek bijbelse uitdrukkingen
(zoals „zegenen", „genade", „recht
vaardiging". etc.). Vandaar een bij-
znder project: een dynamlsch-equlva-
lent-vertaling van de Bijbel in de om
gangstaal (d.w.z. in nlet-kerkelijk be
paald Nederlands).
„Groot nieuws voor u" bracht het
Nieuwe Testament, VOTO ls er voor
het Oude Testament (voor een be
langrijk deel reeds voltooid). Gezien
de doelgroep waarop men zich richt,
meent men zich een zeer grote vrij
heid bU de weergave te kunnen ver
oorloven. Soms gaat men duldeUJk te
ver: ook oudtestamentlci zich achter
het principe van het dynamisch equi
valent hebben gesteld, blijken dan
moeite met dit resultaat van hun
methode te hebben.
dynamische equivalent te dicht bij de
statenvertaling en de grondtekst
staat, doet volgens de SHA het He
breeuws nog te weinig recht. Men wil
een vertaling, waarin de lezer het
origineel nog ln meehoort. Dat houdt
ln, dat het Nederlands soms enigszins
geweld moet worden aangedaan.
8oms men wil zeker niet tot het
uiterste gaan. Wanneer de verstaan
baarheid werkelijk ln gevaar komt.
zal men aan het Nederlandse taalei
gen concessies doen.
Ademhalen
Dit uitgangspunt is niet het gevolg
van een overdreven eerbied voor het
Hebreeuws als heilige taal. maar het
resultaat van een literaire theorie. In
navolging van Martin Buber en Franz
Rosenzweig herkent men ln de grond
tekst 'ademeenheden' (het aantal
woorden dat men bij het voorlezen op
één adem moet lezen). Door de oor
spronkelijke woordvolgorde aan te
houden en de ademeeenheden in
druk ook aan te geven (één eenheid
per regel), krijgt de lezer inzicht in de
structuur van het origineel, hetgeen
voor het verstaan van de tekst be
langrijk kan zijn.
Daarnaast wil men door zo dicht mo
gelijk bij de Hebreeuwse tekst te bUJ-
ven, de lezer in staat stellen de mo
tlefwoorden in de tekst te herkennen.
Motiefwoorden (door de Socletas
steeds met één Nederlands equiva
lent weergegeven) zijn bepaalde
woorden of woordstammen, die bin
nen een tekstgedeelte opvallend vaak
herhaald worden. Volgens Buber en
Rosenzweig (en thans velen met hen)
is deze herhaling door de auteurs
bewust bedoeld: een vingerwijzing
hoe men de tekst moet verstaan.
Principe
Andere weg
Wanneer deze theorie Juist is. wordt
de lezer zeer wezenlijke Informatie
onthouden, wanneer men motief
woorden niet concordant (steeds het
zelfde) vertaalt, zoals onvermijdelijk
bij een vertaling volgens het dyna
misch equivalent zal gebeuren.
Het vertaalprincipe van de Societas
(idiolect te noemen) werd aanvanke
lijk bij bijbelgenootschappen en oud-
testamentici met grote scepsis be
groet. Bij de vorige vertaalconferen-
tie, die in 1973 plaatsvond, was dit
nog duidelijk te merken. Sindsdien is
er echter het nodige veranderd. In
1974 en 1977 bracht het NBG de SHA-
vertallngen van Ruth en Jona uit
(Richteren zal binnenkort volgen),
terwijl bij andere theologische facul
teiten dan de Amsterdamse meer be
grip voor het streven van de idiolecte
vertalers is ontstaan.
De vertaalgroep van de 8ocietas gaat
echter een geheel andere weg De HuiV6riQ
vertaling-1951 (vroeger nog optimls- 3
tisch „de nieuwe vertaling" ge
noemd). die voor aanhangers van het
Desondanks bleek men tijdens de
conferentie aan beide zijden huiverig
Kosmos en Oekomewe fWalpoort 10,
Den Bosch) wijdt een heel nummer
aan „de vreemdeling ln ons midden"
(Zuidmolukkert, Surinamer», islami
tische gastarbeider», christen-Turken
en zigeuners). Uit de bijdragen van J.
Th. RUk over de Islamieten:
In de Koran laat Mohammed zich
verschillende malen poaiUef uit over
de christenen. Zo staat er geschreven:
„OU zult ondervinden dat de mensen
die door vriendschap het meeat hén
nabU zUn die in de islam geloven
diegenen zUn die zeggen: wVJ zUn de
christenen De relatie-op
bouw tussen christenen en moelima
komt vooral tot stand, wanneer bei
den ontdekken, dat se Iets gemeen-
schappelijks nastreven, nL gerechtig
heid. Als se elkaar vinden In de strijd
voor gerechtigheid, la een blijvende
relatie gelegd. Dit U bijvoorbeeld het
geval geweest naar aanleiding van de
strijd rond de regularisetie-elechtof
fer* onder de hier verblijvende Illega
len. De voortdurende solidariteit van
de kerken en allerlei kerkelijke groe
peringen. heeft velen van hen doen
ontdekken, dat het Ideaal van chris
telijke gerechtigheid wel degelijk tets
wenenttjks Is van het christendom
Hoe men ook mag denken over de
actie vanuit De Duif in Amsterdam,
het wederzijds begrip is er ontzagge-
Ujk door toegenomen. Ongetwijfeld is
de relatie-opbouw tussen christenen
en moslims ln ons land een zaak van
heel lange adem. Toch kunnen we er
zelf veel aan doen. Door daden, die
duidelijk gesteld worden vanuit het
Ideaal van christelijke gerechtigheid,
kunnen we bU de moslims het idee
wegnemen, dat het christendom een
afgedane zaak ls. Wanneer dit voor
oordeel la overwonnen en het chris
tendom zich aan hen manifesteert als
een lerende godsdienst, begint het
eigenlijke proces van de relatie-op
bouw.
Levenseinde
Da. J. van der Klaauw in de Gerefor
meerde Kerkbode voor Hooreveen
M omgeving.
merk Ik. hoe groot het verlangen
bij ernstige zieken is om de laatste
weken en dagen thuis, ln de vertrouw
de omgeving van hun geliefden door
M brengen. Laten we vooral niet ver
geten, dat er bij de terminale (die
sterven gaat; red.) patiënt, die beseft,
dat zijn tijd erg kort ls. een grote
behoefte bestaat aan zeer intensieve
gesprekken; daartoe leent zich een
ziekenhuis niet Die gesprekken,
soms de meest kostbare en meest
diepgaande (want de dood ls vaak de
beste biechtstoel tot ontroerende eer
lijkheid en eenvoud) van het hele
leven, komen spontaan op en kunnen
niet op gezette tUd als het bezoekuur
van het ziekenhuis worden afgedwon
gen; bovendien zijn de andere zieken
en hun bezoekers op de zaal hierbij
een voortdurende hindernis. Als men
thuis ziek ligt, kan elk moment van
de dag of de nacht zo'n onvergetelijk
gesprek openbloeien! Vanzelfspre
kend zullen ln het gezin of de familie
voldoende krachten bereid en be
schikbaar moeten zijn om dit op te
vangen, en moet het medisch verant
woord zijn zo'n risico te wagen. Mijn
ervaring is, dat een dergelijk verlan
gen niet gerealiseerd kan worden,
omdat het gezin de benodigde appa
ratuur niet verkrijgen kan w.o. een
hydraulisch beweegbaar bed e.d. Mis
schien dat nog niet het uiterste ge
probeerd ls (al moest een dlakonle
zich Inspannen om ontbrekende dure
apparatuur aan te schaffen) om de
weg meer dan tot dusver te banen om
zoveel mogelijk patiënten gelegen
heid te geven in hun allerlaatste
strijd zich omringd te weten door hun
geliefden thuis.
Ten slotte kan nooit
genoeg gedaan worden om de laatste
wens van de terminale patiënt ln zijn
gezin te sterven ln te willigen. Ik
geloof, dat ook de dlakonle ln overleg
met de gezondheidszorg hierin een
taak heeft om zoveel mogelijk de
barrières weg te nemen, die soms dit
prachtige doel ln de weg staan. Om
ook deze „armen" christeUJke han
dreiking te doen!
Kist
Dr. G. Hartdorff in Present (hervorm
de gemeenten Amsterdam en Amstel-
veen-Buitenveldert) in een verslag
van een crematie:
Toen sprak hij de zegen uit en wij
werden heengezonden. We begaven
ons naar de ontvangkamer. Maar
toen zei iemand: was de dienst wel
afgelopen? De kist bleef staan. Daar
is niets mee gebeurd! Een ander zei:
het zou te schokkend geweest zijn, als
ze de kist hadden laten zakken. Daar
kon de familie niet tegen. Ook bij
begrafenissen maak ik tegenwoordig
meer mee dan vroeger, dat de kist
niet zakt. Allen staan rondom het
graf: duidelijk zichtbaar te kist, dik
wijls bedolven onder bloemen. De
voorganger spreekt de woorden: wij
geven hem/haar uit handen, wij leg
gen hem/haar neer ln de aarde
Maar er gebeurt niets, want de men
sen kunnen er niet tegen. Dan wordt
het Onze Vader gebeden en de be
langstellenden spoeden zich naar de
ontvangstkamer (koffie is welkom,
want je hebt het koud gekregen) On
dertussen komen de mensen van de
begraafplaats en de eigenlijke begra
fenis vindt plaats. Weten we eigenlijk
nog wel, wat het betekent: de laatste
eer of de laatste liefde te bewijzen?
Onfeilbaar
Autoritaire onverdraagzaamheid
komt men ln de kerk niet alleen aan
de top tegen, maar ook aan „de ba
sis", constateert dr J Kuin ln het
progressieve r.k. weekblad De Bazuin
na een kennismaking met de Calama-
groep uit Rotterdam
Aan hun hoge idealen en aan hun
religieuze gedrevenheid en oprecht
heid twijfel ik geen moment. Maar de
wijze waarop zij die idealen verdedig
den was voor mij onthutsend. Wat ik
tot dan toe alleen grootschalig in de
kerkelijke hiërarchische apparatuur
heb zien gebeuren, was kleinschalig
maar even wezenlijk hier aanwezig
Geen twijfel, geen aarzeling, geen on
zekerheid. slechts één brok agressief
waarheidsbezit. Geen persoonlijke
inbreng, geen eigen nuancering, maar
binnen enkele minuten waren alle
marxistische formules uit hun mond
gerold. Geen gesprek met uitwisse
ling van standpunten en luisteren
naar het andere van de anderen,
maar slechts een monoloog die alleen
met moeite even kon worden gestopt.
Een religieuze onfeilbaarheid heeft
hier plaats gemaakt voor een politie
ke onfeilbaarheid, die ongetwijfeld
voortkwam uit een religieuze bewo
genheid Elke deskundigheid die niet
precies in dit politieke kader paste
werd gewantrouwd of afgewezen als
verwerpelijke burgerlijkheid waar
van men een vieze smaak in de mond
kreeg. Alleen eigen politieke deskun
digheid, eigen inzichten in de structu
ren van de derde wereld, die zonder
meer normerend voor ons allen dien
den te zUn. mochten gelden.
De bisschoppen hebben hun synode
beëindigd. Enthousiast, uitgelaten,
euforisch. Zoals scholieren na een
driedaagse voettocht of anderen na
een week sensitivity training. Toch is
er verschil. In het ene geval wordt een
bepaalde authentieke ervaring alleen
wat overdreven en uitvergroot, maar
in het geval van de synode is de
ervaring van nederlaag en verslagen
heid op zijn kop gezet.
Mozes deelt de macht tfEP
II 3D
Wijs daarom uit jullie stammen j
ervaren, wijze en verstandige 'e
mannen aan. dan zal ik die als JullwDOri
leiders aanstellen. Deuteronomiuml
vers 13 toora
an e*
Dit is Mozes' oplossing van het nietpioc
alleen kunnen dragen van al die tVD'e
zorgen. De erkenning van zijn lat d
onvermogen is al groot, dit is nog por z
wijzer: hij bekent dat hij hulp nodlgnenig
heeft. Gewoon menselijke hulp lode
Mensen die met hem de macht delei
Dat is niet iedereen gegeven om zo\f
te komen; ik heb de hulp van anderf
nodig. Vooral op het gebied van
leiden en regeren. Velen komen daal
nooit aan toe en verkrampen in huri
solo-positie. Incidenteel vragen ze
misschien raad maarzij blijven de I
beslissers. De blinde vlekken ln hui(
oog krijgen alle kans om te gaan
meebepalen. Wat ze niet zien komt
niet in aanmerking en er wordt
doorgedromd, ongeacht of er
brokken vallen. Zij hebben geen
macht meer, maar de macht heeft
hen, en die geven ze niet op. Groots j«Xp
dit gebaar van Mozes. We zijn hier
geneigd aan een soort
democratisering te denken die van
ran
te staan tegenover een al te snel ver
gelijk, waarbij men zowel de VOTO
als SHA-vertaling zou aanvaarden,
maar dan wel bestemd voor verschil
lende doelgroepen. Van de kant van
de SHA ls men van mening, dat
VOTO ook gemeten aan het ver
taalprincipe van het dynamisch equi
valent niet voldoet. Dat men in
vers 1 (hierboven geciteerd) Abraham
keurig met twee woorden laat spre
ken („Ja Heer"), terwijl voor een der
gelijke beleefdheid vanuit het He
breeuws geen aanleiding is, typeert
deze vertaling. Door niet meer van de
Hebreeuwse structuur uit te gaan.
heeft men zelf een stijl moeten kiezen
voor de vertaling. In dit geval lijkt
deze stijl verdacht veel op die van een
protestants-christelijke roman en het
moet nog aangetoond worden, dat
Genesis tot dit genre gerekend mag
worden.
Bezwaren
Ondanks meer begrip had men van
de andere zijde nog steeds overwe
gende bezwaren tegen de SHA-verta
ling. Men vond de letterlijke weerga
ve van de hebreeuwse zinsbouw mis
leidend, terwijl men de etymologise-
rende vertalingen (het vertalen van
woorden naar hun oorspronkelijke
betekenis) wetenschappelijk onaan
vaardbaar achtte. Zo gebruikt de
8HA-vertaling „doen opgaan" in
plaats van „offeren" op grond van de
etymologie van het hebreeuwse equi
valent voor „offeren" (vers 2). Bij deze
discussie karakteriseerde overigens
prof. Van der Woude uit Groningen
het werk van de SHA als „op zijn
ruggemerg vertalen", hetgeen plasti-
scher klinkt dan het tot nu toe ge-
brulkeUJke idiolect
Vreemd
Het belangrijkste bezwaar tegen een
idiolecte vertaling blijft echter, dat
men deze een eerste keer niet zonder
meer 2al begrijpen De woordvolgor
de is vreemd, zo ook het woordge
bruik („zaad" bijv. in plaats van „na
geslacht"). Volgens de aanhangers
van deze vertaalmethode vormt dit
echter geen werkelijk bezwaar. Men
moet niet bij de lezer de illusie wek
ken, dat hij de Bijbel zo maar zonder
nadere studie of uitleg kan verstaan.
Wie werkelijk door deze schrift ge
ïntrigeerd is. wil zich wel de moeite
getroosten om een minder makkelij
ke vertaling te lezen.
Wellicht heeft het meisje gelijk, dat
tegen haar lerares godsdienst zei,
toen haar 2ówel „Groot nieuws voor
u" als Vertaling-1951 waren voorgele
zen: „Die ene is wel wat makkelijker,
maar ais je echt wilt weten, wat er
staat, neém je de andere
Dr K. A. D. Smelik, studiesecretaris
van het Christelijk Lektuur Centum,
is lid van de vertaalgroep van de
Socletas Hebraica Amsteiodamen-
sis. De illustratie is uit de prentbij
bel van Pieter H. Schut (1659).
bovenaf op gang komt, maar die vri Q
is van alle bezwaren die ook daaraa „.d
kunnen kleven. Dat is te zien aan wi
hij vraagt. Hij zegt niet: ik zal uit r t
Jullie een aantal mannen aanwijzen
Nee, hij geef t ze de vrijheid die zelf tf
kiezen, met alle risico dat er dan je^ c
andere inzichten in de competitie
it p
mee gaan spelen. Hij behandelt ze
volwassen, zelf verantwoordelijke
mensen. Mozes die de kudde weidt,
maar mensen niet als schapen ziet.
Hier ligt de grens van het beeld van D*-j(
de kudde. Wel is er een criterium votr*-'
de keus: ervarenheid, wijsheid en
verstand. Niet ledereen heeft
daarvoor de capaciteiten. Je moet
ertoe gekozen worden. Een klein
stukje verstandige democratie
(gerechtigheid onder mensen) ln de
woestijn.
VOORBIJGANGEI)GR(
Hecti
Beroepingswerk
Geref. kerken: bedankt voor Ri)
burg: A. Hansen te 's-GravenzandJr11
füj
verf
hoe
Wed
(rij:
Q
Van een onzer redacteuren i
AMSTERDAM Tanavoi
zal drs. A. J. Merkx, directie
lid van IBM Amsterdam, aife
de bibliotheek van de univé
siteit van Amsterdam elan
exemplaar aanbieden van
Index Thomisticus. jul
Dit ls een 56 delen tellend woord!
boek op de werken van de vermaarer
rooms-katholieke kerkleraar Thom ïn.
van Aquino, die leefde in de dertien £n
eeuw (en
Voor dit woordenboek zijn 179 Lati nü
se geschriften van Thomas nagepfeZE
zen. Met 10,6 miljoen woorden w gg
den vervolgens computers gevo<
De Index Thomlsttcus werd zo e 1 1
van de meest complete en belangi "V3
ke werkstukken, ooit uitgevoerd in
het terrein van geautomatiseer qIJi
taalanalyse met behulp van comp ,ui
ters. Het naslagwerk bevat index Cül
en concordanties, rubriceert de 1(
miljoen woorden en relateert ze a e
meer dan twintigduizend zogenaai e d
de lemma's of basiswoorden. ejd
left
Door zijn volledigheid en het indru -
wekkend aantal trefwoorden is
index een waardevolle kennisbr» 2e
voor de studie van scholastische fl »th
sofie en andere studies met betreLei
king tot de Middeleeuwen Bove ch,
dien is het werkstuk een belangrij
aanzet tot een woordenboek vo n
middeleeuws Latijn. e£
raë
.p;
P :t
Van onze correspondent
GUATEMALA De campagne teg«
de 53 jezuiëten, die samen met h(
collega's uit Midden-Amerika en P
nama. midden januari een kritis<
document over de misdadige politii
van de Guatemalteekse regering
bliceerde. loopt op volle toeren,
anti-communistische en fascistiscl
beweging van nationale bevrijdiit!
NLM heeft de bevolking opgeroepc e
om vla telegrammen „de uitwijzii
van de aasgieren-jezuieten en de on
eigening van hun goederen ten gui
ste van de arme bevolking van Gu
temala te eisen." De landbouwkame
waarbij de belangrijkste grootgroni
bezitters en landbouwers aangesl
ten zijn. maakte het nog bonter. J
beschuldigden de Jezuiëten erv;
„door hun verkondiging van haat.
in brand steken van grootgrondbi
het vernietigen van landbouwmacl
nes en het plegen van ontvoering^
en moorden geprovoceerd te hel
ben." Carlos Poledo Vielman, regi
ringswoordvoerder, vertelde de pei
dat het document van de JezuiëM |m
„de religieuze beperkingen te buitej<
gaat en actief in de politiek ingrijpt|i<
De huidige grondwet verbiedt di
aan godsdienstige groeperingen,
dus de regeringswoordvoerder
ng
oer
ille
eat
Var
ct
act
en
ht uii
dbezi lm
s<
'ze
J)n
ietnlg
w
I lor
Z jdi
ües
1 et
ld'
laa
:he
ooi
(Ch
ejode
iet
Ifeal
a en
tas
