U&llL Stadsvernieuwing hoge prijs voor welzijn De victorie van het buurtcomité 'Dan schrik je wel even' wachten in container ZATERDAG 2 FEBRUARI 1980 TROUW/KWARTET 23 ize pagina werd samengesteld door enny de Lange (tekst). Mare Terstroet (illustratie) Sinds het begin van de jaren zeventig is stadsvernieuweing hét toverwoord voor de verbetering van de leefbaarheid in oude stadwijken. Oude wijken worden niet meer rigoureus gesloopt, maar verbeterd en vernieuwd. Hoewel het grootste deel van de vernieuwing nog voor de deur staat is nu al zonneklaar dat stadsvernieuwing zo'n gigantische en ingewikkeld proces is dat de doelstelling in de knel dreigt te komen. Stadsvernieuwing dreigt zuiver een technisch proces te worden waarbij het aantal nieuwe of verbeterde woningen maatstaf is voor het al dan niet slagen van de operatie. Stadsvernieuwing dreigt ook zuiver een geldkwestie te worden: de kosten zijn zo hoog, dat de discussies in hoofdzaak gaan over (het tekort aan) geld. De vraag „Bevordert stadsvernieuwing het welzijn wel?" staat op op 28 en 29 februari aanstaande ook centraal op een congres In Utrecht van de Nederlandse organisatie van welzijnswerkers. Volgens deze organisatie wordt vaak te gemakkelijk gedaan over zaken als herhuisvesting en huurprijzen. Vergeten wordt dat mensen hun hele leefpatroon moeten wijzigen als ze in één klap vijf keer zoveel huur moeten gaan betalen. Het resultaat hiervan is, zeggen de welzijnswerkers, dat een deel van de mensen de wijk of zelfs de stad uitgaan en de anderen vaak ontevreden achterblijven. Op deze pagina de ervaringen van drie stadsvernieu wingsgezinnen" Toen Pieter en Han- neke Boersma zeven jaar geleden in Alk maar gingen wonen, kwamen ze terecht in dat deel van de oude binnenstad het Oostelijk Stadsdeel I dat op de nomina tie stond voor sloop. Pieter (33) en Hanne- ke (35) wonen er nu nog, inmiddels met zoon Jeroen (5), want van afbraakbuurt is dit stadsdeel stads vernieuwingsgebied geworden. Dat dit stadsdeel toch ge spaard bleef voor de slo pershamers, is vooral te danken geweest aan het ui terst actieve buurtcomité SOS (Sanering Oostelijk Stadsdeel), dat nu ook nauw betrokken is bij de stadsvernieuwing in dit gebied. Pieter heeft het allemaal van nabij meegemaakt broken, maar omdat de ge meente Alkmaar tot voor enkele jaren van mening was dat de binnenstad met grote verkeerswegen moest worden ontsloten. tegen de vlakte Dit plan hield in dat een aantal grachten gedempt moest worden en de nodige woningen tegen de vlakte moesten. Het buurtcomité SOS is van meet af aan te hoop gelopen tegen deze plannen en gelukkig, zegt Pieter, brak op het juiste moment het inzicht door dat zo'n mooi stukje stad, dat bovendien historisch gezien van onschatbare waarde is, niet mag ver dwijnen. Vlakbij de woning van Pie ter en Hanneke ligt een kale vlakte die nog herin nert aan de kaalslagplan nen van de gemeente. Maar onlangs is men be gonnen met de bouw van 58 woningen in dit open gat. Ook zal al gauw een begin worden gemaakt met het opknappen van de woningen in dit stadsdeel. sen hebben op wat er gaat gebeuren, hoe minder be zwaarlijk een eventueel forse huurverhoging ook zal zijn, meent hij. „De mensen hebben dan zélf gekozen voor door hen ge wenste verbeteringen en als er dan ook sprake is van echte verbeteringen, mag er wat mij betreft best een stevige huurprijs te genover staan, mits de be woners dat natuurlijk van te voren is verteld." Pieter vindt het jammer dat de inspraak van de be woners nog niet zover gaat, al ziet hij op dit punt wel degelijk perspectieven. Zo werkt de gemeente Alk maar er al hard aan, vertelt hij, om de bewoners van gemeentewoningen meer mee te laten praten over de verbetering van hun wo ning. „Maar zoiets kost erg veel geld en veel tijd plus de nodige mankracht voor alle gesprekken die je moet voeren met de bewoners", geeft Pieter toe. Pieter betaalt nu per maand 98 gulden huur. omdat hij deel uitmaakt van dit buurtcomité. „Hoe wel ik al enkele jaren meedraai in het buurtco mité en zodoende het stadsvemieuwingsgebeu- ren in Alkmaar van nabij heb gevolgd, begin ik het nu eindelijk te snappen. De stadsvernieuwing is zo'n complex geheel. Als je alleen al denkt aan al die subsidieregelingen die er zijn. Zelfs ik zit nog met allerlei onduidelijkheden, terwijl ik toch dichtbij het vuur zit," zegt Pieter. „Ik ben ervan overtuigd dat stadsvernieuwing voor het merendeel van de mensen die er direct mee te maken krijgen, ontzettend veel vragen en onzekerheden oproept". Betrokkenheid= Een actieve opstelling is voor bewoners van stads- vemieuwingswijken een eerste vereiste, meent Pie ter Boersma. „De mensen moeten de stadsvemieu wing niet maar over zich heen laten komen. Zé mo gen ook zelf best wat meer voor hun eigen belangen opkomen. Zoiets vergroot bovendien de betrokken heid van de bewoners bij wat zich afspeelt in hun buurt, en dat is nooit weg," meent Pieter. Het (huur)pandje van Pie ter en Hanneke staat in een smal straatje, dat inge klemd ligt tussen grach ten. Zoals gezegd was deze buurt bestemd voor de sloop. Niet omdat de wo ningen zo slecht waren dat ze moesten worden afge- Voor de woning van Pieter houdt het verbeterings plan behalve het wegwer ken van achterstallig on derhoud ook in: het maken van één grote woonkamer (nu nog een voor- en ach terkamertje), modernise ring van de keuken en aan leg van een douche. Pieter: „Ik vind dat best aardig, zo'n verbeterings plan, maar mijn grote be zwaar is dat mij niet eerst wordt gevraagd wat ik zélf vind dat er moet worden verbeterd. Wij vinden de keuken bijvoorbeeld veel te donker Er komt nauwe lijks licht binnen en boven dien is-ie te klein. Ik heb zelf heel andere ideeën over verbetering van deze woning". De buurt waar Pieter en Hanneke wonen, kan niet in één bouwstroom worden gerenoveerd, omdat er praktisch niet één woning gelijk is aan de andere. Dat werkt uiteraard door in de kosten, maar het schept wel de gelegenheid, meent Pieter. om de bewoners de kans te geven zelf sugges ties te doen over de verbe tering van hun woning. „De mensen weten immers zelf het beste wat er schort aan hun woning". Als een maal vaststaat hoe het ver beteringsplan eruit komt te zien, is een eerste vereis te dat de bewoners weten wat de gevolgen zijn voor de huurprijs, zodat ze ach teraf niet schrikken, ver volgt Pieter Hoe meer invloed de men- Wat de huur na verbete ring van zijn woning wordt, weet hij nog niet. „Eerlijk gezegd vrees ik dat de hu ren in het Oostelijk Stads deel wel eens flink de pan kunnen uitrijzen. Niet al leen kun je hier niet per complex tegelijk verbete ren, omdat de huizen alle maal anders zijn, maar bo vendien heb je hier te ma ken met een beschermd stadsgezicht. Dat heeft ui teraard consequenties voor de aanpak van de bui tenboel." Pieter vindt dat de aanwij zing tot beschermd stads gezicht of tot monument niet mag doorwerken in de huurprijs. „Zoiets zou, vind ik, volledig voor reke ning van de gemeenschap moeten zijn." medewerking Pieter heeft „geen reden tot klagen" over de mede werking van de gemeente, „die natuurlijk ook met handen en voeten gebon den is aan het rijk. Natuur lijk zijn er wel eens wrijvin gen, maar we hebben, dat moet ik er wel bij zeggen, in Alkmaar het voordeel, dat deze gemeente lande lijk gezien een goede naam heeft op het gebied van stadsvemieuwing. De ge meente weet dat er naar haar gekeken wordt en ik denk dat dat alleen maar gunstig is voor de stadsver nieuwing." Op de kop af 49 jaar en twee maanden hadden Wim en Ma- rie van Andel (hij 66, zij 76 jaar) in de Gaf felstraat in het hart van Rotterdam ge woonten toen kwam op een ochtend die brief in de bus vallen: binnen een half jaar moest een andere wo ning zijn gevonden, want dan lagen de slopershamers klaar. „Dan schrik Je toch wel even", zegt Wim. „We wis ten helemaal van niks en toen dat De funderingen waren te slecht om het rij tje hulzen bij ons in de straat nog langer te laten staan en opknappen had ook geen zin, zeiden ze. Maar er waren nog veel meer gebreken". Het was er verschrikkelijk vochtig, het behang zat voortdurend los en de meeste muren waren groen uitgeslagen van het vocht. Bovendien was het er erg klein: een woonkamer, twee slaapkamers, een keukentje en een toilet. „Douchen" deed Je in een teiltje in de keuken en dan had Je het wel gehad. Stapelbedden Toch hebben Marie en Wim van Andel hun drie kinderen in het huisje grootgebracht. Gelukkig waren het allemaal Jon gens zodat ze in stapelbed steden boven elkaar in één kamer konden slapen. Eén van hun zonen heeft met vrouw en baby ook nog drie jaar ingewoond. „Het ging allemaal en we zijn er ook de mensen niet naar om te mopperen en te ru ziën, want je schiet er niets mee op. Ja, we hebben nog wel eens uitgekeken naar iets an ders. maar iets grotere ging meteen zo in de papieren lopen", zegt Wim. „En het was er ook zo gezellig, écht Rotterdam. Ik wilde van mijn leven niet weg uit die buurt, want je was er met Rotterdammers onder el kaar", vult zijn vrouw aan. Maar toen die brief. „Dat was schrikken", zegt Wim. „We zijn eerst naar onze bovenbuurman gegaan, die zat in het actiecomité Oude Westen (dat nauw betrokken is bij de stads vernieuwing in deze wijk, H. de L.). Die jongen heeft toen gezegd dat wij met onze leeftijd urgent waren, maar Ja, vind maar eens snel iets in de binnenstad van Rotterdam. En bij de kinderen intrekken doe Je ook niet zo gauw. Wim en Marie van Andel hadden alle hoop al opge geven, toen er plotseling een benedenwoning vrij kwam in een nieuwbouw project, dichtbij hun oude woning. Oude buren Ze wonen er nu al weer bijna een Jaar en ze willen er blijven zitten tot hun dood, zeggen ze. De win kels vlak om de hoek, veel oude buren in de straat die eveneens een slooppand moesten verlaten en veel meer woonruimte, meer dan ze ooit hebben gehad. De huur is veel hoger: van 61 naar 349 gulden is een enorme sprong. „Gelukkig krijgen we een huurgewen- ningsbijdrage, andere zou het niet gaan", zegt Marie. „We hebben gewoon geluk gehad", besluit Wim van Andel. Als dit huis niet vrijgekomen was, hadden we nu waarschijnlijk in een buitenwijk gezeten. Ik denk dat we het aan onze leeftijd te danken hebben gehad dat we hier nu wo nen. En natuurlijk aan die jongen van het actiecomi té want die zat dicht bij het vuur. Zonder hem was er nooit zoveel aandacht geschonken aan ons. Want we waren natuurlijk niet het enige urgente geval". Maandagmorgen. De regen valt met bak ken uit de lucht en maakt de aanblik van de grauwgroene gebouwtjes op het groezelige grasveld nog troostelozer. „Het Oude Westen wordt verbeterd. Om dat er oude woningen ingrijpend verbeterd worden, moeten be woners tijdelijk hun huis uit. Daarom staan hier tien wissel woningen van de ge meente Rotterdam". Een bord met deze tekst verduidelijkt de functie van de bouwsels, die het meeste weg hebben van containers. Op verschillen de plaatsen in Rotterdam zijn groepjes van dergelij ke „wooncontainers" neer gezet voor de huisvesting van gezinnen die hun wo ning (tijdelijk) moeten ver laten, omdat deze in het kader van de stadsvernieu wing ingrijpend opgeknapt moet worden of gesloopt De wisselwoning staat vlakbij het Centraal Sta tion en de West-Kruiskade, bekende ontmoetings plaatsen voor onder ande ren drugverslaafden. „De gevolgen zijn goed merk baar", merkt Nelly op. „Er wordt om de haverklap in gebroken in wisselwonin gen, maar ja, ze zijn ook zo gemakkelijk open te bre ken. Maar we zullen het maar voor lief nemen". In hun oude huis hadden ze, zegt ze, weinig hinder van de problemen rond hero- Ine-verelaafden en buiten landers. „We zaten in een bovenwoning en zolang je 's avonds niet op straat kwam, viel het allemaal best mee". Het gezin betaalt voor deze wisselwoning evenveel huur (98 gulden peer maand) als voor de oude woning. Bovendien heeft het recht op een bijdrage van de gemeente van 3500 gulden in de verhuiskos ten. Waarom willen Dirk en Nel zo graag terug naar hun „oude" straat? Nelly: „Ik moet toegeven dat de wijk er niet gezelliger op is ge worden. 's Avonds en 's In het geval van opknap pen bivakkeren gezinnen gemiddeld een half jaar in een wisselwoning. Dirk en Nelly moeten er echter rekening mee hou den dat ze met hun zoon (16) en dochter (13) mini maal anderhalf jaar in een wooncontalner zullen moe ten zitten. Maar hun wo ning in het Oude Westen wordt dan ook niet gereno veerd doch gesloopt. Ge zien de vertraging die nu al is opgetreden, verwachten Dirk en Nel zelf pas over twee Jaar him nieuwe wo ning te kunnen betrekken. Deze wordt op dezelfde plaats gebouwd als waar hun oude huis (nog) staat Krap* Het bankstel is duidelijk te groot voor de krappe woonkamer van de wissel woning. Dirk, Nel en hun kinderen hebben verder de beschikking over een keu kentje. een tollet en dou che en drie kleine slaapka mers. „We hebben de helft van onze spullen al weg moeten doen en het staat hier nog veel te vol", zegt Nelly. Ze heeft het nog niet erg naar haar zin in haar tijdelijke woning. En het idee dat ze er waarschijnlijk twee Jaar zal moeten doorbrengen, vindt ze afschuwelijk. „Het is dat we beslist in het Oude Westen willen blij ven wonen, andere waren we Rotterdam al lang uit geweest", zegt ze. „Zo leuk is het hier niet meer met al die buitenlanders en Jun kies in deze wijk". nachts hoef Je niet meer op straat te komen. Maar ons standpunt is dat we ons niet weg laten jagen. Als iedereen maar gaat toege ven aan de angst voor de verloedering van de wijk door weg te trekken, hel pen we zélf mee aan de stichting van een getto. Want daar gaat deze wijk toch wel veel op lijken, vind je niet? Maar ik Iaat me niet wegjagen, want ik hoor hier thuis". Dirk en Nel zeggen altijd met plezier in hun oude huis te hebben gewoond. „De funderingen waren slecht volgens de gemeen te, maar voor de rest viel er best wat van te maken. Maar Ja, als 't moet worden gesloopt, heb Je Je er maar bij neer te leggen". Geïrri teerd is Nel over de vertra ging die nu al is opgetre den. „Ik heb gehoord dat ons huls pas over drie maanden zal worden ge sloopt, omdat dan pas het hele rijtje slooppanden leeg is. Die drie maanden hadden we natuurlijk ook nog in ons huis kunnen wo nen. Ik vind dat slecht ge regeld. al kan ik me wel vooretellen dat het niet ge makkelijk is om alles op elkaar af te stemmen" Dirk en Nel moeten straks zo'n 450 gulden huur per maand gaan betalen. Ze komen echter in aanmer king voor een huurgewen- ningsbijdrage Nel: „Kijk, als je voor 450 gulden in een nette buurt kunt wo nen. kiezen mensen die niet met hart en ziel aan het Oude Westen zitten ge bakken, toch eieren voor hun geld. En Ik kan hun geen ongelijk geven".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 23