Pyrrische Dansen III bizarre oprisping i -V Huismanskiesrecht vandaag geschrapt Roose: beheerste overdaad Het plezier voert bij Madness boventoon Bloemlezing hoeft niet uit de handel Onduidelijke choreografie Toer van Schayk r-f-tv Gewijzigde omroepwet in werking getreden Omroepen halen vele tientjesleden binnen Dichters verliezen kort geding I Eenmansexpositie in Coopmanshüs KUNST/RADIO/TELEVISIE door Eefje van Schalk AMSTERDAM Voor de derde keer heeft de choreograaf Toer van Schayk een ballet ..Pyrrische Dansen" genoemd, daarbij denkend aan de pyrrtiikos, een antieke Griekse dans waarin met name de Spartanen hun behendigheid in oorlogsvoering trainden. Dit Pyrrische Dansen III. gezet op de Drel Orchesterstücke opus 6 van Alban Berg (1914) ging woensdag in een afgeladen schouwburg met klapgraag publiek in première. door Stan Rijven Ondanks het uitstel van twee weken was het nog maar nèt klaar en dat Is begrijpelijk Voor Van Schayk moet het een hele klus zijn geweest om deze bizarre oprisping voor 34 dan sers. die als een nageboorte van de Uve-bevalllng van het afgelopen Hol land Festival kan worden opgevat, tot een definitief einde te brengen Al vaker heeft Van Schayk zich door historische onderwerpen laten Inspi reren. zijn de eerste twee Pyrrische Dansen namelijk ontleend aan de klassieke tijd zelf en het 17e eeuwse heldendom van Franse musketiers Deze laatste première van het drie luik is een directe confrontatie met het begin van deze eeuw De onder gang van het machtige werelddeel Europa in decadentie, machtswel lust. koloniale uitbuiting en dreigend, tenslotte overheersend militarisme Het glorieuze soldaten- en sergeant- majorendom speelt zich af tussen cancan-snollen en met Ascott-hoeden getooide sirenen, tegen een gebarsten en ln drieën gebroken piramide, waaruit een raket omhoog stijgt Hoewel het kleine lijsttoneel van de schouwburg vergroot is door het weg halen van de coulissen, blijft niette min voor de massa van 34 dansers weinig plaats, ook al proberen zij er de vaart in te houden door ln zes episoden door de drie orkeststukken heen te dansen. Geen rekening wordt gehouden met de compositorische pauzes van Berg zelf. ditmaal voor treffelijk gespeeld door het balletor- kest Het probleem bij dit drukke, soms verwarrende kijkspel (22 minuten» ligt vooral ln de onduidelijkheid van de choreografische opbouw ln combi natie met Van Schayks vage bedoe lingen. Niet alleen ontbreekt een spanningsboog en blijft daardoor de pakkende clou of climax achterwege, het onduidelijkste is de schijnbare tegenstelling van dodelijk serieus ten opzichte van opluchtend cynisch. Door de treffende kostuums van ver stofte soldaten van de Eerste Wereld oorlog met opa-brilletjes en been windsel (ontwerp van Van Schayk zelf) wordt het aftakelende tijdperk van la belle époque heel direct en raak neergezet. Het gevoel blijft ech ter overheersen dat de dansers van zichzelf vervreemd zijn en niet weten hoe en waarom ze in deze warboelige heksenketel zijn terecht gekomen Voor het publiek wordt dat pas dui delijk door de introduktie van drie zwart-grijze dansparen, die in afgrij selijke Vletnamoorlogsbeelden to- Fragment uit Pyrrische Dansen III in een choreografie van Toer van Schayk dat door het Nationale Ballet wordt uitgevoerd. TILBURG Woensdagavond begon in een uitpuilend Posjet de Neder landse tournee van de groep Mad ness. Met groepen als The Beat. The 8pecials en Selecter vertegenwoor digt Madness een nieuwe Engelse stroming die zich baseert op een mix van de ska de ongecompliceerd klinkende voorloper van de reggae- en new wave-elementen. Prince Bus ter, een van de belangrijkste ska- producers en -vertolkers, is een grote inspiratiebron en aan zijn compositie One Step Beyond ontleent Madness zowel hun eerste gelijknamige hit als hun eigen naam. Centraal staan bij deze groepen een scheurende sax, waarmee de springe rige muziek iets van de vitaliteit van rock and roll krijgt en twee zangers die niet alleen zingend, maar vooral Foto Jott* Fauuro» 0ok dansend de teksten vertolken. nen hoe kinderlijke onschuld wordt afgemaakt. Zoals zo vaak worden de kleine en uitvergrote details, evenals het terug brengen van abstracte gegevens tot concrete uitbeelding. In Van Schayks balletten verdrongen door een té bombastisch en bevreemdend toneel beeld. Eigenlijk weet Je niet goed. wat je ermee moet. Door de massaliteit en de uiteindelijke chaotische ontaar ding van soldaten-snollen-sirenen in een korte revolver-act van Francis Sinceretti (als bangerik die zich niet van kant durft te maken) wordt de achterblijvende indruk té gespannen. Het genuanceerde cynisme, in combi natie met zijn aanklacht kan daar door niet werkelijk tot zijn recht komen. Toch is dit Pyrrische Dansen III Van Schayks sterkste deel van zijn drie luik op de pyrrhikos. Het is intenser, dreigender en bizarrer. Stellig ook omdat het opgeroepen tijdsbeeld dichter bij huis ligt en door zijn actu aliteit sterker wordt op het punt van aanklacht en angst. Van onze parlemenlsredactie DEN HAAG De luisteraars en kijkers van radio en televisie zullen er niets van merken dat vandaag de nieuwe of gewijzigde omroepwet van kracht ls geworden, tenzij hij Ud wil worden van een omroep en net 18 Jaar ls. of als hij toevallig een nieuwe omroep zou willen beginnen. In dat geval wordt hij geconfronteerd met geheel nieuwe maatstaven Vandaag vervalt het huismanskies recht Dat wti zeggen dat het hoofd van het gezin, degene die de omroep bijdrage betaalt niet langer het al leenrecht ln het gezin heeft om uit te maken van welke omroep het gezin lid wil zijn. Dat recht heeft nu ieder voor zich boven de 18 Eigenlijk ls het meer van belang wat er tn deze wijziging niet ls gebeurd BIJ dat hulsmanskiesrecht spreekt men van een eerste ontkoppeling Vooral ln de Tweede Kamer is door de linkse fracties een tweede ontkop peling bepleit. Dat wii zeggen, dat het niet langer zo zou moeten zijn dat het abonnee-zijn op een omroepblad ook inhoudt dat Je dan lid bent van die omroep Nu geldt weliswaar dat Je nadrukkelijk kunt stellen dat Je wel abonnee wilt zijn maar geen lid, maar veel Inhoud heeft dat niet. Feit ls natuurlijk dat veel mensen een spot goedkoop omroepblaadje op micro- formaat hebben Maar als je het ze vraagt of ze zich nu werkelijk ver want voelen aan bijvoorbeeld KRO of TROS verstrekker van die klei ne goedkope blaadjes dan zal het Speciaal vandaag antwoord vaak genoeg ontkennend zijn Bevroren Niettemin ls het wel zo dat op grond van het aantal leden zendtijd wordt vastgesteld. Met goedkope omroep- De makers van Showroom bezochten vermakelijke, aan doenlijke en opzienbarende mensen In de West. Ned. 2*1.2# De tweede aflevering van de deze week veelbesproken IKON-serie Wat er gebeurt er nou? over een groepsproces volgens de leer van Bhagwan Shree Rajnees uit de Indiase stad Poona. Ned. 1*1.55 Een VARA-programma dat is opgepoetst is Wat voor weer zou het zijn in Den Haag?, een parlementaire rubriek die Haagsche Kringen opvolgt. Ned. I *2.50 Hier en Nu. de actualitei tenrubriek van de NCRV, heeft een reportage over de demonstratie van vrouwen te gen porno. Daarin Is een inter view met Joop Wilhelmus die in zijn sexblad adressen van Blijf van m'n blijf-organisa ties publiceerde. Een afleve ring van de arbeidsbemidde ling in Maak er werk van. Spe ciale aandacht voor een be drijf van keukeninstallaties in Bodegraven. Ned. 2*2.10 Moorddreiging heet de afle vering van de politieserie Der Alte. Dtsl. 2*0.15 Een veelgebruikt gegeven is de roman van Alexander Du mas jr De dame met de came lia's. Vanavond een tv-film. Dtsl 1*2.00 Europees concertpodium rechtstreeks uit het Muziek centrum Vredenburgh met een premiere van het pianoconcert van Alexandre's concert van Jacques Bank. Hilv. 2 20.00 Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM In ons land bevinden zich nog enkele mil joenen personen, die voor een tientje heel officieel lid van een omroep kunnen worden. De nieuwe regeling in de om roepwet dat personen die geen omroepbijdragen betalen toch lid kunnen worden van een omroep en meetellen voor de zendtijdverdeling zal het meest van belang zijn voor de C-omroepen EO en Veronica. Ook een A-omroep als de NCRV heeft de afgelopen maanden dankbaar gebruik gemaakt van de gelegenheid toen de wetswijziging bekend werd. Zowel de EO tb de NCRV hebben door middel van ver schillende acties meer leden van één gezin aangemoedigd tiengulden-lid te worden. De EO acht zich op weg naar de B- status. die deze omroep over een paar Jaar hoopt te berei ken. Een actie heeft de afgelo pen zomer een vangst van ze venduizend tientjes-leden op geleverd. Verwacht wordt dat er nog een flinke groei zal ko men in de maanden april en roei. De EO stapte dit jaar in met 205.000 leden. Voor een B- omroep zijn er 300.000 nodig. Ook de NCRV. die het evenals de EO van de trouw in de ge zinnen moet hebben, is bij de aankondiging van de afschaf fing van het huismanskies recht met acties gestart, die deze zomer resulteerden in het feestelijk binnenhalen van het 500 000e lid. Niet dat de NCRV daarmee een andere status kan hereiken, maar een veilige re serve kan nooit kwaad. De NCRV telt bijna 32.000 tien tjesleden. Ook voor Veronica is het haast een vanzelfspre kende zaak. dat het meetellen van tientjes-heulende gezins leden van groot belang is. De Veronica-aanhang bestaat nu eenmaal uit jonge mensen. De VPRO die bij de Jaarwisseling 186.485 leden had na een ver lies van ruim zevenduizend, is van plan een campagne te be ginnen. In het verleden heeft deze omroep zich wel meer uit ren dieptepunt weten te wer ken door acties die heel wal vijf gulden heulende leden opleverden. Heel anders liggen de zaken voor AVRO. KRO. TROS en VARA. die zich niet zo inzet ten met wervingsacties, l'it een ondersoek is gebleken dat het grootste deel van de leden van de AVRO. TROS en KRO zich meer als abonnee van de programmabladen beschouwt dan als lid van de bijbehoren de omroep. bladen winnen omroepen dus zend tijd. terwijl het niet gezegd is dat de kijker dat ook wil. De omroepen zul len daar overigens de eerstkomende twee Jaar weinig aan hebben. Immers door de wetswijziging, die vandaag van kracht wordt, zal het zo zijn dat de zendtijden van alle omroepen wor den bevroren- De nieuwe wet zegt namelijk dat de nu geldende zendtijden tot de eerste zondag In oktober, nadat de wet ge durende twee Jaar ln werking ls getre den, blijven bestaan. Daarna zal „tot genoegen van de minister" moeten worden aangetoond dat een A-om roep tenminste 450.000 leden heeft, een B-omroep 300.000 en C-omroepen 150 000 leden. Dat was respectievelijk 400 000. 250 000 en 100 000 Asplran tomroe pen moeten nu ln ie der geval minimaal 60.000 leden heb ben. Dat was 40.000. Bovendien moe ten degenen die vergunning willen hebben om als aspirant omroep tot de ether te worden toegelaten tot gerief van de minister kunnen aanto nen dat ze werkelijk iets nieuws kun nen brengen. Maar als zo'n aspirant-omroep zend tijd krijgt geldt dat voor twee jaar, daarna moet hij de C-status waar kunnen maken of hij verdwijnt weer. Een omroep kan voorts de burger niet langer een omroepblad plus lidmaat schap aanbieden voor minder dan dertig guldén per jaar dat was dertien gulden en alleen lid worden gaat tenminste een tientje kosten. Opgesplitst AMSTERDAM (ANP) De Fede ratie van Kunstenaarsverenigin gen (FKV) wil voor alle groepen kunstenaars een hetere bescher ming van de auteursrechten. Om dit te bereiken moet de overheid sterker haar verantwoordelijkheid in cultuurpolitiek en justitieel op zicht tot uitdrukking brengen, maar ook de auteurs zelf en hun organisaties moeten zich sterker maken voor de auteursrechtelijke belangenbehartiging. Tot deze con clusie komt de federatie in haar nota over het auteursrecht. De federatie bepleit de oprichting van auteursrechtenbureaus voor de verschillende kunstsectoren, die overkoepeld zouden moeten wor den door een federatie van auteurs rechtenbureaus. Het beleid van de bureaus moet worden bepaald door de beroepsorganisaties in de be trokken sectoren. Verder dient er een gemeenschappelijke innings- FKV: auteursrechten beter beschermen centrale te komen, die onder meer incasso en verdeling van de gelden regelt. De federatie stelt vast dat geen van de bestaande autearsrechtenbu- reaus aan de genoemde criteria voldoet. Zo leven er tegen het func tioneren van de Buma bezwaren, ook na de recente statutenwijzi ging. De invloed en controle op het beleid van de auteurs is onvoldoen de geregeld, aldus de nota. Bij de Stichting Beeldrecht ontbreekt koppeling aan bestaande beroeps organisaties volledig, terwijl de stichting Burafo (fotografen) nog onvoldoende is toegerust voor een volledige auteursrechtenbeharti- ging. De FKV inventariseert in haar nota ook knelpunten in de verschil lende kunstsectoren. Op filmge bied bestaat er grote behoefte aan een registratie- en controlebureau, gezien de nog steeds toenemende mogelijkheden voor reproduktie. De fotografen bevinden zich veelal in een te kwetsbare positie om be hoorlijk voor hun auteursrecht op te komen. Ten aanzien van de beeldende kunst wijst de federatie op de au teurs rechtelijke gevolgen van het uitleenbeleid. Zij meent dat het de overheid niet zonder meer is toege staan het door haar aangekochte werk te verhuren of uit te lenen. Op dit terrein dient er een regeling te komen in een standaard-over eenkomst, aldus de federatie. Zij dringt verder aan op betere be scherming tegen plagiaat en op er kenning van het volgrecht en het citaatrecht. Op het minuscule podiumpje van Posjet kon Madness echter nauwe lijks uit de voeten. Misschien lag het aan het verlate begin (het optreden begon pas na anderhalf uur wachten), maar de Instrumenten van de vijf begeleiders waren in ieder geval on zuiver op elkaar en soms afzonderlijk vals gestemd zodat het begrip Mad ness een ruimere betekenis kreeg. De zang van de robotachtig dansende Chas Smash was dikwijls ontoerei kend. zoals In My Girl en in Instru mental Swan Lake zat saxofonist Lee Thompson danig scheef. Maar bij Young and Old (een nieuwe composi tie), het elpee materiaal In the Middle of the Night en Tarzan Nuts kwam de balans met overtuiging terug. De Frankensteln-creatie Suggs die met zijn vierkante kop en schouders en dito bewegingen de andere helft van de zang voor zijn rekening nam. was toen eindelijk ook op dreef, zodat Night Boat to Cairo en Madness de zaal in carnavaleske extase konden brengen. In de toegift werd het ope ningsnummer „One step beyond" nog eens dik overgedaan en het feest was compleet. Madness is een sympathieke formatie waar het plezier de boventoon voert. Het ontbreekt hen echter aan de in tensiteit en de muzikale meerwaarde die The Specials bijvoorbeeld wel be zit. Desondanks staan ze garant voor een avondje ongecompliceerd swingen. De wetswijziging die vandaag zijn beslag krijgt ls in de behandeling door het parlement opgesplitst ln twee verschillende teksten. De hier boven behandelde wetswijziging heeft voor het merendeel betrekking op kijkers en ledentallen. De andere ls van veel administratieve re aard. Bovendien worden van dat laatste ontwerp allerlei dingen nu nog niet van kracht. Dat komt doordat de Tweede Kamer dat later heeft verhin derd De artikelen waar de belde Ka mers hun goedkeuring over hadden uitgesproken werden namelijk ineens doorkruist door ontwikkelingen van Radio Tele Luxembourg. De kabelte levisie exploiterende bedrijf Deltaka bel ln Leidschendam stelde de rege ring vorig Jaar voor die verrassing. Omdat men door de ontwikkeling van commercie die steeds verder de omroep binnendringt de nieuwe om roepwet nog even wil toetsen aan deze gang van zaken, ls een aantal artikelen tegengehouden. De Kamer leden Kosto (PvdA) en Jan Nico Scholten (CDA) hebben al aangekon digd dat zij zelf met een wetsvoorstel zuilen komen. Dat moet het onmoge lijk maken dat buitenlandse reclame zich meester maakt van de Neder landse buis Intussen wordt door CRM gewerkt aan een nota*, waarin maatstaven en normen worden verwoord, waaraan welke zender dan ook al dan niet met reclame zich heeft te houden wil hij op het Nederlandse scherm kunnen verschijnen. Wat wel belang rijk is; morgen gaat de termijn van vijf jaar in. binnen welke de omroe pen duidelijk moeten gaan aantonen dat ze representatief zijn voor bepaal de maatschappelijke stromingen, geestelijk dan wel cultureel Daarmee moet dan worden voorko men dat ons omroepbestel zijn pluri formiteit verliest en vervalt tot een grote grijze gehaktbal van amuse ment en vrijblijvendheid door Tyma Valk FRANEKER Al enige Jaren ls Wlm Roose uit Amsterdam de vormgever van alle drukwerk van Museum 't Coopmanshüs te Franeker. Het handige museumgidsje dat op een compacte wijze uitvoerige Informatie bevat, de tentoonstelllngsuitnodlgingen en -aankondigingen heeft hij een duidelijk karakter gegeven. Sinds enige tijd werkt hij met een groep kunstenaars samen ln de drukkerij en uitgeverij De Kalamiteit te Dokkum en het is dan ook niet helemaal verwonderlijk dat hij zijn eerste eenmanstentoonstelllng ln Friesland presenteert. In de grote expositiezaal van het Coopmanshüs heeft hfj zijn Ijle objecten kunnen opstellen en tegen de wanden konden enkele tientallen tekeningen worden gehangen. Roose heeft aan de Haagse Academie een opleiding in grafische vormge ving gevolgd om deze op de afdeling Visuele Kommunikatle van de Rijks academie ln Amsterdam te vervol gen. Opgeleid om met zo weinig mo gelijk toegevoegde middelen een ex tra dimensie aan een mededeling mee te geven, werkt hij ln zijn vrije werk met grafische tekens juist een mini male Inhoud uit tot een maximaal effect en komen de minimale plasti sche tekens eveneens tot een barokke monumentaliteit Barok moet dan wel verstaan worden ln de zin van fantasievolle beweeg lijkheid en niet opgevat worden als een overdaad aan toegevoegd oma- ment. Roose brengt een rijkdom die de functie heeft van puur visueel avontuur De tekeningen bezitten de schijn van technische tekeningen. Het lijken storingsbeelden van de te levisie: rulsbeelden. zoals Frans van Burkom ln de enthousiaste inleiding van de fraai uitgevoerde catalogus uitlegt. De bewegingen van de video- meester Nam June Palk lijken tot tekeningen gestold. Bij de geraffi neerde suggestie van bewegingen wordt tevens een zekere afstandelijk heid, zelfs sereniteit bereikt: de over daad is beheerst. De hierbij afgebeelde tekening bezit deze ingetogen zuiverheid nog het minst, omdat een Inhoudelijke ver wijzing naar de werkelijkheid zich opdringt: rimpelend water. De overi ge tekeningen bestaan uit concreter horizontale arceringen die door ver schillen in potlood-druk variëren van zwaarte en afdruk. In materiële zin vertonen de tekeningen daardoor een beweeglijke indrukwekkendheid. Een flinke serie varianten ls met zwart potlood uitgevoerd. In deze te keningen maken de patronen van donkere en lichte zónes de vorm uit. Voor een andere serie werden pastel potloden in de elementaire kleuren en zwart gebruik. Omdat in de kleur - tekeningen de kleur ten koste van de vorm de compositie bepaalt, komt de nadruk meer op het gevoelige auto matisme van het vervaard!gingspro- ces te liggen. De technische suggestie is bij de plas tieken nog onmiddellijker. De in koe le kleuren gecoate structuren van ko per. aluminium. Ijzer en staal lijken of onderdelen uit een decadente ge reedschapswinkel. rekken en stan ders van een exclusief atelier of bouwsels van een Meccano-futurist (en wel compleet met de illusie van beweging). De objecten bieden geen andere functie dan het zlntulgelljk genot. Het stoere gebaar dat de net genoemde gereedschappen en bouw sels vaak uitdragen, ontbreekt aan de plastieken van Roose. Ze vangen geen ruimte, maar verkennen deze. En zij kunnen weer met de ogen en met de mogelijkheden van de tastzin verkend worden; in vorm, materiaal en huis. Ze nodigen zeer uit tot een zintulgelijke ervaring, maar de koele, afstandscheppende perfectie van de uitvoering zal de beschouwer doen twijfelen: onafhankelijke schoonheid vol spanningen. Tot 17 februari xijn de werken van Wim Roose in 't Coopmanshüs in Franeker te bezoeken (ma. l/m zat. van 10 tot 12 en van 13 tot 17 uur). De tentoonstelling is vervolgens nog in: Markt 17 te Enschede van 30 maart tot 24 april. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM Uitgeverij Bert Bakker hoeft de door Gerrit Komrij samengestelde bloemlezing 'De Ne derlandse poëzie in de negentiende en twintigste eeuw in duizend en eni ge gedichten' niet uit de handel te nemen. De president van de Amster damse rechtbank, mr W. J. Borger- hoff Mulder, heeft gisteren deze eis van de dichters Remco Campert. Gerrit Kouwenaar. Bert Schierbeek en Lucebert afgewezen. De vier dichters, allen behorend tot de Vijftigers, hadden een kort geding tegen de uitgeverij aangespannen, omdat zonder hun toestemming een aantal van hun gedichten in de bun del was opgenomen. Zij stelden dat daarmee Inbreuk ls gemaakt op het auteursrecht Namens de uitgeverij voerde mr Th Llmperg aan dat die toestemming niet was vereist, omdat de bloemle zing ls bestemd voor het onderwijs. Artikel 16 van de auteurswet verleent in dat geval een vrijstelling. De raads man van de eisers, mr R. J. Polak, bestreed dat argument. HIJ wees erop dat een boek. ook al wordt het op scholen gebruikt, daarom nog niet "kennelijk ls bestemd voor het onder wijs of een ander wetenschappelijk doel', zoals het in de auteurswet heet De marge die de auteurswet op dat punt biedt, zei hij, is sinds de jongste wijziging smaller geworden. Volgens Borgerhoff Mulder heeft de uitgeverij zich terecht op de vrijstel ling beroepen. In het vonnis wordt gesteld dat 'zeker niet bij voorbaa onaannemelijk' is dat de gewone rechter de bloemlezing als een school boek zou aanmerken. Daarbij word gewezen op de Inhoud van het voor woord van Komrij. het grote aantal (233) van de opgenomen gedichten de wijze van selectie en de 'betrekke lijk lage prijs' (19,50 gulden). Volgens de president is ook de doof de auteurswet gestelde beperking in acht genomen dat ten hoogste hon derd regels mogen worden overgeno men. De bundel bevat niet meer dai vijftig tot honderd regels van elk vai de eisers, aldus het vonnis. Deze over weging lijkt niet juist te zijn, waa van Lucebert, vertegenwoordigd me tien gedichten, aanzienlijk meer dan honderd regels in de bloemlezing zijn opgenomen. BIJ de beslissing de eis af te wijzen ls mede in aanmerking genomen dat de uitgeverij ongeveer 140.000 gulden ln de bundel heeft geïnvesteerd, en dat dit belang groter ls dan dat van de eisers Beroep De vier dichters, veroordeeld tot be taling van de kosten ad 3000 gulden, zullen er zich nog over beraden of zij bij het gerechtshof ln Amsterdam in, beroep zullen gaan tegen het vonnis. Wim Roose: B 056, potloodtekening, 1978.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4