Egypte en Israël egenover elkaar Nationalisaties over en weer üitstel Rhodesische verkiezingen gevraagd Khomeini steunt nieuwe president loegoslavië moet handen uit de mouwen steken Islamitische veroordeling Door Angola en Portugal wje kritiek ZANU-dissidenten op Mugabe jnomische crisis is gevaar voor federatie :NSDAG 30 JANUARI 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 LTZALEM, CAIRO (AP, Reuter) Israël heeft voorstellen van Egypte voor Palestijnse nomie radicaal van de hand gewezen. Volgens Jeruzalem zijn ze „onaanvaardbaar" als voor onderhandelingen. Amerikaanse zegslieden zeiden gisteren dat Israël en Egypte op jgenblik lijnrecht tegenover elkaar staan, wat betreft de toekomst van de door Israël westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. iale afgezant voor het Mid- ;ten. Sol Linowltz, probeert gesprek weer op gang te bren- overlegde eerst met de Egyp- [president Sadat, en zal nu een loud hebben met de Israëlische Begin. Een zegsman van Li- zei dat deze zal proberen con- leggen met de Palestijnen in tte gebieden, maar dat niet of zij hem zullen willen ont- drle punten in de Egypti- ilannen liggen Israël zwaar op a g: hoofdkwartier voor het nieuw richten Palestijnse bestuursor- n Oost-Jeruzalem, dat door Is- in oudsher als Joods wordt be- vd; estijnse toestemming voor Is- :he troepenbewegingen op de ijke Jordaanoever en in de Ga- >ok; en verplichting voor Israël alle ne tingen in de sinds 1967 bezette len op te heffen. >ofd van de Israëlische delega- ibbersky, verklaarde dat Egyp- it dat zijn voorstellen veel ver tan dan de afspraken die in David, zijn gemaakt. „Iedere l af te wijken van die akkoor- lurve?' door Israël worden afgewe- gj.Qjjüdus Kubbersky. toria Egyptische zijde daarentegen j gezegd dat de Israëlische vOna in strijd zijn met de afspraken e topconferentie in Camp Da- vaaraan Israël. Egypte en de erd gdgde Staten deelnamen. Egypte nemeiiwee weken geleden Israëlische in ronduit van de hand, omdat ondigdPalestijnen volgens Cairo niets eSe?iKOK IAFP' Reuter) Vietna- bereïrroepen beweBen zich in de rich- vertrian de Thaise grens om een 1 voor te bereiden op stellingen t Rode Khmer. Dit verklaarde Thaise legercommandant in lok. De naar schatting 50 guer- Ijders van de Rode Khmer wa- indag na een artillerieaanval 5»*<»fietnamese troepen de grens Thailand over gevlucht. De evers Khmers werden vervolgens iratie Thaise leger teruggestuurd idlngsfambodJaans grondgebied waar iatwegDpn'euw worden bedreigd door stöëtFdementen van de Vietnamese n is er*e- boden wat ook maar in de richting ging van meer onafhankelijkheid. Zelfbestuur De kern van het meningsverschil tus sen Egypte en Israël is, aldus waarne mers. de verschillende interpretatie van het begrip „volledige autonomie" en „zelfbestuur". Volgens Israël kan het Palestijns gezag slechts beperkte, lokale taken hebben en zal een derge lijk bestuursorgaan zeker geen eigen wetten mogen maken. Egypte daarentegen meent dat een Palestijnse bestuursraad voor de westelijke Jordaanoever uitgebreide wetgevende bevoegdheden moet heb ben. en zeggenschap over de veilig heid van het gebied. De Israëli's zijn bang dat te veel vrijheid voor de westelijke Jordaanoever en de Gaza strook een eerste stap is naar een onafhankelijke Palestijnse staat, die voor Israël een bedreiging zou bete kenen. Behoudende Israëli's zijn juist van mening dat zij het recht hebben in elk deel van het „bijbelse" Israël te wo nen, dus ook in de Gazastrook en op de westelijke Jordaanoever. Dat was ook de redenering van de bewoners van de nederzetting Elon Moreh. waaraan later door de Israëlische re gering werd toegevoegd dat dergelij ke nederzettingen noodzakkelijk zijn om de veiligheid van Israël te verze keren. Juist gisteren hebben nationalisten echter Elon Moreh moeten verlaten, krachtens een uitspraak van het op perste gerechtshof ln Israël. Dit be paalde drie maanden geleden dat de nederzetting onwettig was en moest worden ontruimd. In de stromende regen laadden der tien Israëlische gezinnen hun bezit tingen op legerwagens, die hen naar het acht kilometer verderop gelegen Jebel Kabir brachten. Ook deze ne derzetting ligt overigens op de weste lijke Jordaanoever. Er zijn nog enkele gezinnen in Elon Moreh achtergeble ven, maar verwacht wordt dat zij de illegale vestiging nog deze week zul len verlaten. Franse militairen houden de wacht bij de Syrische ambassade in Parijs. Gistermorgen ontplofte daar een bom die de benedenverdieping en een deel van de eerste etage verwoestte. Er viel een dode en drie mensen werden gewond. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is opgeëist door een groep die xich het „Libanese front" noemt. Van een beweging met deze naam is nog niet eerder vernomen. Rechtse groepen in Libanon verzetten zich tegen de aanwezigheid van Syrische troepen in het land. Er zijn zo'n 30.000 man op verzoek van de Arabische Liga. Een woordvoerder van het Syrische ministerie van buitenlandse zaken in Damascus gaf Israël de schuld van de bomontploffing. De Syrische minister van buitenlandse zaken, Abdel Halim Khaddam, die op het ogenblik een bezoek brengt aan Frankrijk wilde tegenover journalisten niets zeggen over de aanslag. tel Van onze correspondent LISSABON De Portugese regering heeft besloten de An golese aandelen van de dia mantslijperij Dialap te natio naliseren. Deze nationalisatie is een reactie op de Angolese nationalisatie van Portugese aandelen in diamant- en man- gaanmij nen in Angola. De Portugese regering beschul digt Angola van discriminatie bij deze nationalisatie. Onlangs naastte Angola de aandelen van Portugese ondernemingen in de mangaanmijnen van Manganes de Angola en de aandelen van Portugese staatsbedrijven ln de diamantmijnen. van Diamang. Diamang is een van de grootste diamantenproducenten ter wereld. De belangrijkste aandelen van dit concern zijn ln handen van multinationale ondernemingen, waaronder de Belgische Socleté Ge neral. De Portugese diamantslijperij Dialap is een volle dochter van Diamang. De nationalisatie van Portugese aan delen door Angola wordt door de Por tugese regering discriminerend ge noemd omdat Angola het overige bui tenlandse kapitaal in deze mijnen ongemoeid liet. Als reactie daarop heeft nu de Portugese regering de Angolese aandelen bij Dialap gena tionaliseerd en ook daar het buiten landse kapitaal ongemoeid gelaten. Tegelijkertijd betreurt het regerings communiqué dat door deze gang van zaken de Angolees-Portugese betrek kingen aanzienlijk verslechteren. Koerswijziging Het „resolute en harde" optreden van de Portugese regering past in een reeks van maatregelen die een radica le koerswijziging beogen ln de Portu gese buitenlandse politiek. Eerder was Portugal het eerste land dat uit protest tegen het Russische optreden in Afghanistan haar ambassadeur uit Moskou terugriep. Vervolgens werd ex-premier Pintasilgo vanwege haar politieke opvattingen verhinderd naar haar ambassade bij de Unesco terug te keren. Ook een eventuele benoeming van majoor Malo Antunes als hoofd van de commissie voor we tenschap en techniek van de Verenig de Naties werd door de nieuwe Portu gese minister van buitenlandse za- bepei len. den oij ielaan. 9 "f'f^SBURY (AP, Reuter) - door dlnlangs vrijgelaten dissl- dtn >0(111: '<3Rc lbiit> door viadisn van de Rhodesische te hoodllaorganisatie ZANU £°"''Robert Mugabe hebben a] litstel van de verkiezin- gevraagd. Steeds meer leek zdergelijke verzoeken ko- "aakt^r de Britse autoritei- renoven Salisbury, omdat het raandjd toe zou nemen en kie- ■wijder geïntimideerd zouden nbten^n. vloer. dag waren teruggekeerd vanuit Mo zambique, hebben verklaard dat zij deel willen nemen aan de verkie zingen. De woordvoerder van de dissidenten, Rurare Gumbo, deed een felle aanval op ZANU-leider Robert Mugabe, die beschuldigd werd van een „niet te bevredigen ij delheid en een buiten sporige machtswellust". De dissiden ten werden door Robert Mugabe vrij gelaten, nadat de Britse gouverneur Lord Soames had gedreigd dat Muga be niet mocht terugkeren zolang deze dissidenten nog gevangen zaten. ZANU-dlssldenten, die maan- Rurare Gumbo zal de komende da gen een gesprek hebben met Lord Soames om het verzoek om uitstel van de verkiezingen te bespreken. Naar verwacht zal Lörd Soames niet bereid zijn tot uitstel over te gaan, maar zou hij wel de datum van in schrijving van de kandidaten willen uitstellen. De dissidenten hebben drie jaar ge vangen gezeten in Maputo omdat zij Mugabe hadden willen wippen. Zij zouden zijn gemarteld tijdens hun gevangenschap. Van verschillende zijde is eerder al om uitstel van de stembusstrijd gevraagd omdat de hulptroepen van bisschop Muzorewa zich zouden bezondigen aan intimi datie van de bevolking. Guerrillaleiders Nkomo en Mugabe willen nu geen uitstel meer omdat zij een goed verkiezingsresultaat ver wachten. Op de Rhodesië-conferentie in Londen stelden Nkomo en Mugabe daarentegen herhaaldelijk dat de pe riode voor de verkiezingen en de voor bereidingstijd veel te kort was. Protest Een aantal Nederlandse organisaties, politieke partijen en vakbonden heeft de regering een brief gestuurd waarin zij stellen dat de Britten zich niet aan het in Londen gesloten ak koord houden. De ondertekenaars van de brief stellen dat alle troepen op hun bases moeten blijven en dat er geen buitenlandse militairen in Rho- desië aanwezig mogen zijn. Ook vin den zij dat het huidige bestuursappa raat de bevrijdingsbewegingen tegen werkt in de verkiezingscampagne. De brief vraagt aan de Nederlandse regering te protesteren bij de Britse regering tegen de wijze waarop de bestandsovereenkomst wordt uitge voerd. Verder vragen de organisaties Den Haag om financiële steun te ver lenen aan het programma van de VN- vluchtelingenorganisatie voor de spoedige terugkeer van vluchtelingen in Rhodesië. Een afschrift van de brief is afgeleverd bij de Britse am bassade. TEHERAN (AP. Reuter. AFP) Iraaris geestelijk leider ayatollah Khomeini heelt de nieuwe president Bani Sadr volledige steun toegzegd. De relatief gematigde Bani Sadr is met overgrote meerderheid (75,7 procent) gekozen tot presi dent van Iran. De Verenigde Staten hebben Bani Sadr alle steun toegezegd bij het op lossen van de gijzelingszaak. Bani Sadr had maandag verklaard dat hij wel een mogelijkheid voor een oplos sing zag. Washington heeft nu beslo ten om de economische sancties te gen Iran op te schorten. Dit gebaar kan volgens Washington de vrijlating van de gegijzelden vergemakke lijken. De woordvoerder van de Amerikaan se regering. Hodding Carter, noemde gisteren een democratisch stabiel en economisch voortvarend Iran de bes te verdediging tegen de uitbreidings drift van de Sowjet-Unie. De Ameri kaanse minister van buitenlandse za ken Cyrus Vance verklaarde gisteren dat de VS bereid zijn om samen met de Iraanse regering te werken aan een „oplossing voor de huidige crisis". De Iraanse Centrale Bank heeft daaren tegen gisteren besloten de Ameri kaanse banken geen toestemming meer te geven in Iran te opereren. De nieuwe Iraanse president Bani Sadr heeft gisteren het Amerikaanse aanbod van militaire en economische hulp tegen een eventuele Sowjet-drei- ging van de hand gewezen. De Ameri kanen hadden dit aanbod gedaan ln ruil voor de vrijlating van de vijftig gijzelaars ln de bezette Amerikaanse ambassade ln Teheran. Iran gaat maatregelen nemen tegen de inflatie. De produktie op industrie en landbouw zal sterk worden gesti muleerd door een aanzienlijke ver groting van de investeringen. Dit deelde gisteren de president van de Iraanse Centrale Bank All Reza No- bari mee. Hij noemde drie manieren om de grp- te inflatie te bestrijden Allereerst zoeken naar goedkope buitenlandse leveranciers, verder vergroting van de binnenlandse productie om de im port te verminderen en ten slotte ér voor waken dat de importeurs niet Ie grote winst maken De Iraanse regering heeft een comte benoemd die de prijzen onder contro le gaat houden De Inkomsten die Iran uit olie krijgt moeten zorgen voor vergroting van investeringen bx industrie- en landbouw. Gratis krediet De landbouw kan voortaan op gratis krediet rekenen om Iran op het ge bied van de voedselvoorziening onaf hankelijk te maken. De bankpresi- dent denkt dat Iran zes maanden nodig heeft om de economie weer op poten te krijgen. Wat betreft de betaling van olie zpi Nobari dat dit zal gebeuren met valu ta die Iran nodig heeft. Wanneer het land dollars nodig heeft dan „accep teren we dollars", aldus Nobari. De ollelnkomsten van Iran bedragen op het obenblik ongeveer 50 miljard gul den. De omvang van de produktie wordt bepaald in het kader van het totale economische plan voor ran, aldus Nobari. In Sanandaj, de hoofd stad van Koerdlstan, hebben onge veer 70.000 Koerden gedemonstreerd om de terugtrekking van de Islamiti sche nationale garde te vieren. De terugtrekking is het resultaat van een gesprek tussen de Koerdisch leiders en een delegatie van de regering ln Teheran. ken, Fueitas do Am ar al, voorkomen. Antunes die van eind 1975 tot eind 1976 minister van buitenlandse zaken was, noemde het optreden van Fuei tas do Amaral, met name ten aanzien van Pintasilgo, wraaklustig en kinderachtig. De conservatieve regering wil een ein de maken aan de niet-gebonden bui tenlandse politiek waar Pintasilgo en Antunes voorstanders van zijn. Presi dent Eanes geldt als de grote inspira tor van deze politiek. Portugal zou hiermee een belangrijke bemiddelen de rol kunnen spelen tussen de groot machten en de derde wereld. De nieu we regering wil echter een ondubbel zinnige keuze voor het vrije westen en lijkt met haar spectaculaire maatre gelen een confrontatie uit te willen lokken tussen haar parlementaire meerderheid en de president. Vervolg van pagina 1 De Pakistaanse houding zal vrijdag op de proef worden ge steld als de veiligheidsadviseur van de Amerikaanse president Carter, Brzezinski naar Islamabad komt om over samenwerking tegen de Sowje- tinterventle ir. Afghanistan te praten. In een resolutie over „buitenlandse militaire inmenging in de Hoorn van Afrika" veroordelen de islamitische ministers de bewapende agressie te gen Somalië en roepen zij op tot de terugtrekking van de Russische en andere communistische troepen uit het gebied. De ministers zeggen dat de Hoorn niet langer het toneel mag zijn voor het uitvechten van de con flicten van de grootmachten. Zij belo ven „de islamitische volkeren in de Hoorn van Afrika materieel en mo reel te sterken". Verbaasd Politieke waarnemers ln Islamabad toonden zich verbaasd over de ln felle bewoordingen geformuleerde veroor deling van het Russische beleid door de islamitische landen. Zij leken evenzeer verbaasd te zijn over het feit dat de Verenigde Staten niet ln soort gelijke termen werd behandeld. De islamitische landen lijken echter hun onafhankelijkheid van zowel de Sowjet-Unie als de Verenigde Staten te willen onderstrepen. Agha Shahl. die de driedaagse ministeriële confe rentie voorzat, omschreef de resolu ties aan het eind van de conferentie als een „demonstratie van de onaf hankelijkheid van de islamitische we reld ln het tijdperk van de overheer sing van de grootmachten", en als „een bewijs dat wij nooit de hegemO- nistlsche overheersing van het Oos ten of van het Westen zullen aan vaarden". In zijn samenvatting over de resulta ten van de conferentie zei de plaats vervangende secretaris-generaal, Ka- cim Zaherl dat „competitie tussen de grootmachten onrust in de wereld schept en een gevaar vormt voor de kleine en middelgrote landen". Met nadruk onderstreepte Agha Sha- hi dat „wij, moslems 900 miljoen mensen, niet de pionnen of wapenen van de grootmachten zullen worden". Deze angst voor het klem komen te zitten ln een confrontatie tussen de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie lijkt de oorzaak geweest te zijn van een forse ruzie tijdens de conferentie over de nu bijna drie maanden duren de bezetting van de Amerikaanse am bassade in Teheran. In een resolutie getiteld „extenfe druk tegen de islamitische republiek van Iran door de Verenigde Staten van Amerika" zeggen de islamitische landen te hopen op een vreedzame oplossing van de problemen tussen Teheran en Washington. Tegelijkertijd geven zij echter uit drukking aan hun felle oppositie te gen elke bedreiging of gebruik van geweld of soort intimidatie of inmen ging of opdringing van economise!* sancties tegen de islamitische repu bliek van Iran." Iraanse afgevaardigden bij de confe rentie geven toe dat hun ontwerpre solutie sterk is gewijzigd. Niettemin zei de plaatsvervangende Iraanse mi nister van buitenlandse zaken Kemal Kharazl, dat hij „tevreden" ls. h ai/L J. den Boef »G um Is Hing Foegoslavië zijn nationale onafhankelijkheid bewaren als president zien eenmaal is weggevallen als stabiliserende factor, dan ls het niet maan.ende dat afdoende politieke en militaire maatregelen worden seum ëien. Er zal vooral naar gestreefd moeten worden, de ernstige ot 17 iimische problemen van het land op te lossen, omdat zij de eenheid houdeiyaar kunnen brengen. Adrei i m De%icjent Tjto langzaam lijkt te herstel- eekt er voor Joegoslavië een periode aarin de bevolking gelegenheid heeft Op i qenken over de rol die zij kan Y* vom te voorkomen dat de economi- Ituatie in hun land nog verder ver ing: 20,ft Het is echter de vraag of de schok. 65+ reiernstlge ziekte van maarschalk Tito t begin van deze maand in het gehele rcustmweegbracht. lang genoeg zal nawer- erdag een blijvende bereidheid tot het Dperas^ van 0ffere te kunnen bewerkstel gen val entrali lljnlai 1 tot sschili ote probleem van Joegoslavië ls dat (1 minder exporteert dan het impor- als gevolg daarvan een groot tekort m deviezen, waarmee goederen uit ten moeten worden betaald. Het de afgelopen Jaren dan ook niet e. inL: jen, dat Joegoslavië zich meer en ig aangewezen op economische sa- klng met de 8owjet-Unie en andere •pese landen. Zo is het land al voor Ie deel van zijn oliebehoefte op de •Unie aangewezen, omdat het geen !n heeft om voldoende op de wereld kopen. In x. 54 febi net J Bart :ang sterke economische afhankelijkheid an»tSowjet-Unie. die onvermijdelijk is arette Toegoslavië zeif geen drastische ver- Theatfcgen worden doorgevoerd, kan op ln Dejur ernstige gevolgen hebben voor de i geop%e en zelfs de nationale onafhanke- :n op lijkheid van het land. Meer tegemoetko mendheid van de zijde van de EG-landen en de Verenigde Staten zal niet voldoende zijn om deze ongewenste ontwikkeling tegen te gaan. In Joegoslavië zelf zal men zich moe ten realiseren dat men daar niet op de oude voet kan voortgaan. Kwijnende export Het feit dat Joegoslavië niet over een ex port-industrie beschikt die op de wereld markt kan concurreren, moet voor een be langrijk deel worden toegeschreven aan het bestaan van de „socialistische marktecono mie" die op het systeem van arbeiders- zelfbestuur is gebaseerd. Dit systeem, dat bij westerse sociologen bewondering vond. maar ln Joegoslavië na dertig Jaar nog altijd een experimenteel karakter heeft hoe vreemd dat ook klinkt leidde er toe dat Joegoslavische bedrijven zich voorna melijk op de binnenlandse markt gingen richten en de export verwaarloosden. Het systeem, dat aanvankelijk met grote aarzeling door Tito was aanvaard, nadat de Sowjetleider Josef 8talin de economische steun aan Joegoslavië had ingetrokken, kreeg na verloop van tijd de functie om te bewijzen, dat het de bevolking meer con sumptiegoederen garandeerde dan het ge val was met de planeconomie van de Sow jet-Unie en de andere communistische sta ten. De zelfbesturende bedrijven ontdekten meer en meer dat de binnenlandse markt de beste mogelijkheid bood om aan de vraag van de burgers te voldoen en op een eenvou dige manier winst te maken. Deze vorm van gemakzucht leidde er toe dat produkten, die voor de Joegoslavische bedrijven niet aantrekkelijk waren, inge voerd moesten worden. Op die manier kreeg de opbouw van een sterke export-industrie geen behoorlijke kans. Men verdedigde deze houding rat een verwijzing naar de snelle groei van de beschikbare consump tiegoederen. In werkelijkheid zagen de be drijven er echter tegen op om voor de we reldmarkt te produceren, omdat de harde concurrentie verhoging van de produktlvi- telt noodzakelijk zou hebben gemaakt. Autonomie Het is nog steeds de vraag of de leiding het aandurft om onder de huidige omstandig-, heden drastische stappen te nemen om de Inkomensgroel te matigen en de produktie veel meer op export af te stemmen. Teke nend voor het ontbreken van bindende richtlijnen is de ontboezeming van een Joe goslavische economische expert: „Onze economische politiek is helemaal niet op een plan gebaseerd, ook niet op een systeem of op de toestand waarin we ons bevinden, zelfs niet op de positie, die Joegoslavië ln de wereld inneemt." Ingrijpen van de centrale overheid wordt niet alleen bemoeilijkt door het systeem van arbeiders-zelfbestuur, maar ook door de grote mate van autonomie die de zes republiekeinen en twee provincies hebben, ook op het gebied van Investeringen en het besteden van deviezen. De in Belgrado voorgeschreven stabilisatlepolitlek werd vorig Jaar eenvoudig genegeerd en één van de gevolgen was, dat de nationale schulden last onrustbarend steeg. En zo kampt Joegoslavië thans met een Inflatie van dik 20 procent, een handelsba lanstekort van zes miljard dollar, een beta lingsbalans-tekort van drie miljard dollar en een deviezenschuld van ongeveer dertien miljard dollar. Joegoslavische economen bepleiten al geruime tijd een snelle groei- politlek om te voorkomen dat zich op een ongewenst ogenblik enorme sociale span ningen ontladen in een land met al twaalf miljoen werklozen en nog veel versluierde werkloosheid op het platteland. Produktiviteit Het zal niet eenvoudig zijn voor deze werk lozen een arbeidsplaats te vinden, ook niet wanneer men er in slaagt om veel meer goederen voor de export te produceren. Eén van de vele schaduwzijden van het arbei ders-zelfbestuur is, dat de produktiviteit van de arbeiders erg laag is. Als Joegoslavië zich niet uit de markt wil prijzen, zoals thans het geval ls. dan zal eerst die produk tiviteit moeten worden opgevoerd. De werk lozen die veelal ongeschoold zijn, zullen ook dan nog moeten wachten Grote invloed kunnen de komende ontwik kelingen hebben op de verhouding tussen de verschillende republieken en provincies. De republieken Slovenië en Kroatië die samen meer dan 43 procent van het bruto nationale product bijeenbrengen (vla toe risme, export en geldzendingen van Joego- slaven die in het Westen werken) staan ieder Jaar met grote tegenzin vijf procent van hun bruto nationale produkt af ten gunste van een ontwikkellngspot voor het arme zuiden. Van dit geld werd echter tot dusver geen goed gebruik gemaakt. De onlustgevoelens hierover hebben in Kroatië al eerder tot een situatie geleid, die gevaar opleverde voor het voortbestaan van de Joegoslavische federatie. Tito kon toen zelf het onheil nog afwenden. Voor zijn opvolgers zou dat wel eens heel moeilijk, misschien zelfs onmogelijk kunnen worden. Het toerisme is een van Joegoslaviëes belangrijkste bronnen van inkomsten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7