unstig onthaal voor
roonrede van Carter
Dag uitstel Islam-top
sran stemt vandaag voor het eerst echt
sportwereld tegen
boycot van Moskou
'Wandeltocht naar
Cambodja ergerlijk'
Dienstplicht
ligt moeilijk
in Amerika
Moskou noemt toespraak demagogisch
J
Harrisburg was
'op een uur na'
aan smelten toe
IUDAG 25 JANUARI 1980
BUrTENLAND
TROUW/KWARTET
11 ai
beh
:haj
ems
igel
mt
WASHINGTON (AP. AFP) De
Amerikaanse president Carter
heeft In zijn State of the Union de
deur weer open gezet voor herin
voering van de nationale dienst
plicht. De president zal bij het
congres een wetsvoorstel indienen
dat voorziet in de registratie van
jongeren die mogelijk onder de
wapenen geroepen kunnen
worden.
De eerste reacties op Carters voor
stel waren niet onverdeeld posi
tief. John Anderson, een van de
republikeinse kandidaten voor
het presidentschap, meende dat
aide Invoering van een registratie
(Heen mobilisatie hooguit vijftien
dagen zou versnellen. Alan Cran-
ston, tweede man van de democra
ten in de Amerikaanse Senaat, zei
zijn oordeel erover nog te willen
voorbehouden. Van verschillende
zijden werd er ook op gewezen dat
de president ook zonder een wet
de registratie van mannen tussen
de achttien en zesentwintig wel
kan doorvoeren, maar dat de pre
sident er kennelijk op uit is de
verantwoordelijkheid op dit ge
bied te spreiden.
De dienstplicht werd in januari
1973 door president Nixon opgehe
ven en sedert die tijd bestaat het
Amerikaanse leger uitsluitend uit
vrijwilligers. Voor het eerst sedert
1973 is het Amerikaanse leger het
afgelopen Jaar er niet meer in ge
slaagd voldoende vrijwilligers aan
te werven. Men slaagde er in
338.000 Jonge mensen in dienst te
krijgen, nog altijd 93 procent van
de rechtstreekse behoefte.
Wel zou er een aanvullende wetge
ving nodig zijn als Carter ook de
mogelijkheid zou willen scheppen
van dienstplicht voor meisjes, een
mogelijkheid waarop hij in het
verleden wel eens gespeculeerd
schijnt te hebben.
is,
die
r. Si
nder
nai
g de
en
n en
1 voo
&SHINGTON (Reuter, AP, AFP) De „State of the Union", de jaarlijkse troonrede van de
nerikaartse president, is zowel binnen als bulten de Verenigde Staten overwegend positief
iudei tvangen. Sommige Amerikaanse politici meenden dat de president wel wat laat een harde
P'< uding tegenover de Sowjet-Unie heeft aangenomen. Geheel volgens de verwachtingen
fjjjj Itiseerde Moskou Carters toespraak.
van
di
dt
VP
*3-
>rt is
Amerikaanse president waar- vreemde mogendheid om de streek
luwde de Sowjet-Unie in zeer har- van de Perzische Golf onder controle
bewoordingen dat de Verenigde te krijgen zal beschouwd worden als
ten desnoods met militaire mid- een aanslag op de vitale belangen van
*en zullen ingrijpen als de Russen de Verenigde Staten. Er zal met alle
biden proberen hun Invloed ln het middelen teruggeslagen worden, ln-
,1 «.nr. ka dai*r(cav\a GaW a. r) a F U l_ mah.aU m A*J
Ljfels
het
iled van de Perzische Golf verder
te breiden. Zoals gisteren al in een
tl van onze edities gemeld, zei Car-
Drotf- -Laat onze positie volstrekt dui-
vree< Ijk zijn. Iedere poging van een
fland-
•belei
clusief militair geweld." Carter werd
tijdens zijn toespraak voor het Ame
rikaanse congres meer dan twintig
maal door applaus onderbroken.
Met name Carters partijgenoten rea-
Meh* H JT 1
INDEN, WASHINGTON (Reuter, AP, AFP) De leiders
de internationale sportfederaties zijn tegen een boycot
de Olympische Spelen in Moskou. De organisaties stellen
op achter het Internationaal Olympisch Comité (IOC) dat
„enstander is van Spelen in een ander land dan de Sowjet-
t Of
«■vod Olympische beweging bestaat uit
e onderdelen, het IOC, dat bestaat
89 leden, de nationale Olympische
iltees en de 26 internationale fe
ttles, waarvan vijf zich alleen met
itersport bezighouden. De federa-
rvo hebben grote macht ln de inter-
lonale sportwereld en hun toe-
rüng ls vereist voor alle grote
tatlonale sportbijeenkomsten.
ïrnatieve Spelen, zoals de Ameri-
nse president Carter die wil, kun-
1h niet worden gehouden zonder de
^dkeuring van deze federaties.
Nederlandse president van de In-
natlonale Atletiekfederatie (IAAF)
Paulen, verklaarde dat het van de
>n veeindelljke beslissing van het IOC
a, afhangen of de Spelen in Moskou
ieenu)rgaan had ernstige bezwaren
?n n|en de oproep tot een boycot van
rter en de Britse premier Thatcher.
proberen ons te vertellen wat we
De teten doen. Daar houd ik niet van,"
dajus PBulen.
bij ót
^«Ingres
ibbeUjt Amerikaanse Congres heeft op
Iphen^oek van president Carter gisteren
le raiFen resolutie goedgekeurd die het
worcHemationaal Olympisch Comité
de^t om "itstel of verplaatsing van
-Bed 1
de Spelen. Als dat niet gebeurt dan
heeft het Congres een tweede resolu
tie achter de hand die vraagt ora
boycot van de Spelen in Moskou deze
zomer. De Senaat zal over deze kwes
tie naar verwacht volgende week
stemmen.
De Russische commentator van No-
vostl, Beglow, schreef gisteren in het
Britse dagblad The Times dat presi
dent Carter mensenrechten schendt
door een boycot van de Spelen te
willen. Beglow vindt dat Carter dui
zenden Jonge atleten het recht ont
neemt om aan de Spelen mee te doen.
Hij noemde de boycot bovendien „po
litieke chantage" en een actie van
Carter om meer populariteit te krij
gen bij de Amerikaanse verkiezingen.
China wacht af
China is bereid de oproep van presi
dent Carter om de Spelen te boycot
ten op te volgen, maar wil eerst een
formele uitspraak daarover pas later
doen. China kijkt eerst wat andere
landen doen en gaat dan pas tot een
officiële boycot over, zo verklaarde
gisteren de vice-president van het
Chinese Olympische Comité. Hij zei
dat de Sowjet-Unie met zijn actie in
Afghanistan had gehandeld tegen de
Olympische Geest.
geerden overwegend positief op zijn
geharnaste toespraak. Van republi
keinse zijde werd wat meer kritiek
vernomen. John Connally, een van de
Republikeinse kandidaten voor het
presidentschap, meende dat Carter te
weinig ln detail was getreden over de
manier waarop de Verenigde Staten
zullen reageren op de Russische drei
ging. Van democratische zijde werd
daar tegenin gebracht dat de presi
dent de noodzakelijke manoeuvreer
ruimte wil houden.
Carters aankondiging dat hij iedere
aanslag op het gebied van de Perzi
sche Golf beschouwt als een aanslag
op de belangen van de Verenigde
Staten past geheel ln de naoorlogse
traditie van de Amerikaanse buiten
landse politiek. De Amerikaanse pre
sident Truman trok in 1947 Grieken
land, Turkije en Italië op een soortge
lijke manier binnen de Amerikaanse
bescherming. Tien Jaar later vroeg
president Eisenhower het congres om
toestemming de Amerikaanse mili
taire macht te mogen gebruiken om
het Midden-Oosten tegen de opruk
kende Russen te mogen beschermen.
In 1958 landden Amerikaanse mari
niers in Libanon. De Truman en El
senhower doctrines werden gevolgd
door de Nixon-doctrine die erop neer
kwam dat landen ln Zuid-Azlë net
zoveel wapens konden krijgen als ze
nodig hadden om zichzelf te verdedi
gen tegen invloed van buitenaf. Di
recte Amerikaanse Inmenging was na
de oorlog ln Vietnam een weinig aan
trekkelijke gedachte ln de Verenigde
Staten.
Het Russische persbureau Tass
noemde Carters bewering dat de Per
zische Golf behoort tot de vitale be
langen van de Verenigde Staten een
valse stelling en een absurditeit. Het
persbureau ontkende dat er op eni
gerlei wijze sprake was van bedrei
ging van de oliegebieden in het Mid
den-Oosten. De enige buitenlandse
mogendheid in het gebied van de
Perzische Golf zijn de Verenigde Sta
ten zelf, aldus Tass, dat de rede van
Carter demagogisch noemde met de
bedoeling de aandacht af te lelden
van de werkelijke bedoelingen van
Amerika in het Midden-Oosten. Het
is een herleving van Theodore Roose-
velts kannoneerbootdiplomatle, het
terugverlangen naar een wereld die
wordt beheerst door Amerikaanse
sheriffs, zo hekelde Tass.
Afghaanse modjaheddien, islamitische opstandelingen, in de provincie Paktia, grenzend aan Pakistan,
zetten de strijd tegen de Russen voort. Ze proberen nieuwe mensen aan te werven voor hun strijd. De
meeste opstandelingen zijn uitgerust met zeer oud wapentuig.
ISLAMABAD (Reuter, AFP) De islamitische topconferentie over de Russische Inval ln
Afghanistan zal waarschijnlijk een dag worden uitgesteld. Dit gebeurt op verzoek van Iran,
omdat het begin van de conferentie anders zou samenvallen met het aangaan van diplomatie
ke betrekkingen tussen Israël en Egypte.
De Iraanse zaakgelastigde ln islama-
bad diende gisteren daartoe een for
meel verzoek in bij de secretaris-ge
neraal van de conferentie, Habib
Chatti. In ieder geval zullen 35 van de
42 Islamitische landen aan de confe
rentie, die aanvankelijk morgen al
zou beginnen, meedoen.
De verwachting is dat er moeilijkhe
den zullen ontstaan over de toelating
van een eventuele vertegenwoordiger
van het nieuwe regime in Afghanis
tan. Een groot deel van de deelne
mende landen zou de Russische stro
mannen uit Kaboel niet willen toela
ten tot de conferentie. Een dag uitstel
van de conferentie zou overigens be
tekenen dat ook landen als Libië en
Syrië, alsmede de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie (PLO) alsnog kun
nen deelnemen. Ook zij lieten weten
niet mee te kunnen doen omdat het
begin van de conferentie samenviel
met de normalisering van de betrek
kingen tussen Israël en Egypte. Of de
betrokkenen nu ook daadwerkelijk
zullen deelnemen is nog een onbeant
woorde vraag.
Gromiko
Inmiddels duurt de stroom van Inter
nationale reacties op de Russische
Inval ln Afghanistan voort. Opval
lend was de houding die India giste
ren aannam, een opstelling die mede
een reactie was op Carters State of
the Union. Het Indiase ministerie van
buitenlandse zaken liet weten dat de
problemen van de regio aan de lan
den die daar liggen moeten worden
overgelaten. New Delhi maakte be
kend dat het initiatieven ontplooit
om de spanningen in het gebied en de
rivaliteit tussen de grote mogendhe
den te verminderen. Op 12 februari
zal de Russische minister van buiten
landse zaken Gromiko een bezoek
aan India brengen. De Indiase minis
ter van buitenlandse zaken onder
streepte gisteren dat zijn land altijd
goede betrekkingen heeft onderhou
den met Afghanistan.
De Britse minister van buitenlandse
zaken, Lord Carrington, heeft giste
ren ln het Britse Hogerhuis een bui
tengewoon felle aanval gedaan op het
Russische optreden in Afghanistan.
Onder de maatregelen die Groot-
Brittannië neemt vallen uitbreiding
van de Russische uitzendingen van
de BBC, stopzetting van voorkeurs
kredieten voor Britse exporten naar
de Sowjet-Unie, annulering van mi
nisteriële en militaire bezoeken, het
sturen van een Britse kruiser en drie
fregatten naar het oostelijk gebied
van de Middellandse Zee en het be
kend worden van een tot dusver ge-
helm plan voor de ontwikkeling van
een nieuw programma voor kernra
ketten, nhoudend een verbetering
van het geleidingssysteem van de Po-
laris-raket.
De indruk bestaat dat het regime van
Babrak Karmal in Afghanistan op
aandringen van de Russen 't heel
rustig aandoet. De taal die de nieuwe
president uitslaat is tot dusven-e ui
terst gematigd. Ook met de groot
scheepse zuiveringen die werden ge
vreesd, schijnt het nogal mee te val
len, melden westerse diplomaten ln
Kaboel.
BANOKOK (AFP. UPI, DPA)
Internationale hulporganisaties
ergeren zich over het plan van
„bekende mensen" om een tocht
met 20 vrachtauto's met voedsel
en medicijnen vanuit Thailand
naar Cambodja te maken. Onge
veer 200 persoonlijkheden uit de
politiek, kunst- en filmwereld zou
den op 5 februari een „Mars voor
overleving" houden. De Ameri
kaanse zangeres Joan Baez, de
Zweedse actrice Liv Ullman. Cor-
retta King, (de weduwe van domi
nee Martin Luther King) en de
Russische dissident Alexander
Oinzburg zouden meelopen.
Functionarissen van het Interna
tionale Rode Kruis, het Unicef en
particuliere hulporganisaties noe
men de actie een „circusvoorstel
ling" en „buitengewoon ergerlijk".
ZIJ vrezen dat de wandeltocht de
stilzwijgend gemaakte afspraken
met Vietnam en de regering van
Heng 8amrln in Pnom Penh over
de hulpverlening in gevaar zal
brengen. „De Vletnamezen knij
pen op het ogenblik een oogje toe"
en ..hongerende en zieke Cambod-
Janen kunnen aan voedsel en me
dicijnen komen." aldus de organi
saties.
Pnom Penh heeft de „mars voor
overleving" al een „laaghartige ac
tie" genoemd „die de publieke opi
nie tegen Cambodja moet op
ruien".
WASHINGTON (AP. AFP) Het on
geluk met de Amerikaanse kerncen
trale bij Harrisburg bereikte vorig
Jaar „op dertig tot zestig minuten na"
het rampstadium waarin de brand
stofstaven massaal zouden zijn ge
smolten. Tot deze conclusie komt een
speciale onderzoekcommissie die was
ingesteld door de ook zelf zwaar be
kritiseerde commissie voor toezicht
op nucleaire installaties (NRC).
Een nieuwe bijzonderheid uit het
NRC-rapport ls dat het een technisch
adviseur van de leverancier van de
centrale was die, thuis opgebeld, het
bedieningspersoneel attent maakte
op de klep waarmee zij het koelwater-
lek konden bedwingen dat het onge
luk inleidde. Er spoot toen al twee
uur lang koelwater het reactorge
bouw in, en het had geen uur meer
moeten duren of de brandstof was
gaan smelten.
Volgens de commissie zou het reac
torgebouw waarschijnlijk maar
niet zeker de gloeiende radioactie
ve massa dan hebben tegengehou
den. Het „Chlna-syndroom", waarbij
de brandstof zich de ondergrond in
smelt, zou dan niet zijn opgetreden.
Volgens een andere studie zou het
doorsmelten van de laatste betonom-
hulling minstens vele tientallen (en
misschien honderden) uren duren.
Maar ln ieder geval zou het smelten
van de brandstof „uit voorzorg de
evacuatie van duizenden mensen uit
de omgeving nodig hebben ge
maakt". aldus het NRC rapport. Staf
functionarissen van de NRC ver
klaarden onlangs overigens dat zij
onder soortgelijke omstandigheden
als bij Harrisburg opnieuw tot evacu
aties zouden adviseren een advies
dat destijds door de gouverneur van
Pennsylvania maar zeer gedeeltelijk
werd opgevolgd. Het nu verschenen
rapport komt tot de aanbeveling,
kerncentrales voortaan op minstens
zestien kilometer van bevolkingscen
tra te bouwen.
Geërfde bloedarmoede
beter te behandelen
WASHINGTON (AFP) Artsen van
het Amerikaanse Nationaal Instituut
voor hart-, long- en bloedziekten heb
ben een verbeterde behandelingsme
thode ontwikkeld voor patiënten met
aangeboren bloedarmoede. Deze pa
tiënten moeten nu om de zes zeven
weken een bloedtransfusie krijgen
om de hoeveelheid rode bloedli
chaampjes aan te vullen die zij zelf
gebrekkig vormen.
De rode bloedlichaampjes, die voor
het transport van zuurstof zorgen,
hebben een beperkte levensduur. De
Amerikanen zijn er nu in geslaagd,
uit het donorbloed in een centrifuge
speciaal de Jonge generatie rode
bloedlichaampjes te verzamelen, die
dus nog een grote levensduur voor de
boeg heeft.
Daardoor worden de bloedtransfusies
voor de patiënten efficiënter en kan
de tijdruimte tussen twee transfusies
worden vergroot. Dat is medisch van
belang, aldus dr. Arthur Nlenhuis na
mens het Amerikaanse team. omdat
het telkens weer toedienen van nieu
we bloedlichaampjes tot ernstige pro
blemen leidt. Een van de afbraakpro-
dukten, ijzer, wordt namelijk onvol
doende door het lichaam uitgeschei
den. Het stapelt zich op in organen
als hart, lever en nieren, en bescha
digt die.
Aangeboren bloedarmoede ls een er
felijke ziekte die zelden voorkomt, in
Amerika en ln het Middellandse-Zee-
gebied wat meer dan in West-Europa,
waar het aantal patiënten echter
door immigratie een stijgende ten
dens vertoont.
bevolking van Iran gaat vandaag voor de derde keer sedert de
enjpC
iprak
«rkg
lllng
een I
iding or Herman Amelink
onge*-
ipenb
^niichtsovername door ayatollah Khomeini naar de stembus. Maar het is
jerken eerste keer dat de uitslag niet van tevoren bekend is. Eerder hadden
f" kiezers de keus tussen de met veel politiek geweld verdreven
dat j^narchie en de kersverse islamitische republiek, vervolgens konden ze
teiis. of nee zeggen tegen de nieuwe grondwet. Nu kunnen ze een echte keus
en: wie wordt de president van Iran?
president zich ontwikkelt tot de centrale
figuur in het politieke systeem van het land.
Bovendien ls het nog maar de vraag of een
opvolger van Khomeini over evenveel gezag
zou beschikken.
Tot vorige week dinsdag leek al bij voor
baat vast te staan wie president zou wor
den. De belangrijkste kandidaat met de
steun van de Islamitische Republikeinse
Partij, de partij van de aanhangers van
ayatollah Khomeini, was professor Jalaled-
din Farsi. Hij werd beschouwd, als een zeer
trouwe volgeling van Khomeini die waar
schijnlijk geheel door de ayatollah over
vleugeld zou worden.
Zijn staat van dienst was ln het perspectief
van de revolutie niet onverdienstelijk. Op
geleid aan de islamitische theologische fa
culteit. schreef hij talrijke werken over isla
mitisch internationaal recht. Farsi sloot
zich aan bij de islamitische fractie van het
ln 1951 door Mossadeq opgerichte Nationa
le Front, dat zich verzette tegen de sjah, en
voegde zich ln 1961 bij de aanhang van
Mechdi Bazargan. Hij werkte nauw samen
met het Palestijnse verzet ln Libanon.
Zijn papieren stonden dan ook heel goed
totdat vorige week dinsdag bekend werd
dat Farsi eigenlijk geen volbloed Iraniër
was. Zijn moeder is namelijk afkomstig uit
de Perzische sprekende provincie Herat ln
Afghanistan en daarmee voldeed Farsi niet
volledig aan de eisen die voor het president
schap gesteld worden.
Ier dan honderd Iraniërs stelden zich de
jelopen tijd kandidaat voor het presi-
Htschap. Onder hen bevond zich een
tkloze die best president wilde worden
Eat hij anders toch niets te doen had.
ind die er eerlijk voor uitkwam dat hij
slagg^Btrekt niets van de nieuwe grondwet wist
l-Jarig1sJaban Tavoessi. een amateur-hypnoti-
RotUfri die bJs president zou willen proberen
hele land lekker te laten slapen. Na het
itrijken van de termijn van de kandi-
tltstelling schrapte ayatollah Khomeini
flink aantal namen, zodat er zesenzestig
ndidaten overbleven Van deze zesenzes-
lehalvl werden er uiteindelijk maar acht ln de
egenheid gesteld om via radio en televi-
campagne te voeren.
Ghotbzadeh
Bani Sadr
k ven
i>£3hdergeschikt
positie van de nieuwe president ls vol
de islamitische grondwet onderge-
t aan die van de hoogste religieuze
Ier ln het land. tot op heden nog steeds
itoliah Khomeini. De president heeft de
jegdheid een premier te benoemen, ver
ten en internationale overeenkomsten
idertekenen en wetsvoorstellen terug te
Ijzen naar het kabinet. Maar de presi-
kan leder moment ontslagen worden
>r de ayatollah.
positie van de president zou echter aan-
alijk sterker kunnen worden na de dood
Khomeini. Het feit dat de geestelijk
Ier nu met hartklachten ls opgenomen ln
i ziekenhuis in Teheran heeft opnieuw
deltjk gemaakt hoe snel de machtsver-
idingen kunnen veranderen. Zeker wan-
de sjlltische geestelijkheid er enige tijd
er zou doen een opvolger voor Khomeini
te wQzen, is de kans groot dat een
Helft
De strijd om het presidentschap ls nu dan
ook eigenlijk helemaal (pen. De kans dat
geen van de kandidaten de helft plus één
van de stemmen haalt, ls groot. Dat bete
kent dat er dan op 8 februari een tweede
ronde komt tussen de twee hoogst jeklas-
seerden van de eerste ronde.
De bekendste kandidaat ls op dit ogenblik
wel minister van economische zaken Ab-
doelhassan Bani Sadr, die tot voor enkele
weken ook minister van buitenlandse zaken
was. Hij voert het meest nadrukkelijk cam
pagne, op een manier zoals we die ln het
Westen kennen. Teheran hangt vol affiches
waarop zijn gezicht prijkt. Over zijn trouw
aan de islam behoeven geen twijfels te
bestaan. Hij ls de zoon van ayatollah Nas-
roliah en heeft zich de islamitische beginse
len grondig eigen gemaakt. Bovendien
heeft hij de reputatie een briljant econoom
te zijn, wat hij mede dankt aan zijn oplei
ding in Parijs.
Ban! 8adr ls zeer anti-Amerikaans, wat ook
een voorwaarde is voor verkiezing. Reeds
op twintigjarige leeftijd publiceerde hij in
Iraanse tijdschriften over islamitische eco
nomie, en zijn campagne is dan ook gericht
op plannen die de economie van Iran nieuw
leven moeten inblazen. De minister zegt een
systeem te hebben ontworpen dat alle sec
toren van het economisch leven in overeen
Madani
stemming moet brengen met de beginselen
van de Koran.
Ook hij sloot zich aan bij het tegen de sjah
gerichte Nationale Front van Mossadeq en
werd ln 1963 genoodzaakt uit te wijken naar
Frankrijk door de grootscheepse 'onder
drukking ln Iran. Hij keerde pas vorig jaar
in gezelschap van ayatollah Khomeini naar
Teheran terug. De 39-jarige Bani Sadr zou
kunnen rekenen op steun bij alle lagen van
de Iraanse bevolking.
Arrogant
De tweede minister die aan de verkiezings
strijd meedoet is de huidige minister van
buitenlandse zaken. Sadegh Ghotbzadeh.
Hij ls vooral bekend geworden door zijn
verzet tegen de sjah toen hij ln de Verenigde
Staten studeerde. Vanaf het begin stelds hij
zich op het standpunt dat godsdienst alles
met het politieke leven te maken heeft.
Medestudenten beschreven hem als uiter-
mats politiek bewust en zeer arrogant.
Hij haalde zich ln 1960 de woede op de hals
van de ln dat Jaar benoemde Iraanse am
bassadeur ln de Verenigde Staten. Ardesjlr
Zahedl, door tijdens een openbare bijeen
komst in aanwezigheid van een groot aantal
studenten en Iraanse autoriteiten openlijk
steun te betuigen aan de verdreven premier
Mossadeq. Dit optreden maakte Ghotbza
deh tot een held onder het merendeel van
de Iraanse studenten.
Een en ander leidde in 1963 tot zijn uitwij
zing uit de Verenigde Staten, omdat de
Iraanse autoriteiten niet bereid waren „die
communist" daar te laten studeren. Deson
danks slaagde hij er op basis van tijdelijke
visa ln zijn studie aan de Georgetown Uni
versity voort te zetten. Ghotbzadeh zou
overigens aanzienlijk minder kans maken
op het presidentschap dan Bani Sadr, on
danks zijn onverzoenlljkec opstelling tegen
over de Verenigde Staten.
Oost noch West
Een meer gematigde kandidaat ls schout
bij-nacht Achmed Madani, tot voor kort
gouverneur van de provincie Khoezestan,
waar een grote Arabische minderheid
woont, en opperbevelhebber van de Iraanse
vloot. De populariteit van Madani dateert
1968 toen hij het bestond generaal Khatem,
de opperbevelhebber van de keizerlijke le
gers. niet te groeten uit onvrede over de
onderdrukking van politieke tegenstanders
door de sjah. Madani genoot ondanks zijn
carrière ln de strijdkrachten van de sjah
toch wel het vertrouwen van Khomeini,
omdat hij ervoor zorgde dat de scholing ln
de Islamitische leer onderdeel vormde van
de militaire opleiding. Hoewel Madani cam
pagne voerde onder de leus: „Noch het
Westen, noch het Costen, maar Iran", wordt
hij beschouwd als een gematigde vertegen
woordiger van de middenklasse, op wie ook
de niet-rellgieus ingestelde Iraniërs wel zul
len willen stemmen. Van extreem linkse
zijde en door rechtzinnige islamieten is hij
er de afgelopen Ujd regelmatig van beschul
digd contacten te onderhouden met contra
revolutionaire elementen, zonder dat dit
zijn positie tot dusver blijvend beschadigd
heeft.
Een belangrijke kanshebber is ook de mi
nister voor het hoger onderwijs en woord
voerder van de revolutionaire raad. dr. Has
san Habibl. Vooral de gedwongen intrek
king van de kandidatuur van Farsi heeft
zijn kansen doen stijgen. De islamitische
revolutionaire partij heeft hem weliswaar
niet tot haar officiële kandidaat verklaard,
maar hij geniet wel brede steun van de
geestelijkheid. Bovendien zou hij kqnncn
rekenen op de stemmen van de communis
tische Toedeh-partij, die zelf geen kandi
daat mocht stellen wegens haar atheïsti
sche beginselen, maar die steeds voor een
politieke lijn kiest die zo dicht mogelijk ligt
bij die van ayatollah Khomeini.
Geen voorkeur
Andere namen die genoemd moeten worden
zijn die van Kazem Sali, die als vertegen
woordiger van de radicale islamieten wordt
beschouwd en die aftrad als minister van
nationale gezondheid toen hij er niet ln
slaagde zijn plannen erdoor te krijgen; Sa
degh Tabatabai. schoonzoon van Khomeini
en ex-woordvoerder van de regering; Darius
Forouhar, een rechtse nationalist, ex minis
ter en ex-gevangene van het regime van de
verdreven sjah en Hassan Ayat. lid van het
centraal comité van de Islamitische Repu
blikeinse Partij.
De uitslag van de verkiezing is niet te
voorspellen, aangezien Khomeini geen
voorluïur heeft uitgesproken en er boven
dien geen opiniepeilingen zijn gehouden.
Bovendien is de vraag wat de gevolgen zijn
van het feit dat de kiezers zelf de naam van
hun kandidaat op het stembiljet moeten
schrijven, te meer daar de helft van de
kiezers niet kan schrijven. In dat geval mag
een kiezer geholpen worden en hoe partijdig
zijn die helpers?
Het opkomstpercentage kan een belangrij
ke aanwijzing bieden voor de verdeeldheid
In het land. Zeker ln de naar zelfstandigheid
strevende regio's Koerdistan. Arabistan.
Azerbeidjan en Baloechistan zullen velen
thuis blijven, omdat ze vinden dat ze geen
keus hebben. Bovendien is enigszins ondui
delijk of er wel overal gelegenheid zal zijn
om een stem uit te brengen.
De verwachting is dat de uitslag van de
verkiezingen wel enige tijd op zich zal laten
wachten. De methode van het zelf opschrij
ven van de naam van dc kandidaat zal van
het tellen een zeer tijdrovende bezigheid
maken.
