haban verlaat Moskou
la arrestatie Sacharow
Diplomaten naar India,
Pakistan en Roemenië
Sacharow het geweten van de Sowjet-Unie
►ritten laten Mugabe
liet in Rhodesië toe
China wil ook
boycot spelen
Tito mag al
weer zitten
Ejnzwestia noemt natuurkundige 'verrader'
B sjaad wil Franse
pen kwijt
AToe|
Naar
Wenen
Amerika ook militair actiever
Komeet te zien
Oplossing van
gijzelingszaak
iets dichterbij
Martens' ploeg
weer compleet
INDERDAG 24 JANUARI 1980
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
en d<
inge
aleei
?igin|
5 DSKOU, PARIJS (Reuter, AP, AFPl De voorzitter van het Franse parlement Jacques
is laban-Delmas heeft gisteren zijn bezoek aan de Sowjet Unie afgebroken in verband met de
<je rii nhouding van de bekendste dissident van de Sowjet Unie Andrej Sacharow. Het officiële
ssische dagblad Izwestia heeft verklaard dat Sacharow naar de stad Gorki is verbannden
idat hij staatsgeheimen heeft doorgegeven aan westerse diplomaten.
foorki
in si
:htin|
iet r
in aban Delmas zou tien dagen in de
arjet Unie hebben doorgebracht
ar zei gistermorgen uit protest te
ng ov vertrekken zodra hij en zijn
■meei elschap plaatsen konden bemach-
ntieeien ln een vliegtuig naar het wes-
kheic i Chaban Delmas verklaard tij-
i zijn bezoek niet te kunnen zwij-
over de affaire-Sacharow. Maar
dat hij als gast van de Russiche
Iers zich niet kon inlaten met de
nenlandse aangelegenheden ver
is hij het bezoek aan de Sowjet
lie af te breken.
•actie
;r(^jitisch
en-L« e Franse regering heeft de aan-
i verU ding van Sacharow gisteren be-
sweg iseerd. Dat was ongebruik snel
i Voo r Franse begrippen. De regering
Joorb »arijs wachtte bij voorbeeld bijna
a aan e weken voor zij reageerde op de
lgemt sische inval in Afghanistan. De
ie gei^sische onderminister voor buiten
en dense zaken Georgy Kornjenko zal
•cheic daag de Franse leider informeren
van 1 r het waarom van de inval. Bij zijn
wegeficomtst gisteravond in Parijs zei
Jioefijonderminister overigens dat Sa-
irow helemaal niet aangehouden
.ferbannen was. Toen men hem om
if, toelichting vroeg herhaalde hij
Vgrjhts die woorden.
Franse regering noemde in haar
•rdeling van de aanhouding van
arow de natuurkundige een
ig vechter voor de rechten van
lensen de beginselen van de Hel-
- akkoorden. Een woordvoerder
de Franse communisten, die de
;te tijd de banden met de Sowjets
hebben aangehaald keurde de
louding af.
irrader
restia, het officiële dagblad van de
'JAMENA (AFP) Tsjaad wil dat
Franse troepen zo snel mogelijk
:ra het land vertrekken.
Tuiji regering van Tsjaad heeft presi-
t heekt Goukouni Weddey vrij maan-
jorlijnt gegeven met Frankrijk te onder
in Aridelen over het vertrek van de
•pige tpen. Volgens het akkoord dat in
5uid, iustus tussen de strijdende partij-
d valn Tsjaad werd bereikt vormen de
van d(nse troepen een hinderpaal op
naar totale verzoening.
WA»
Russische communisten heeft gezegd
dat Sacharow een verrader is en hem
ervan beschuldigd dat hij op bijeen
komsten op de Amerikaanse ambas
sade in Moskou staatsgeheimen aan
diplomaten heeft doorgegeven. „Een
verrader is Juist een verrader omdat
hij zichzelf verkoopt" aldus het blad
dat er aan toevoegde „De Nobelprijs
werd hem in 1975 niet toegekend we
gens wetenschappelijke ontdekkin
gen maar om de „ontdekking" in het
Westen dat hij fel tegen de Sowjet
Unie is."
Bovendien heeft Sacharow volgens
Izwestia een week geleden de Sowjet
Unie belasterd. Men doelt hiermee
kennelijk op een vraaggesprek met
de Amerikaanse omroepmaatschap-
pij ABC waarin hij een boycot van de
Olympische Spelen bepleitte. Vol
gens het blad heeft de natuurkundige
„een beroep gedaan opd e imperialis
tische landen de druk op militair,
economisch en politiek terrein te ver
stevigen." HIJ zou volgens Izwestia
niet alleen de grenzen van de wet
hebben verschreden maar ook alles
hebben vernietigd wat het vaderland,
het volk hem heeft gegeven. „Er zijn
grenzen voor overreding en waar
schuwingen."
Geschokt
In verscheidene landen is bijzonder
fel gereageerd op Sacharows aanhou
ding. West-Duitsland zei diep ge
schokt te zijn en drong er bij de
Sowjets op aan de beslissingen terug
te draaien. De christendemocratische
oppositie zei dat de Russen weer eens
hun ware gezicht hebben getoond. In
Italië heeft de president per telegram
geprotesteerd. Premier Begin *an Is
raël prees de natuurkundige in het
parlement en eiste zijn vrijlating.
De Amerikaanse senator Henry Jack
son een belangrijke criticus van
het Sowjetbewind wil dat Amerika
Russische diplomaten het doen en
laten moet gaan belemmeren totdat
Amerikaanse diplomaten de stad
Gorki waarheen Sacharow is ver
bannen en die gesloten is voor buiten
landers binnen mogen. Afkeuring
kwam onder meer ook uit België,
Groot-Brittannië, Oostenrijk en van
de kant van het Europese Parlement
en de assemblee van de Raad van
Europa. Paus Johannes Paulus II
sprak op zijn algemene audiëntie van
schending van de mensenrechten,
zonder overigens de Sowjet Unie met
name te noemen.
nan v(|
tlngsi
dat
mot
lotie 1
nnen
de v
tmstei
^^CerU-ÏSBURY (AP, Reuter, AFP) Robert Mugabe, één van
leiders van het Patriottisch Front heeft van Groot-Brittan-
t nog geen toestemming gekregen terug te keren naar
*|^Uodesië.
jr^fajdanks ontkenningen van de kant
ïingerr d® Britse gouverneur Lord Soa-
n® s wordt het uitblijven van die toe-
aanig.inming in verband gebracht met
an zeiweigering van Mugabe 71 in Mo-
i tot hpkiQue 6evanSen gehouden tegen-
n varf*ders Iaten- De vrijlating
e SDotf overeengekomen tijdens de Rho-
lezighi1®®011*®1^111'® van eind vorig jaar
>r het r°nden.
Dmen fnenteel onderhandelen Britse
,n bes{ctionarissen de Mozambikaan-
Idus ijioofdstad Maputo met zowel func-
aarissen van de regering als van
gabes ZANU-vleugel van het Pa-
de r#tlsch Front over de gedetlneer-
Tuijri- De 71 ziJn aangehouden in ver
van id met drie mislukte pogingen
an vps I974 om de Frontleider uit de
te ruimen.
Front vast. Zij zijn destijds door de
blanke premier Ian Smith om veilig
heidsredenen aangehouden. Soames
onderzoekt of de gevangenhouding
nog noodzakelijk is.
Een woordvoerder van het Front
heeft in de Tanzaniaanse hoofdstad
Dar es Salaam gezegd dat er nog
steeds tenminste drieduizend Zuid-
afrikaanse soldaten in Rhodesië
rondlopen. Een aantal van hen zou
aan de grens met Zambia. Mozambi
que en Botswana gelegerd zijn.
Van een medewerker
AMSTERDAM De natuur
kundige Andrej Twerdochle-
bow, een naaste medewerker
van Andrej Sacharow, wordt
vandaag in Wenen verwacht.
Twerdochlebow heeft al enige
tijd geleden van de Russische
autoriteiten toestemming ge
kregen naar het Westen te
gaan.
De 39-jarige Twerdochlebow
werd in april 1975 aangehou
den en tot vijf jaar gevange
nisstraf veroordeeld wegen
anti-Sowjet propaganda en
agitatie. De natuurkundige
staat bekend als een van de
prominentste verdedigers van
de mensenrechten in de Sow
jet Unie. Hij richtte in 1970
samen met Sacharow het co
mité voor de mensenrechten
op. Twerdochlebow was secre
taris van de eerste afdeling
van Amnesty International in
de Sowjet Unie. Hij is een zeer
religieus man die zich sterk
heeft ingezet voor het lot van
de Oekraïnse katholieken en
baptisten.
De natuurkundige studeerde
aan de-universiteit van Mos
kou en het instituut voor ker
nonderzoek. Hij was uitgever
van verscheidene vaktijd
schriften en publiceerde zelf
ook veel. In februari 1972 werd
hij door de autoriteiten ont
slagen.
De Franse parlementsvoorzitter Jacques Chaban Delmas (links) nog voor zijn vertrek uit Moskou
tijdens een onderhoud met de Russische president Leonid Breznjew.
WASHINGTON (AP, AFP, Reuter) De Verenigde Staten ondernemen de komende dagen en
weken een hele reeks van diplomatieke en militaire activiteiten om de gevolgen van de
Russische inval in Afghanistan binnen de perken te houden. Bij de diverse besprekingen komt
ook een mogelijke boycot van de Olympische Spelen in Moskou ter sprake.
"uer verantwoordelijkheid van gou-
neur Soames zitten in Salisbury
t 17 leden van het Patriottisch
Onbekenden hebben in Salisbury een
parlementskandidaat van de partij
van dominee Sithole doodgeschoten.
Oliver Saunyama werd met automa
tische wapens gedood toen hij met
zijn auto wegreed bij zijn woning in
een van de buitenwijken van de Rho-
desische hoofdstad. De politie heeft
nog geen vermoeden over het motief.
LONDEN (Reuter, AP, AFP) China
overweegt de Olympische Spelen in
Moskou te boycotten. Peking heeft
sinds het uitroepen van de volksrepu
bliek niet aan de spelen kunnen mee
doen omdat het niet door het IOC
werd aanvaard. „Moskou" zou de eer
ste keer worden dat de Chinezen zich
op zo brede schaal met de anderen
kunnen meten. Een Chinese woord
voerder zei dat de Russische inval in
Afghanistan niet strookt met de
geest van de spelen.
Frankrijk heeft de uitnodiging voor
de Spelen aanvaard met de uitspraak
dat de Russische actie in Afghanis
tan natuurlijk moet worden gestaakt
maar dat men dit niet bereikt door de
spelen in gevaar te brengen. Het
Franse kabinet heeft de beslissing
over een boycot helemaal aan het
nationale Olympische;Comité over
gelaten en dat is vierkant voor deel
name. Ook de Portugezen, de West
duitsers, de Belgen en enkele landen
in Afrika hebben al laten doorsche
meren de dreigementen van de Ame
rikaanse president Jimmy Carter niet
te volgen.
Voor de Westdultse radio heeft minis
ter van buitenlandse zaken Hans-Die-
trich Genscher er voor gepleit dat de
landen van de Europese Gemeen
schap met een gezamenlijk stand
punt komen over de deelname aan de
spelen.
PARIJS (AFP) De komeet Brad-
field, die vorig Jaar door de gelijkna
mige Australische amateur-astro
noom werd ontdekt, zal over enkele
dagen op het noordelijk halfrond met
het blote oog zichtbaar zijn. Dit heeft
het Europese bureau voor ruimte
vaart ESA meegedeeld.
De Amerikaanse onder-minister van
buitenlandse zaken, Warren Chris
topher, gaat binnen twee weken naar
Pakistan voor besprekingen over in
ternationale steun voor dit land. Pa
kistan grenst aan Afghanistan. Ver
der zal de persoonlijke afgezant van
president Carter, Clark Clifford, voor
het einde van deze maand nog een
bezoek aan India brengen om de rege
ring van mevrouw Indira Gandhi er
van te overtuigen dat de militaire
hulp die Pakistan krijgt van het Wes
ten van louter defensieve aard is en
geen invloed zal hebben op de ver
houding tot India. De regering in New
Delhi maakt zich zorgen over het
regionale evenwicht nu ook de Chine
se minister van buitenlandse zaken
een bezoek aan de Pakistaanse
hoofdstad Islamabad gebracht heeft.
Tussen China en India is de verhou
ding ook niet steeds even rooskleurig.
Peking
De Chinese minister van buitenland
se zaken verklaarde gisteren bij zijn
terugkeer in Peking dat vrijwel volle
dige overeenstemming was bereikt
met de Pakistaanse autoriteiten en
dat men zou voortgaan met elkaar te
praten over de gevolgen van de Rus
sische inval in Afghanistan. Eerder
zei de Chinese minister dat Afghanis
tan ertoe zou dienen te leiden dat alle
krachten in de wereld zich tegen de
expansiepolitiek van de Sowjet-Unie
keren. Overigens liet de Pakistaanse
regering na het vertrek van Huang
Hua weten dat er geen samenwer
kingsverband tussen Peking, Was
hington en Islamabad in de maak is.
De Amerikaanse onder-minister van
buitenlandse zaken David Newsom
vertrekt zaterdag naar Roemenië.
Zijn bezoek zou bedoeld zijn om de
Roemeense vrees voor een Russische
inval na de Russische actie in Afgha
nistan weg te nemen. Roemenië vaart
een van Moskou nogal onafhankelij
ke koers in de buitenlandse politiek.
Het land heeft een lange grens met de
Sowjet-Unie.
Bommenwerpers
Ook militair zitten de Verenigde Sta
ten niet stil. Zo patrouilleren sedert
kort Amerikaanse B-52 bommenwer
pers boven de Indische Oceaan om de
bewegingen van de Russische vlóot
in de gaten te houden. De inzet van
deze toestellen voor eenvoudige ver
kenningsvluchten is kennelijk be
doeld om aan te geven dat de Ameri
kaanse waakzaamheid groter is dan
onder normale omstandigheden. De
Verenigde Staten hebben de afgelo
pen maanden ook hun vloot in het
gebied van de Indische Oceaan sterk
uitgebreid. Er varen in de onmiddel
lijke nabijheid van het Midden-Oos
ten momenteel drie Amerikaanse
vliegdekschepen rond, waarvan één
in het oostelijk bekken van de Mid
dellandse Zee.
Overigens zouden de westelijke
bondgenoten van de Verenigde Sta
ten geïrriteerd zijn over het feit dat ze
maar slecht op de hoogte gehouden
worden over de Russische activitei
ten in Afghanistan. De Westeuropese
NAVO-landen zouden pas kort voor
Kerst op de hoogte gesteld zijn van
de Russische troepenbewegingen
langs de Afghaanse grens terwijl
Amerikaanse satellieten al veel eer
der dergelijke bewegingen zouden
hebben moeten waarnemen, gezien
de omvang van de Russische intocht
die sedert Kerst heeft plaatsge
vonden.
Koopvaarders
BELGRADO (Reuter. AP, AFP)
De Joegoslavische president Tito her
stelt goed. Hij mag al weer in bed
zitten en zal volgens een naaste me
dewerker binnen enkele weken weer
enkele van zijn bezigheden her
vatten.
In het dagelijkse medische bulletin
zeggen Tito's artsen dat de president
zich goed voelt en begonnen is zich op
te richten. Verder had hij een rustige
nacht gehad. De president was bij
zonder ingenomen met het bezoek
dat zijn beide zoons Zarko en Miso
gisteren in het ziekenhuis van Llubl-
jana aan hem mochten brengen.
De functionaris die het nieuws over
Tito's opzitten vertelde hij wilde
nadrukkelijk niet met name worden
genoemd meldde ook dat de 87-
jarige president gisteren drie leden
van de partijtop had ontvangen Het
collectieve leiderschap heeft volgens
de functionaris het bestuur van het
TEHERAN. ISLAMABAD (Reuter.
AFP) Secretaris-generaal Kurt
Waldhelm van de Verenigde Naties is
bezig met het ontwerpen van een
plan dat voorziet in de instelling van
een internationale commissie ter be
oordeling van de misdaden die de
sjah van Iran zou hebben begaan in
ruil voor vrijlating van de gijzelaars
uit de Amerikaanse ambassade in
Teheran.
Het Westen zou niet geheel zonder
hoop zijn dat Waldheims plannen in
derdaad wat opleveren gezien het feit
dat de Verenigde Staten en hun
bondgenoten besloten hebben de
voorgenomen economische sancties
tegen Iran nog een poosje uit te stel
len.
In Washington werd gisteren be
kend gemaakt dat een beslissing over
het instellen van economische sanc
ties tegen Iran niet voor vrijdag geno
men wordt. Dan worden in Iran presi
dentsverkiezingen gehouden De
Westeuropese landen zouden er de
voorkeur aan geven een beslissing
over sancties pas te nemen na afloop
van de islamitische topconferentie
die het komende weekeinde in Isla
mabad wordt gehouden.
Kurt Waldheim zei gisteren bij zijn
vertrek uit Islamabad, waar hij be
sprekingen voerde met de Pakistaan
se autoriteiten, dat een van de moei
lijkheden die nog overwonnen moet
worden de wens van de Verenigde
Staten is, dat eerst de gijzelaars wor
den vrijgelaten en dat pas daarna een
internationale onderzoekscommissie
wordt Ingesteld. Het zal daarom nog
wel even tijd nemen voordat een op
lossing bereikt is, aldus Waldheim.
De secretaris-generaal liet voorts
doorschemeren dat de Veiligheids
raad van de VN dit weekeinde bijeen
komt om zich te beraden over de
situatie in Iran en in Afghanistan.
Ayatollah Khomeini voelt zich niet
goed en de Iraanse bevolking werd
gisteren opgeroepen voor de gezond
heid van hun leider te bidden De
Iraanse bezetters van de Amerikaan
se ambassade in Teheran hebben
twee Iraanse kranten beschuldigd
van contacten met de Amerikanen.
Eén van de twee kranten. Bamdad,
verscheen gisteren niet. De andere,
de Engelstalige Teheran Times, was
wel te koop.
Moskou meldde gisteren dat Russi
sche schepen over de hele wereld mo
menteel worden lastig gevallen door
Amerikaanse militaire vliegtuigen. In
Japanse wateren zou een Amerikaans
toestel op vijfentwintig meter over de
Russische koopvaarder Chirikow zijn
gevlogen, zo meldde kapitein Michey-
ew en de Yasnomorsk zou, aldus ka
pitein Klepow, een uur lang lastig
gevallen zijn door Amerikaanse vlieg
tuigen in de Straat van Korea. Mos
kou voegde daaraan toe dat dit soort
praktijken normaal zijn wanneer de
Verenigde Staten ergens in de wereld
een spanningshaard willen creëren.
Leden van de Amerikaanse trans
portvakbond hebben geweigerd een
toestel van de Russische luchtvaart
maatschappij Aeroflot te laden op
het vliegveld Dulles bij Washington.
Ook passagiers werden niet afgehan
deld. Dit gebeurde uit solidariteit
met de Amerikaanse politiek tegen
over de 8owjet-Unle. Het toestel liep
door de actie een vertraging van twee
uur op. Onder de passagiers bevond
zich een team van Amerikaanse bok
sers. die een rondreis door de Sowjet-
Unie gaat maken.
land tijdens Tito's ziekte goed uitge
oefend en gedemonstreerd dat na
diens dood de chaos niet hoeft toe te
slaan ..Tito's ziekte heeft de eenheid
van het Joegoslavische volk ge
toond," aldus de functionaris.
De primaat van Joegoslavië aartsbis
schop Franjo Kuharic heeft de presi
dent gisteren een boodschap ge
stuurd waarin wij hem een spoedig
herstel toewenst en de gelovigen op
geroepen voor hem te bidden. De
katholieke kerk van Joegoslavië
heeft het tot enkele Jaren terug vaak
fel aan de stok gehad met de autori
teiten.
BRUSSEL (Reuter. AP. AFP) De
Belgische premier W'ilfried Martens
heeft gisteren zijn kabinet aangevuld
met drie Franstalige bewindslieden.
De aanvulling was noodzakelijk om
dat na het ontslag van de twee minis
ters en de staatssecretaris van het
Brusselse Democratische Front van
Franstaligen FDF het kabinet niet
meer grondwettig was. De constitutie
eist dat het aantal Franssprekenden
en Vlaamssprekenden in het kabinet
precies gelijk is.
Martens kon pas overgaan tot de aan
vulling nadat bleek dat de overige
regeringspartijen Vlaamse en
Waalse christendemocraten en
Vlaamse en Waalse socialisten in
stemden met «e jongste voorstellen
van de premier voor de staatshervor
ming. Maar met name de Vlaamse
christendemocraten deden dat met
grote aarzeling.
Binnen het bestaande team krijgt de
voormalige socialistische minister
van PTTzaken Robert Urbaln de
post buitenlandse handel, die door
FDF'er Lucien Outers werd bekleed
Urbains plaats wordt ingenomen
door de Waalse socialist André Baud-
son en de Waalse christendemorrate
Cecile Goor wordt minister voor het
Brusselse gewest. Die post werd bezet
door de FDF'er Leon Def osset. De
derde weggewerkte Brusselaar,
staatssecretaris Francois Persoon*
krijgt de socialist André de Groeve
als opvolger.
or Henk Wolzak
I interne verbanning van dè bekendste dissident in de Sowjet-Unie,
rej Sacharow, is in de hele wereld als een klap aangekomen. Wie is
ke spil van de dissidente beweging in de Sowjet-Unie?
|21 mei 1921 werd in de Russische hoofd-
Moskou Andrej Dmitrijewitsj Sacha-
J geboren. Andrej bleek zeer begaafd en
116-jarige leeftijd schreef hij al weten-
jappelijke artikelen. Hij studeerde aan
■universiteit van Moskou en hij was zo
Tjant dat hij niet werd opgeroepen voor
ptaire dienst.
t 20 Jaar oud maakte hij al deel uit
een groep natuurkundigen die belast
met het wetenschappelijk onderzoek
de thermonucleaire fusie, en een jaar
kreeg Sacharow de graad van doctor
natuurkunde. Hij werkte toen aan het
lew-instituut. Op 26-jarige leeftijd
f hij een proefschrift over kosmische
n. Na de ontploffing van atoombom-
op Hirosjima en Nagasaki behoorde
larow tot de groep natuurkundigen die
it van Stalin de Sowjet-Unie ook aan
kernwapen moest helpen.
ntal n
deeld.
dit
;taken toarows naam verdween na 1948 uit de
lichriften. Hij woonde en werkte in grote
idering. In 1950 stelden Andrej Sacha-
e doHP en zijn medewerkers de theoretische
tie is.
lijk
zondering
wetten vast voor een beheerste thermonu
cleaire fusie: de middelen om de kracht van
het waterstofbom te beteugelen voor het
opwekken van elektriciteit en andere vreed
zame doeleinden Dit werk bracht Sacha
row de Stalinprijs, en sindsdien wordt hij
„de vader van de waterstofbom" genoemd.
Sacharow. die een lijfwacht had. bleef in
afzondering werken aan zeer geheim weten
schappelijk onderzoek. Nog maar 32 jaar
oud werd hij gekozen tot lid van de Sowjet
Academie van Wetenschappen. (De titel
academielid hebben de Sowjetautoriteiten
hem niet kunnen afnemen).
Maar Sacharow is een zeer sociaal mens. Hij
interesseerde zich veel meer voor de vreed
zame toepassing van de door hem gevonden
regels en bovenal voor de ontwikkelingen in
de maatschappij waarin hij leefde.
In 1957 verscheen in het Russische partij
blad Prawda een artikel van Sacharow
waarin hij pleitte voor hervorming van het
onderwijs. Enkele van zijn suggesties von
den hun weerslag in het Russische onder
wijs. ook mengde Sacharow zich in de dis
cussie over genetische vraagstukken en viel
hij de dwaalleer van de charlatan Lysenko
aan
Sacharow vond kernproeven misdadig en
uit het oogpunt van de wereldproblemen en
vanuit menselijk standpunt waarschuwde
hij voor de gevaren van radioactieve „fall
out". Tijdens een bijeenkomst van atoom
geleerden met Nikita Chroestsjow schreef
Sacharow een brief waarin hij pleitte voor
stopzetting van de proeven omdat die an
ders zouden leiden tot een nieuwe ronde in
de bewapeningswedloop. Chroestsjow stop
te het briefje in zijn borstzak en tijdens het
diner zei hij ondermeer: „Sacharow is een
groot geleerde, maar van politiek heeft hij
geen verstand. Naar de duivel met Kenne
dy. Ik zou een slappeling zijn als ik luisterde
naar mensen als Sacharow". Toch is het
waarschijnlijk mede door het Initiatief van
Sacharow in 1963 dat de Amerikanen en
Russen op het gebied van de kernproeven
een akkoord sloten. De geheime politie
kreeg in die tijd opdracht een dossier over
Sacharow aan te leggen. Maar pas in 1968
werd Andrej Sacharow op slag wereldbe
roemd door zijn „Pleidooi voor een mens
waardig bestaan", dat zijn gedachten be
vatte over de vooruitgang, de coëxistentie
en de intellectuele vrijheid.
In die tijd had Sacharow al zijn spaargeld
teruggestort in het staatsfonds voor de
bouw van een ziekenhuis. Sacharow verloor
zijn goedbetaalde baan en kreeg een onder
geschikte functie aan het natuurkundig in
stituut in Moskou. Vele privileges die hem
als vooraanstaand geleerde toekwamen,
raakte hij ook kwijt
Sacharow gaf de strijd niet op In een aan
vullend memorandum wendde hij zich in
1971 persoonlijk tot Breznjew. Hij wees hem
op de tekortkomingen van de samenleving
en pleitte voor toenadering en ontspanning,
grotere bewegingsvrijheid en intellectuele
uitwisseling ten bate van een menselijker
Sowjet-samenleving
Op 4 november 1970 brak Sacharow door
als leider van de dissidente beweging in de
Sowjet-Unie door de oprichting van een
„Comité voor de Rechten van de Mens". Dit
comité stelde zich ten doel op legale wijze
de schending van de mensenrechten door
de Sowjet-autoriteiten aan de kaak te stel
len en tegen te gaan.
In de activiteiten van Andrej Sacharow is
een duidelijke stroomversnelling te bespeu
ren Zijn herhaalde pogingen om op vrien
delijke en hoffelijke wijze de machthebbers
van zijn land te wijzen op misstanden, in de
hoop dat zij zich met de afschaffing daar
van zouden gaan bezighouden, leverden
nauwelijks resultaat. Daarom begaf Sacha
row zich meer en meer in de publiciteit. Hij
wendde zich tot de westerse pers. gaf inter
views. schreef honderden verklaringen en
richtte zich in brieven tot buitenlandse
staatshoofden. Nu zon twaalf jaar lang
heeft Sacharow zich belangeloos en liefde
vol ingezet voor de zaak van de mensen
rechten
Dat Sacharow niet eerder is opgepakt
terwijl honderden andere dissidenten in
kampen, gevangenissen of psychiatrische
inrichtingen zijn opgesloten heeft Sacha
row zeker ook te danken aan zijn bekend
heid in de buitenwereld. Ook in de Sowjet-
Unie zelf is hij zeer lang geacht geweest, en
men heeft veel aan hem te danken. Hij was
tevens drager van de Leninorde en driemaal
Held van de Sowjet-Unie (de hoogste onder
scheiding). Bovendien willen de Sowjet-au
toriteiten als een beschaafd regime (de soci
alistische maatschappij is per slot van reke
ning de meest humane vorm van een maat
schappij) te boek staan.
Ook de te verwachten negatieve publiciteit
en acties in het westen hebben dc autoritei
ten er lang van weerhouden Sacharow van
het toneel te laten verdwijnen. Toen in 1973
een lastercampagne tegen Sacharow op
touw werd gezet, lieten de Amerikanen on
middellijk de Russen weten, dat als Sacha
row één haar op zijn hoofd zou worden
gekrenkt, alle wetenschappelijke relaties
inclusief die van de ruimtevaart zouden
worden stopgezet. Na deze keiharde mede
deling werd de campagne tegen Sacharow
gestaakt.
Bovengenoemde redenen verklaren ook dat
de echtgenote van Sacharow. Jelena Bon
ner, in de afgelopen Jaren naar liet buiten
land kon afreizen voor oogoperaties en het
in ontvangst nemen van de Nobelprijs voor
de vrede die Sacharow in 1975 werd toege
kend. Maar wel is het Sacharow en zijn
familie door de Sowjet-autoriteiten zeer las
tig gemaakt Pesterijen, bedreigingen met
moordaanslagen werden hun deel
Het oppakken van Sacharow ls de apotheo
se van een reeks van arrestaties die in de
Sowjet-Unie de laatste tijd plaatsvonden en
kon alleen plaatsvinden met instemming
van het politburo Het is kennelijk de opzet
van het Kremlin om de dissidente beweging
in de 8owjet-Unle vöör de olympische Spé
len een doodklap toe te brengen. Ongetwij
feld zal van dit optreden tegen Sacharow
een demoraliserende werking onder anders
denkenden uitgaan Voorlopig zullen de dis
sidenten in de Sowjet-Unie het zonder Sa
charow, hun „eer en geweten" moeten doen.
