Even snuiven aan de Sahara
Zomer '80
sap-v, "-- '7 -
ks
jy-;
Noodzaak
HEI
Groei
Comfort
Variatie
Zweden
Tips
Noorwegen
Finland
Tips
Cheques
2S NSDAG 22 JANUARI 1980
PUli i
lte
Toeristen in de woestijn, in dit geval met een zandstormpje op komst.
itie.
TROUWKWARTET 27
Een kleine nederzetting in de noordelijke Sahara. Een hut is het onderkomen van de VVV-functionaris.
loewel de grote moot van
iet reizen-aanbod nog
teeds bestaat uit comfor-
abele luier-vakanties,
ilijkt er toch elk jaar weer
leer plaats ingeruimd te
lorden voor wat doe-werk.
loms zijn het pure avontu-
en-reizen, meestal echter
en combinatie: een weekje
Itrand en een weekje op
pad.
belangstelling daarvoor is
joelend, vooral bij hen die al die
raditionele zonne-oorden al eens
erder zagen en er min of meer op
ljn uitgekeken.
Sen van de Middellandse Zeelan-
len, die daarmee de laatste jaren
an de weg timmeren, is Tunesië.
i tal eerde het voorheen zo'n
len jaar nu ongeveer alleen zijn
ust>dorado's met als bekende
rekkers Nabeul, Hammamet,
usse, Monastlr en Djerba, in
iel programma's is nu ook de
stljn opgenomen. Weliswaar
;en het noordelijkste stukje Sa
maar dat eventjes snuiven
rert toch wel een aardige indruk
's werelds grootste zandbak.
lat Tunesië die woestijn er bij
etrekt, was overigens een nood-
aak om de toeristische belang;
telling vast te houden. Want in
egenstelllng tot een land als
ipanje, telden de Tunesische toe-
istenstranden maar weinig „her-
alers". Niet vanwege de kwaliteit
an die stranden (die zijn breed en
iet te druk), maar meer omdat de
oeristische accommodaties vaak
ogal geïsoleerd liggen. De
lichtstbij liggende dorpen zijn
eelal slechts per auto of gebrek-
ig openbaar vervoer bereikbaar.
Pie wat vertier zoekt is er dus
neestal geheel op het hotel aange-
'ezen. Zo ligt bij voorbeeld het
rote Dar Djerba-appartementen-
omplex op het schiereiland Djer-
een kleine twintig kilometer
Weg door het eindeloze zoutmeer EI Djerid.
.j..
'tl -• V'
van Houmt Souk, voor iedere va
kantieganger een aardige trek
pleister, maar niet te belopen.
Andere oorzaken bleken de vrij
gebrekkige service en klachten
over de hygiëne. Het is verscheide
ne malen voorgekomen, dat hele
groepen vakantiegangers ziek
naar huis terugkeerden, alleen
doordat ze kraanwater hadden ge
dronken of er in de hotelkeuken
iets was misgegaan.
Voeg daarbij het nadeel, dat de
ontspanningsmogelijkheden in de
dorpen beperkt zijn (restaurants,
bars of discotheken vindt men er
weinig) en het is duidelijk, dat de
gemiddelde vakantieganger er
niet de sfeer vindt, die hem van
andere oorden vertrouwd was ge
worden.
Wie voor Tunesië kiest zal moeten
beseffen naar een andere Afri
kaans-islamitische wereld te
gaan. waar men anders tegen de
westerse toerist aankijkt dan in de
Europese centra. Overmatig
drankgebruik wordt niet gewaar
deerd en vrouwen, die zich in de
ogen van de Tunesiër te luchtig
kleden, lopen kans nagefloten te
worden.
Ondanks die nadelen blijkt Tune
sië de laatste tijd toch in de lift te
zijn geraakt. Deels doordat con
currerend Spanje aanzienlijk
duurder is geworden, maar vooral
ook door de veranderde opzet van
de arrangementen. Een safari
door de Sahara blijkt aan te
spreken.
Om zo'n verkenningstocht mee te
maken zijn er twee mogelijkhe
den. Men kan boeken voor een
combinatie-reis (een week strand
en een week woestijn), maar het is
eveneens mogelijk vanuit de
strandbestemming er een paar da
gen per terreinwagen op uit te
gaan. Dat laatste is verreweg het
duurst. Vanuit de noordelijke bad
plaatsen kost een trip van een
paar dagen 200 tot 300 gulden,
vanuit Djerba 150 tot 200 gulden.
En daar moet dan nog bijgeteld
worden, dat er wel betaald is,
maar geen gebruik wordt gemaakt
van het al geboekte hotel aan de
kust.
Maar voor wie echt wat avontuur
zoekt, ls die laatste mogelijkheid
wel te verkiezen boven de meeste
touroperator-trips, want per ter
reinwagen kom je nu eenmaal ge
makkelijker door ruig terrein dan
per bus.
Per terreinwagen zie Je dus meer,
al zijn zo'n paar dagen natuurlijk
niet genoeg om dat echte stukje
Tunesië te leren kennen. Hooguit
wordt een tipje van de sluier opge
licht.
Men blijve nuchter en stelle zich
niet de taferelen voor, die de dich
ter in de folders in gedachten
heeft: „als dan, bij het vallen van
de avond een koelte neerdaalt uit
de hemel op het gloeiende zand,
dan houdt het kamp stil, de tent
lokt de slaper en bij het vuur on
dergaat de mens de betovering
van de diepe stilte van de woes
tijnnachten. Hij ontvangt de prijs
van zijn lange dagtocht, die hem
heuvelop-heuvelaf van het ene wa-
terpunt naar het andere leidde".
Dat ls Bedouinen- en geen toeris
tentaai. Want in tenten wordt op
die toeristische trips niet over
nacht; die diepe stilte van de
woestijnnacht wordt meestal
overstemd door de muziek op de
folklore-avonden en het gejoel van
de uitgelaten safari-gangers; wat
dat waterpunt betreft: dat levert
de toerist doorgaans best wat
meer en met zo'n terreinwagen
valt dat „heuvel op heuvel af" ook
wel mee. Men raakt hooguit wat
beurs.
Geen luchtkastelen bouwen dus
en niet als een moderne Lawrence
van Arabië met hoofddoek, stof
bril en camouflagepak op stap
gaan. Daarmee maak je je bij de
Berbers alleen maar belachelijk.
Wie zich door een touroperator
laat leiden, kan er zeker van zijn
niet te worden blootgesteld aan de
ongemakken, die de autochtho-
nen zich hier eeuwenlang hebben
moeten getroosten. Weliswaar zijn
de hotels doorgaans eenvoudig (al
komt ook vier sterren-comfort
met damast en kaarsen op de eet
tafel en een heuse discotheek in de
programma's voor), maar echt on
gerief wordt de toerist niet aange
daan.
Die toerist ls in dat stukje Tunesi
sche Sahara overigens de laatste
Jaren wel een vrij bekende ver
schijning geworden. BIJ de nacht
stops onderweg rijen zich soms de
bussen aaneen. De bevolking zelf
doet er haar voordeel mee.
Ook in de woestijn staan de souve-
nierstalletjes, in de hotels (met de
traditionele vogelkooien, kaftans,
tapijten en woestijnrozen), maar
ook zomaar aan de kant van de
weg, midden in de eindeloosheid.
Voorbeeld van die toeristische In
fectie levert het dorpje Matmata.
een kilometer of vijftig ten zuiden
van het oasestadje Gabès. Vaste
prik of vrijwel elke excursie om
dat de bewoners ervan nog voor
een groot deel in het zandsteen
uitgehouwen grotwoningen leven.
Eeuwen geleden werden ze al ge
graven door de Berbers om er niet
alleen een goed heenkomen te zoe
ken voor hun vijanden, maar ook
voor de zandstormen.
Een bezienswaardigheid op zich
en daar heeft een 70-Jarlge vrouw
(Fatma) slagvaardig op gerea
geerd. Als een Sijtje Boes heeft zij
haar huls opengesteld voor bezoe
kers en met haar souvenierwinkel-
tje krijgt zij nu zoveel binnen, dat
ze haar kleinzoon in Tunis kan
laten studeren. Ten behoeve van
die toerist ls Intussen ook een hol-
hotel gegraven met in de wanden
van zo n acht meter diepe kraters
uitgehakte (koele) kamertjes.
Die Sahara-trips strekken zich
doorgaans uit in het gebied ten
oosten en ten zuiden van Oabès,
zo'n honderd kilometer ten noor
den van Djerba. Een streek, die
wat het landschap betreft nogal
gevarieerd ls. Langs de (goed geas
falteerde) weg van Gabès naar Ke-
bili uitgestrekte steenachtige
vlakten met stug begroeisel, dan
bij Douz een half uur zuidelijker
ineens de zandvlakten, met hier
en daar een oase. Op enkele groep
jes toeristen op kamelen na volle
dig verlaten.
Daar met de auto doorheen te
trekken wordt afgeraden. Stèékt
een zandstorm op. dan is die auto
in een paar uur in een zandhoop
veranderd.
Een heel aparte belevenis ls de rit
dwars door het zoutmeer El Dje
rid, een groot moeras omzoomd
door rode rafelige rotsen met als
verrassend eindpunt de oases bij
Tozeur, die zich al kilometers van
tevoren in tweevoud hebben aan
gekondigd in luchtspiegelingen
(„le miracle").
Snuiven aan de Sahara: het toeris
me lijkt zich door geen grenzen
meer te laten binden. Voor de Hol
landse polderbewoner ligt de
zandbak per rechtstreekse vlucht
op niet meer dan een luttel aantal
uren binnen bereik (al kan het met
een tussenstop per Tunis Air ook
wel eens acht uurtjes worden).
Maar begin er liever niet aan In de
hoogzomer, want dan kunnen in
de Sahara de temperaturen oplo
pen tot vijftig graden. Zo'n alter
natieve vakantie leent zich meer
voor voor- en naseizoen. En dan
alleen voor hen, die de luie ligstoel
even willen inruilen voor wat on
gebruikelijker comfort. Een Saha-
ra-trip is toch nog een beetje avon
tuur.
I Vervolg pagina 25
irug, vindt men er nog zo'n twin-
ig nederzettingen uit de Viking-
ijd (800 tot 1000), veel oude, maar
neestal scheefgezakte molens en
wat stoppelig steppenlandschap.
Wat verlaten, behalve op het
landvol meest door Zweden be
volkte campings.
Keel levendiger aan de Zuidzweed-
oostkust mag V&stervlk worden
[enoemd. Dé marinehaven van
weleer, nu meer een openlücht-
nuseum met als toeristentrekker
vooral de matrozenwijk. de osse-
bloedrode huisjes, waar vroeger
de zeeman zijn onderdak had. Ver
ier een immense camping, zich
uitstrekkend over verschillende
tilandjes voor de kust en een de
laatste jaren vrij sterk toenemend
aantal Nederlandse toeristen. Wél
een plaats voor wie toch in de
buurt is om een paar dagen te
verblijven. Alles bij elkaar geno
men dus toch nog wel een afwisse
lend geheel in die „zak van Zwe
den". Maar meer iets om er even
door te trekken dan om er een
volledige vakantie aan te beste
den. De toerist, die blijft hangen.
iou zichzelf tekort doen. In Zwe
den begint het avontuur noorde
lijker
1.316.
Wat praktische informatie voor
Zweden-gangers: Zweden heeft
de naam duur te zijn, maar dat is
ileken met het Nederlands
;peil al zo'n vijf Jaar verleden
tijd alleen drank en sigaretten
zijn prijziger dan bij ons.
er zijn verschillende soorten ar
rangementen op de markt, samen
gesteld door reisorganisaties,
maar ook door Torline (die de
veerverbinding Amsterdam-Go
thenburg onderhoudt). Naast,
rondreizen per bus ligt het accent
vooral op elgen-auto-vakantles
met van tevoren gereserveerd on
derdak in stuga's of hotels.
wie geheel individueel op stap
gaat, kan gebruik maken van ho
tel- en campingcheques, die een
royale reductie geven op de nor
male tarieven. Aan dat hotelche
que-systeem doen 440 hotels mee,
aan het campingcheque-systeem
340 terreinen. Bij de hotelcheques
kent men twee typen: de quality-
cheque en de budget-cheque. De
eerste kost 48 gulden per persoon
(voor één overnachting plus ont
bijt) in een hotel met douche of
bad op de gang. Hierbij is uitge
gaan van gebruik van een twee
persoonskamer. Voor kinderen
moet extra worden betaald. De
campingcheque kost 12 gulden
(voor maximaal vijf personen,
tentcaravan en auto),
houdt er rekening mee, dat het
seizoen in Zweden erg kort is. Het
begint doorgaans in Juni en ein
digt meestal eind augustus (maar
soms ook al twee weken eerder).
Vooral in juli. de vakantiemaand
van de Zweden zelf. zijn vrijwel
alle hotels en campings vol. Voor
uit reserveren is dan wel nodig.
informatie levert het Zweeds
Nationaal Verkeersbureau, Laan
Copes van Cattenburch 131, Den
Haag. tel 070-65 89 19
D.R.
Vervolg pagina 25
lijk ook, maar moet zeker de niet
ervaren autotoerist worden afge
raden. De Noordkaap mag dan
een uitdaging zijn, hij ligt van
Oslo wel net zo ver verwijderd als
Moskou of Rome. Bovendien zijn
de wegen daar in het noorden
vooral voor caravans soms moei
lijk berijdbaar (boven het Gud-
brandsdal veel steenslagwegen)
en is het aantal hotels en cam
pings er dun gezaaid. Men moet
dus wel een ervaren trekker zijn
om de daaruit voortkomende on
gemakken te kunnen opvangen.
Wie Noorwegen voor het eerst
doet, kan zich het best beperken
tot het zuidelijk deel. de vierhoek
tussen Stavanger, Bergen, Lille-
hammer en Oslo.
hun vaarticket zeven cheques,
waarvoor normaal 16 gulden be
taald moet worden, voor niets.
De klant kan daarmee profiteren
van de concurrentie tussen de op
Zweden gespecialiseerde' scheep
vaartmaatschappij en de Fred Ol-
sen Bergen Line, die direct naar
Noorwegen vaart.
Een andere mogelijkheid om
Noorwegen te doen is een zgn.
hytter-reis te boeken, meestal
midden in de natuur gelegen (vrij
comfortabele) bungalows (in Zwe
den noemt men ze stuga's). Door
gaans worden die echter alleen per
één, twee of drie weken verhuurd.
Ook deze arrangementen kunnen
worden gekoppeld aan de over
tocht per schip.
Vervolg pagina 25
Maar doorgaans is het toch wel
vroeg naar bed en vroeg op. Ook al
omdat de avonden zelfs in het
hoogseizoen nogal fris zijn. Dat
geldt zeker voor de noordelijker
gelegen streken rond de poolcir
kel. In Rovanlemie bij voorbeeld,
hét toeristisch centrum voor hen,
die even over die imaginaire lijn
willen heenstappen, kan het ook
in de zomer soms dagenlang rege
nen. Nóg zo'n toeristische handi
cap in het noorden vormen de
horden muggen, die werkelijk in
kolonnes de toerist belagen (wat
spul ertegen meenemen dus!).
Wat informatie:
Voor wie van hotel naar hotel
wil trekken, zijn er de Finnche-
ques, die 39 gulden per overnach
ting met ontbijt per persoon in
een tweepersoons kamer kosten.
Deze geven echter alleen rechten
in een tweede klas hotel. Wie een
eerste klas hotel wil (en zeg maar
gerust een luxe hotel) moet 25
gulden per kamer bijbetalen. Aan
de andere kant krijgt men in een
derde klas hotel een lunch als ex
Evenals de andere noordse landen
kent Noorwegen het hotelcheque-
systeem. Wie ze los bij het reisbu
reau koopt, betaalt daarvoor 39
gulden per nacht (voor een over
nachting in een 2, 3- of 4-persoons-
kamer) plus ontbijt. Met die che
ques kan men zelf een route uit
stippelen (wél telkens een dag te
voren even informeren of er nog
plaats vrij is in het volgende
.hotel).
Extra presentje van Torline: wie
met het veer via Gothenburg naar
Noorwegen reist, krijgt vijf van
die cheques gratis. Datzelfde geldt
voor kampeerders. Zij krijgen bij
tra. Ruim 140 hotels doen aan het
systeem mee.
Autorijden in Finland is geen
probleem. De wegen zijn door
gaans goed geasfalteerd, niet druk
en gaan dwars door eindeloos lij
kende berken- en dennenbossen.
Wél wordt er in (vooral) juni nogal
wat gerepareerd aan sommige we
gen, die door wlnterljs vernield
zijn. Soms gaat het maar om enke
le kilometers, maar het komt ook
voor, dat men enkele tientallen
kilometers over grof grind moet
rijden (voor caravanners nog wel
eens een opgave).
Neem in ieder geval wat voor de
hand liggende onderdelen mee,
want garages zijn er weinig en een
wegenwacht valt zelden te be
kennen.
Wat de prijzen betreft: meestal
lager dan in eigen land. uitgezon
derd drank, al valt dat ook wel
mee. In de door de staat beheerde
Alko-zaken betaalt men voor een
fles sterke drank weliswaar vijftig
tot zeventig gulden, maar wie uit
kan met een slap biertje of een
flesje wijn is goedkoper dan thuis.
In de hotels worden maaltijden
geserveerd voor minder geld dan
hier. Een goede rendierschotel
(een luxe-gerecht) heeft men al
voor onder de vijftien gulden.
Meer informatie levert het
Fins nationaal verkeersbureau In
Amsterdam, Kleine
Gartmanplantsoen 21 (tel.
•20-213959).
