n.
f-'M <7
Zuid-Zweden: voor doortrekkers
Noorwegen: niet meteen de kaap
Finland: wennen aan de stilte
IT. It)
Wat kost die reis?
ie
Zomer '80
(tri,
ft€J
I DINSDAG 22 JANUARI 1980
IS
h r V pwv
X -
st té*'-,
w\
Anders
Strand
Autotoerist
Trekkers
Autoreizen
Sober
TROUWKWARTET 25
Finland in de zomer doen is geen expeditie. Bij de poolcirkel in Rovaniemi
wachten al de souvenirwinkels met tientallen rendiergeweien.
tL: - l
Typisch beeld van de westkust in Zuid-Zweden: vissers- en jachthaventjes in Cornwall-stijl.
Zweden timmert de laatste
tijd nogal aan de weg met
zijn zuiden, de „zak" van
het land, de provincies Hal
land, Blekinge, Skane en
Smaland. Bij de meeste va
kantiegangers nog weinig
bekend, omdat het gros na
aankomst in Gothenburg
uit een soort postduivenin-
stinct direct noordoost-
waartsgaat, naar de bossen,
boven Stockholm, het me
rengebied vanVSrmland en
nog noordelijker de
populaire vakantieprovin
cie Dalarna.
Die traditionele trekroute willen
de Zweedse toeristenwervers pro
beren enigzins om te buigen. In de
eerste plaats om de stroom wat te
spreiden. Want hoewel Zweden
groot genoeg is om een veelvoud
van het huidige aantal toeristen te
verwerken, de accommodaties
zijn daar nog lang niet op bere
kend. Met als gevolg, dat hotels en
campings in de hoogzomer vrijwel
helemaal vol zitten en vaak nee
moeten verkopen. Zeker in de
maand juli, als de Zweden zelf er
op uit trekken (en zeventig pro-
1 11 33
B 11 00
B 27 33
8 22 00
0 33 33
4 51 55
cent doet dat in eigen land).
Meer spreiding dus, is het devies
van Stockholm. En het toeristen
bureau lijkt daarmee aardig wind
in de zeilen te krijgen door de
trend van de laatste jaren, dat
steeds meer toeristen juist in die
zak van Zweden aanlanden.
Ze rijden met hun auto en caravan
naar de Duitse noordkust, nemen
in Travemünde (600 km van Am
sterdam) de boot naar Trelleborg,
Malmö of Helsingborg, of rijden
via het mini-veer bij Puttgarden
door naar Kopenhagen of Helsln-
gör en pakken daar de pont. Dat'
kost natuurlijk wel een paar extra
centen benzine, maar ze zijn if
van de wel meest comfortabele,
maar ook duurste overtocht per
boot van Amsterdam naar Go
thenburg. Bovendien hoef je je
niet al maanden van tevoren vast
te pinnen op bepaalde data, want
die kortere veren varen vaak.
soms driemaal per dag.
Voor de hand lag dus de wervings
strategie van de toeristenwervers
om de vakantieganger, die in het
zuiden zijn tocht begint, daar ook
nog even vast te houden. Vraag is
echter of zij daarin blijvend zullen
slagen, want Juist het noordelijker
gelegen gebied ls toch wel het
meest interessante
Het beantwoordt althans het
meest aan het beeld, dat de door
snee toerist van Zweden heeft en
wat hem ook het meest aan
spreekt: de groene vlek op de
kaart, de wildernis, de ruige kano-
tochten, kortom een stuk natuur,
dat je dichter bij huis niet vindt.
Wie dat zuiden wil zien, moet er op
rekenen in een totaal ander stuk
Zweden terecht te komen. Dat be
gint al direct na aankomst in een
van de drie havens aan de west
kust Halland Trelleborg. Malmö
en Helsingborg. Een wat Com-
wall-achtig landschap met een
ruwe klippenkust, in het groen
weggedoken dorpjes en een hand
vol campings (meestal druk van
wege watersportende Zweden)
Soms ineens een charmante uit
schieter als het vissersplaatsje To-
rekov (dat de laatste jaren meer
en meer plaats moet inruimen
voor de zeezeilers) of het dorpje
Bastad, het Scheveningen uit 1900
en internationaal bekend door
zijn tennis- en golftoemooien. Wel
leuk om even doorheen te rijden,
maar die sfeer haal je ook dichter
en dus goedkoper bij huis.
Datzelfde geldt eigenlijk voor de
veel grotere provincie oostelijker.
Skane. De graanschuur van Zwe
den en qua landschap totaal an
ders. Eindeloze korenvelden in
een licht glooiend landschap, een
handvol kastelen, immense boe
renhoeven en dat alles afgewisseld
met rijke bosgebieden, beuvelop-
heuvelaf gaande slingerweggetj es
en rust.
Toeristisch is dit gebied nog nau
welijks ontdekt. Dat blijkt ook
wel uit het geringe aantal hotels
en campings; ze moeten getocht
worden. Wie even diep wil adem
halen en ongestoord ver wil zien
kan er een paar kalme dagen bele
ven, maar onze oosterburen heb
ben ook nog best een paar van die
streken. Iets dus echt voor de
doortocht
Wat Blekinge, de zuidelijke kust
provincie betreft: dat voert in zijn
brochures met name zijn stranden
ten tonele, hééft die ook, maar ze
zijn doorgaans schaars of hele
maal niet gestoffeerd. Toeristisch
interessanter is het gebied vanwe
ge zijn scherenkust met duizend
eilandjes, vissershaventjes, oude
kerkjes soms geheel bedekt met
wandschilderingen, de grafheu
vels en hunebedden
Leg op zo'n tocht zeker even aan
bij Ravlunda. een miniem haven
tje met boven op de heuvel een
groot aantal in de vorm van een
vikingschip geplaatste stenen, een
monument over de oorsprong
waarvan de archeologen zich nog
steeds het hoofd breken Stop ook
even in de marinestad Karlskro-
na. al was het alleen maar voor
een bezoek aan het zeevaartmu
seum
Toch eenmaal op doortocht dan
wél naar boven, naar Smaland.
want daar begint het iets op Zwe
len te lijken: vooral veel bos. rech
te, goed berijdbare asfaltwegen en
voor een stop onderweg het glas-
listrict rond Orrefors en Puke-
3erg. waar het beroemde Zweedse
Icristal vandaan komt. De fabrie
ten staan open voor de toerist en
bieden voor zachte prijs best een
ïardig en typisch Zweeds sou
venir
Een uitstapje (vanuit Kalman
naar het leisteen-eiland Oland be
hoort eveneens tot de aangepre
zen mogelijkheden. Bereikbaar
vla een ruim zes kilometer lange
Vervolg op pagina 27
Van de drie noordelijke
Scandinavische landen is
Noorwegen veruit het
meest populair. Dat zal dan
wel aan het landschap lig
gen. Want hoewel de drie
landen zich graag als een
geheel presenteren, ver
schillen ze toeristisch ge
zien nogal aantrekkelijk.
Etaleren de Finnen hun
zestigduizend meren, de
Zweden hun bossen als Eu
ropa's laatste wildernis, de
Noren hebben met hun
fjorden nog iets extra's te
bieden.
Maar één ding hebben ze gemeen:
ze trekken alle slechte een bijzon
dere groep vakantiegangers Niet
de Joolzoekers. want die vallen er
uit de toon. Wél die vakantiegan
ger. die stilte en ruige natuur ho
ger waardeert dan de pantoffelpa
rades en terrasjes in zuidelijker
oorden.
Met andere woorden: Scandinavië
is er meer voor de individualist
Weliswaar is het aantal busrond-
reizen in de programma's elk jaar
groeiend, het gros van de Neder
landse toeristen doet de landen
toch per eigen auto. Dat geldt
zeker ook voor Noorwegen.
En met name op deze categorie
heeft de reisindustrie zich ook ge
richt. Zowel de scheepvaartmaat
schappijen (de voornaamste de
Fred Olsen Bergen Line, die van
Amsterdam verbindingen onder
houdt met Stavanger. Bergen en
Kristiansand en de Torline. die
van Amsterdam naar Gothenburg
vaart) als de reisorganisaties heb
ben ook dit Jaar weer een groot
aantal autotours in hun pro
gramma
Het gros daarvan leidt door de bij
Nederlanders meest populaire
streken, het Gudbrandstal en Te
lemark
Noordelijker trekken kan natuur
Vervolg op pagina 27
Sl.
3 één
len:
Te koud, te ver en te duur.
Het is het spreekwoordelijk
imago van Finland. Mis
schien is dat ook wel de
reden, dat er maar zo'n
33.000 Nederlanders naar
toe gaan. Het ligt een beet
je achter de toeristische
horizon.
Toch valt het met die vooroorde
len nogal mee. al kan men het land
natuurlijk niet vergelijken met
zuidelijke vakantielanden. De ge
middelde temperaturen liggen er
wel een stuk lager en zongarantie
krijgt men er niet. Maar ais die zon
schijnt en dat komt zeker niet
alleen bij uitzondering voor is
het er warm en kan het er zelfs
heet zijn.
En wat die afstand betreft, het
hangt er maar van af hoe je het
bekijkt. Als Je het stuk Oostzee en
Finse Golf. waardoor de snelle
Flnnjet je binnen een etmaal van
Travemünde naar Helsinki
brengt, niet meerekent, dan ligt
Amsterdam met verder dan 1700
km van de poolcirkel Geen mijl
op zeven dus. al is dat natuurlijk
wel een beetje rekenen op z'n
struisvogels, want er ligt toch wel
to'n 1500 km plas tussen Trave-
mOnde en Helsinki.
Het is ook dit stuk water, dat in
belangrijke mate de prijs van een
Finland-vakantie bepaalt, zeker
voor wie de tocht in een buitenhut
wil maken. Maar alle geld naar
zijn waar: eenvoudiger en goedko
per kan het ook, desnoods voor
een kleine vijfhonderd gulden in
een (comfortabele) ligstoel (exclu
sief auto).
Finland is bij uitstek een land
voor trekkers Veertien dagen lang
op één stekkie aan een van de
60.000 meren te blijven, kan gauw
tot verveling leiden, tenzij men
fanatiek hengelaar ls. 't Zou trou
wens zonde zijn, want de Finnen
hebben nogal wat natuur in huis.
Dat laat tevens de Finland-ganger
typeren: een vakantieganger, die
van trekken en natuur houdt en er
niet tegenop ziet een tijdje volledi
ge rust te ondergaan en verstoken
te blijven van het dagelijks
nieuws Want Fins is een moeilijke
taal. kranten dus onleesbaar en de
radio met te volgen. Die taalbar
rière speelt de toerist trouwens
ook parten in de contacten met de
Finnen zelf. In Helsinki en aan de
hotelbalies spreekt men vaak nog
wel een mondje over de grens.
maar daar houdt het dan wel mee
op. Een autoreparatie of het vra
gen naar de weg, vereist het vor-
mogen tot gebarentaal.
Wat gevoel voor avontuur moet de
toerist dus wel hebben, al hoeft
men zich van Finland geen wilder
nis voor te stellen. Je komt ze wel
tegen, die wat protserige „ontdek
kingsreizigers", in hun met hun
nationale vlag getooide monster
kampeerauto's. waarin alleen nog
de prtvé-sauna ontbreekt. Alsof ze
op expeditie gaan
De werkelijkheid is wat anders
Finland zou je zelfs tot in het
noorden per fiets kunnen doen. Of
lopend met een lichtgewicht tent
je. Het busnet is dicht en bij vrij
wel elke camping ls een bushalte
Het gros van de buitenlandse toe
risten doet Finland echter per
auto (al zijn er ook wat prijzige
rondreizen per bus) met tent of
caravan, of trekkend van hotel
naar hotel.
Voor die laatste groep zijn er spe
ciale cheques, die aanzienlijke
korting op de hotelprijzen geven,
de zgn. Fmncheques
En wat die trekkende kampeer
ders betreft campings zijn er in
Finland genoeg en ze zijn vrijwel
nooit druk. Alleen ls de accommo
datie vaak wat minder luxe. Aan
sluitingen voor elektriciteit zijn er
maar beperkt, de kampwinkel
(kioskl) levert doorgaans veel min
der dan op de Westeuropese cam
pings (veelal niet meer dan wat
broodjes, fruit en limonade) maar
ze zijn nooit zo uitgerust, dat men
er een complete maaltijd kan in
slaan. Met uitzondering dan van
sommige campings bij de grote
steden en de drie-sterrencam
pings. die meestal alle comfort
(tot en met een strijkinrichting) in
huis hebben
Maar de ware liefhebber zal daar
niet aan tillen. Want tegenover die
soms wat gebrekkige stroomlij
ning (het sanitair valt daar overt
gens niet onder) staan ook heel
wat best aardige pre's. Je zit nog
in een echt stukje natuur, hoeft
niet scheerUJn-aan-scheerlijn te
staan om een plekje aan de rand
van bet meer te bemachtigen
Vrijwel elke camping heeft een
sauna, waarvan Je voor niets of
een luttel bedrag gebruik kimt
maken en heb je een keer geen zin
de tent op te zetten dan zijn er
meestal ook wel een paar blokhut
ten. waar je voor zo'n vijftien gul
den met vier personen kunt over
nachten Wel eenvoudig, zonder
water, keuken of toilet, maar al
tijd op de mooiste plekjes van de
camping
Eén waarschuwing: wie zich zelf
niet kan vermaken en er niet te
gen kan soms met maar een hand
vol kampeerders op de camping te
staan, die moet Finland vergeten
Want wie uitbundig jool zoekt,
vindt die in Finland vrijwel ner
gens. Eethuisjes, terrasjes, disco
theken, barretjes kent men er nau
welijks
Finland is het land van de ingeto
gen rust. waar de Westeuropeaan
rich nog wel eens een vreemde
eend voelt. Met uitzondering van
de Juhannusnacht. het grote zo
merfeest rond de 24ste Juni als de
Finnen massaal er op uit trekken,
vuren ontsteken langs de meren
op de (dan volle) campings hun
nationale worstgerechten op de op
elke camping aanwezige roosters
braden, voor één keertje de (dure)
fles wodka openen en tot diep in
de nacht in daglicht doorfeesten
Dat is een belevenis op zich
Vervolg op pagina 27
Reicen naar Scandinavië kan op vele
manieren. Je kunt direct op de boot
stappen, je comfortabel gelijk naar je
bestemming laten brengen, maar
goedkoper kan het ook door gedeelten
van de reis per auto te maken en de
kortere veren te nemen.
Zo kan men bijvoorbeeld ook naar
Zweden door eerst naar Travemünde
of Puttgarden te rijden en daar de veel
voordeliger ponten te nemen. Men kan
ook helemaal naar de top van Dene
marken rijden om van daaruit over
water naar Zweden of Noorwegen te
gaan. En wat Finland betreft: de luxe
maar ook dure Flnnjet, die binnen 34
uur van Travemünde naar Helsinki
vaart, kan best omseild worden door
vla Zweden te reisen en In Stockholm
de boot verder te nemen.
Het bangt er maar vanaf hoe de reken
som wordt gemaakt. Telt de tijd, dan
tijn de lange veren natunrlijk de aan-
gewesen vervoermiddelen. Wordt de
autorit verkosen, dan dient men sicb
weer af te vragen boe die kilometer-
prijs wordt berekend (alleen de benzi
ne of de reele kosten?) en wat men
onderweg kwijt is aan bijkomende
kosten.
Weliswaar moet men ook op de veren
alle maaltijden self betalen, maar het
bed is er toch in de prijs inbegrepen
Ken rol speelt ook of men een hotelrei
ziger is dan wel een kampeerder
Om enigzin* een prijsvergelijking te
kunnen maken, bieronder de kosten
van enkele van de belangrijkste lange
en korte veren (slechts een greep, want
in totaal zijn er meer dan twintig).
Uitgegaan is van een gezin van vier
personen met twee kinderen onder de
1Z jaar (die overal korting krijgen),
reizend per middenkJas-auto en een
vier meter lange caravan. Op de veren
wordt voor zover dat nodig is
gebruik gemaakt van een vier-per-
soons binnenhut met douche en toilet
(goedkoper en duurder kan bet dus
ook) en voor de vakantieperiode is hel
Iduurste) hoogseizoen gekozen. In alle
gevallen geldt het hier retourtarieven
NOORWEGEN
Boot Amsterdam-Bergen: over
tocht met bun 2188,- auto <met vier
personen) gratis, caravan MO.- To
taal: 2790,-
Boot Kiel-Oslo: overtocht met hut
975.- igezlnstariefi, auto 220,-, cara
van 470.- Totaal. 1671.-
Boot Hirtbals tin bet noorden van
Denemarken)-Kristianaand: overtocht
(hot niet nodig) ƒ372.-, anto ƒ114.-.
caravan 132.- Totaal: 121.
Boot Frederikahava-Oslo: over
tocht (bij dagafvaarten geen hut no
dig) 336.-, auto II2.-. caravan 336.-
Totaal- 714.
ZWEDEN
Bool Amsterdam-Gothenburg
overtocht met but 1500.-. auto (bij
vier personen) gratis, caravan 400.-
Totaal: 1900.
Boot Travemunde-Trclleborg (Zuid-
Zweden): overtocht inclusief auto (hut
niet nodig) ƒ250,- (speciaal gerinsta-
rlef), caravan S0.-. Totaal: ƒ330.-
Boot Putlgarden-Rodby in combi
natie met hel veer Helsingor-Helsing-
borg: overtocht 74,20. auto ƒ110,-,
caravan 155,-. Totaal: ƒ339.20. (Om
dat de tarieven van 1900 pas ia april
bekend zijn. rijn bier de tarieven van
vorig jaar gegeven, het geschatte nieu
we tarie* zal ongeveer 375.- be
dragen).
Boot Frederikshavn-Golbcnborg:
overtocht (geen hut nodig) 130.50.
auto 109.-. caravan 300.- Totaal:
538.50,
FINLAND
Boot Travemunde-Helslnki: over
tocht 1686.-, auto 404.-. caravan
ƒ297.-. Totaal: ƒ2388,- Aangetekend
moet hierbij worden, dat de Flnnjet
geen vierpersoons binnenhnlten met
douche en toilet kent. Wil men dat
comlorl wél, dan is men aangcwrseo
op een buitenhut. Deze kost voor vier
personen ƒ2775.- wat bet totaal op
ƒ3477.- brengt
Boot Stockhoim-Turku: overtocht
(bij dagvaarten geen hut nodig) 136,-,
auto en caravan 490.-. Totaal: 626.-.
Boot Stockholm-Helsinki (nacht
boot): overtocht met hnt 500.-, auto
en caravan 568,-. Totaal: 1068.-.
Zoals gezegd, gaat het bier maar om
willekeurige voorbeelden. Wie heel
goedkoop weg wil, kan bij verscheide-
nen rederijen ook gebruik maken van
slaapstoelen ol couchette-s. wie com
fortabeler wil reisen betaalt weer een
stuk meer dan de hier genoemde be
dragen (vooral met z'n twreén reisen
den zijn, als zij een hut voor sicb alleen
wensen, altijd duur uit).
Afstanden
Om die prijzeu te kanoen afzetten te
gen de autokilometers, hieronder wat
globale wegafstanden:
Amsterdam-Kiel 625 km. Amsterdam
Frederikabavn 1075 km. Amstevdam-
Travemünde 600 km. Amsterdam-
Puttgarden en Rodby-Helslngor sa
men 880 km en Trelleborg-Stoekbolm
750 km.
Op gTond van al deze cijfers een paar
vergelijkingen. Noorwegeo-gangers
betalen per boot vanaf Amsterdam
2790,-. Gaan tij per auto naar noord-
Deoemarken (Hirtbals). dan kost het
veer maar 828.-. Verschil: 1962.-.
Maar daartegenover staan ongeveer
2200 autokilometers (retour), die al
leen al aan benzine zo'n 100.- kosten.
Daarbij komen dan nog de overnach-
tingskosten
Wie op de snelste manier naar Finland
gaat, moet eerzt 1200 km (retour) naar
Travemünde rijden (benzine* ©sten
170,-) en betaalt dan voor de boot
f2388,- Totaal: ƒ2558,- Wie in Trave
münde bet veer naar Trelleborg
neemt, verder rijdt naar Stockholm en
daar bet veer naar Torku neemt be
taalt aan veergelden 130.- (Trave
munde-Trclleborg) plus 626.- Stock-
bolm-Turku). totaal dus 956.-. Aan
autokilometers komen daar bij (re
tour) 2700 km. wat een benzine reke
ning betekent van ƒ388,-. Totaal:
1338,-. Daarbij moeten in dat laatste
geval ook weer de overnaebtlnrskos-
ten worden geteld
Dit zijn maar een paar voorbeelden. Er
zouden meer vergelijkingen te maken
zijn. Wie daarvoor bet nodige cijfer
materiaal wil hebben, kan bet beste te
rade gaan bij een goed reis- en passa-
gebureau. Reken dan wel op een paar
uur prijspunelen. want ingewikkeld
is bel wél.
Tenslotte voor ben die helemaal indi
vidueel door Scandinavië willen trek
ken zouder auto en caravan: sporen
kan oók. Er is een abonnement voor
345,- op de markt, waarmee 21 dagen
lang onbeperkt in Noorwegen. Zwe
den en Finland kan worden gereisd.
