Kienen vooral in
zuiden een plaag
knalkienen
ai 3U10
474ÏSM
banker onderzoek: overdoen
6 21
6222
30 11
Irenezaai Naasaustr.
Roermond, met 45 pr
zen jackpot 500
en 4en goedgevulde
serve jjackpjat,-
van 200
goedgevulde re-
jackpot,* prijzen
150-100-80-
secrei
[50
70
V TTl»
Wetenschap en techniek
EHDAG 19 JANUARI 1980
15
«BINNENLAND»
Het is een sociaal probleem dat nauwelijks te controleren
b", zegt een Roermondse politieman over het kienen, dat
ooral in het zuiden van ons land duidelijk uit de hand loopt.
Volgens de Hoge Raad mag elke vereniging onbeperkt
kienavonden organiseren als zij zich maar aan de wet houdt.
Maar als de politie binnenkomt om te controleren hoort zij
„sstt Vooral in de streek tegen de Belgische grens staat
het controle-apparaat machteloos.
die plai
leerling
en
iet het
tssedoct
ig van
ng met o
et kienen is vooral in het zuiden
in iets mindere mate in het
isten van ons land een ware
aag geworden. Gemeentebestu-
n en politie zouden het liefst
lien dat er landelijk wat aan ge-
lan werd. De bepalingen in de
■t op de kansspelen, waaronder
it kienen valt, worden op grote
haal ontdoken. Door het grote
intal verenigingen dat kient is
controle volgens de politie erg
oeilijk.
Mikoji
ng van
irking
igcvuldi
,55 brut
is een pi
jr Sjef van Woensel
ilgens de wet op de kansspelen mag het
jjijzengeld per kienavond niet meer zijn
n 1300 gulden in vergelijkbare winkel-
arde. Per kienserie mag dit bedrag de
gulden niet te boven gaan. Verder
iet minstens zestig procent van het geld
binnenkomt bestemd zijn voor de kas
de organiserende vereniging. De rest
n de opbrengst kan besteed worden aan
prijzen en de verdere kosten. De orga-
serende vereniging moet minstens drie
ar bestaan en het moet een gewone
reniging zijn, dus niet opgericht met het
el te kunnen kienen.
ienen is niet langer het eenvoudige
Iksvermaak dat het ooit geweest is."
ft brigadier Smit van de politie in Hel
end. In deze stad met nog geen zestig-
nd inwoners zijn elke week minstens
[tig gelegenheden waar gekiend wordt
dat is volgens het gemeentebestuur
?1 te veel. Per 1 januari van dit jaar
de het gemeentebestuur een klenveror-
ling invoeren, waardoor er per vereni-
g niet meer dan zes keer per jaar ge-
nd mocht worden.
ftei
tig
egen de wet.
uitspraak van de Hoge Raad (het
ligste rechtscollege in ons land) stak
ir een stokje voor. Zo'n verordening
in strijd met de wet. Elke vereniging
volgens de Hoge Raad onbeperkt
aan helj aniseren als men zich maar aan de wet
udt. Hierop heeft Helmond zijn politie
Iracht gegeven zeer streng te gaan con-
leren en elke vereniging moet haar
navond minstens twee weken tevoren
de gemeente aanmelden. Inmiddels
enkele verenigingen gewaarschuwd
de mededeling dat bij verdere over-
dingen procesverbaal wordt opge-
akt en één vereniging heeft een tijde-
- Ir kienverbod gekregen.
Achteraf controleert de politie nu de
boekhoudingen van de verenigingen om
na te gaan of minstens zestig procent van
de inzet in de clubkas komt. Zit de zaak
scheef dan maakt de zaalverhuurder als
gelegenheidsgever zich schuldig aan een
misdrijf waarop maximaal een jaar gevan
genisstraf of vijftigduizend gulden boete
staat. Het bestuur van de organiserende
vereniging én de deelnemers kunnen tot
maximaal duizend gulden boete worden
veroordeeld.
'Blij met controle'-^__
Volgens brigadier Smit zijn vooral de ver
enigingen blij met de strenge controle,
omdat voorheen het overgrote deel van de
duizenden guldens inzet in de zakken van
de zaalhouders verdwenen. Deze zaalhou
ders daarentegen zien het verscherpte po
litiebeleid niet zitten. „Wij houden dé
mensen bezig en zij leggen hier vrijwillig
hun geld neer. Met de verenigingen heb
ben we het beste voor en bij mij heeft nog
nooit een vereniging geklaagd," zegt zaal
houder H. van de Laar. Een woordvoerder
van de wijkgebonden voetbalclub waar
voor het die avond kienen is beaamt dat.
Hij is blij met de financiële ruggesteuntjes
en de blijken van waardering die komen in
de vorm van voetbal tassen, kleding en
bijdragen in natura bij feestavonden.
In de rokerige zaal binnen leggen ruim
vijfhonderd aanwezigen, en dat zijn voor
namelijk vrouwen, een kaartje in afwach
ting van het begin. De meesten van hen
hebben zes kienkaarten voor zich liggen,
kosten: vijftien gulden. Wie praat met de
vrouwen kan veel kritiek horen op de
gemeente Helmond. „Waar bemoeit zij
zich mee, ik moet toch zelf weten wat ik
met mijn geld doe", „onze mannen heb
ben het voetbal, wij de kienavond" en „dit
is het vermaak van ons gewone mensen en
juist daaraan moet dan weer zonodig een
einde worden gemaakt".
De vrouwen dreigen mét „harde acties"
als het niét beter wordt Veel vrouwen
zeggen dat zij enkele keren per week tot
elke avond gaan kienen, niet alleen in de
stad maar ook in de omliggende dorpen.
De grootte en de hoeveelheid prijzen zijn
daarbij bepalend. En dat gaat in het na
deel van de Helmondse kienbazen werken,
want zij moeten zich nu aan de maximale
dertienhonderd gulden houden en dat be
tekent een fikse verlaging. Volgens briga
dier Smit is het voorgekomen dat er vijf
duizend gulden contant uitging. Verder
lokken op sommige plaatsen kleuren-tv's
en bijvoorbeeld een afwasmachine.
„Ik werk de hele dag hard en dit is mijn
ontspanning." zegt een vrouw van middel
bare leeftijd. Ze heeft een kroket in de
mond en een slaatje vóór haar. Recht
streeks van haar werk is ze in de rij bij de
ingang gaan staan, om vooral dicht bij de
man die presenteert te kunnen zitten.
„Twee weken geleden kwam een vrouw
huilend op het bureau. Ze had een kien
voor duizend gulden maar de presentator
had haar niet horen roepen. Bij het vol
gende getal had een ander kien en die
kreeg het geld. Wij staan daarbij machte
loos. De verscherpte controle nü doen we
niet graag, maar we moeten de mensen
tegen zichzelf beschermen," zegt brigadier
Smit.
'Superkien'»
De regionale bladen in Brabant, Gelder
land en Limburg staan elke dag vol met
aankondigingen als „superkien" en „ex
tra-kien". De kieners worden gelokt met
jack'pots en tombola's. Sommigen adver
teren open en bloot met hun geldprijzen
die het toegestane duidelijk over
schrijden.
„Het is een sociaal probleem waarop nau
welijks te controleren valt," zegt een poli
tieman in Roermond. Daar zijn elke dag
minstens zeven zalen waar men terecht
kan. De controle is moeilijk. „Als je bin
nenkomt hoor Je sst.boekhoudingen
van verenigingen leggen ze niet zomaar
open. Het voorziet in een behoefte maar
het loopt duidelijk uit de hand." vindt hij.
In het zuiden van Limburg is de situatie
nog hopelozer, vooral in de grerisstreek
met België. Onze zuiderburen komen met
volle bussen op kienbezoek. Ook daar
staat het controle-apparaat machteloos.
'Ach meneer
„De colleges van burgemeester en wet
houders zouden het aan banden moeten
leggen. Maar hoe doe je dat als de landelij
ke overheid het af laat weten. Als ik Den
Haag bel voor advies zeggen ze 'ach me
neer, Limburg, praat me er niet van', van
daar dat de situatie hopeloos blijft". Pas
sende maatregelen blijven in Limburg
dan ook uit.
In Noord-Brabant is er overleg tussen de
contactgroepen van de politie en de offi
cier van justitie. Menig plan is in het
verleden in de bureaulade verdwenen. Nu
wordt opnieuw aan een rapport gewerkt.
De politie in Eindhoven zegt bezig te zijn
met een inventarisatie van de vorm, de
omvang en de prijzen van het kienen.
Daarna wordt zonodig het beleid bijge
stuurd. In Venlo zegt de politie geen pro
blemen te hebben, maar daar wordt ook
niet gecontroleerd.
Vooral het verschil in beleid op plaatselijk
niveau werkt de kritiek van de kienbazen
in de hand. „Hier mogen we niets en vijf
kilometer verderop kraait er geen haan
naar," zegt een kastelein. Hij geeft, mits
anoniem, grif toe aan de organisatie van
het kienen al een leuke bungalow overge
houden te hebben. De belastingen kunnen
zijn inkomen niet controleren, „natuurlijk
geven wij geen kassabon bij de verkoop
van kienkaarten en veel prijzen kunnen
we zwart in gewone winkels kopen".
Een aantal kienbazen heeft Inmiddels de
koppen bij elkaar gestoken. Ze beraden
zich op passende maatregelen. Desnoods
huren ze zalen in de omgeving af. waar de
politie niet optreedt. Voor aantrekkelijke
prijzen willen de mensen best een eindje
rijden.
Dat het ook anders kan bewijst de ge
meente Nuenen. Daar heeft burgemeester
mr. R. W. M. Gerrits een akkoord gesloten
met de verenigingen. Elke vereniging
kient niet meer dan zes keer per Jaar.
Omdat dit een vrijwillige overeenkomst is
tussen twee partijen is zij niet strijdig met
de wet op de kansspelen. In plaats van
eerst elke avond kienen is dat nu nog
maar drie keer per week. Wel gaat nu
menig Nuenense naar de omliggende dor
pen. Elke betrokkene juicht een landelijk
beleid toe, dat dan overal wél moet wor
den nageleefd. Ook de controle moet dan
gelijk zijn.
Het CDA-Tweede-Kamer-lld P A. M. Cor-
nelissen uit Best vindt de problemen no
gal vreemd. „De wet is er voor iedereen en
de politie kan daarop controleren. Er
moet natuurlijk wel wat gebeuren als in
de ene plaats de controle streng Is en in de
andere plaats niets gebeurt." De komende
dageh gaat hij zich dan ook verdiepen in
wat er in de kienwereld gebeurt. „Bij
onduidelijkheden of verschil in beleid zal
ik de minister om maatregelen vragen."
aldus het Kamerlid. De politieman in
-Roermond vindt het kienen in elk geval
een proefschrift waard voor een socioloog.
„Vooral de sociale kanten en de drijfveren
om aan dit volksvermaak deel te nemen
lijken mij interessant."
door Rob Foppenia
mmer mensen, maar jullie begrepen het allemaal niet zo goed, begin maar weer
n voren af aan. Dat is de boodschap die de meeste wetenschappelijke
iderzoekers alleen in hun nachtmerries onder ogen moeten zien, maar die elk van
in in principe elke tag bedreigt. Zo'n boodschap komt des te harder aan wanneer
het een terrein betreft waarop nogal wat mensen de laatste jaren zijn ingezet. Eton
overzichtsartikel in Nature luidt deze maand de klok voor een wel heel gevoelig
onderwerp.
(grijpen hoe kankercel-
zich vanuit het eerste
aadaardige gezwel kun-
verspreiden om opvol-
ide gezwellen (metasta-
te vormen op andere
atsen in het lichaam, is
van de belangrijkste
lstelllngen van het kan-
onderzoek. Ondanks
iruitgang in chirurgi-
technleken en de ont-
keling van agressieve
lersteunende therapie
voor het eerste gezwel,
rden de meeste sterfge-
len bij kankerpatiënten
oorzaakt door meta-
deze even koele als
ree te vaststelling begin-
de Amerikanen Geor-
loste (Roswell Park Me-
rial Institute, Buffalo.
York) en Isaiah Fidler
ederick Cancer Re-
Center. Frederick,
ryland) hun overzicht
wat er de laatste paar
r aan inzicht gewijzigd
dat is heel wat
En c
\1
derzoek in veel labora-
.heeft belangrijke
uwe informatie ver
aft over fundamentele
►eurtenissen in het ont-
van metastasen en
identiteit van de kan
tellen die verantwoor-
'jk zijn voor deze dode-
ziekte. Een aantal van
an
deze waarnemingen is in
strijd met lang gekoester
de inzichten en wekt ern
stige twijfels aan de doel
matigheid van bepaalde
experimentele benaderin
gen die tot nog toe zijn
gebruikt om kwaadaardige
cellen te bestuderen."
Hoe diep de misvattingen
gaan die Poste en Fidler
willen ophelderen, blijkt
wel hieruit dat zij eerst het
verschil tussen ioed- en
kwaadaardige cellen moe
ten uitleggen. ..Een meta-
stase (uitzaaiing) is een
nieuwvorming (gezwel, tu
mor) die ontstaat uit een
ander gezwel waarmee ze
geen directe verbinding
meer heeft. Het vermogen
om metastasen te vormen,
is een eigenschap van
kwaadaardige tumorcel
len. Kwaadaardigheid is
geen eigenschap die alle
tumorcellen gemeen heb
ben. Tumorcellen die niet
elders kunnen binnendrin
gen en daar metastasen
vormen. heten goed
aardig."
De Amerikanen veront
schuldigen zich een beetje
voor het intrappen van
deze logische open deur.
Maar het moest wel, schrij
ven zij. want in de vaklite
ratuur wordt te pas en
(vooral) te onpas geschre
ven over „kwaadaardige"
cellen. Het gaat dan vaak
alleen om cellen die onder
bepaalde omstandigheden
in laboratoriumglaswerk
op een ongeregelde manier
(zijn gaan) groeien. Mis
schien heel interessant,
maar Poste en Fidler heb
ben daar geen boodschap
aan zolang niet is vastge
steld dat die cellen ook in
een levend wezen een ge
zwel kunnen veroorzaken
en dus echt kwaadaardig
zijn.
Dat zijn erg veel kanker
cellen namelijk niet, is de
boodschap die zij opma
ken uit zo'n honderd recen
te publikaties en uit eigen
onderzoek dat binnenkort
wordt gepubliceerd. De re
denering rust op twee pij
lers. Ten eerste: metastase
is een relatief zeldzame ge
beurtenis. Ten tweede: de
ene kankercel is de andere
niet.
Wat het eerste betreft: het
klassieke beeld dat een
kwaadaardig gezwel af en
toe wat cellen loslaat die
dan meespoelen in de
bloed- (of lymfe-)vaten en
elders tot een nieuw gezwel
uitgroeien, is te eenvoudig.
Dat lukt alleen als aan een
hele serie voorwaarden is
voldaan, aldus Poste en
Fidler. Als maar aan één
van die voorwaarden niet
wordt voldaan, houdt het
hele verhaal op.
Zulke cellen moeten eerst
door de wand heen in zo'n
bloedvat terecht zien te ko
men. Dan moeten ze onder
weg de aanvallen weer-
Dr. John R. Vane (rechts) en dr. Salvador Monca-
da kregen vorige week de Peter Debye-prijs van
de rijksuniversiteit Limburg voor hun onderzoek
aan prostaglandines, hormoonachtige stoffen die
een belangrijke rol spelen bij onder andere
blocdstolling en ontstekingsprocessen. Hoewel
de discussie over de biologische betekenis ervan
nog volop loopt, staat de medische toepasbaar
heid van prostaglandine-achtige stoffen al in
principe vast. Beide onderzoekers zijn verbon
den aan de Wellcome Research Laboratories in
Engeland.
staan van het natuurlijke
afweersysteem dat bepaal
de (maar niet alle) kanker
cellen wel degelijk als fout
herkent en uit de wereld
helpt. Daarna moet de
kwaadaardige cel ergens in
een haarvat blijven steken
en door de wand er weer uit
groeien. Dat klinkt een
voudig, maar het is kenne
lijk vaak een specifiek en
nog onbegrepen proces.
Bepaalde kwaadaardige
cellen waarvan bekend is
dat ze in de long metasta
sen vormen en nergens an
ders. vormen ook metasta
sen in stukjes longweefsel
die bij proefdieren experi
menteel vlak onder hun vel
zijn Ingeplant en nog
steeds nergens anders.
De tweede kant van het
verhaal is, dat het kwaad
aardige gezwel waarmee de
ziekte begint, vaak bestaat
uit groepen cellen die on
derling heel verschillende
eigenschappen hebben.
Hier loert op de achter
grond de verwarrende
vraag hoe kanker écht be
gint. in het stadium dat
niemand nog iets in de ga
ten heeft. Is het één cel die
op hol slaat, zich als een
wilde gaat vermenigvuldi
gen en zo de vader en moe
der van het later herkenba
re gezwel wordt? Of zijn
het meer cellen die de fout
in gaan en zo een samen
zwering van celfamilies
vormen?
Poste en Fidler kunnen die
klassieke vraag in het mid
den laten. Zij constateren
dat ln uitgegroeide gezwel
len de individuele cellen
zeer verschillende eigen
schappen kunnen hebben.
Dat laat de mogelijkheid
open dat ze al of niet één
stamvader/moeder hebben
gehad. Maar het betekent
wel dat in het kwaadaardi
ge gezwel sommige celfa
milies volgens hun strikte
definitie goedaardig zijn.
andere een beetje kwaad
aardig, en nog andere mis
schien erg kwaadaardig.
De mogelijkheid is niet uit
de lucht gegrepen, dat een
primair gezwel bestaat uit
een hoofdmassa die zich
medisch wel laat aanpak
ken, en een minderheid
van erg kwaadaardige cel
len die Intussen voor de
metastasen hebben ge
zorgd. De onderzoeker die
een „veelbelovend" ge
neesmiddel probeert, dat
het primaire gezwel aan
zienlijk doet slinken, heeft
dan waarschijnlijk de
hoofdzaak gemist, aldus
Poste en Fidler. Die onder
zoeker heeft dan een stof
gevonden waar de goed
aardige celfamilies van
doodgaan, maar de kwaad
aardige, met hun heel an
dere eigenschappen, mis
schien niet. En die kwaad
aardige celfamilies hadden
nu Juist de op den duur
dodelijke metastasen ver
oorzaakt. waarvan de woe
kering dan nog steeds niet
wordt tegengegaan.
Poste en Fidler zijn bang
dat er nogal wat kankeron
derzoek in het verleden in
de val gelopen is die de
door hen beschreven com
plicaties duidelijk maken.
Dat zou betekenen dat er
nogal wat overgedaan zou
moeten worden, en dat met
wat meer verfijnde tech
nieken. Dat kan tragisch
lijken, maar het zou voor
de vooruitgang van het on
derzoek allerminst tra
glsch zijn. Want de onder
zoeker die weet. welke val
kuilen hij moet vermijden,
ziet zijn kansen op zonnige
resultaten daarmee alleen
maar toenemen. Er worden
dan zelfs resultaten denk
baar op deelgebieden waar
tot dan toe mislukkingen
de regel waren. Maar dat
moeten we natuurlijk ge
duldig afwachten, want
goedkope resultaten zijn
écht ontzettend zeldzaam.
O. r«flr r» I. J, I
