[ndia tegen
lowjet-inval
Zwarte arbeiders
politieke macht
in Zuid-Afrika
AFGHANISTAN
Iraanse oliekraan dicht
voor bondgenoten VS
ambodja heeft voorlopig in elk geval te eten
DE LINKSE VRAGEN NA
[3 PvdA
liailand op zoek naar steun
Stemming in
Europarlement
erg moeizaam
ld
(En wat dat betekent voor links in Europa)
Openbare bijeenkomst op
vrijdagavond 18 januari
leo««HSe,erSUa3mken"er'
Toestand Tito
blijft kritiek
Bij economische sancties Japan en Westen
Paul Mc Cartney in
Japan gearresteerd
■H JNDERDAG 17 JANUARI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
DELHI, KABOEL, BRUSSEL (Reuter, AFP, AP)
lia en Groot-Britannië zijn het er over eens dat de Sowjet-
issiche ingreep in Afghanistan gevaren met zich meebrengt
India staat zeker niet achter de actie van Moskou. Dit werd
teren meegedeeld door de Indiase premier, mevrouw Indira
ndhi nadat zij een onderhoud had met de Britse minister
i Buitenlandse zaken, Lord Carrington.
STRAATSBURG (ANP) De elek-
Ironische stemmingsapparatuur
die het nieuwe Europese parlement
al vanaf het begin parten speelde,
zorgde bij een nieuwe poging gis
termiddag voor anderhalf uur ver
traging. Bij de stemmingen over
drie resoluties over de werkgele
genheid, bleek de mening van som
mige afgevaardigden niet tot het
elektronisch telraam door te
dringen.
Sommige parlementariërs twijfel
den aan het resultaat van de stem
ming, omdat die volstrekt anders
uitviel dan zij verwachtten. Zij
vroegen om hoofdelijke stemming,
maar dat kon de apparatuur vol-
gens de technici niet aan.
De Britse voorzitter besloot
tot stemming door het klassieke
handopsteken, maar met de tweede
resolutie ging ook dat de mist in.
De voorzitter meende dat de reso
lutie was afgewezen, maar de
christen-democratische indieners
vonden het beeld onduidelijk,
mede door de aanwezigheid van
veel niet-parlementsleden in de
De voorzitter liet alle fractie-assis
tenten en ambtenaren uit de zaal
verdwijnen en stelde bodes voor de
gesloten deuren op. Er volgde een
mondeling hoofdelijke stemming,
die nog eens een half uur duurde,
maar wel leidde tot het aanvaar
den van de resolutie. Waarnemers
kwalificeerden de gang van zaken
als „belachelijk". Op de publieke
tribune keken onder meer bezoe
kers uit de Verenigde Staten, Span
je en Australië toe.
door Hennie Serfontein
ADVERTENTIE
I uit
elaa
uitspraak van mevrouw Gandhi
als een verrassing omdat zij
l onlangs Russische verklaringen
r de aanwezigheid van Russische
len in Afghanistan had geaccep-
en tevens had gezegd vertrou
wt te hebben in de Russische mede-
j dat de troepen terug zouden
(den getrokken zodra de Afghaan-
jering daarom zou vragen. De
ise oppositie verweet daarop de
[lier India's politiek van niet-ge-
idenheid te hebben doorbroken.
teren zei de premier dat de Sow-
Jngreep niet te rechtvaardigen
5, dat India er niet achter stond en
|haar regering slechts naar midde-
icht om escalatie van de situatie
e Zuid-Aziatische regio te voorko-
i. Carrington zelf stond geen ver-
jevers te woord, maar voor zijn
•ek uit het Pakistaanse Pesjawar
fhij dat „iedereen die de Russische
_"ng in dit gebied niet serieus
n zichzelf bedroog", hetgeen door
lomaten in New Delhi als een dui-
Üjk hint aan het adres van de Indl-
ipremier werd gezien.
igton zei in Pakistan verder dat
Westen moet doen wat het kan
Pakistan te helpen. „We moeten
oor zorgen dah onze hulp conreet
niet alleen bij woorden blijft",
s de minister die overigens die
icrete hulp niet nader toelichtte,
rrintons bezoek aan India is de
tste etappe van een rondreis in
band met de Russiche actie in
[hanistan. Hij heeft achtereenvol-
is Turkije, Oman, Saoedi-Arabrië,
[istan en India bezocht. In Pakis-
heeft hij ook een bezoek gebracht
Afghaanse vluchtelingenkam-
Naar schatting verblijven daar
.000 vluchtelingen.
Pakistan kreeg Carrington de ver-
ring dat eventuele door het Wes-
geleverde wapens niet tegen In-
zullen worden gebruikt. Dat heeft
ongetwijfeld overgebracht aan
mier Candhi. Overigens het be-
van de Russische minister van
nlandse zaken Gromiko, aan In-
is uitgesteld.
jnsternatie
verder naar het oosten heeft de
;che inmenging de nodige con-
tie veroorzaakt. Verschillende
van de ASEAN, de Associatie
Zuid-Oost-Aziatische Naties,
Thailand, de Filippijnen, Slnga-
Indonesië en Maleisië deel van
inakcn, hebben met bezorgdheid
tageerd en menen dat bondge-
itschappen en verdragen met wes-
le mogendheden nooit weg zijn, te
tr daar zij in hun eigen regio ge-
fronteerd worden met een door
ikou militair gesteund expansion-
sch Vietnam. Thailand is in ieder
besprekingen begonnen met
bondgenoten over een nieuw sys-
n van regionale -ollectieve verde-
ng. dat de opvolger zou moeten
den van de in 1977 ter ziele gegane
ioost-Aziatische Verdragsorgani-
e (ZOAVO). Regeringskringen in
igkok meldden dat Thailand het
lrag van Manila uit 1954 (waarbij
ZOAVO werd opgericht door Au-
lië, de Filippijnen, Pakistan,
uw-Zeeland, Thailand, Frankrijk,
it-Brittannië en de Verenigde
in) wil vernieuwen en opnieuw
illen. Het verdrag is nooit opge-
maar de ZOAVO bestaat niet
r. Volgens de kringen in Bangkok
et name Engeland zeer geïnteres-
d. De Britse onderminister van
enlandse zaken, Peter Blaker,
heeft nog deze week in Bangkok ge
zegd dat wat Londen betreft het ver
drag nog steeds bestaat en dat Enge
land zich aan zijn verplichtingen zal
houden. Blaker zal „spoedig" een ver
gadering van Britse ambassadeurs in
Azië voorzitten, een vergadering die
geheel gewijd zal zijn aan de militaire
problemen in dit gebied.
Vanuit Bonn kwamen gisteren be
richten dat de Westduitse regering
zich beijvert nauwere «menwerking
tot stand te brengen tussen de ASE-
AN-landen en de Europese Gemeen
schap. ook al in het licht van de
Russische ingreep in Afghanistan. De
Tahise premier, Kriangsak Chama-
nand, komt op 24 januari voor een
officieel bezoek in Bonn aan. Hij is
uitgenodigd door bondskanselier
Helmut Schmidt. Daarna komt pre
mier Lee Kuan Yew van Singapore
naar West-Duitsland en verder is de
Westduitse minister van buitenland
se zaken Hans-Dietrich Genscher van
plan de conferentie van minister van
buitenlandse zaken van de ASEAN
en enkele EG-landen in de Maleisi
sche hoofdstad Koeala Loempoer bij
te wonen.
Niet eensgezind
om 20.00 uur In Krasnnpolslcy, Amsterdam
(sa uecitefsi
Pau„nevanT^^
Herman WlgPold
Partij van de Arbeid in samenwerking met PPR, PSP en D'66
Toegang gratis. Vragen staat vrij.
QO0
BELGRADO (Reuter, AP, AFP) In
de toestand van de Joegoslavische
president Tito is weinig verbetering
gekomen. In regeringskringen wordt
gezegd dat de toestand van Tito kri
tiek gebleven is. Volgens een bulletin
van de artsen die Tito behandelen Is
zijn algemene conditie beter. Zij lie
ten de mogelijkheid voor een nieuwe
operatie nog open. Heh Russi
sche persbureau Tass heeft fel gerea
geerd op berichten in de „reactionai
re westerse pers" over een moeelilke
inval ln Joegoslavië. De berichten
dienen de „geheime maar niettemin
duidelijke verlangens van de NAVO
zich te mengen in de binnenlandse
aangelegenheden van Joegoslavië",
aldus Tass.
De Russische president Brezjnew
heeft zijn collega Tito gisteren een
telegram gestuurd waarin hij hem
een volledig herstel op korte termijn
toewenst en de hoop uitspreekt dat
hij nog lang en vruchtbaar kan blij
ven werken aan de vriendschap tus
sen de Sowjet-Unie en Joegoslavië.
JOHANNESBURG In de Zuidafrikaanse politiek zijn be
langrijke ontwikkelingen aan de gang. Dit werd heel duidelijk
na de gevangenneming van twee zwarte leiders en een journa
list vorige week in Port Elisabeth. De politie sloeg toen
protestbijeenkomsten van zwarten uiteen en gebruikte daar
bij traangas.
Intussen is er ook een eind gekomen
aan de reis van de Amerikaanse on
derminister van buitenlandse zaken,
Warren Christopher, langs vijf Euro
pese landen. De man was in Europa
om steun te werven voor het Ameri
kaanse beleid tegenover de Sowjet-
Unie en tevens tegenover Iran. Chris
topher zei dat „het voor de Verenigde
Staten zeer bemoedigend was te zien
dat de bondgenoten de bezorgdheid
over de Afghaanse situatie deelden".
Maar de meningen over de vraag hoe
veel zijn reis concreet heeft opgele
verd zijn verdeeld. Weliswaar heeft
zowel de NAVO als de ministerraad
van de Europese Gemeenschap de
Russische ingreep scherp veroor
deeld en geëist dat de Russen hun
troepen onmiddellijk moeten terug
trekken, maar veel concrete maatre
gelen ter ondersteuning van de door
de Verenigde Staten gewenste boycot
van de Sowjet-Unie zijn er niet uitge
komen. Christopher zei gisteren na
dat hij met de Franse minister van
buitenlandse zaken, Jean Frangcois
Poncet, had gesproken nog wel te
verwachten dat andere Europese lan
den acties aankondigen die „paralel"
zouden lopen aan de Amerikaanse
maatregelen om druk uit te oefenen
op de Sowjet-Unie, maar hij vond
tevens dat „de deur naar de vrede
moest blijven openstaan en dat ook
de communicatielijnen naar het Oos
ten open moeten blijven". En vooral
de aatste zal in Frankrijk goed zijn
gevallen. Waarna ook Frangois-Pon-
cet best kon zeggen dat „Washington
en Parijs het eens zijn over Afgha
nistan".
Verder is de Amerikaanse minister
van defensie Harold Brown ln Ameri
ka teruggekeerd van zijn is naar Chi
na. Hij berichtte dat de Chinezen
uitermate ongerust zijn over de Rus
sische expansie, brown had me de
Chinezen gsproken over militaire
hulp aan Pakistan, maar weigerde
details te geven. Ook zei hij dat Ame
rika noodplannen klaar heeft liggen
voor het ogenblik waarop zijn belan
gen ln Centraal Azië ln gevaar zouden
komen. Hij zei er niet bij welke plan
nen dan wel.
TEHERAN (Reuter, AFP, AP) Iran wil zijn olleproduktle met de helft verminderen als West-
Europa en Japan meedoen aan de economische sancties die Washington wil instellen. De
Iraanse minister van oliezaken All Akbar Moinfar deelde gisteren mee dat een land dat
overgaat tot de sancties geen Iraanse olie meer zal krijgen.
Moinfar verklaarde dat zijn land mi
nimaal anderhalf miljoen vaten olie
per dag moet produceren om in de
eigen behoefte te kunnen blijven
voorzien. Bij economische sancties is
het mogelijk dat de produktie in Iran
tot dit minimum wordt verminderd.
Iran heeft voor 1980 met meer dan
dertig landen contracten afgesloten
voor de levering van in totaal twee
miljoen vaten per dag. De helft daar
van gaat naar Japan en West-Europa,
aldus Moinfar. Hij sprak berichten
tegen dat de olleproduktle de laatste
tijd ls verminderd ln Iran van 3.5
miljoen vaten van 159 liter tot onge
veer 2 miljoen. Alle olie die boven de
grens van 3 miljoen vaten komt gaat
naar de vrije markt, zo zei Moinfar.
Volgens de Aarikaanse inlichtingen
dienst CIA produceert Iran ruim twee
miljoen vaten per dag en voert 1,3
miljoen vaten uit. Dat is een kwart
van het exportniveau van een jaar
geleden onder het bewind van de
sjah.
Uitlevering sjah
Iran heeft op hoog niveau contact
gehad met Panama over de mogelijke
terugkeer van de sjah naar Iran, zo
meldde het Amerikaanse dagblad
Chicago Tribune gisteren. De Pana
mese president Aristides Royo heeft
dinsdag een telefoongesprek gevoerd
met de Iraanse minister van buiten
landse zaken Thotbzadeh over de uit
levering van de sjah die gisteren een
Jaar geleden werd verdreven. Een
woordvoerder van de Panamese am
bassade in Washington verklaarde tfYPfMltipq
gisteren dat de Panamese regering
geen enkel verzoek om uitlevering
van de sjah in overweging zal nemen.
Het standpunt van de Panamese re
gering is definitief, zei de woordvoer
der met nadruk.
nog steeds niet officieel aangekon
digd door zijn partij de IRP. Maar de
verkiezingscommissie verklaarde gis
teren dat Farsl niet mee doet aan de
verkiezingen.
Miljoenen zwarte arbeiders zijn zich
voor de eerste maal in de Zuidafri
kaanse geschiedenis aan het ontwik
kelen als een belangrijke politieke
macht waarmee rekening moet wor
den gehouden. De gearresteerden wa
ren Thomalize Botha en Phalo Tshu-
me, respectievelijk voorzitter en se
cretaris van de PEPCO (Burgerorga
nisatie van Port Elisabeth) en Mono
Badela, een zwarte journalist die nau
we banden heeft met de organisatie.
De PEPCO ls op 10 oktober van het
vorig Jaar opgericht en ls een organi
satie die strijdt voor de belangen van
de zwarten op plaatselijk niveau
(hulsvesting en dergelijke). Binnen
vier maanden heeft de PEPCO zich
echter ontwikkeld tot een invloedrij
ke organisatie in heel Zuid-Afrika.
De PEPCO heeft de eerste aanzet
gegeven tot de vorming van andere
zwarte burgerorganisaties in geheel
Zuid-Afrika. De bedoeling is dat er
uiteindelijk een alliantie wordt ge
vormd van alle burgerorganisaties.
Dit kan dan uitlopen op een politieke
beweging. Sedert het verbod van het
Afrikaanse Nationale Congres (ANC)
en het Panafrikaanse Congres (PAC)
in 1960 heeft er geen echte zwarte
politieke organisatie bestaan.
De PEPCO heeft een belangrijke rol
gespeeld bij de stakingen die onlangs
Port Elisabeth troffen, vooral bij de
enorme Ford-fabrieken. De 31-Jarige
Thomalize Botha, een oud-onderwij
zer en nieuweling in de politiek werd
een nationale bekendheid door zijn
sleutelrol bij de Ford-stakingen. De
arbeiders behaalden hier een belang
rijke overwinning.
Thomalize Botha is een symbool van
de nieuwe denkwijze van de Jonge
radicale zwarten: ongenoegen over
het werk moet uit de vergetelheid
worden gehaald. De vakbonden leg
den niet het verband tussen werk en
andere belangrijke aspecten van het
leven van de zwarten.
Botha ls begonnen met het politise
ren van arbeidsproblemen net op het
ogenblik dat de zwarte bewustzijns
beweging speciale aandacht ging ge
ven aan zwarte arbeiders en hen poli
tiek bewust wilde gaan maken.
gen leidden opzij geschoven. In de
derde plaats is Thomalize er ln ge
slaagd het geschil buiten de grenzen
te brengen, omdat een grote Ameri
kaanse multi-national er bij was be
trokken. De Amerikaanse maat
schappijen moeten zich houden aan
de gedragscode van Sullivan, die het
Amerikaanse Congres heeft ingesteld
voor Amerikaanse investeerders in
Zuid-Afrika.
Ontslag
In Iran wordt overwogen om de ver
kiezingen van 25 januari uit te stellen
in verband met het gedwongen terug
treden van een van de presidentskan
didaten vanwege zijn Afghaanse af
komst. Hassan Ayat, lid van het cen
traal Comité van de Islamitische Re
publikeinse Partij (IRP) zei dit na
gesprekken over de terugtreding van
de kandidaat van deze partij, Farsi.
Volgens Ayat kunnen de verkiezin
gen een week worden uitgesteld „we
gens zekere omstandigheden". Het
ministerie van binnenlandse zaken
verklaarde gisteren dat er geen spra
ke was van uitstel. Leden van de
regerende revolutionaire raad heb
ben gisteren over de kwestie van de
verkiezingen gesproken met de Iraan
se geestelijk leider ayatollah Kho
meini. De terugtrekking van Farsi is
Volgens een dagblad in Koeweit is
een complot tegen ayatollah Khomei
ni verijdeld en zijn verscheidene jon
ge officieren geëxecuteerd. Gisteren
zijn opnieuw twee personen terecht
gesteld. Daarmee komt het aantal
geëxecutterden, voor zover bekend,
op 730 sedert de val van de sjah een
Jaar geleden. De twee geëxecuteer
den waren een agent van de SAVAK,
de gehate geheime dienst van de sjah,
en een onderofficier van de politie.
Ayatollah Khomeini heeft verklaard
dat de secretaris-generaal van de Ver
enigd e Naties loirt Waldheidm voor
hem aanvaardbaar is als bemiddelaar
in de gijzelingskwestie. Dit meldde
gisteren het Amerikaanse nieuws van
ABC. Bij zijn bezoek aan Iran heeft
Waldheim geen contact gehad met de
geestelijk leider, maar had hij wel
gesproken met de revolutlonare raad.
Khomeini zou aan minister Ghotbza-
deh een brief hebben meegegeven
waarin stond dat Waldheim aan
vaardbaar is. De brief wordt in VN-
kringen als een mogelijke opening
gezien in de gijzelingszaak.
Waarschuwing
Voor de Zuidafrikaanse regering
komt de nieuwe ontwikkeling op een
verkeerd ogenblik. 1979 was het Jaar
waarin Pretoria enkele belangrijke
arbeids-hervormingen aankondigde
en de rapporten van Riekert en Wie-
hahn (over de arbeidssituatie) uit
kwamen, maar 1979 was ook het Jaar
waarin een reeks stakingen plaats
had ln Kaapstad en Port Elisabeth
aan de Oostkaap. 8edert 1973 waren
dit de eerste duidelijke tekenen van
wijdverspreide arbeidsonrust. Vrij
wel alle stakingen van vorig Jaar ein
digden in een overwinning voor de
arbeiders. Dit is op zich zelf een waar
schuwing voor de regering en de grote
Industriëlen.
De staking ln de Ford-fabrieken
waarbij Thomalize Botha was betrok
ken verschilde op wezenlijke punten
van andere stakingen. Allereerst
speelden politieke beweegredenen
een belangrijke rol bij de acties. In de
tweede plaats werden de meer con
servatieve vakbondsmensen door
Botha en de arbeiders die de stakin-
Botha en zijn collega's werden iro
nisch genoeg slechts 36 uur na de
succesvolle onderhandelingen voor
de Ford-arbeiders gearresteerd. Ze
kregen ontslag en midden november
gingen zij in staking hetgeen verbo
den is volgens de Zuidafrikaanse wet
ten. Botha organiseerde ten tijde van
de arrestaties enorme protestbijeen
komsten en demonstraties over twee
kwesties. Het ontslag van Ford-me
dewerkers en de gedwongen verhui
zing van duizenden zwarten uit Wal-
mer, een zwarte wijk op een paar
kilometer afstand van Fort Eliza
beth. naar een plaats 21 kilometer
verderop.
PEPCO dreigde alle blanke winkels
te boycotten en zwarte studenten
kondigden aan dat zij niet meer naar
school zouden gaan. Op een eerder
tijdstip werden enkele huizen van
zwarten gesloopt en enkele zwarten
ln elkaar geslagen. De politie zei dat
Botha en zijn volgelingen de arbei
ders. die aan het werk wilden gaan.
intimideerden. De Ford-staking be
gon toen Botha niet meer naar zijn
werk ging, omdat de directie hem met
ontslag had gedreigd wegens zijn ac
tiviteiten als PEPCO-leider. Het be
drijf stelde hem onmiddellijk weer te
werk, maar twee weken later zetten
700 werknemers met Botha voorop
een nieuwe staking ln. De ontslagen
stakers verbaasden vriend en vijand
door het zeven weken lang uit te
houden, zonder inkomsten of enige
financiële steun.
Op 9 januari werden alle stakers weer
aangenomen door het bedrijf na lang
durige onderhandelingen een over
winning voor de PEPCO en de Ford-
arbeiders. Van belang was dat de
Amerikaanse consul-generaal aanwe
zig was bij de onderhandelingen. Dit
wijst erop dat Botha erin is geslaagd
Ford internationaal gezien onder
druk te zetten. De Ford-leiding vrees
de Internationale gevolgen en Ameri
kaanse onderzoeken naar de praktij
ken bij het bedrijf.
De gebeurtenissen in Port Elizabeth
wijzen er op dat de komende tien Jaar
er meer confrontaties zullen komen
tussen de zwarte arbeiders en de rege
ring. als deze zich aan haar eigen
politieke opvattingen blijft houden.
TOKIO (AP) Paul McCartney, een
van de vroegere Beatles, is op het
vliegveld Narita bij de Japanse
hoofdstad Tokio gearresteerd wegens
illegaal bezit van verdovende midde
len. Hij kan daarvoor vijf jaar de cel
ln. Mc Cartney zou met zijn groep
„Wlngs" geheten elf concerten geven
in een aantal grote steden.
or Maarten van Dullemen
westerse hulpverleners in Phnom Penh zijn ondergebracht ln het
dding-gele hotel „Samakl", het Hotel Royal uit de tijd van Sihanoek.
Russen legeren elders, ln Samakl zijn vier grote westerse hulpgroe-
In de eerzaal, waar Vietnamees en Europees gegeten kan worden,
iben ze leder hun vaste tafel: het Rode Kruls/UNICEF, de Britse
rticullere hulporganisatie Oxfam, de Wereldraad van Kerken en het
irjng ranse artsencomité voor het Cambodjaanse volk",
tter de
berg-
i breet5r van deze vier hulpgroepen heeft een
dien oerige internationale achterban. Rode
nmall ^s/UNICEF uiteraard de landelijke
4 e Kruis- en UNICEF-afdelingen, In het
er van de Oxfam-groep werken bijvoor-
ld de Novib. Caritas Nederland en de
emo mee. In de Wereldraad van Kerken-
ep de Stichting Oecumenische Hulpver-
versplintering ia de hulpverlening, met
verschillende acties voor Cambodja
lederland. blijkt hier ter plekke behoor-
mee te vallea Alles komt hier samen en
onderling overleg over de werkverde-
dat overdag ledereen het te druk heeft,
ben we afgesproken met het Wereldraad
Kerken-team te zullen eten. We zijn op
i naar Jean-Louis Claveaux. In Saigon
ben we al over hem gehoord. Het ls een
sndarlsche figuur. Claveaux is een Fran-
protestantse dominee die van 1970 tot
ruari 1975 als leraar ln Phnom Penh
gewerkt. Nu is hij dominee in de
Wallonne ln Den Haag. Vandaar ls hij
geroepen om het Wereldraad-team te
en Hij spreekt vloeiend Cambodjaans
kent als geen andere de lokale omstan-
beden.
Jgewonden
ritten aan tafel om over de moeilijkhe
den bij de hulpverlening te praten. Maar er
wordt nauwelijks aandacht aan ons be
steed. Een opgewonden Amerikaan vertelt
over de belevenissen van de dag. Hij heeft
het transport van een aantal hulp-boten vla
de Mekong-rivier geregeld. Deze transport-
weg is belangrijk geworden nu de haven van
Kompong Som door de snelle aanvoer van
hulpgoederen verstopt ls geraakt. HIJ had
naar de diepgang van de schepen geïnfor
meerd en gevraagd welke Cambodjaanse
autoriteiten voor deze route verantwoorde
lijk zijn. Hij had getelexed dat de schepen
konden komen. Maar hij blijkt een Com-
bodjaanse dienst over het hoofd gezien te
hebben, die nu bureaucratische moeilijkhe
den maakt. „Werkelijk de eerste keer dat ik
moeilijkheden met de Cambodjanen heb,"
besluit hij zijn verhaal.
Naast me zit met een rust alsof hij hier
altijd geweest ls en nooit meer weg zal gaan
een man van middelbare leeftijd. Onge
merkt richten alle gesprekken zich tot hem
In een mij onverstaanbare taal overlegt hij
over het eten. Als de opgevonden Ameri
kaan even stil ls proberen we er tussen te
komen. „Kennen Jullie Jean-Louls Cla
veaux?" vragen we. „Dat ben ik," zegt de
man naast me.
Pas de volgende avond hebben we gelegen
heid uitvoerig met Claveaux te praten. De
oerste keer dat hij terug was in Phnom
Penh, was tussen 4 en 11 oktober op een
moment dat het westelijke hulpprogramma
eigenlijk nog helemaal moest beginnen.
Sinds enkele maanden is hij permanent in
Phnom Penh gestationeerd. Wat is het ver
schil tussen zijn eerste bezoek en nu, vragen
we. Er zijn steeds meer mensen in de stad,
vertelt hij. Op de markt ls meer te koop. de
straten zijn schoner. De elektriciteit is nu
stabiel, begin oktober nog niet. Hetzelfde
geldt voor water, dat nu continu beschik
baar ls en dat er begin oktober vaak alleen
maar 's nachts was.
Opvallend duidelijk is dat de mensen in de
stad steeds actiever worden. Dat mensen
van de honger sterven, daar ls geen sprake
meer van. De voedseldistributie ln de stad
is het beste. Mensen krijgen voedsel op hun
werk gedistribueerd. En alleen mensen die
werk hebben worden in de stad toegelaten.
De enkeling zonder werk wordt wel getole
reerd. Maar vroeg of laat worden ze dan
toch weer de stad uitgezet.
Een speciaal probleem vormen de wezen. Er
zijn wel twee weeshuizen in Phnom Penh,
maar lang niet alle weeskinderen zitten
daarin. Iedere dag ontmoet Je kinderen zon
der ouders. Ze trekken van de ene plaats
naar de andere, op zoek naar eten. Gebe
deld wordt er niet. Dat is nooit een Cambod
jaanse gewoonte geweest, daarvoor is men
te trots, aldus Caveaux.
bruggen vermeld. Deze zijn daarna slechts
provisorisch hersteld zodat de vrachtwa
gens met al te veel lading met zich mee
kunnen voeren, anders zak Je door de brug.
Uit de havenstad Kompong Som. waar het
grootste deel van de westerse hulpgoederen
aankomt, kan slechts drie ton lading per
vrachtwagen vervoerd worden. Gevolg: het
kost veel tijd voordat een hulpzending ln
Phnom Penh arriveert, om vandaaruit ver
der gedistribueerd te worden, Claveaux
noemt als voorbeeld een boot die op 13
november ln Kompong Som arriveerde
waarvan de lading pas drie weken later
en dan nog met eens volledig ln Phnom
Penh aankwam.
Anderzijds blijkt de situatie ook weer min
der dramatisch omdat het op dit moment
oogsttijd is en de bevolking voorlopig van
de lokale produktie kan leven. Claveaux
schat de huidige oogst op 30 procent van
normaal, genoeg voor de komende maan
den. In die tussentijd zal het vervoer en
distributie ingrijpend verbeterd moeten
worden. De Wereldraad van Kerken stuurt
momenteel dan ook geen voedsel, maar
concentreert zich op goederen die de bedrij
ven weer op gang kunnen helpen, zoals
flesjes en poeders voor de farmaceutische
industrie.
Gevangene
Vrachtwagens
Hoewel er grote verbeteringen te constate
ren zijn vormt de distributie van de hulp
goederen een groot probleem. Er is een
schreeuwend gebrek aan vrachtauto's. Cla
veaux schat het aantal voor voedseltran-
sporten beschikbare vrachtwagens tussen
de 250 en 300. Een net aangekomen zending
van 286 Russische vrachtwagens is daarbij
niet inbegrepen. Ze zijn nog te kort aanwe
zig om een merkbaar effect te hebben.
De wegen zijn ln een slechte conditie. In de
oorlogsjaren van 1970 tot 1975 zijn er veel
Hoe is de verhouding met de Vietnamezen
vragen we Claveaux. We krijgen een ongelo
felijk verhaal te horen hoe hij tussen sep
tember 1969 en Januari 1970 gevangene van
de Rode Khmers was. HIJ overleefde het
slechts doordat een lokale Rode Khmer
commandant een oud-leerling van hem was.
In die tijd, dus Jaren voor de machtsoverna
me ln 1975, behoorde het al tot het Rode
Khmer-Jargon dat alle stedelingen ver
moord moesten worden, van welke nationa
liteit dan ook. Er ls dan ook geen twijfel dat
de voormalige stadsbewoners, die de perio
de 1975-1979 overleefd hebben, zich door de
Vietnamezen bevrijd voelen.
De plattelandsbevolking had het zeker ln
het begin beter. Maar later verslechterde
de situatie ook voor hen: steeds grotere
terreur en ondervoeding. Hoe de houding
van de plattelandsbevolking tegenover het
nu verdreven Pol Pot bewind ls, zegt Cla
veaux moeilijk te kunnen beoordelen. HIJ
heeft nog maar weinig contacten met hen
gehad, sinds hij in Phnom Penh terug is.
Hoewel de voormalige stedelingen zich dus
zonder uitzondering door de Vietnamezen
bevrijd voelen, ls men over het algemeen
bang dat de Vietnamezen op eigen voordeel
uit zijn en ls men onzeker over de toekomst,
zo is zijn Indruk
Hoe is de militaire situatie, vragen we. Echt
gevochten wordt er alleen nog maar in de
grensgebieden met Thailand, aldus Cla
veaux. Elders zijn er wel regelmatig, wat
genoemd wordt „veiligheidsproblemen"
met ln kleine groepjes of alleen opererende
Individuen. Onduidelijk ls of dat een poli
tieke achtergrond heeft en zo Ja welke, of
dat het om mensen gaat die op eten uit zijn.
Onlangs, vertelt Claveaux. was hij naar
Prey Veng geweest, maar de autoriteiten
hadden er op gestaan hem een militaire
escorte mee te geven. Prey Veng ligt op
circa 60 kilometer van Phnom Penh. Men
had het te gevaarlijk gevonden om nog op
dezelfde dag terug te gaan want dan had
men het laatste stuk naar Phnom Penh ln
het donker moeten rijden. In Prey Veng had
hij een Jongen in het ziekenhuis zien liggen,
gewond door een aanval op 20 kilometer
van Phnom Penh. Maar over het algemeen
zijn „veiligheidsproblemen" niet erg ern
stig. Wij kunnen niet goed beoordelen of dat
werkelijk zo ls. of dat Claveaux een sto
ïcijns karakter heeft.
Dit is het laatste verhaal in een serie over
Cambodja. De eerste twee artikelen ver
schenen op 11 en 12 januari.
Een Franse hulpzending wordt over
geladen in Phnom Penh.
