ran: bij blokkade
lorlog onvermijdelijk
Guerrillastrijders
Rhodesië gedood
Bezetters hotel
geven zich over
fuol Sleng, het vernietigingskamp van Pol Pot
•iegering sluit Program Sa Carneiro minder radicaal
;e
Vakbondsleider
Meany overleden
Kaunda noemt Britten 'vooringenomen'
VOOR MAZDA
Proteststaking op Corsica
diversiteiten
Ecuador
Drie betogers
in Zuid-Afrika
blijven in arrest
^ÜTERDAG 12 JANUARI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
VOOP"
?dr
heel
s I
WASHINGTON (AP. Reuter)
vee maanden na zijn afscheid van
e Amerikaanse vakbond AFL-CIO
George Meany overleden. Een
vart eeuw heeft hij op zeer eigen
Ijze leiding gegeven aan het
trbond.
[eany. die 85 is geworden, overleed
het George Washington zieken-
uis. waar hij zondag was opgeno-
•n wegens bloeds too missen in de
Iraad
>ewe-
e. Zij
ook
t. al
leen-
irage
1 ten
inder
leeg-
iaag.
in ja-
?nsen
n, al-1
lopig
rmde
n te-
?rken
a 0160
anaf het moment dat in 1955 de
Houdende American Federation
Labor (AFL) en de vooruitstre-
?nde Congres of Industrial Organi-
ition (CIO) heeft Meany de scepter
•zwaaid. Meany. die is opgegroeid
de Newyorkse arbeiderswijk
ronx. kreeg het vakbondswerk
iet de paplepel ingegoten. Begon-
ïn bij de loodgietersbond. werd
[eany later secretaris van de AFL,
ie hem in 1952 tot voorzitter koos
Meany ging toen werken aan een
isie met de CIO, om de kracht van
Amerikaanse vakbeweging zo
not mogelijk te maken.
FL-CIO onderhandelt niet over
George Meany
loon- en arbeidsvoorwaarden in de
Verenigde Staten (dat doen de af
zonderlijke bonden) maar houdt
zich vooral bezig met contacten met
de regering. Meany had contacten
in de hoogste kringen, en was afwis
selend vriend en vijand van zes
Amerikaanse presidenten.
Binnen de AFL-CIO speelde Meany
een beslissende rol; door zijn toe
doen werd de bond van vrachtwa
genchauffeurs („teamsters") uit de
AFL-CIO gezet, wegens banden met
de maffia. Hij. Meany was fel anti
communistisch en moest niets heb
ben van Europese vakbonden die
op Moskou waren georiënteerd.
Maatschappijhervorming vond Me
any een zaak van de politiek, niet
van de yak beweging. Betere belo
ning voor de werknemers bijvoor
beeld. vond hij belangrijker dan de
mocratisering van de bedrijven.
In een reactie noemde het Russi
sche persagentschap Tass Meany
een „krankzinnige anti-commu
nist" en een „apostel van het kapi
talisme". Reacties in de Verenigde
Staten waren anders. Minister van
arbeid Ray Marshall zei dat een
..reus was gevallen" en dat de „vrij
heid een vriend heeft verloren".
IERAN (Reuter, AFP) Wanneer de Verenigde Staten besluiten de voor Iran belangrijke
iat van Hormuz te blokkeren, is een oorlog onvermijdelijk. Dit verklaarde de Iraanse
ister van handel Reza Sadr gisteren tegenover het persbureau Pars.
LUSAKA (AFP. AP. Reuter) Het Rhodesische leger heeft
ondanks het bestand zeven guerrillastrijders van het Patriot
tisch Front gedood. Volgens een mededeling van de legerlei
ding weigerden zij het bestand te aanvaarden. Het incident is
het eerste sinds het staakt-het-vuren van kracht werd, en
vond plaats bij de zuidwestelijke stad Lupane
1 i ?ereni8de Staten «verwegen een
I jdige economische blokkade van
v L als reactie op de nog steeds
tdurende gijzeling van vijftig
»en in de Amerikaanse ambassa-
j d Teheran Afgelopen nacht be-
1X601 k de Veiligheidsraad de moge-
pen< ifid van economische sancties te-
hog Iran, omdat de regering van dit
niet heeft voldaan aan de oproep
de V-raad de gijzelaars vrij te
Waarschijnlijk zal er in de loop
vandaag worden gestemd over
pakket economische maatrege-
Verwacht wordt dat de Sowjet-
zijn veto zal uitspreken over
ZOIi?f door VereniSde Staten voor-
gehejeide maatregelen.
beho,
:us Kil
tali teiL
et hef
erika is in dat geval van plan zo
I mogelijk landen persoonlijk te
Bderen voor een handelsboycot.
Als de Verenigde Staten daaronder
ook verstaan een blokkade van de
Straat van Hormuz, dan is een oorlog
onvermijdelijk, aldus de Iraanse mi
nister van handel gisteren. De Straat
van Hormuz is de nauwe doorgang
van de Perzische Golf naar de open
zee en is van levensbelang voor de
Iraanse export van olie en andere
produkten.
Minister Reza Sadr gelooft echter
niet dat de Verenigde Staten een der
gelijke blokkade aandurven. „De olie
voor de hele wereld komt hier langs
en het zou een zware economische
klap voor de westerse landen beteke
nen. Daarom lijkt een blokkade van
de Straat van Hormuz niet te verwe
zenlijken." aldus de minister tegen
over het Iraanse persbureau Pars.
Hij voegde er aan toe dat verscheide
ne multinationale bedrijven al zoch
ten naar wegen om Iran. in geval van
economische sancties, toch te be
voorraden. Sommige landen zouden
al toegezegd hebben Iran te blijven
steunen. Economen in Iran hebben
gezegd dat het land een economische
blokkade minstens acht maanden
kan doorstaan.
John Thomas van de Ame
rikaanse Indianenbewe-
ging sprak gisteren met de
bezetters van de Ameri
kaanse ambassade in Tehe
ran en verklaarde zich soli
dair met hen. Buiten de
ambassade sprak de Ame
rikaan een grote menigte
toe en voerde spreekkoren
aan als „Weg met Carter".
De guerrillastrijders behoorden tot
de ZAPU. de vleugel van het Patriot
tisch Front onder leiding van Joshua
Nkomo ZAPU guerrillastrijders
zijn eerder deze week verantwoorde
lijk gesteld voor de dood van zes
blanken in Rhodesië. Volgens krin
gen binnen de vredesmacht van het
Gemenebest, dat toezicht houdt op
het bestand in Rhodesië, houdt de
ZAPU zich het best aan het bestand
De vleugel van het Patriottisch Front
van Robert Mugabe. ZANU. zou ver
antwoordelijk zijn voor de verspreide
incidenten in Rhodesië. Het meren
deel van de guerrillastrijders heeft
zich gemeld in de verzamelkampen.
De Zambiaanse president Kenneth
Kauda vindt de Britse regering voor
ingenomen jegens het Patriottisch
Front. Als Londen volhardt in die
houding, aldus Kaunda. kunnen de
ADVERTENTIE
Sjah
De ex-sjah van Iran zou uit Panama
weg willen, zo meldde de Amerikaan
se omroep ABC. Volgens ABC zou
een woordvoerder van de ex-sjah gis
teravond naar Washington gaan om
met de stafchef van het Witte Huis,,
Hamilton Jordan, over een andere
verblijfplaats voor de afgezette sjah
te praten. Amerikaanse regerings
bronnen weigerden commentaar te
geven op dit bericht.
EN ECHTE SERVICE
AJACCIO (AFP, Reuter) De gewapende Corsicaanse sepe-
ratisten, die woensdagochtend een hotel bestormden en vijf
tien gasten gijzelden, hebben zich gisterochtend overgegeven
aan de politie. Alle gijzelaars zijn ongedeerd vrijgelaten.
Sam v. Houtanatr 199
A'dam. Gauzanveld
Bij hal CBR
Tal. 135103-113016
spfdaai voor grote wagenparken
De beëindiging van de bezetting
kwam vrij onverwacht Om twee uur
in de ochtend verlieten de gegijzelde
hotelgasten het gebouw, even later
gevolgd door de ongeveer 35 gewa
pende bezetters, die Corsicaanse na
tionalistische liederen zongen. Verge
zeld door de gijzelaars en omgeven
door een politiekordon liepen de be-
:uur bj
bin<
e im
der
i kleii
mt
eer
i afsi
door Jan Halkes
idtpr,
en wr ïrro (AP) De regering
"/colli1 Ecuador heeft gisteren
mal scholen en universiteiten
naai i de hoofdstad Quito geslo-
word( om verdere gewelddadige
n jnonstraties te voorkomen.
xdag werd een student doodge-
»ten tijdens een demonstratie te-
de prijsverhogingen van de laat-
maanden. Universiteitsstudenten
icholieren dreigden een massale
onstratie te houden in het cen-
van Quito, voorafgaande aan de
afenis van Patricio Herrmann, de
van een welgestelde zakenman
donderdag werd doodgeschoten.
ens docenten van de school,
Herrmann werd doodgeschoten,
de politie het fatale schot. Dat
zijn gebeurd tijdens een demon-
tie van ongeveer vijfduizend leer-
;n van deze school.
De nieuwe Portugese premier Sa Carneiro bood gisteren zijn regeringsprogramma aan het
parlement aan. Volgende week zal over het programma worden gestemd en de regering is van
plan daarna zelfs nog een motie van vertrouwen te vragen.
Het regeringsprogramma is op het
eerste gezicht niet zo radicaal als het
verkiezingsprogramma waarmee de
Democratische Alliantie van Sa Car
neiro een meerderheid in het parle
ment verwierf. Een aantal ingrijpen
de maatregelen zullen echter de weg
banen voor de gewenste grondwets
wijzigingen wanneer de Democrati
sche Alliantie na de verkiezingen in
oktober opnieuw over een absolute
meerderheid zal beschikken.
Het belangrijkste onderdeel van het
programma is waarschijnlijk de be
lofte de kieswet te veranderen en de
mogelijkheid van volksreferendums
in te voeren. De kieswet zou zo veran
derd moeten worden dat de Portuge
se emigranten en de inwoners van de
Portugese enclave in China, Macau,
meer invloed krijgen in het parle
ment. Dit gedeelte van het Portugese
electoraat is voor de overgrote meer
derheid conservatief georiënteerd.
Via volksreferendums zouden de con
servatieven van de Democratische
Alliantie grondwetswijzigingen door
willen voeren. De grondwet zelf eist
een tweederde meerderheid voor wij
zigingsvoorstellen.
Moeilijkheden
Hoewel het verkiezingsprogramma
sprak van herziening van een groot
aantal belangrijke wetten, zoals die
van de landhervorming en de schade
loosstellingen voor genaaste eigen
dom, spreekt het regeringsprogram
ma over het „versnellen" van de uit
voering van de bestaande wetten.
Men kan echter aannemen dat de
verschillende woordkeus in de prak
tijk weinig uit zal maken.
De nogal moeilijke start van de De
mocratische Alliantie in het parle
ment maakte duidelijk dat de absolu
te meerderheid waarover Sa Carneiro
beschikt niet zo stevig is als aanvan
kelijk werd gedacht. Binnen de par
tijen van de Alliantie ontstonden
deze week grote moeilijkheden over
de aanwijzing van de voorzitter van
het parlement enerzijds en de woord
voerder van de Alliantie anderzijds
Op het laatste moment dreigde de
belangrijke functie van parlements
voorzitter, tevens vice-president van
de republiek, naar de oppositie te
gaan Daarbij deed zich het merk
waardige feit voor dat één van de
gedelegeerden tijdens de geheime
stemming twee stembiljetten uit wist
te brengen.
Woordvoerder van de Democratische
Alliantie is Lucas Pires geworden,
een havik uit de christen-democrati
sche CDS. Zijn benoeming moet als
een troostprijs voor de havikken bin
nen zowel het CDS als de PSD (de
grootste partij van de alliantie) ge
zien worden. Hoewel zij een belangrij
ke rol speelden in de verkiezingscam
pagne werden de radicale conserva
tieven bij de verdeling van de rege
ringsfuncties gepasseerd.
Een moeilijke pressiegroep binnen de
alliantie vormen ook de vijf „reforma-
doren", ex-socialisten die als onaf-
hankelljken op de lijst van de sociaal
democratische partij (PSD) verkozen
werden. Zij leggen er de nadruk op
slechts aan hun akkoord met de PSD
gebonden te zijn en wensen niet ver
tegenwoordigd te worden door welke
woordvoerder van de alliantie dan
ook. De reformadoren zitten met hun
vijf zetels precies op de wip en kun
nen dus voor nogal wat verrassingen
zorgen.
zetters vervolgens naar het politiebu
reau van Ajaccio, waar zij hun wa
pens afgaven. Zowel de gijzelaars als
de bezetters werden voor verhoor in
het bureau vastgehouden.
Volgens plaatselijke functionarissen
hadden polltle-autoritelten kans ge
zien door een dakraam het luxe hotel
binnen te dringen om de bezetters
ervan te overtuigen dat verdere actie
zinloos was.
Het plotselinge einde aan de bezet
ting volgde op een dag vol spanning.
De Franse regering weigerde met de
bezetters te onderhandelen en stuur
de In plaats daarvan politieverster-
kingen naar heV vakantie-eiland,
waar afscheidingsbewegingen de
laatste jaren actief zijn. De bezetters
hadden vrijlating van een gearres
teerde seperatist geëist en wilden te
genover de pers de rol van de politie
op het eiland aan de kaak stellen.
Aan geen van deze eisen is door de
Franse regering tegemoetgekomen.
Vrijwel alle winkels en bedrijven op
Corsica gaven gisteren gehoor aan
een stakingsoproep van een groot
aantal politieke organisaties op het
eiland, om te protesteren tegen het
optreden van de politie in de nacht
van woensdag op donderdag. Bij een
wegversperring openden agenten
toen het vuur op twee auto's, waarbij
twee doden en drie gewonden vielen.
De wegversperring was opgezet in
een poging een jonge seperatist aan
te houden, die even daarvoor een
agent had doodgeschoten. Elf Corsl-
canen, die eerder deze week waren
gearresteerd, zijn gisteren naar Parijs
overgevlogen en daar in staat van
beschuldiging gesteld. ZIJ worden
verdacht van lidmaatschap van een
terroristische beweging.
verkiezingen die volgende maand in
Rhodesië worden gehouden niet „vrij
en eerlijk" zijn.
Hij beschuldigde Groot-Brittannië
van een „beleid van bedrog" sedert
het vorige maand de controle over
zijn opstandige kolonie weer over
nam. Tenzij de Britse autoriteiten
een onpartijdige houding aannemen
zal de situatie in de komende weken
uit de hand lopen, zei hij.
De president uitte zijn beschuldiging
bij de opening van de nationale ver
gadering van Zambia. Hij zei dat de
Britten vastbesloten schijnen te zijn
alles te doen wat zij konden om het
Patriottisch Front in feite van de
verkiezingen uit te sluiten. Hij vroeg
om onmiddellijke terugtrekking van
alle Zuidafrikaanse troepen uit Rho
desië.
Hij zei dat deze het land illegaal als
huursoldaten waren binnengekomen
en nu onder „het gezag van de Britse
gouverneur bleven om op te treden
tegen het volk van Zimbabwe". Zij
werden met de Rhodesische troepen
door lord Soames gebruikt als vredes
macht „maar de strijdkrachten zijn
niet onpartijdig. ZIJ zijn tegen het
Patriottisch Front en tegen het volk
van Zimbabwe".
Zambia heeft het In Londen bereixte
akkoord over de toekomst van Rho
desië en te houden verkiezingen
mede bewerkstelligd. De aanzet werd
gegeven tijdens de Gemenebest-con
ferentie. die half vorig jaar in Lusaka
werd gehouden Het niet aan zee
grenzende Zambia heeft veel van de
strijd ln het buurland Rhodesië te
lijden gehad. Herhaaldelijk werden
wegen en bruggen vernield, als
wraakoefening voor de Zambiaanse
steun aan guerrillastrijders van het
Patriottisch Front.
Zambia en de andere frontlij nlanden
(Tanzania, Mozambique, Botswana
en Angola) zijn er niet ln geslaagd de
twee vleugels van het Patriottisch
Front te bewegen gezamenlijk de ver
kiezingen in Rhodesië in te gaan.
Vertegenwoordigers van de „front-
lijnlanden" hebben de afgelopen da
gen in de Mozambikaanse havenstad
Beire vergaderd. Van het Patriottisch
Front was alleen de leider van de
ZANU-vleugel. Robert Mugabe, aan
wezig. ZANU en ZAPU zullen nu af-
ïonderlljk aan de verkiezingen deel
nemen.
JOHANNESBURG (AFP. Reuter)
Drie zwarte betogers ln Zuld-Afrika
blijven ln arrest. Zij werden aange
houden nadat de poUtie in de zwarte
woongemeenschap Walmer (bij Jo
hannesburg) met traangas in actie
was gekomen tegen een stenen gooi
ende groep zwarten. De poUtie sprak
van „weken van onrust en onwettig
optreden". Een van de gearresteer
den is de vakbondsleider Thozamlle
Botha, die een centrale rol heeft ge
speeld in het recente conflict bij Ford
in Port Elizabeth, waar 700 arbeiders
in staking gingen uit protest tegen
rassendiscriminatie ln het bedrijf.
17C
Gcneci
Sleng was eens de naam van een grote middelbare school in een
,ritenwijk van de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh. In de Pol Pot-
was het veranderd in een vernietigingskamp. Naar schatting 16.000
ngenen zijn hier omgekomen. Nu staan de woorden „Tuol Sleng"
r het Auschwitz van Cambodja.
d, ll
a'O£
SWOI
>u Dl
Dienst
Maarten van Dullemen
Mujaren meerdere gevangenen- en vernieti-
ikampen, zowel in Phnojn Penh als ln
3 rovincie maar Tuol Sleng is daarvan
frootste. Het is de afgelopen twaalf
den na de verdrijving van het Pol Pot-
nd geleidelijk in een museum annex
lentatiecentrum veranderd. In het
en Engels staat aangegeven wat er te
Als wij er zijn is het aantal bezoekers
j naar gering niet meer dan een stuk,
n maar eens zal dit het nationale
iment ter nagedachtenis van de slach-
Jrs van het misdadige Rode Khmer-
."Jjnd worden.
[ebouwenkomplex Tuol Sleng is ver-
in vier vleugels. Daartussen ligt een
!t tveld. Een volleybalveld en een paal
touw en ringen: sportwerktuigen inder-
maar tussen 1975 en begin 1979 als
elwerktuig gebruikt. Mensen werden
knoopt aan het touw en vervolgens,
ital met het hoofd naar beneden, neer-
ihi en in kuipen met water, zo krijgen we
r«6de vrouwelijke gids te horen. In het
Zw,|e gebouw, waar we doorheen lopen
één gevangene per klasselokaal onder-
Jcht. Op het bord staan de regels waar-
eiundWe gevangenen zich te houden hadden.
ien in de ruimte een bed waarop de
ngene. uitsluitend gekleed ln een on-
roekje. vastgeketend lag. De hand- en
•boeien zijn nog aan het ijzeren ledi-
i bevestigd. Er onder bloedvlekken en
irukte haren In de hoek een tafeltje
een schrijfmachine waarop de „beken-
n" getikt konden worden. Naast het
een uitvergrote foto hoe deze ruimte in
an 1979 toen de Vietnamezen Phnom
i innamen werd aangetroffen: het
nog op het bed bevestigd. Later zullen
we horen hoe het toen is toegegaan. Verder
in de klasselokalen weinig: een telefoon en
een stok of ijzeren staaf om mee te slaan.
Celletjes
In het tweede gebouwencomplex zijn de
klasselokalen omgebouwd tot vijftien mi
nieme celletjes van steen of hout per lokaal.
De uitrusting van al deze cellen is hetzelfde:
een ijzeren uit de oorlog overgebleven mu-
nitiekist voor uitwerpselen en een plastic
fles of jerrycan voor het plassen. De houten
cellen hebben twee aan twee een ijzeren
stang waaraan de gevangenen geketend
werden. Per klasselokaal is er één douche
cel. De wanden tussen de klassen zijn door
gebroken zodat de bewakers kinderen
-van dertien, veertien, horen we zich van
het ene lokaal naar het andere konden
begeven.
De Rode Khmers hadden de gewoonte hun
gevangenen na arrestatie te fotograferen.
De negatieven daarvan zijn bewaard geble
ven en de foto's van de gevangenen hangen
nu uitvergroot in het derde gebouwen
complex. Van een aantal gevangenen ls er
ook een foto van na de executie. Boven een
fotogalerij een immense hóóp kleren die
van de slachtoffers is overgebleven. Daar
tussen een enkele saffraankleurige toog van
een boeddhistische monnik en kinderschoe
nen. Wie werd gearresteerd werd vaak met
vrouw en kinderen vermoord.
Op de muren statistieken over het aantal
mensen dat per dag vermoord werd, want
dat werd nauwkeurig bijgehouden sinds het
vernietigingskamp in december 1975 van
start ging: 21 augustus 1966: 191; 18 novem
ber 1976: 100; 6 juni 1977: 266; enzovoort. Er
De immense hoop kleren in Tuol Sleng met daaronder een fotogalerij van
vermoorde gevangenen.
zijn borden waarop meer bekende gevange
nen genoemd worden met datum van arres
tatie en van executie: „Ex-ministers van
Sihanoek", Ex-ministers van Lon Nol". „Te
ruggekeerde studenten".
Als we het hele gebouwencomplex gezien
hebben, praten we nog wat na met één van
de weinige overlevenden van dit vernieti
gingskamp Het is ingenieur Ung Tech. Na
de machtsovername door de Rode Khmers
in april 1975 heeft hij als directeur openbare
werken in de havenstad Kompong Som
gewerkt. Maar hij kreeg allengs meer kri
tiek op het gevolgde beleid en werd gearres
teerd. vertelt hij. Hij heeft het overleefd
omdat hij door de kampleiding als techni
cus werd Ingeschakeld
Hoe ging zijn bevrijding in z'n werk? Pol
Pot en de andere ministers vluchtten ln de
nacht van 6 op 7 januari 1979 met de trein
naar Battambang In de ochtenduren
vluchtten ook de kampbewakers De Viet
namezen trokken de stad om elf uur 's
ochtends binnen. Uiteraard hadden ze de
stad op dat moment nog niet geheel onder
controle en zeker niet in deze afgelegen
buitenwijk. De kampbewakers van Tuol
Sleng keerden 's middags om twee uur
terug en vermoordden nog veertien geke
tende gevangenen in de A-vleugel van het
schoolcomplex, vertelt Tech. Hun lichamen
werden later op de binnenplaats van de
school begraven De grafheuveltjes zien we
als we onze rondleiding beginnen
Kuipen vol kunst
Maar in de vleugel waar de gevangenen/
gedwongen medewerkers onder wie Tech
zich bevonden, kwamen de kampbewakers
in hun vlucht niet meer Een van de overle
venden is een schilder die de leiding had bij
het portretteren van geïdealiseerde Pol Pot-
afbeeldingen. Een ander was beeldhouwer
en moest leiding geven aan het maken van
pompeuze Pol Pot-bustes. Een aantal daar
van zien we in één van de gebouwen staan.
Daarnaast kuipen vol met uit pagodes en
huizen gehaalde kunstvoorwerpen van
brons en ander metaal dat moest worden
omgesmolten. Terug in Europa horen we
dat één van de overlevenden een filosofie
student inmiddels naar Bangkok ls uitge
weken.
Tech is belast met het beheer van de door
de Rode Khmers achtergelaten archieven.
We vragen naar mensen die we gekend
hebben uit de tijd dat in Parijs een missie
van de FUNK zetelde, de verzetsbeweging
van Sihanoek-aanhangers en Rode Khmers
tegen de Amerikanen en het Lon Nol-be
wind. Sommigen van hen blijken hier ver
moord te zijn, van het lot van anderen is
niets bekend. Tech is net bezig met het
samenstellen van een lijst van uit Europa
naar Phnom Penh teruggekeerde intellectu
elen, die ln Tuol Sleng zijn vermoord. Deze
studenten en diplomaten die onder Siha
noek gediend hadden werden door de
Rode Khmers teruggeroepen om „hun land
bij de wederopbouw te dienen". Eenmaal ln
Phnom Penh aangekomen werden ze gear
resteerd. verhoord en gedood. Op de lijst
onder andere Huot Sambat. Sihanoeks ver
tegenwoordiger bij de Verenigde Naties.
Tech laat ons een foto zien van de kamplei
ding: een klein groepje tengere mensen.
Die. wijst hij, nam verhoren van intellectue
len af. Hij kende Frans Een aantal bekente
nissen. die we te zien krijgen, zijn in het
Frans gesteld. Veel Cambodjanen waren
zozeer verwesterd dat ze zich in die taal
beter konden uitdrukken dan ln het Cam-
bodjaans. Het blijken uiterst gedetailleerde
levensbeschrijvingen te zijn met alle bui
tenlandse contacten die de betrokkene ooit
heeft gehad. Gevangenen werden onderver
deeld in pro-Russische KOB-agenten, pro-
Amerikaanse CIA-agenten of pro-Sibanoek-
elementen ..Werden er na verhoor ooit men
sen vrijgelaten?" Nee. zegt Tech.
Namenlijst
We vragen de namenlijst van naar Europa
teruggekeerde mensen aan ons mee te ge
ven. Tech belooft dat te zullen doen. De
volgende ochtend halen we in alle vroegte
de lijst op: hij heeft er de hele nacht aan
gewerkt. Terug In Europa geef ik in Enge
land op een Indochlnaconferentle een kopie
van deze lijst aan een daar aanwezige Cam
bodjaanse. Chantou Boua Indertijd, in
1976, heeft ze ln Australië meegewerkt aan
een Pol Pot-welgezind informatiebulletin.
Sindsdien weet ze hoe misdadig dit bewind
is geweest. Ook haar familieleden worden
vermist Ze zit tijden stil op de lijst te turen.
Een aantal van de mensen op de lijst heeft
ze gekend. Een ervan is uit Australië, via
Parijs, naar Cambodja teruggegaan „Na
tuurlijk". zegt ze. „er waren al gauw geruch
ten dat Pol Pot mensen liet vermoorden.
Maar we geloofden het niet. We konden het
ons niet voorstellen. Waarom zouden ze
mensen vermoorden die aan de opbouw van
het land mee wilden werken?" En ondanks
de geruchten gingen Cambodjanen toch
terug om na aankomst „geïnfecteerd
zijnde door het Westen" vermoord te
worden.
Niet ledereen die uit het Westen terugkeer
de werd vermoord. Van één van de mensen
die we indertijd in Parijs ontmoet hadden.
Ok Sakun. was in Phnom Penh niets naders
bekend. Hij blijkt nog ln leven. Als we in
Nederland terug zijn ligt er een brief uit
Oenéve. waar hij bij de Verenigde Naties
geaccrediteerd is Het Pol Potbewtnd wordt
door de volkerengemeenschap immers nog
steeds als wettig erkend In de brief vraagt
Ok Sakun hulp tegen de misdadige Vietna
mezen die zijn land onder de voet gelopen
hebben en die de bevolking nu aan het
uithongeren zouden zijn
Dit ls het tweede artikel ln een serie over
Cambodja. Het eerste plaatsten wij ln de
krant van gisteren.