oudzwaard slaat de plank mis
xitonomie Palestijnen
ilijft struikelblok bij
lesprek Israël-Egypte
Synode wordt geen groepstherapie
Israëlische minister dreigt met ontslag
it miljoen tol
Zeelandbrug
Waarneming van
activiteiten SU
blijft verzekerd
Zusters bidden
dag en nacht
ERDAG 12 JANUARI 1980
BINNENLAND/BUITENLAND KERK
TROUW/KWARTET
r drs R F M. Lubbers
fige week zaterdag verscheen in dit blad een opmerkelijk artikel van professor Goud-
lard. Goudzwaard verwijt onder meer de fractie nogal wat. Vanuit een zacht gezegd
kallende interpretatie van de feiten ontwikkelt hij bezwaren en bezorgdheid. Hij slaat
(ter de plank mis.
1 begon nu ook weer de discussie
I de nieuwe NAVO-kernwapens In
nd? Nu. na alle beweringen
5 en rechts na afloop van het
apendebat In de Tweede Ka-
[zijn gedaan, is het goed om die
nog eens in herinnering te
n.
rtpunt lag bij de vraag van de
Vb aan vijf van de partnerlanden
hen bereid was nieuwe nucleaire
(dellange afstandswapens op het
idgebied te aanvaarden. Als de
[en nu ja zouden zeggen, zou de
ktie door de V.S. plaats gaan
Jen
'die vraag heeft de CDA-fractie
iet begin af aan met een voorlo-
I nee geantwoord; het kabinet
|t dat op twaalf december in Brus-
tok gedaan en de partners laten
pas over twee jaar een beslls-
I te willen nemen over statione-
I in Nederland.
het voorlopig niet nemen van
jstationeringsbesluit was men het
-derland op een breed front eens:
rel de oppositie als het CDA ston-
I daarachter. Het enige verschil
tussen oppositie en CDA restte
dat het CDA zich uitsprak voor
pkte produktie van de nieuwe
is, terwijl de oppositie zich uit-
It voor voorlopig geen produktie.
dat verschil verdampte op
f december in Brussel, doordat
jAVO-partners geen van deze bel-
dpunten tot het hunne bleken
Wat Nederland ook zou
lemen, de nieuwe wapens zou-
l Hoe dan ook worden geprodu-
Hemming
[heeft de CDA-fractie zich opge-
B tegenover de besluitvorming in
Brussel? De fractie kon in haar ge
heel instemmen met de verklaring,
die premier Van Agt op de avond van
twaalf december in de Tweede Ka
mer aflegde. Daarvan was de kem dat
Nederland nu nee heeft gezegd tegen
de vraag van het bondgenootschap
kernwapens op Nederlands grondge
bied te kunnen stationeren; en dat dit
besluit naar de minister-president
veronderstelde ook gevolgen zou heb
ben voor de dienovereenkomstige
produktieplannen van NAVO-part-
ner Verenigde Staten. Stemde Goud
zwaard ook met deze verklaring in?
Daarop zal ook hij een antwoord
moeten geven.
Pas na de verklaring van de minister
president kwam het slotcommuniqué
van de NAVO uit Brussel, waaruit de
eigen Nederlandse positie nauwelijks
bleek. Op dat moment ontstond de
vraag of de wijze waarop de Neder
landse ministers in Brussel opereer
den voldoende duidelijk was. Wat
was nu de kern? Had Nederland nu
wel of niet (te zamen met de andere
landen) de modernisering toch tot
een feit gemaakt?
Vanuit de CDA-fractie is daarom in
het debat steeds op de volgende pun
ten gehamerd:
Heeft Nederland zelf voldoende de
handen vrij gehouden om over twee
jaar even eenvoudig nee als ja te
kunnen zeggen tegen stationering in
Nederland?
Het kabinet heeft bij herhaling ge
steld dat die vrijheid er volop is, en
dat is in het debat ook niet tegenge
sproken door bij voorbeeld de oppo
sitie.
Wat is het oordeel over het gedrag
van de Nederlandse ministers in
Brussel, ofwel in hoeverre heeft Ne
derland de suggestie gewekt een mo
dernisering door een stationeringsbe-
sluit nu in Brussel meegesteund te
hebben?
Hier wreekt zich zeer sterk dat het
politieke deel van de NAVO geen
besluitvormingsprocedure kent.
Daardoor is er een grote mist ont
staan over de medeverantwoordelijk
heidsvraag. Het best kan dat geïllu
streerd worden aan de hand van het
Nederlandse amendement dat in
Brussel voorlag (op basis van de
CDA-vertrekpunten, voorlopig geen
stationering, beperkte produktie).
Dit amendement kwam niet formeel
in stemming).
Die procedure bestaat in het NAVO-
overleg kennelijk niet. Wel bleek dat
de andere landen ieder voor zich het
statlonerlngsbesluit hoe dan ook nu
wensten te nemen en daarmee was de
modernisering een feit. Wat stond Ne
derland op dat moment te doen? Er
waren drie mogelijkheden: Neder
land kon zich bij de meerderheid
neerleggen en gewoon meedoen (het
WD-standpunt), Nederland kon zich
onttrekken aan de SS-20-problema-
tlek, en Nederland kon ter plekke het-
NAVO-lidmaatschap opzeggen.
Ernstig feit
Het eerste is niet gebeurd, Nederland
heeft wel degelijk een eigen positie
ingenomen. Het laatste is ook niet
gebeurd, maar ook door vrijwel nie
mand ln Nederland gewenst. Door de
oppositie niet, zo bleek in het laatste
kamerdebat, en naar mag worden
aangenomen ook door Ooudzwaard
niet. Blijft over de middelste variant,
en daarvoor heeft de regering dan
ook gekozen. De vraag die resteert, is
of de regering die keuze dan zorgvul
dig heeft uitgewerkt. Maar het beoor
delen van die vraag is niet principieel
meer, maar slechts van praktische
aard.
Als antwoord daarop moet ander
maal benadrukt worden dat de, op
zijn zachtst gezegd, buitengewoon
ongelukkige gang van zaken met het
slotcommuniqué van Brussel als een
ernstig politiek feit moet worden ge
kenmerkt. De in Brussel gekozen op
lossing om het meningsverschil tus
sen Nederland en de overige landen
slechts ln de besluitenlijst vast te
leggen was onjuist en past niet in de
moderne tijd, waarin media en pu
bliek objectief behoren te worden ge
ïnformeerd. Hoezeer dit in de NAVO-
vergadering de Nederlandse minis
ters ook opgedrongen werd, het was
onjuist.
De minister-president had er wellicht
toch wijzer aan gedaan, om dit on
danks alle verzachtende omstandig
heden ook toe te geven. Had dit toch
niet gekund met behoud van collegia
liteit ten opzicht van de ministers
Van der Klaauw en Scholten? Maar
was dit standpunt nu gezien in het
licht van de principiële keuze die de
regering maakte, voldoende om een
kabinet naar huis te sturen? De frac
tie vond van niet. Dat naar huis stu
ren zou gekund hebben door als frac
tie steun te geven aan de motie-Ste-
merdink. Die motie suggereerde dat
Nederland het moderniseringsbesluit
mede tot stand heeft gebracht, en
keurde dat af.
De CDA-fractie bestreed en bestrijdt
dat het nee van Nederland en het ja
van de anderen kan worden uitgelegd
als een gezamenlijk ja. Er is binnen
een verdragsorganisatie vanzelfspre
kend altijd een zekere vorm van me
de-verantwoordelijkheid. alleen al
vanwege het loutere feit dat men lid
is en blijft van zo'n verdragsorganisa
tie. Maar dat zegt niets over de speci
fieke verantwoordelijkheid voor deel-
besluiten van het totale NAVO-be-
leid.
Het is intussen te betreuren dat de
minister-president op zijn CD A-con
gres meer duidelijkheid verschafte
dan in de Tweede Kamer. Op grond
van zijn betoog in Dronten (en Brus
sel!) kon vrijwel het gehele congres
zich vinden ln een resolutie die onder
meer zei: „Betreurende dat de NAVO
de Nederlandse opstelling t.a.v. de
modernisering niet heeft kunnen
overnemen, hetgeen Nederland ertoe
heeft verplicht thans geen verant
woordelijkheid te kunnen aanvaar
den voor de in de NAVO voorgestelde
stationering en de daaruit voortvloei
ende dienovereenkomstige pro
duktie"
Kern van de zaak
De ongelukkige procedure in Brussel
en de daarmee samenhangende on
duidelijkheid in de Kamer vormde
een ernstig probleem voor de fractie,
maar was geen motief het kabinet
heen te sturen. De kern van de zaak,
namelijk geen breuk in de NAVO,
maar wel behoud van de eigen Neder
landse opvatting, dus beslissen over
twee jaar, was er immers vóór, ln, en
nd Brussel.
Deze week schrijft Arie Kuiper in De
Tijd dat Nederland ln Brussel door
middel van wel instemmen met het
moderniseringsbesluit zou hebben
kunnen bereiken, dat het aantal van
572 verminderd zou zijn tot: tweehon
derd (of 250 of 300)". Teneinde van
mijn kant in ieder geval geen enkele
onduidelijkheid te laten bestaan zij
vastgesteld, dat minister Scholten
lang en intensief gepoogd heeft het
aantal van 572 aanzienlijk terug te
brengen en in een gesprek door de
ministers Van Agt en Scholten voor
Brussel aan mij is meegedeeld dat
slechts een vermindering met tien
procent, hoogstens vijftien procent,
dus tot rond 500 mogelijk was, indien
Nederland wel zou Instemmen met de
besluitvorming nu. Juist dèt feit.
zelfs met Nederlandse instemming nu
toch tenminste een produktie van
500, is aanleiding voor Nederland ge
weest vast te blijven houden aan het
standpunt pas te beslissen over 2
jaar.
bij Nederland alleen bleef staan, is
begrijpelijk Bij die teleurstelling
moet hij wel zorgvuldig de feiten be
oordelen. Zelfs dan is er voldoende
ruimte voor teleurstelling. Maar rekt
hij de juiste conclusies?
Beginselpolitiek of doelpolitiek.
Goudzwaard gaat daar breed op in.
Mijns inziens is een element van be
ginselpolitiek dat je je aan het partij
program houdt. Wat de bewapenings-
problematiek betreft geeft dat pro
gram twee ijkpunten: het terugdrin
gen van de rol van kernwapens, en
het Nederlandse lidmaatschap van
de NAVO.
Ooudzwaard begint met die twee in
het program als gelijkwaardig opge
voerde punten in feite hetzelfde te
doen wat ook de kamerfractie al
deed: hij maakt het lidmaatschap
van de NAVO tot randvoorwaarde
van de wapenbeheersing.
Vervolgens gaat hij nog een stap ver
der en verklaart de randvoorwaarde
van het NAVO-lidmaatschap als niet
langer haalbaar. De regering had vol
gens hem ln Brussel maar moeten
opstappen. Hier verlaat Ooudzwaard
zijn eigen program. Als je gaandeweg
een element uit een partijprogram
minder accent gaat geven, moet je Je
steeds afvragen of je eigenlijk niet
eerst via de kiezers je program moet
veranderen. Het ls erg gevaarlijk om,
als je Je beginselen naar programma's
hebt vertaald, het program terzijde te
leggen zodra er ten behoeve van één
van die beginselen te weinig uitkomt.
IJkpunten
aan de hand van de uitkomsten vaj\
het wapenbeheersingsoverleg te be
sluiten over stationering ln Neder
land).
Goudzwaard verwijt kabinet en frac
tie een vlucht uit de verantwoorde
lijkheid WU hij niet zelf daarin ver
vallen. dan moet hij een duidelijk
antwoord geven op de vraag moet
Nederland wel of niet betrokken blij
ven bij het overleg en de inspannin
gen tot wapenbeheersing ln de
wereld?
Die vraag ls daarom zo belangrijk
omdat wij ln feite balanceren op de
rand van de NAVO waar het betrof de
nucleaire problematiek na het neen
ten het neutronenwapen, het ja tegen
de lance, het neen tegen de nucleari
sering van de artillerie en het pas
over twee jaar beslissen over de mid
dellange afstandswapens, terwijl wij
toch bij de wapenbeheerslngsge
sprekken willen meedoen.
Willen wij de kernwapens alléén in
Nederland terugdringen of ook ln de
NAVO, en zo Ja hoe doen wij dat?
Een voorziene beperking van de Ne
derlandse taken tot zeg twee of drie
betekent straks winst maar meteen
ook weer een bevestiging van die res
terende tak an. Daar moet het CDA
nu al over gaan nadenken. Die staps
gewijze terugdringing in plaats van
het zo aantrekkelijke radicale neen.
kan het CDA alleen aan als zij in een
zo nodig felle interne discussie helde
re wijn schenkt over de politieke keu
zes. Die taak is echter bij voorbaat
onmogelijk als een aanpak in fases
als beginselloos geëtiketteerd wordt.
Begrijpelijk
Dat ondermeer Ooudzwaard teleur
gesteld is over de toch doorgegane
modernisering in die omvang, waar
De twee ijkpunten in het CDA-pro-
gram kunnen strijdig met elkaar zijn. oyniil6S6
Er kan en kon niet bij voorbaat ge
zegd worden hoe het ln de praktische
politiek moet worden uitgewerkt.
Maar met de nu voorliggende gege
vens moet de keuze in de huidige
situatie toch niet zo erg moeilijk zijn.
omdat Nederland ten behoeve van
het terugdringingsaspect in aanzien
lijke mate iets heeft bereikt (het NA-
VO-wapenbeheerslngsaanbod aan
het Oostblok is opgekrikt én Neder
land heeft de vrijheid behouden om
Na de these van Ooudzwaard en mijn
anti-these zal er ook hier politiek
weer een synthese moeten komen.
Dat is geen zaak van loutere compro
missen-politiek maar vloeit voort uit
het gebod getuigenis in politiek om te
zetten.
Drs. R. F. M. Lubbers is fractievoor-
ïitter van het C.D.A. in de Tweede
kamer.
een onzer redacteuren
TERDAM De besprekingen tussen de Egyptische president Sadat en de Israëlische
ier Begin de afgelopen week in Assoean hebben in het fundamentele verschil van mening
de Palestijnse autonomie geen enkele verandering gebracht. De gemeenschappelijke
igen van de twee landen in de regio hebben echter voorkomen dat het verschil in volle
[heid naar buiten kwam.
t en Begin hebben een belang-
fel van hun overleg gewijd aan
fctwikkeling van de militaire en
(leke verhoudingen in de regio,
j kwamen de Russische inval
hanistan, de instabiliteit in de
i rondom de Perzische Golf en
jjzeling in de Amerikaanse am
ide in Teheran uitgebreid ter
fce. Egypte en Israël hebben bei-
iden genoeg een groeiende greep
de Sowjet-Unie en een groter
lende instabiliteit te vrezen.
rredesinitiatief van president Sa-
heeft Egypte betrekkelijk geïso-
I in de Arabische wereld, terwijl
p tot aan dat vredesinitiatief zich
Igen kracht en die van de Vere-
1 Staten drijvend moest houden,
is dan ook niet verbazingwek-
I dat zowel Egypte als Israe het
nkaanse leger militaire facilitei-
heeft aangeboden. Israël gaat
zo ver dat het bereid is Ameri-
marine- en luchtmachtbases
t grondgebied te vestigen. Een
drukkelijke Amerikaanse aan-
[heid zou het de Verenigde Sta-
»g moeilijker maken het land in
l| van nood in de steek te laten.
iks deze gemeenschappelijke
;en zijn Begin en Sadat er niet
aagd op één lijn te komen waar
rfaat om de Palestijnse autono-
n*De details voor de verkiezing
de eigen vertegenwoordigers
[de bewoners van de Westelijke
inoever en de Gazastrook
al enige tijd op papier, maar de
vraag blijft op basis
regionale autonomie
het Israël dat de auto-
toekent en dus uiteindelijk
•gste gezagsdrager blijft in het
ld? Of wordt de regionale auto-
fe gebaseerd op de zelfstandige
en van de bevolking van de be-
[gebieden? Israël is principieel
«/)jS)-|>ereid afstand te doen van zijn
'initeit over het gebied. Egyp-
/ar> c
leidiii
an h
1ELBURG (ANP) Vorig jaar
de Zeelandbrug 7,8 miljoen gul-
olgeld opgeleverd, evenveel als
ar daarvoor. Toch is het verkeer
sbruik maakte van de Zeeland-
vorig jaar ten opzichte van 1978
nomen: onder meer kwamen er
'ocent meer personenauto's. 2,2
at meer lichte vrachtauto's en
'n procent meer zware vracht-
minister dit iets terug. President Sa
dat heeft zich nu bereid getoond de
normalisering geheel volgens schema
te laten verlopen. Op 26 januari wor
den de ambassades en consulaten
van beide landen geopend en een
maand later zal de uitwisseling van
ambassadeurs plaats vinden.
De enige concessie die premier Begin
gedaan heeft betreft een tot dusver
op sterke bezwaren stuitende wens
van Egypte om de autonomie op te
splitsen voor de verschillende gebie
den. In eerste instantie zou gestreefd
moeten worden naar een zelfstandige
status voor de Gazastrook en pas
daarna voor de Westelijke Jordaan-
oever en voor Oost-Jeruzalem. De
Gazastrook ligt in Israël veel minder
emotioneel omdat dit gebied niet zo
sterk bij de Eretz Israël hoort als de
Jordaanoever. Het Israëlische kabi
net zal zich morgen beraden over
deze splitsing.
Soevereiniteit
De vraag is alleen wel of de Palestijn
se gezagsdragers in beide gebieden
bereid zijn zich op deze manier uit
elkaar te laten spelen. De burgemees
ter van Gaza, Rasjad al Sjawa, die
deze week een bezoek aan Amman
bracht, verklaarde zich categorisch te
zullen verzetten tegen het idee van
een gescheiden akkoord, waarbij een
Gazaregeling dan als katalisator zou
moeten dienen voor een regeling voor
de Westelijke Jordaanoever.
Daar komt nog eens bij dat het prin
cipiële vraagstuk van de soevereini
teit toch ook bij een overeenkomst
voor de Gazastrook beantwoord zal
moeten worden. De regering van Be
gin heeft nog geen begin van bereid
heid getoond om verder te gaan dan
autonomie voor de bewoners van de
bezette gebieden en niet voor de ge
bieden als zodanig. Ook na de over
gangsperiode van vijf jaar die met
het ingaan van een regeling begint te
lopen zou de uiteindelijke Israëlische
soevereiniteit gewaarborgd moeten
blijven, vindt Jeruzalem. Een begin
van een Palestijnse staat is volstrekt
onaanvaardbaar voor de huidige re
gering.
Egypte en Israël hebben tot mei de
tijd om eén regeling voor de bezette
gebieden te vinden. Het begint er
steeds meer naar uit te zien dat die
datum zal verstrijken zonder dat er
een regeling tot stand is gekomen. Er
wordt nu al rekening gehouden met
de mogelijkheid dat de Amerikaanse
president Carter er in die maand zelf
aan te pas zal moeten komen om de
zaak uit het slop te halen en de onont
warbare knopen door te hakken. Mis
schien dat Amerikaanse economi
sche hulp voor de uiterst labiele eco
nomie van Israël dan als wisselgeld
gebruikt zal worden om de regering
van dat land toch over de streep te
trekken.
De Israëlische premier Begin gaf vlak voor zijn vertrek uit Assoean naar huis samen met de
Egyptische president Sadat een persconferentie. De twee leiders zullen elkaar over drie maanden weer
in Israël treffen.
WASHINGTON (AFP) Het Ameri-
kaans-Turkse samenwerkingsak
koord dat afgelopen donderdag ln de
Turkse hoofdstad Ankara werd gete
kend. geeft de Amerikanen de moge
lijkheid hun elektronische waarne
ming van de Russische militaire acti
viteiten vanuit Turkije voort te zet
ten. Twee van de 26 stations in Tur
kije, die van Plrincllk en Sinop. zijn
van zeer groot belang geworden nu de
Amerikanen al meer dan een jaar
geen gebruik kunnen maken van de
waarnemingsposten in Iran.
In Pirinclik, bij de kleine stad Dlyar-
baklr, in het zuid-westen van Turkije
staan enorme radarinstallaties en an
tennes van de Amerikaanse lucht
macht opgesteld. Deze staan perma
nent gericht op de Sowjet-Unie en
signaleren alle bewegingen van Rus
sische raketten en satellieten. In Si-
nop aan de Zwarte Zee zijn Ameri
kaanse veiligheidsdeskundigen dag
en nacht bezig de Russische radlover-
bindingen af te luisteren
De nu gesloten akkoorden, die bin
nen 45 dagen door de regeringen van
beide landen goedgekeurd moeten
worden, voorzien verder in de hand
having van de luchtmachtbasis Incir-
lik, waar Amerikaanse bommenwer
pers staan, uitgerust met kernladin
gen. die eventueel kunnen opstijgen.
JERUZALEM (Reuter) De
Israëlische minister van fi
nanciën, Jigal Horowitz, die
twee maanden geleden werd
benoemd om de steeds dieper
in de put rakende Israëlische
economie weer omhoog te hel
pen, heeft met ontslag ge
dreigd. Hij heeft te kampen
met massaal verzet tegen zijn
diep ingrijpende lplannen.
Het verzet komt zowel van collega's
in het kabinet ais van het zakenleven,
de ondernemers, de vakbeweging en
de boeren Een van de medewerkers
van de minister bevestigde afgelopen
week dat hij ln het kabinet op groot
verzet was gestuit. „Horowitz is ech
ter vast van plan zijn programma
door te zetten en het zal waarschijn
lijk aan premier Begin zijn om de
komende week de beslissende stap
pen te nemen", verklaarde hij Ge
brek aan medewerking in het kabinet
voor harde economische maatregelen
was een van de aanleidingen van het
ontslag van Horowitz' voorganger
Simcha Ehrlich.
De regering is verdeeld over besnoei
ingen op de openbare dienst zoals die
zijn voorgesteld door minister Horo
witz. De minister wil een bedrag van
600 miljoen dollar bezuinigen op een
totaal van bijna dertien miljard Drie
belangrijke ministers, vice-premier
Yadin, minister van huisvesting Da
vid Levy en minister van welzijnszorg
Israël Katz, hebben al publiekelijk
door Pieter van der Ven
even principieel niet bereid de
Jen van de Palestijnen buiten de
vora%deiijke vredesregeling te
derw m.
ld- et begin van de besprekinen in
:an bestond de vrees dat Cairo
Ens zou kunnen besluiten tot een
g 10 iging in de normalisering van de
kkingen tussen Egypte en Is-
De waarnemende Egyptische
en eéter van buitenlandse zaken
bjj 'os Ohali verklaarde aan de
aart vond van de besprekingen dat
gwaliteit" van de normalisering
afhangen van de besprekingen
eboü^e autonomie. Later draaide de
ROME Maandag zullen de paus en de Nederlandse rooms-
katholieke bisschoppen de synode openen in een plechtige
eucharistieviering: gisteren is in Rome vooral voor de buiten
landse media een persconferentie gegeven over het hoe en
waarom van dit gebeuren, het eerste in zijn soort.
Kardinaal Willebrands en mgr Tom-
ko legden doel en werkwijze van deze
bijzondere synode uit: zij hadden wei
nig nieuws te melden na wat er al
over gezegd is de laatste Ujd. Mgr
Tomko is als hoofd van het Vaticaans
bureau voor de algemene bisschop
pensynode van meet af ten zeerste bij
de voorbereiding van deze synode be
trokken geweest. Het is in feite zijn
eerste klus sinds hij nog niet zo lang
geleden in deze functie benoemd
werd.
Vooral van Italiaanse zijde wilde men
nadere informatie over de toestand
van de Nederlandse r.-k. kerk. Of het
waar was dat er niet meer werd ge
biecht. of zoals -en krant schreef, de
biechtstoelen veranderd waren in
garderobes en toiletten
verslaggever of de toename van het
aantal gemengde huwelijken oorzaak
was van de verminderde greep van de
kerk op de gelovigen. Kardinaal Wil
lebrands stelde de tegenvraag of men
nu echt meende dat het probleem van
de secularisatie typisch Nederlands
was.
Luns
De kardinaal verwierp de gedachte
dat het vooral over de omstreden
bisschopsbenoemingen moest gaan
De collegialiteit is aan de orde van
zeven bisschoppen, niet van vijf plus
twee probleemgevallen. Er was zelfs
de suggestie te horen dat achter de
benoeming van Oijsen en Simonis
NAVO-secretaris-generaal Luns als
de grote boosdoener schuilging.
SCIIIJNDEL In het moeder
huis van de zusters van Schijn-
del zal vanaf zondag dag en
nacht worden gebeden voor
het welslagen van de bisschop
pensynode. Het is de bedoe
ling, dat de zusters dit tot 23
Januari zullen voortzetten.
Zich beroepend op een artikel van de Van internationale zijde is voor het
jezuïet Jan Bots vroeg een Italiaanse evenement behoorlijk wat belang
stelling: het is iets nieuws terwijl de
problematiek toch ook weer voor an
deren alleszins herkenbaar ls. Toch
moet de buitenlandse belangstelling
niet overdreven worden, zoals blijkt
uit de merendeels oppervlakkige be
schouwingen in de kranten en de wei
nig geïnformeerde vragen op de pers
conferenüe. Het huisorgaan van het
Vaticaan, de Osservatore Romano,
besteedde er tot nog toe uiterst wei
nig aandacht aan.
Petrusambt
De paus zal de zittingen zoveel moge
lijk meemaken. Hij is vooraitter. Dat
betekent niet. dat hij het gesprek
leidt. Dat doen kardinaal Willebrands
en mgr Danneels wel. Toch is zijn
aanwezigheid belangrijk, of hij veel
zegt of bijna niets. De rooms-katho
lieke kerk ziet ln de verbondenheid
van paus en bisschoppen de voortzet
ting van de band van Petrus met de
andere apostelen. Er moet gepraat
worden over hoe die band gestalte
moet krijgen, waar het aan schort,
hoe het te verbeteren is. Het is niet de
bedoeling dat opnieuw de theologie
van het Petrusambt in zijn verhou
ding tot het bisschopsambt wordt
gedefinieerd. Daar ls zo n bljeenzon-
dere synode niet voor.
De kardinaal ziet het vooral als een
theologisch gesprek van gelovigen.
Hij moet niets hebben van het idee
dat het een soort therapie zou zijn
compleet met een agoog die het ge
sprek manipuleert. Een gesprek van
gelovigen over het functioneren bin
nen de r.-k. wereldkerk ten dienste
van het heil van de andere gelovigen
Maar vele rooms-katholieken vinden,
dat met name onder deze paus en
wellicht ook met deze synode hier het
Petrusambt weer erg wordt opgerekt.
Perschef Panciroli maakte nog een
freudiaanse verspreking door mee te
delen dat de Nederlandse perschef na
afloop voor zijn landgenoten nog een
uiteenzetting in het Pools zou geven.
Niet alleen de paus is bij de synode.
Al naar gelang het onderwerp zullen
de hoofden van de verschillende Vati
caanse departementen aanwezig zijn.
Genoemd zijn al de congregatie voor
de bisschoppen, de congregatie voor
de clerus, als het over de preisterop
leiding gaat, het onderwijs als het
over catechese gaat enzovoorts
Zelfverzekerd
Uit een onderzoek zou blijken dat de
helft van r.-k Nederland zijn bis
schoppen niet ziet zitten. Daartegen
over staat een zelfverzekerde popu
laire paus. De curie lijkt in die kracht
en glans te delen, getuige onder meer
de aanpak van de zaak-Küng.
De Nederlandse bisschoppen hebben
het moeilijk. Maar nog geen woord
van het Vaticaan. dat mede ooizaak
van die moeilijkheden is, geen aarze
ling en geen bescheidenheid De Tijd
schrijft deze week dat de bisschop
pen de mantels der liefde maar thuis
moeten laten. Wellicht zouden paus
en curie daarentegen er Juist goed
aan doen zekerheidshalve een boete
kleed mee te nemen. Dan zou de
synode zeker iets nieuws zijn.
laten weten dat zij de bezuinigingen
niet accepteren. Levy, die een voor
aanstaande plaats inneemt in de re
gerende Likoed, vreest dat de bezui
nigingen zal lelden tot verlies van
12.000 arbeidsplaatsen. „Als dat ge
beurt. zal dat nog erger zijn dan de
honderdvijftig procent inflatie waar
we nu al mee te kampen hebben
Levy's woorden werden bevestigd
door de ministers Yadin en Katz die
verklaarden dat Horowitz's medicijn
erger was dan de kwaal Ze waarschu
wen dat de voorgestelde bezuinigen
de trekkers van lage inkomens het
zwaarst zouden treffen Dit zou kun
nen leiden tot rellen die wel eens
ernstiger zouden kunnen zijn dan ck*
demonstratie tegen de prijsstijgingen
van voedsel ln november van het al
gelopen Jaar.
Minister van defensie Welzman heeft
gewaarschuwd dat de aankoop van
belangrijke wapensystemen, inclu
sief het Amerikaanse militaire F-16
gevechtsvliegtuig, aanzienlijk zou
kunnen worden vertraagd. Overigens
zei hij de bezuinigingen wel te willen
accepteren als het hele kabinet het
ermee eens is.
De vereniging van Israëlische fabri
kanten heeft laten weten dat zij, als
Horowitz" bezuinigingen doorgaan
haar werknemers niet eens de over
eengekomen salarissen kan betalen.
De vakbonden hebben met stakingen
gedreigd. Israëlische onderwijzers
stuurden hun kinderen elke dag twee
uur eerder naar huis uit protest tegen
Horowitz' plannen en dreigen voor de
komende week met een volledige sta
king. In andere bedrijfstakken wordt
nu al gestaakt Maar minister Horo
wltz blijft nog steeds overeind Als
zijn plannen niet gerealiseerd wor
den. dan ls de val van de regering het
enige alternatief, aldus een van zijn
medewerkers.
Jongen verongelukt
HATTEM (ANP) De 16-jarige
Martin Knikker uit Wezep is gisteren
door een verkeersongeval in Hattem
om het leven gekomen. HIJ werd op
zijn bromfiets aangereden door een
vrachtauto, die rechtsaf sloeg. Hij
overleed ter plaatse
