^Waterschap wil geld van NAM I Arnhem trots op zijn ieuwe trolleybussen Gehandicapten gaan weinig de deur uit Vee ongezond door afvalstoffen industrie Benoeming ombudsman geen zaak van Kamer Bodem van Groningen daalt door aardgaswinning Minister in memorie van antwoord Grondwater bij Almelo is licht besmet waalf besteld, twee in gebruik Belangstelling ook in het buitenland turger betrekken bij alarmering CNV wil meepraten over vestiging van NAVO-depots ARP'ers roepen op tot politiek alternatief CDA Bond voor ouderen tegen werkverbod voor 65-plussers VRIJDAG 11 JANUARI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET P 6/RH 11 Zoals in het begin van de jaren zeventig al werd voorzien, is door de aardgaswinning de bodem van Groningen gedaald. Al acht jaar is er gepraat over een schaderegeling, maar die is er nog hu!ï teeds niet. Toen na de enorme sneeuwval in februari vorig jaar Groningen te kampen kreeg met wateroverlast, stroomden ook inkele dijkjes over in het gebied waar de bodemdaling zich loordeed. „De bodem daalt maar het grondwaterpeil wordt ;ehandhaafd. Achteraf vraag je je af in hoeverre de bodemdaling ge- :en rol heeft gespeeld bij het overstromen van die dijkjes," zegt de heer H. Elema, voorzitter van het waterschap Hunsingo. Als eerste van verschillende watersohappen wil Hunsingo nu maatregelen treffen om de bodemdaling het hoofd te bieden. De kosten wil men in rekening brengen bij de NAM, maar bovendien vindt het waterschap dat het rijk als concessieverlener garantie moet geven voor eventuele schade die zich op lange termijn kan voordoen. De nu aangekondigde eis kan naar men vreest wel eens een begin zijn dat kan uitgroeien tot een zeer zware miljoenenlast. UTRECHT (ANP)— Gehandicapten gaan doorgaans maar eenmaal per dag de deur uit. Dat is enkele keren minder dan de gemiddelde Nederlander. Oorzaak is zowel een vrij geringe behoefte om erop uit te gaan als het ontbreken van goede mogelijkheden daarvoor als kan ™°n-t|oor Jan Sloothaak .teke- )odei ïerks- voor er de luide- IRONINGEN De sneeuw "°|ie in deze winterse dagen is gedwarreld op het loord-Groninger landschap, loet enkele centimeters ver- erin,|er vallen dan een jaar of tien .n en eleden. Soms zelfs veertien zien >ntimeter. Ooizaak is dat de xzm- ederlandse Aardolie Maat- an 'piappij (NAM) het gas onder bodem vandaan haalt, kunkcht jaar geleden werd dat rereldkundig gemaakt en het 'n let ernaar uit dat thans de ;evolgen van de bodemdaling idi aandienen. issiek 6 ft waterschap Hunsingo heeft aan- mdigd schadevergoeding te gaan bij de NAM. In eerste instantie jeen extra gemaal en wellicht ook sluis te kunnen bouwen. De heer llema ,.Ik ben nog maar vier den voorzitter van het water- Vóór die tijd leek de zaak nog zo actueel. Kort geleden kregen echter de meetresultaten over [78 en daar ben ik eigenlijk een eetje van geschrokken." e bodem blijkt in het oostelijke deel i het 50.000 hectare grote water lap danig te zijn gedaald, met als evolg dat het waterpeil hoger is ko- len te staan. Volgens Elema had de aling zich in feite al een poosje aan- ïdiend. De laatste tijd kwamen er lachten van boeren over nat land. ppft. dat al tot schade aan de eewas- n geleid? Elema: „Nog niet zicht- lar. maar het is duidelijk dat een te >og waterpeil nadelig is." Iedere itimeter die het grondwater hoger at, heeft meteen tot gevolg dat pas kele dagen later kan worden be nnen met zaaien en poten. Als je voorbeeld bij een voorjaarsgrond- iterstand van een meter al op 7 iart kunt beginnen, kun je bij een ind van 80 cm pas op 15 maart aan slag. Als het weer dan intussen is ageslagen, kan het zijn dat je nog jkele weken langer moet wachten, de kwaliteit wordt aangetast, water betekent minder lucht en itof en een geringere beworte- 'iepte. De heer Elema, voorzitter van het waterschap Hunsingo, voor het gemaal in Zuidwolde met daarachter de molen die als reservegemaal dienst doet. ,50 Ir f ï|lsr v fet. HJtd' boeren die klagen over meer nat- ïid dan vroeger hebben gelijk," de heer Elema. „Ik heb zelf ook HUnJconstateerd dat het water ln de sloten hoger staat dan vroeger. De peilschalen staan nooit meer op nul. In 1975/'76 hebben we in een stuk land drainagebuizen aangelegd. Die kwamen toen nog net boven het slootwater uit. Nu liggen ze al in het water." Gemalen Nu heeft Hunsingo een tweetal voor treffelijke gemalen: Electra bij Olde- hove en H. D. Louwes te Zoutkamp. Het lijkt een koud kunstje die wat harder te laten draaien en zodoende de daling van het grondwater gelijke tred te laten houden met de bodem daling. Zo simpel ligt dat echter niet. Ten eerste is de daling niet overal gelijk. Sinds 1972 is er bij Middelstum bij voorbeeld een daling tot 5.6 centi meter geconstateerd. Bij Leilens was dat echter veertien centimeter Bovendien mag men ook niet zomaar dieper afmalen dan voorheen. Dat is aan regels gebonden. Hunsingo mag niet verder gaan dan NAP -93; dat is een voorschrift van de provincie. Wijkt men hiervan af, dan heeft dat meteen consequenties. Het boezem water in de buurt van Leilens staat bij voorbeeld in directe verbinding met het Van Starkenborghkanaal. Zou Hunsingo pakweg tien centime ter dieper afmalen, dan zou de water stand ln dat kanaal ook dalen en dan was meteen ook de scheepvaart in het geding. De enige oplossing is een scheiding te maken tussen het waterschapsgebied en het kanaal. Dat zou kunnen door in de buurt van Fraamklap in het Boterdiep een nieuw gemaal te ma ken. Elema meent dat er dan ook een schutsluis zal moeten komen. Er heeft nog scheepvaart (zand en grind) plaats en ook is er 's zomers recreatie vaart in het Boterdiep. De kosten^ lopen in de miljoenen guldens. Het waterschap vindt dat de NAM deze kosten moet dragen, maar meent tevens dat daarmee de kous niet af is. „Dit is nog maar het begin. Wat gebeurt er echter straks als de NAM alle gas heeft weggehaald en wordt opgeheven? Wie garandeert dat de Shell en de Esso achter de NAM de kosten overnemen?" vraagt de heer Elema. Volgens het waterschap moet degene die de concessie voor de gaswinning heeft verleend worden aangesproken voor een garantie op langere termijn. Dat betekent dat het rijk als conces siegever de vergoeding voor eventue le schade zou moeten garanderen. In het midden Verwacht wordt dat de bodemdaling tot het jaar 2050 doorgaat; volgens de Jongste berekeningen in totaal 30 centimeter. Een prognose in 1971 ging echter nog uit van een daling van een meter. „De waarheid zal wel ergens in het midden liggen." meent; Elema. Een woordvoerder van de NAM: „De eerste prognoses waren gebaseerd op verwachtingen, de late re stoelden op daadwerkelijke metin gen en de daling tot nu toe lijkt die laatste prognoses (uit 1974) te beves tigen." Hoewel de „schotelvormige verzakking" al ln het begin van de Jaren zeventig is voorzien, is er tot nu toe nooit een regeling uit de bus gekomen. Wel zijn er commissies gevormd ter bestudering. De Groningse gedepu teerde mevrouw J. Hut-de Jonge: „Het is een al jaren slepende zaak. We proberen een overeenkomst op te stellen met de NAM, die in principe wel bereid is te betalen voor maatre gelen ter voorkoming van schade." In dit kader past bij voorbeeld ook de zorg voor de (Ommelander) zeedijk. Die moet toch al worden verhoogd. De NAM zou een extra verhoging ter compensatie van de bodemdaling (ten opzichte van de zeespiegel) moe ten betalen. Afhankelijk van de mate waarin do bodemdaling zich uiteinde lijk zal voor doen, zullen er meer waterstaatkundige aanpassingen moeten gebeuren. Zoals nu dus het gemaal met schutsluis dat Hunsingo claimt. Garantie Hoeveel het ten slotte allemaal moet gaan kosten is op dit moment nog nauwelijks te overzien. Over de claim die Hunsingo nu in eerste instantie op tafel heeft gelegd, zegt mevrouw Hut nog geen oordeel te hebben. De provincie is het er overigens wel mee eens dat het rijk als concessieverle ner garanties moet geven. Dat biedt meer zekerheid voor het gebied als blijkt dat een overeenkomst met de NAM niet toereikend is. Het ministerie staat echter op het standpunt dat eventuele schade „naar de regelen van het burgerlijk recht" moet worden vergoed. „Wij staan op het standpunt dat de staat geen partij is en dat de NAM en de belanghebbenden het onderling moe ten regelen. Het verlenen van een concessie brengt geen verantwoorde lijkheden mee voor de staat, daar voor is althans geen enkele Jurdlsche basis," aldus een woordvoerder van het departement. Het ministerie aan vaardt wel een zekere morele verant woordelijkheid en is daarom betrok ken bij het gesprek tussen de provin cie (mede namens de waterschappen) en de NAM. Volgens Insiders zou een concept-overeenstemming binnen kort te verwachten zijn. Tot zo lang geeft de NAM geen commentaar. Dit heeft de adviesgroep voor verkeer en vervoer geconcludeerd uit een en quête onder lichamelijk gehandicap ten in Arnhem. Het ging daarbij spe ciaal om mensen die problemen heb ben met het openbaar vervoer. Het onderzoek maakt deel uit van het project alternatief vervoer voor ge handicapten, dat de adviesgroep uit voert in opdracht van de Nederlandse vereniging voor revalidatie. Uiteinde lijk moet dit project voorstellen ople veren voor de uitbreiding van aange past vervoer in ons land. De eindconclusie van het onderzoek luidt, dat nadere bestudering van de mogelijkheden om de mobiliteit van gehandicapten op het door hen ge wenste peil te brengen dringend noodzakelijk is. Uit de enquête blijkt dat met het vorderen van de leeftijd de mobiliteit afneemt. Zo verplaatsen gehandicap ten tot 24 Jaar zich zes maal vaker dan 65-plussers. De ouderen hebben echter ook de meeste behoefte aan meer mobiliteit. Ze willen eens een daguitstapje maken, winkelen, naar cursussen, de dokter, het postkan toor. de bank. Driekwart van de ondervraagden moet tijdens het vervoer worden ge holpen door anderen. Een derde heeft binnenshuis een rolstoel nodig. Voor hun vervoer gebruiken de onder vraagde gehandicapten aangepaste busjes (dertig procent), halen en brengen per auto <22 procent), aange paste eigen auto's (21 procent) en taxi's (10 procent). Een voor hen „ideaal" vervoersys teem moet volgens de gehandicapten de volgende kenmerken hebben: tele fonisch te bestellen met een wacht tijd van minder dan een uur, te ge bruiken voor alle soorten verplaatsin gen en niet duurder dan het openbaar stadsvervoer Van onze parlementsredactie DEN HAAG De regering houdt vast aan benoeming van de nationale ombudsman door de kroon. Het verlenen van dit recht aan het parlement, zoals bepleit door een Kamermeer derheid (PvdA en WD) wordt afgewezen uit vrees voor politisering van de functie. ,,De mening kan bij de burgers post vatten dat de ombudsman in de eerste plaats politiek oordeelt," aldus minister De Ruiter (binnenlandse zaken ad interim) in de verschenen memorie van antwoord op het wetsontwerp. De regering beschouwt de benoeming door de kroon als een formele zaak. De Ruiter wijst erop, dat in de prak tijk, evenals bij benoeming van leden van de Hoge Raad, de voordracht van de Tweede Kamer zal worden ge volgd. Wordt daarvan afgeweken door de kroon dan kan de Kamer de betrokken minister ter verantwoor ding roepen, aldus de memorie Lagere overheid De naam „nationale ombudsman" komt in de plaats van de aanvanke lijk gekozen titel „commissaris van onderzoek." Een meerderheid van de Kamer bleek daarover niet tevreden. De ombudsman of -vrouw zal klachten van burgers tegen optreden van de rijksoverheid onderzoeken. De regering wijst de wens van de PvdA af om de ombudsman ook te belasten met de behandeling van klachten te gen lagere overheden. De Ruiter zegt, dat daarvoor een regeling kan wor den getroffen nadat ervaringen met de landelijke ombudsman zijn opge daan. De regering wijst een college van om- budslleden af, omdat dit in de publie ke beeldvorming anoniemer zal blij ven dan een persoon, die de burgers meer zal aanspreken. De mogelijk heid wordt echter niet uitgesloten dat er meer ombudslieden zullen komen wanneer het aantal klachten te groot wordt. Mile ■■Bint of er. nieuwe bussen zijn uitgerust met ■95 tciaal voor trolleys ontwikkelde :htgeveerde achterassen en even- luchtgeveerde onafhankelijke Jorwielophanging. Het elektrische ^et deelte van de bussen is verder zeer >dern. aldus woordvoerders van het meentelijk vervoerbedrijf Iihem. NHEM (ANP) De gemeente Arnhem heeft gisteren met enige trots twee nieuwe illeybussen in gebruik genomen, die de modernste van Europa worden genoemd. Zowel in )nen- als buitenland bestaat veel belangstelling voor dit nieuwe type bus, waarvan Arnhem in totaal twaalf heeft besteld. te bezien. Feit is wel. dat Groningen en Amsterdam buitengewoon veel be langstelling tonen voor de trolleys in Arnhem. Amsterdam zou trolleybus sen willen invoeren in het stadsdeel boven Het IJ. De moeilijkheid is daarbij, dat de IJtunnel in feite te laag is om daar bovenleiding voor trolleys aan te leggen. De nieuwe Arnhemse trolleybus. ze Rijnstad is de enige stad in ons met trolleybussen. Vroeger re- ook dergelijke bussen in steden Haarlem. Nijmegen en Groningen. buitenland maakt veel meer ge lik van de elektrische bussen. aanschafprijs van de nieuwe Arn- nse trolleys bedraagt 320.000 '000 gulden per stuk. Dat is twee r zoveel als de prijs van een diesel van vergelijkbare grootte. Een selbus wordt echter over tien a If jaar afgesleten, terwijl trolley- sen vijftien tot achttien jaar mee- n De dure elektromotor gaat zelfs rtig jaar mee en kan dus in meer- e bussen dienst doen. nieuwe wijk Elderveld in Arnhem- Zuid. Het Arnhemse gemeentelijke ver voerbedrijf heeft overigens ook nieu we dieselbussen besteld, die wat ui terlijk en interieur betreft zo veel mogelijk overeenkomen met de trol leys. Zelfs de dashborden van de chauffeurs zijn zoveel mogelijk gelijk uitgevoerd. In Arnhem rijden ongeveer evenveel trolleys als dieselbussen De trolleys hebben het voordeel milieu-schoner en geluidsarmer te zijn. Ze zijn bo vendien goedkoper in gebruik en on derhoud. taal 'Ook andere steden' gemeentelijk vervoerbedrijf ver- :ht de twaalf nieuwe bussen tegen Arnhem piekert er niet over de trol- leys de laan uit te sturen, bleek uit de einde van volgend jaar in huis te woorden van wethouder Volkeringa, 'i j ™at Is iwe,e ^aar lat€r dan die de nieuwe bus officieel in gebruik Hand. Het bedrijf heeft dan in to- stelde. Volkeringa verwacht zelfs dat 1 37 trolleybussen voor ongeveer ook andere Nederlandse steden in de kilometer geëlektrificeerde lbo- jaren '90, mede gezien de moeilijkhe den met de olievoorziening, op het trolleysysteem zullen overgaan. fleiding) trajecten Daar komt de nende jaren mogelijk acht kilome- "iij, indien er wordt besloten tot de eg van een trolleylijn naar de Of zijn voorspelling uitkomt, valt nog NDT (ANP) Burgemeester Th. iken van de Gelderse gemeente ndt (bij Nijmegen) aan de Waal wil 'oners langs deze rivier meer be- *;e" bij de alarmering van •psatr.varingen en rampen. Hij zal binnenkort met andere Waalge meenten tot een nieuw bewakings systeem proberen te komen waarbij de dicht bij de rivier wonende bevol king meer dan nu het geval is. wordt ingeschakeld. De nieuwe Arnhemse trolleys staan ook in het buitenland ln de belang stelling. Essen in West-Duitsland en Gent ln België kijken met argusogen naar de ervaringen in Arnhem. De enige Is Arnhem in eigen land de enige stad met trolleybussen, in andere landen wordt veel meer van dit systeem ge bruik gemaakt. Men vindt trolleys in West-Duitsland, Oostenrijk, Zwitser land, Frankrijk, Scandinavië en de Oostbloklanden. Ook in Amerika rij den trolleybussen. De nieuwe Arnhemse bussen worden gebouwd door een carrosseriebouwer in Woerden in samenwerking met een Westduitse firma, die de elektrische installatie voor haar rekening neemt. De nieuwe trolleys hebben voor het publiek het voordeel van een ruimere interieur-indeling, een lagere en bre dere in- en uitstapmogelijkheden en nog minder lawaai. De chauffeurs vinden in de nieuwe bussen een gro ter acceleratievermogen, terwijl de bestuurderscabine veiliger is dan in de oude bussen. De chauffeursstoel is met de gehele stuur- en pedalenin- richting op een soort plateau ge plaatst. Bij een botsing schuift dit plateau als geheel maximaal een hal ve meter naar achteren. MIDDELBURG (ANP) Het sloot water in de omgeving van het kanaal Gent-Terneuzen bevat zoveel fluori de en chloor van omliggende indu strieën. dat het volkomen ongeschikt is als drinkwater voor dieren. Het rundvee en met name het jonge vee dat in dit gebied graast, blijft dan ook duidelijk achter in conditie en ont wikkeling. Dit zei dr J. Tesink, direc teur van de gezondheidsdienst voor dieren ln Zeeland, gisteren tijdens de^ jaarvergadering van deze dienst. Het hoge fluoride- en chloorgehalte van het water wordt veroorzaakt doordat de enkele jaren geleden aan gelegde nieuwe kanaaldijken ernstig vervuild water doorlaten. De gezond heidsdienst voor dieren pleegt samen met de gewestelijke raad van het landbouwschap in Zeeland overleg met rijkswaterstaat over mogelijk te nemen stappen om aan dit probleem een eind te maken. Gouda en Goes, de dienstverlening aan de veehouders gehandhaafd blijven. Op de vergadering deelde de voorzit ter van de stichting gezondheids dienst voor dieren mee dat de drie gewestelijke pezondheidsdievsten voor dieren in Noord-Holland. Zuid- Holland en Zeeland op 1 mei van dit jaar op zullen gaan in één dienst. Wel zal vanuit drie plaatsen. Alkmaar. RAALTE (ANP) De vakbeweging moet naar de mening van het CNV Overijssel meepraten over de vesti ging van NAVO-depots in Overijssel, aangezien hiermee ook de werkgele genheid is gemoeid. De vakbond zal dit in een brief aan de provincie laten weten. Deze overlegt momenteel met enkele gemeenten, waaronder Den Ham en Vriezenveen. over eventuele bouw van de depots. Defensie zoekt twee terreinen, elk van 35 hectare. De opslagplaatsen bieden samen werk aan vijfhonderd mensen Een eindoordeel over deze plannen heeft het CNV nog niet. Dit zal mede afhangen van de bereidheid bij het rijk geld beschikbaar te stel len voor de aanleg en ontsluiting van een nieuw industrieterrein. Van een onzer verslaggevers DEN HAAG Antl-revolutlonalren zullen zich met alle kracht moeten werpen op het stellen van een evange lisch politiek alternatief voor het CDA. f)e ARP-leden dr J. P. Feddema en W. B. Herstel zeggen dit ln een verkla ring aan „evangelisch voorultstreven- 'den. de dissidenten ln de Tweede Kamer, de groep Westraten-Eerbeek (werkgroep Niet bij brood alleen), de ARJOS, Goudzwaard c.s. en aan al len, die geloven ln een op gerechtig heid en vrede gerichte politiek via een homogene evangelische partij." De twee ARP'ers vinden, dat „nu <K uittocht uit het CDA zich definitief inzet, men niet bij de pakken moet gaan neerzitten. In plaats van zich te laten versplinteren zou men zoveel mogelijk een keuze dienen te doen uit drie mogelijkheden: zich inzetten via een grootscheep se actie voor het behoud van de ARP, geheel los van het CDA, ook in het parlement, zich met alle kracht moeten wer pen op het stellen van een evange lisch politiek alternatief voor het CDA, toe treden tot de EVP. de evange lisch progressieve volkspartij, zo no dig tijdelijk via een dubbellidmaat- schap." De ARP'ers Feddema en Herstel be hoorden tot de Americain-groep van christenradicalen en de werkgroep AR-radlcalen uit de jaren zestig. Bei den zijn zowel lid van de ARP als de EPV. Zij hebben hun verklaring afge legd naar aanleiding van het kernwa pendebat in de Tweede Kamer ZIJ vinden dat daarmee „onomstotelijk is komen vast te staan, dat een evan gelische politiek van gerechtigheid en vrede gedoemd is te mislukken via een groot en machtig centrumblok." Ook is er volgens hen geen rechtvaar diging meer voor pogingen het CDA van binnenuit te hervormen. Die po gingen hebben hun grenzen en die zijn bereikt „als men te zeer verant woordelijk wordt voor een falend of zelfs fataal beleid en er op korte ter mijn geen uitzicht is op wijziging." ALMELO (ANP) De inspectie voor de volksgezondheid in Overijssel wil het waterschap Regge en Dinkel nog niet adviseren te stoppen met de lo zing van besmet grondwater in de buurt van Almelose waterwingebied In Twente is onrust over resten van broomverbindingen die na het sluiten van een fabriek op het terrein zijn achtergebleven en in het grondwater zijn doorgedrongen. De inspectie voor de volksgezondheid baseert zijn voorlopige beslissing op rapporten van de rijksinstituten voor volksgezondheid en voor drinkwater voorziening. Watermonsters hebben uitgewezen dat de concentratie van de broomverbindingen zo gering is, dat die geen direct gevaar opleveren voor het milieu. Hoe graag de inspectie van de volks gezondheid ook van het lozen op open water af wil, op dit moment ziet ze geen andere mogelijkheid de ver ontreiniging kwijt te raken. „Het is een noodsituatie, want als we het water niet wegpompen raakt Almelo zijn waterwingebied kwijt," aldus F. G. Bischop van de inspectie. De enige mogelijkheid van het vergif af te komen is naar zijn mening het aanpakken van de bron: het terrein in Wierden waar tot enkele Jaren gele den Broomchemie was gevestigd. Maar het verwijderen van de sterk verontreinigde grond is geen eenvou dige opgave. Het zit er dik ln dat de bodem tot grote diepte moet worden uitgegraven en dat zich ook onder een later op de bewuste grond ge bouwde fabriek broomverbindingen bevinden. Dat zou in het uiterste ge val inhouden dat die fabriek moet worden afgebroken. UTRECHT (ANP) - De Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO) heeft ernstige bezwaren te gen een werkverbod voor 65-plussers ln de grafische industrie Met dit werkverbod als dwingende eis wil de bij de FNV aangesloten federatie „Druk en papier" de CAO-onderhan- delingen voor dit Jaar ingaan De gra fische federatie vindt dat 65-plussers hun stoelen ter beschikking van Jon gere collega's moeten stellen. De ANBO (ruim tweehonderdduizend le den) heeft hiertegen schriftelijk bij de grafische bond geprotesteerd Volgens de bond van ouderen is het werkverbod voor 65-plussers in de grafische industrie een aantasting van een fundamenteel mensenrecht: Het recht op arbeid .Ouderen zljr. volwaardige mensen met alle rechten van dien", aldus de ANBO „Als ze willen werken na hun 65-ste verjaar dag moet dat mogelijk zijn en blijven" De ANBO vindt dat de grafische fede ratie de plannen om 65-plussers het werken te verbieden moet laten val len en dat In plaats daarvan gezocht moet worden naar uitbreiding van de mogelijkheden voor vervroegd uittre den. „De mensen moeten zelf kunnen bepalen wanneer ze met werken wil len stoppen", aldus de ANBO in de brief aan „Druk en papier"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11