Sowjet-Unie maakt zich
sterk in Afghanistan
Gandhi zeker van meerderheid
Onrust in
verspreidt
Iran
zich
Westen moet alternatief voor koude oorlog vinden
VS gebruiken Turkse
bases
EG praat
mee over
graanboycot
Moskou
Politie van
Zuid-Afrika
bedreigt
Nederlander
guerrilla's
dreigen eigen
nanschappen
Versterking militaire positie
Joy Adamson blijkt vermoord
INSDAG 8 JANUARI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
WASHINGTON, KABOEL (AFP, Reuter, UPI) De Sowjet-Unie is bezig zijn troepenmacht
U1P Afghanistan verder te versterken. De totale omvang is op het ogenblik 85.000 man, tegen
hebei) ooo tot 60.000 man afgelopen vrijdag,
neiro
van Pakistan, hebben besloten zich hebben. In verschillende toonaarden.
e woordvoerder van het Amerikaan-
f ministerie van buitenlandse zaken,
ding Carter, zei dit vannacht in
n gesprek met de pers. Zijn verhaal
fordt bevestigd door Afghaanse bal-
e Russische troepen in Afghanistan
fbben alle grote steden en hoofdver-
terswegen in handen. Wel zijn de
lamitische guerrillastrijders nog in
|aat overrompelingsaanvallen uit te
>eren. met name bij nacht. Dit mel-
i westerse diplomaten in Kaboel,
^instens vijf groepen van Afghaanse
jstandelingen, die hun toevlucht
•bben gezocht in het noordwesten
zo be|
ALISBURY (AP. Reuter) - Guerril-
icommandanten van het Patriot-
ich Front hebben gezegd dat zij hun
ns eventueel zullen richten op
eigen kameraden die het Rhode-
sche staakt-het-vuren hebben gene-
ierd en zich nog schuilhouden in het
irwoud. Generaal Dumiso Dabeng-
het hoofd van de veilighelds-
enst van de ZAPU, zei dat zijn
anschappen bereid waren „om het
t te vechten", als „onze strijdkrach-
zich niet verantwoordelijk
nen".
te verenigen in het licht van de Sow-
jet-interventie in hun land. Over de
wijze waarop deze eenheid tot stand
moet komen en over de nieuwe naam
van het bondgenootschap zullen bin
nenkort nadere mededelingen wor
den verstrekt.
De Russische militaire interventie
leidt tot steeds grotere verwarring in
de Arabische wereld. Met uitzonde
ring van Syrië gaan de Arabische
reacties van een krachtige veroorde
ling van het Russische optreden tot
een opvallend stilzwijgen, zelfs van
de Sowjet-lnterventie veroordeeld
Waarnemers geloven desondanks
niet dat het tot een gezamenlijke
Arabische actie zou kunnen komen,
of nog sterker, tot een algemene actie
van de Islamitische wereld.
China en de Verenigde Staten zijn het
er in Peking over eens geworden dat
„dringend verzet nodig is" tegen de
Russische interventie in Afgha
nistan.
Een woordvoerder van het Chinese
ministerie van defensie, geciteerd
door het Chinese persbureau Nieuw
gelopen vrijdagnacht hadden ruim - haar samenstelling
.500 nationalistische guerrillastrij-
WndtTS; Mosiru tothu' toe ion ïSï
beschouwen als zijn beste bondge
noot
Door in Damascus het accent te leg
gen op de noodzaak voor Syrië zijn
banden met de Sowjet-Unie te ver
sterken. sprak president Hafez As
sad. als enige van alle Arabische
staatshoofden, impliciet zijn steun
uit aan het Kremlin. Voor de Russen
kan deze bescheiden steun Assad
sprak niet van Afghanistan moei
lijk het stilzwijgen wegpoetsen van
degenen die zij tot nu toe als de beste
bondgenoten beschouwden: Zuid-Je-
men. Algerije, Libië en de PLO heb
ben officieel nog niet gereageerd.
Irak, waarmee de Sowjets via een
vriendschapsverdrag verbonden zijn.
veroordeelde met opvallende kracht
het Russische optreden. President
Saddam Hoessein sprak van een
„ernstige, gevaarlijke, niet te veront
schuldigen, ongerechtvaardigde
fout". Alle andere Arabische landen
Academie verbreedt
houd tussen de Amerikaanse minis
ter van defensie Harold Brown en de
Chinese vice-premier, Geng Blao. dat
„de twee landen het erover eens zijn
dat de internationale situatie op het
ogenblik nog turbulenter is dan vroe
ger en dat de Russische acties een
directe bedreiding vormen voor de
wereldvrede en een uitdaging zijn
aan de Internationale gemeenschap.
Daarom zijn beide landen van me
ning dat weerstand aan de Russische
agressie en expansionistische ambi
ties een zeer dringende zaak is."
Mevrouw Gandhi begroet geestdriftige aanhangers na haar grote verkiezingsoverwinning.
NEW DELHI (AP, Reuter, UPI) Indira Gandhi is zeker van een meerderheid in de Indiase
volksvertegenwoordiging (Lok Sabah). Maar, zei zij gisteravond, „ik blijf kalm want ik ben een
evenwichtig mens. Ik heb mijn plicht gedaan, en er iets moois van gemaakt, net zo als toen ik
aan de regering was". Volgens de laatste schattingen kan mevrouw Gandhi rekenen op
ongeveer 3/4 van de 545 zetels.
rs zich verzameld in de,h£n to^ge-
szen kampen. Zij hadden vapzater-
jg voor een week tpt vrijdagnacht
e tijd gekregen^TCh naïir de verza-
lelplaatsen te begeven. Dabengwa
erklaarde dat Zich maandag nog on-
eveer 2.00Q»,1t9it, 3.000 guerrillastrij-
ers in het oerwoud bevonden. Vol-
ens het in Londen bereikte bestand
fin deze thans „vogelvrij". De Britse
buverneur lord Soames benadrukte
fenwel dat voor de achterblijvers
Dg amnestie geldt. In tegenstelling
»t degenen die zich wel hebben ge-
leld, zouden zij evenwel hun wapens
joeten inleveren.
PARIJS (DPA) Tot lid van de
Franse Academie van wetenschap
pen is benoemd de wiskundige Yvon
ne (hoquet-Bruhat. Voor het eerst
sedert de oprichting in 1666
neemt de academie daarmee een
vrouw in haar midden op. Zij is van
de vijf academies die samen het Insti-
tut de France vormen, de derde die
tot deze ingrijpende hervorming
overgaat. Verwacht wordt dat bin
nenkort de Academie Frangalse de
vierde wordt, door de verheffing van
de schrijfster Marguerite Yourcenar
tot de positie van één der veertig
„onsterfelijken".
IHERAN (Reuter. AFP) Tienduizenden demonstranten
de Iraanse stad Tabriz hebben het regionale hoofdkwartier
in Khomeini's Revolutionaire Raad in brand gestoken. De
ilusten van het afgelopen weekeinde hebben zich naar
idere provincies verspreid.
e door Teheran aangestelde gouver-
ïur van de provincie Koerdistan is
treden en heeft zich gevoegd bij
lonstranten, die het vertrek eisen
niet-Koerdische leden van de Re-
ilutionaire Garde. Gouverneur Hos-
tin Shahvessi nam ontslag omdat de
larde niet binnen de door hem ge-
1de termijn was- vertrokken uit de
Sanandaj. De regering in Tehe-
heeft geweigerd zijn ontslag te
ivaarden. maar de gouverneur
ief bij de demonstranten. Vorige
;ek nog voncJexT^r Jelle gevechten
laats tussen gardisten en Koerden.
|ok uit de provincie Balöèchistan
pamen berichten van opstancfelin-
die legertransporten aanvielen.
demonstreerd ten gunste van ayatol
lah Shariat-Madari, die zich tot voor
kort verzette tegen de politiek van
Khomeini. Shariat-Madari riep zijn
aanhangers vorige week op niet meer
te demonstreren. Zijn aanhangers le
ken gisteren echter het stadsbeeld te
beheersen door in groepen te surveil
leren. De Revolutionaire Garde heeft
acht Amerikaanse en Franse journa
listen opdracht gegeven de stad on
middellijk te verlaten. Een rede hier
voor werd niet gegeven.
Pars meldde dat het afgelopen week
einde 35 doden zijn gevallen bij ge
vechten aan de grens met Irak. Het
persbureau sprak van „opstandelin
gen". die vanuit Irak het land binnen-
verschillende incidenten zijn voi-f".vielen. Er zouden ook vijftig gewon-
s het Iraanse persbureau Pars vier den zijn gevallen. Ook in Bandar Lan-
ilitairen en vier opstandelingen geh, waar het afgelopen weekeinde
ïdood. meer dan vijftig doden vielen, werd
opnieuw gevochten. Daarbij is giste-
verbei Tabriz werd gisteren opnieuw ge- ren minstens één dode gevallen,
Ruimte-catastrofe
velde dinosaurus
SAN FRANCISCO (Reuter.
AFP) Volgens een groep
Amerikaanse onderzoekers zou
het plotseling uitsterven van
de dinosaurussen, ongeveer 65
miljoen jaar geleden, veroor
zaakt kunnen zijn doordat de
aarde getroffen werd door een
hemellichaam met een door
snede van enkele kilometers,
Zo'n asteroïde zou volgens pro
fessor Luis Alvarez van de uni
versiteit van Californië een
krater van 160 kilometer in de
aarde slaan en een explosie
met een kracht van miljoenen
waterstofbommen veroorza
ken. Het tot in de stratosfeer
opgeworpen stof zou jaren blij
ven hangen en door het langdu
rig verduisteren van de zon een
klimaatwijziging veroorzaken
die voor de reuzehagedissen
niet te overleven was.
Alvarez, die twaalf Jaar geleden
een Nobelprijs voor natuur
kunde kreeg, vindt experimen
tele bevestiging voor zijn idee
vooral in de ontdekking van
ongewoon hoge gehalten van
het edelmetaal Iridium in De
nemarken en Italië. Dit metaal
komt in meteorieten veelvuldi-
ger voor dan in de aardkorst.
Een theoretisch fundament
voor de veronderstelling dat de
aarde zowat eens in de honderd
miljoen jaar getroffen wordt
door een hemellichaam van de
door Alvarez vermoede om
vang, werd al in november vo
rig jaar in het tijdschrift Natu
re gegeven door Napier en Clu-
be van het Koninklijk observa
torium in Edinburgh. Volgens
hun berekeningen zou alleen al
de schokgolf van zo'n inslag
het onmiddellijke einde heb
ben betekend voor grote dieren
en bomen. Alvares sprak in
San Francisco voor het jaar
lijkse congres van de Ameri
kaanse vereniging tot bevorde
ring der wetenschappen
(AAAS).
Mevrouw Gandhi, de dochter van In-
dia's eerste premier Jawaharlal Neh-
roe heeft de verkiezingsstrijd gewon
nen met een programma, waarin een
evenwichtige regering centraal stond.
Kennelijk, aldus waarnemers, had
den de Indiase kiezer daar. na het
gekrakeel van het verdeelde Janata-
bewind, behoefte aan. Volgens de in
vloedrijke krant Times of India, heeft
Indira gewonnen door haar charis
ma". „Dit is een persoonlijke over
winning".
Mevrouw Gandhi stond kandidaat in
twee kiesdistricten, een in het noor
den en een in het zuiden. Gisteravond
laat had zij al gewonnen in het zuide
lijke district Sedak en stond zij met
37.000 stemmen voor in Rae Barelll in
het noorden. Haar omstreden zoon
Sanja had een voorsprong van 80.000
stemmen in het aanpalende kiesdis
trict Amethi, wat in schrille tegen
stelling stond met het verlies van
75.000 stemmen bij de verkiezingen in
1977.
Ook in andere districten versloeg de
Congres (I) van mevrouw Gandhi met
grote meerderheid de Janata-partlj
van Jagivan Ram en de Lok Dal van
Charan Singh, waar bij de verkiezin
gen in 1977 de Congrespartij werd
weggevaagd.
Het Indiase persagentschap noemde
de overwinning vannacht groter dan
de ..Indira golf" die India in 1971 in
zijn ban had.
Een woordvoerder van de Janata zei
dat zijn partij het „vonnis" van het
volk respecteert, maar dat zij zal wa
ken dat mevrouw Gandhi niet op
nieuw aan de democratische rechten
in India tornt. De verkiezingsneder
laag van mevrouw Gandhi drie Jaar
geleden werd voor een groot deel toe
geschreven aan het uitroepen van de
noodtoestand, en de gedwongen ste
rilisaties om in een land met 650
miljoen mensen paal en perk te stel
len aan de bevolkingsgroei.
ANKARA. CAIRO (Reuter. AFP) De Verenigde Staten zullen naar verwachting morgen
een overeenkomst sluiten over het verdere gebruik van drie militaire bases in Turkije. Ook
Israël en Egypte zullen de VS militaire faciliteiten gaan verlenen.
Door de jongste gebeurtenissen in
Iran en Afghanistan zit Amerika te
springen om militaire steunpunten in
het Midden-Oosten. De komst van
twee Amerikaanse vertegenwoordi
gers naar Ankara, afgelopen zondag,
heeft de afronding van het gebruik
van de Turkse bases bespoedigd Het
gaat om twee belangrijke af luister
posten. die de Russische militaire ac
tiviteiten in de gaten moeten houden.
Deze zouden van belang zijn voor de
controle op de naleving van het
8ALT-II-akkoord
Het derde steunpunt is een lucht
machtbasis. die al eerder werd ge
bruikt bij Amerikaanse militaire in
terventie in Libanon. Carter wilde
deze basis gebruiken voor de evacua
tie van Amerikanen uit Iran tijdens
de omwenteling in dat land. maar de
Turkse premier Ecevit wiegerde dat
toen. Volgens de nieuwe premier De-
mirel mogen de Amerikanen de basis
alleen gebruiken voor Navo-activitei-
ten.
Israël en Egypte hebben de Vere
nigde Staten faciliteiten op militair
gebied aangeboden. Een zondag in
Israël gepubliceerd bericht dat Egyp
te bezig was een militaire basis voor
de Amerikanen in te richten, is giste
ren door de Egyptische minister van
defensie krachtig ontkend. Egypte
geeft aan niemand bases weg. aldus
generaal Kam al Hassan All. maar wil
de Amerikanen wel bijstaan bij even
tuele acties in de Perzische Golf. Dat
houdt onder meer in: vrije doorgang
voor grondtroepen, brandstof voorzie
ningen en aanvoer van onderdelen.
„De Afghanen zijn moslems en slach
toffers van agressie. Zij verdienen
alle mogelijke steun", aldus de Egyp
tische minister. Premier Begin van
Israël is gisteren in de Egyptische
stad Aswan aangekomen voor vier
dagen durende besprekingen met
president Sadat. Een van de gesprek
sonderwerpen is de toestand In het
Midden-Oosten na de Russische In
terventie in Afghanistan.
NAIROBI (AP. Reuter) Joy Adam
son, de vrouw die internationale be
kendheid kreeg door haar boeken
over de leeuwin Elsa, blijkt ver
moord. Aanvankelijk werd aangeno
men dat zij vrijdag door leeuwen was
doodgebeten terwijl zij aan het werk
was in een natuurreservaat in Kenya.
President Arap Moi beval een diep
gaand onderzoek naar de dood van
mevrouw Adamson. Het ontbreken
van de accu van de auto van me
vrouw Adamson bracht de politie op
de gedachte dat zij waarschijnlijk
vermoord was. Lijkschouwing beves
tigde dit. Inmiddels heeft de politie
drie verdachten gearresteerd Me
vrouw Adamson heeft van de miljoe
nen dollars, die zij verdiende met
haar boeken en de verfilming daar
van. een fonds gesticht ter bescher
ming van de natuur.
BRUSSEL (ANP, AP) Een
hooggeplaatse ambtenaar
van de Europese Commissie,
(„dagelijks bestuur" van de
EG) zal vrijdag ln Washington
een bijeenkomst bijwonen
van de voornaamste graanex-
porterende landen in de we
reld Een woordvoerder van
de EG-commlssie heeft dat ln
Brussel meegedeeld. De bij
eenkomst in Washington
wordt gehouden op uitnodi
ging van de Amerikaanse mi
nister van landbouw. Berg
land.
De Amerikaanse president. Jimmy
Carter, wil op die conferentie de
steun proberen te verkrijgen van an
dere landen voor zijn besluit om de
export van graan naar de Sowjet-
Unie voorlopig op te schorten. De
Verenigde Staten besloten zelf de uit
voer van 17 miljoen ton graan naar de
Sowjet-Unie voorlopig op te houden.
Het besluit van Carter is een reactie
op de Russische acties in Afgha
nistan.
Volgens de Europese Commissie is er
in de afgelopen zes Jaar weinig graan
vanuit de Europese Gemeenschap
naar de Sowjet-Unie uitgevoerd. Wel
werden ln de eerste zes maanden van
vorig Jaar, 200.000 ton gerst naar de
Sowjet-Unie geëxporteerd.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM - De Zuldafrtkaanse
veiligheidspolitie heeft opnieuw een
huiszoeking gehouden ln het gebouw
van het Reformatorisch Afrika Stu
die Programma (RASP). De Neder
lander Hérbert Ruitenberg, die vorige
week donderdagavond de RASP in
het Zuldafrtkaanse Germiston be
zocht samen met de organisator An
thony Russell, vertelde ons dat bij
aankomst deuren waren ingetrapt en
autobanden waren doorgesneden
De deur van de slaapkamer van Rus-
sel hing uit zijn scharnieren en de
inhoud van zijn kledingkast lag over
de grond verspreid. Ook de deur van
Ruitenbcrgs kamer was ingetrapt en
het parket opengescheurd, maar
niets was vermist.
Enkele minuten na de komst van
Ruitenberg en Russell arriveerde de
Zuidafrikaanse Veiligheidspolitie,
met aan het hoofd majoor Cron-
wright. Begeleid door zwaarbewapen
de mannen toonde hij een huiszoe
kingsbevel. aldus Ruitenberg na zijn
aankomst in Nederland. De Zuidafri
kaanse regering had opdracht gege
ven om Ruitenberg, die oud-secreta
ris van Amnesty Nederland is. mee te
nemen en te verhoren. Hij werd naar
het hoofdbureau van de Veiligheids
politie in Johannesburg gebracht en
gedurende twee uur ondervraagd
Volgens Ruitenberg is het „hoogst
onwaarschijnlijk dat de functionaris
sen van de politie geen bemoeienis
hebben gehad met het vernielen van
de autobanden". Ook nam de Veilig
heidspolitie een elektrische schrijf
machine en een stencilmachine mee.
aldus de voormalige secretaris van
Amnesty.
nbe-
or Herman Amelink
itekent de Russische inval in Afghanistan het einde van de ontspan-
digheilng tussen Oost en West? Dat is de grote vraag van dit moment nu de
imerikaanse president Carter heeft besloten de uitvoer van graan naar
e Sowjet-Unie stop te zetten, de militaire positie van de Verenigde
taten in het Midden-Oosten te versterken en de verdere uitbouw van de
iplomatieke betrekkingen tussen Washington en Moskou voorlopig op
!n laag pitje te zetten.
is niet voor het eerst dat de Sowjet-Unie
■tiviteiten ontplooit die als een bedreiging
or de ontspanning worden ervaren. De
chten;assische inmenging in Angola en in Ethio-
taf. alsmede het Russische aandeel in de
pansiedrift van de Vietnamezen liggen
vers in het geheugen. Van nog recenter
Itum is de opwinding over een Russische
fgade op Cuba.
'Jjt heeft er echter veel van weg dat er met
p i inval in Afghanistan in het Westen een
ip is doorgeslagen. Was er bij de eerdere
isische activiteiten nog sprake van eten
eCte interventie, met behulp van Cuba-
en Oostduitsers, nu is er sprake van een
•cte. goortscheepse militaire actie, in het
Ier waarvan al meer dan 50.000 militai-
naar Afghanistan zijn overgebracht. En
_p5t blijkt het Westen nu juist te ver te gaan.
5" Willekeurig
'e gerechtvaardigd de westelijke woede
t de Russische inval in Afghanistan ook
er zit toch iets willekeurigs ln De feitelij-
machtsovername in Afghanistan vond
nelijk al in april 1978 plaats, toen de
itralistische president Daoed ten val ge-
icht werd door Noer Mohammed Taraki.
'mde Afghanistan al onder de tsaren een
Oerstaat tussen het Russische keizerrijk
•tende houding aan wanneer de Russen er
gens actief waren in de hoop dat de wal het
schip zou keren. Daarvan hadden zich al
verschillende voorbeelden voorgedaan. Zo
moesten de Russen hun invloed onder meer
prijs geven in Indonesië, Egypte en Soma
lië, zonder dat daar overmatige Amerikaan
se druk aan te pas kwam.
Gijzeling
en het Britse imperium en bleef het dat
later tussen de Sowjet-Unie en de landen
van de Centrale Verdragsorganisatie (CEN-
VO). de afgelopen anderhalf jaar was het
land in feite een vazal van Moskou. Het
binnentrekken van de Russische soldaten
heeft dan ook meer te maken met het
consolideren van een machtspositie dan
met het veroveren van nieuw terrein.
Blijft de vraag, waarom het Westen en
dan vooral de Verenigde Staten zp fel
reageert op de Russische interventie. Is het
vanwege de parallel met de inval van de
Russen in Hongarije (1956) en Tsjechoslo-
wakije (1968)? Is het omdat dit de eerste
Russische militaire actie van enige omvang
is bulten de grenzen van het Warschau
Pact? Of ligt de oorzaak toch ergens
anders?
Uiteraard spelen deze factoren een rol.
maar op de achtergrond spelen andere ele
menten mee die minstens van even groot
belang zijn Een daarvan is het wegebben
van het Vletnam-trauma. Na de langdurige
strijd in dat land. die aan vele Amerikanen
het leven kostte zonder dat er een overwin
ning werd behaald, ontstond er in de Vere
nigde Staten een gevoel van: dit nooit weer
Het Amerikaanse buitenlandse beleid werd
veel terughoudender. Men nam een afwach-
De gijzeling in de Amerikaanse ambassade
in Teheran lijkt aan deze afwachtende in
stelling een einde te hebben gemaakt De
reputatie van de Verenigde Staten als we
reldmacht is hierdoor zo sterk op het spel
gezet, dat de Amerikanen uit hun lethargie
ontwaakt zijn. Een grote mogendheid kan
niet zo maar over zich laten lopen, zeggen
de Amerikanen met een nieuw zelfbewust
zijn. Hetzelfde gevoel speelde al in het con
flict over de Russische brigade onder de
rook van Miami. Nu er Amerikanen gegij
zeld worden in een land dat tot voor twee
jaar nog als een van de betrouwbaarste
bondgenoten van de Verenigde Staten gold.
is dit gevoel nog veel sterker geworden.
Een tweede element betreft de ontspanning
tussen Oost en West. Tamelijk snel na de
tweede wereldoorlog verkeerde de al latent
aanwezige rivaliteit tussen de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie in een koude
oorlog. Het was een „totale oorlog" In korte
tijd veranderde de bondgenoot in de strijd
tegen de nazi's in een bedreigend monster
Het rode gevaar kon onder ieder bed op de
loer liggen.
Hoogtepunt en keerpunt ln de koude oorlog
was de rakettencrisis op Cuba Daarna zette
de ontspanning in, resulterend ln het ABM-
akkoord, SALT I. de Conferentie voor Euro
pese Veiligheid en Samenwerking, bespre
kingen over wederzijdse troepenreducties
(MBFR in Wenen), ontwapeningsbesprekin
gen (Genève). enz. Parallel daaraan veran
derde ook het beeld dat het Westen van de
Russen had In plaats van dreigende mon
sters. werden ze welhaast afgeschilderd als
onschuldige lieve Slaven, wier bedoelingen
we in het verleden nooit begrepen hadden.
Russische beer
Met de Russische inval in Afghanistan
dreigt de stemming weer om te slaan: de
Russische beer is weer uit zijn hok gehaald.
De sfeer van de koude oorlog en van het
zwart-wit denken begint weer om zich heen
te grijpen. Dat is voor een belangrijk deel
het gevolg van de overspannen verwachtin
gen die in het Westen door de onderhande
lingen met de Sowjet-Unie en haar bondge
noten ontstaan zijn. De idee leefde dat deze
onderhandelingen uiteindelijk zouden lei
den tot algehele vreedzame verhoudingen
tussen de twee grote mogendheden en hun
bondgenoten.
Toen die gedachte sneuvelde door het Rus
sische optreden in Afrika, koppelde de
Amerikaanse regering naar buiten toe
SALT min of meer los van het totale ont
spanningsproces om de besprekingen te
redden.
En wat het tweede SALT-akkoord betreft,
heeft de Russische inval in Afghanistan nu
helemaal de deur dicht gedaan
Betekent Afhanistan nu het einde van de
ontspanningspolitiek0 Dat zal zeker het ge
val zijn als de wat overspannen verwachtin
gen van het ontspanningsdenken weer ver
ruild worden voor de zwart-wit tegenstellin
gen van de koude oorlog. Maar er is ook nog
een al dan niet gulden middenweg die de
nuanceringen van de ealitelt ln het oog
-
houdt. In de Verenigde Staten wordt daar
over al hard nagedacht.
In het laatste nummer van het Amerikaan
se kwartaaltijdschrift Foreign Policy, dat
nog voor de Afghaanse crisis verscheen,
komt de voormalige directeur van het bu
reau voor politiek-milltalre zaken van het
Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken, Leslie Gelb, tot een aantal aanbeve
lingen voor een nieuwe koers HIJ wil dat de
Verenigde Staten niet langer streven naar
veel omvattende wapen beheers ingso ver-
eenkomsten, zoals SALT en MBFR. maar
hij bepleit beperkte akkoorden van kortere
duur
Dat heeft tot gevolg dat er minder over
spannen verwachtingen aan akkoorden tus
sen Moskou en Washington gekoppeld wor
den. omdat er duidelijk sprake is van een
minder grote reikwijdte en omdat er veel
meer van dit soort akkoorden gesloten zal
worden. Oelb staat een politiek van kleine
stappen voor. die weer Ingebed zijn in het
tptaal van de Amerikaans-Russische ver
houdingen Een bijkomend voordeel van
een dergelijke aanpak is dat een mislukking
van deel besprekingen nu niet direct het
einde van de wereld betekent
Beleid
In hetzelfde blad bepleit Richard Burt, me
dewerker voor nationale veiligheid van de
New York Times, een omvattend beleid,
waarbinnen de afzonderlijke besprekingen
over wapenbeheersing een plaats kunnen
krijgen Burt constateert dat op een groot
terrein onderhandelingen Ln de plaats zijn
gekomen van het serieus nadenken over
defensieproblemen. HIJ hekelt het ontbre
ken van een algemene theorie achter het
defensiebeleid, zoals in de tijd van de „con
tainmentpolitiek," geformuleerd door ml
nister Dulles. In die tijd organiseerden de
Verenigde Staten hun defensie tegen de
Sowjet-Unie met een ring van bondgenoot
schappen (NAVO. CENVO en ZOAVO) om
zich te beschermen tegen eventuele Russi
sche avonturen.
Burt wijst er voorts op dat Amerika nu niet
meer. zoals destijds, kan vertrouwen op een
strategische superioriteit De Verenigde
Staten zijn nog steeds bezig zich te herstel
len van de schok die Vietnam heeft veroor
zaakt en zijn uiterst onzeker over de manier
waarop ze zouden moeten reageren op de
enorme groei van het Russische militaire
apparaat In plaats van te zoeken naar een
nieuwe, leidende gedachte voor het defen
siebeleid, heeft men zich begraven in een
eindeloos debat over wapenbeheersing.
Koude oorlog
Wil de Russische inval ln Afghanistan in
derdaad niet het einde van de ontspanning
betekenen, dan zullen er omlijnde ideeën op
tafel moeten komen over de manier waarop
het Westen de Sowjet-Unie moet benade
ren. Het gaat niet aan simpelweg het ont
spanningsschema nu weer te vervangen
door de eenvoud van het koude oorlogsden-
ken. De gevaren die door de atoomwapens
de wereld bedreigen zijn daarvoor veel te
groot
Er moet in het Westen een samenhangend
geheel van ideeën ontwikkeld worden die
uitgaat van de verworvenheden van de ont
spanning. maar die de Sowjet-Unie tegelijk
duidelijk maakt hoe ver ze kan gaan Zon
der zo'n omlijnd idee loopt de verhouding
tussen Oost en West het gevaar zich te
verstrikken in een veelheid van conflicten
en onderhandelingen die tegen elkaar in
gaan werken ten koste van helden.