Boulez, de grote afwezige op zijn rondom-concert Accentverschuivingen in collectie R. J. Veendorp ia 874 8y2 9 9^4 Strawinsky's Vuurvogel in model-uitvoering onder Vonk :!c Nieuwe rentetarieven ingaande 4 januari 1980. NUTSSPAARBANK FNV: geleidelijk H streekradio in heel Nederland Nieuwe aanwinsten van verzamelaar in Groninger Museum j\ Nieuwe en oude muziek op Promenos-programma Voor Mazda 5% 6V2% 8 S'/J 83A 9%%* MAANDAG 7 JANUARI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET H iAI> door R. N. Degens AMSTERDAM Program ma's rondom een componist zijn de laatste tijd aardig in de mode. Het Concertgebouworkest sloot zich daarbij aan met zijn pro gramma Rondom Boulez dat vrijdagavond in Rotterdam en zaterdagmiddag in Am sterdam werd uitgevoerd on der leiding van Michel Ta- bachnik. Van Boulez zelf waren twee delen uit diens Pli selon PU gekozen, en daar omheen gegroepeerd stonden Wag ners Parsifal-voorspel. Alban Bergs Sleben frühe Lleder, en Debussy's poème dansé „Jeux" Argumenten voor een dergelijke pro grammering zijn gemakkelijk te vin den in de relaties die Boulez met deze componisten heeft Niettemin lijkt het mij zinloos Boulez op deze manier spil van een rondom-programma te maken wanneer hij dat niet zelf diri geert. De bijzonderheid in de relatie van Boulez tot genoemde componis ten Ugt namelijk in de zeer persoonlij ke en ongekend fascinerende manier waarop hij als dirigent hun werken interpreteert. Laat men dit. zoals nu door een ander doen. dan blijft Bou lez zelf daarbij de grote afwezige Ook de uitvoering van maar een deel van zijn (misschien wel belangrijkste) orkestwerk Pli selon PU is onbevredi gend omdat die maar weinig kan bij dragen tot het verkrijgen van enig inzicht in de betekenis van Boulez als componist. Boulez. die het seriële componeren in de jaren vijftig en zestig tot ongeken de. en voor velen onbereikbare, hoog ten opstuwde, die (de muziek van) Schönberg doodverklaarde, die de laatste Jaren zelf nauwelijks nog iets van belang componeerde maar die zich tot een dirigent van wereldfaam ontwikkelde en als zodanig ook al meer dan tien jaar tot de opmerke lijkste voorgangers in de Wagner- tempel Bayreuth behoort (hoewel hij ooit uitriep dat aUe operatheaters verbrand moesten worden), deze su perieure denker en schrijver over mu ziek die in de jaren vijftig en zestig zelfs op de grote avant-garde festivals met zijn composities ongekende op winding teweegbracht, kortom het fenomeen Boulez, is allerminst ge schikt om op deze manier middel punt van een rondom-programma te zijn. Symmetrie Men zou tenminste alle vijf onderde len van zijn Pli selon Pli moeten uitvoeren Al was het maar om de symmetrische opbouw van dit werk (één van de gemakkelijkst te herken nen structurele facetten ervan) te res pecteren Als Je. zoals nu gebeurde, van de vijf onderdelen Don, Improvi sation sur Mallarmé I, II. III, en Tom- beau, alleen Improvisation I en Tom- beau uitvoert, komt tenminste Tom- beau als formeel ..antwoord" op het openingsstuk Don in de lucht te han gen, en gaat de verbindende functie van de drie Improvisaties verloren. Ook de functie van de menselijke (sopraan-) stem in de verschillende onderdelen, wordt met een dergelijke amputatie helemaal onbegrijpelijk. Het schijnt overigens een idee van gastdirigent Tabachnik te zijn ge weest dit programma zo op te stellen, en het moet worden toegegeven dat hij in elk geval iets van de niet te ontleden bizarre schoonheid van de Improvisation I, en van Tombeau in de uitvoering kon laten doorklinken. Het vocale aandeel op tekst van Mal larmé is bij Boulez niet zó behandeld dat de directe verstaanbaarheid er mee gediend is. Plooi na plooi Hij wikkelt die tekst in muzieklagen die naar het einde toe een (symbo lisch?) portret van Mallarmé laag voor laag, of letterlijk plooi na plooi (Pli selon Pli) moet onthullen. Ik neem aan dat niemand dat ooit ge hoord zou hebben als Boulez het niet zelf had gezegd, want zijn muziek is van een niet nader te omschrijven chaotisch lijkende gecompliceerd heid die voor het grootste deel met het oor niet te ontleden valt. Het wonderlijke is echter dat ze toch blijft boeien, juist door die gecompli ceerdheid en die niet direct te duiden inhoudelijkheid, die door een verras send briljant en steeds wisselend in strumentaal kleed zo verhuld wordt dat men al luisterend tot onthulling en ontdekking geprikkeld wordt. De sopraan Arleen Augér was de vo cale medewerkster in deze twee stuk ken van Boulez die ook nog door de pauze gescheiden werden uitgevoerd. Daarvóór had dan Parsifal geklonken en had Arleen Augér de Sieben frühe Lieder van Alban Berg vertolkt. De orkestratie die Berg in 1928 van de oorspronkelijke pianopartij bij deze uit 1907 stammende romantische lie deren maakte, vergt wel een groot orkest, maar dat hoeft dacht ik niet zo hard te spelen dat alleen de fortis simo-uitschieters van de zangstem hoorbaar zijn. Ik ben ervan overtuigd dat Boulez de orkestklank wel door zichtiger had weten te houden. Het publiek, dat op grotendeels ver trouwd klinkende namen in groten getale was afgekomen, was niette min, en na Tombeau zeer terecht, gul met applaus voor het hele pro gramma. 1 Pierre Boulez UTRECHT (ANP) De Federatiefs' Nederlandse Vakbeweging meent dat, ons land geleidelijk bedekt moet wor den met streekradio. In een brief aan de vaste commissie voor CRM van de| Tweede Kamer, waarmee zij op 18 januari een gesprek heeft, schrijft de«jj h( FNV dat de regionale massa-commu-L au nicatiemiddelen een belangrijke aan-L b0, vullende functie hebben op de lande-henl lijke media. Ze zegt ervaren te heb-jya,- ben dat streekradio meer ruimteu biedt voor het overbrengen van me-i De ningen dan commerciële regionale^ dag- en nieuwsbladen. Lse fld. anse De FNV merkt ook op dat de grote neril< lijn van de inhoud van de program- (keig ma's moet kunnen worden beïnvloed |ten- door de gebruikers van het medium, (ssis< zowel door de zenders als door del06^ ontvangers. Onafhankelijkheid van nati het bedrijfsleven als geldschieter lnist lijkt gegarandeerd als het verbod °Pnur reclame via de streekradio wordt ge-[deel handhaafd. De FNV vreest echter af-[de C hankelijkheid van de overheid als dep vei minister erbij blijft dat de provinciale |d we en gemeentelijke besturen ten minstejAfgl de helft van het exploitatietekort vanide de streekradio moeten gaan financie-fd B ren fdig 'fc bi! Zij wil daarom een bijdrage uitung de rijksbegroting, die het mogelijk6 maakt dat de streekradio bij voor-"^ beeld ten minste twee uur per dag gegarandeerd kan uitzenden. 1 W A 1 4* 'EKi: iter door Tyme Valk Hans Vonk overrompelend y GRONINGEN Begin 1969 kon het Groninger Museum met enige trots de verzameling van de heer R. J. Veendorp aan het publiek presenteren. Via het J. B. Scholtenslonds kon de collectie die bestaat uit een groot aantal kunstwerken uit de periode omstreeks de eeuwwisse ling, in voortdurende bruikleen verkregen worden. Het leek toen een zorgvuldig afgeronde verzameling. Er ontbraken mogelijk nog enkele belangrijke „namen" en andere kunstenaars waren wellicht wel erg zwaar vertegenwoordigd, maar deze omissies en accenten zijn het gevolg van de vrijheid die de particuliere verzamelaar zich, in tegenstelling tot musea, mag veroorloven en zij geven de collectie dan ook de charme van de persoonlijke keuze. door R. N. Degens UTRECHT Het is een traditie geworden dat in de programma's van de Promenos- concerten, die nu elke maand in het Muziekcentrum Vredenburg worden gegeven, ruime aandacht aan eigentijdse muziek wordt besteed, en dat ieder van die concerten ook een wereldpremière bevat. Het Utrechts Symfonie Orkest heeft In de Promenos-serie van dit seizoen een aanzienlijk aandeel in het presen teren van die eigentijdse muziek. Vrijdagavond waren daarvoor uitge kozen een werk van de Griekse com ponist Yannis Christou getiteld „Pat terns and Permutations", en een compositie van de Nederlander Carel Brons voor twee harpen en kameror kest dat hij „They are telling us" noemde. Het stuk van Christou stond mede op het programma vanwege de samen werking van de organiserende NOS met de Griekse omroep; voor elk con cert wordt met een ander land samen gewerkt en dat komt dan ook in de programmasamenstelling tot uit drukking. Zo was er deze avond in de kleine zaal van het Muziekcentrum een optreden van zes Griekse muzi kanten met een repertoire van dans muziek en improvisatie uit verschil lende delen van Griekenland. Explostief Christou die in 1970 op 44-Jarige leef tijd tengevolge van een ongeval over leed. heeft veel toneelmuziek en mu ziektheater-werken geschreven, waarvan hier te lande naar lk meen nooit Iets is uitgevoerd De eerste kennismaking met zijn Patterns en Permutations geeft de indruk van een componist die een heftige emo tionele ultlngsdrang In een strak vormschema probeert te passen met veel explosief geluld, sterke dynami sche contrasten en veel herhalingen van korte ritmische en melodische motieven Een werk dat in een nogal troebele instrumentatie te lang en te luidkeels de aandacht vraagt. Brons daarentegen heeft met zijn They are telling us. dat deze avond voor het eerst werd uitgevoerd, een zeer Introverte, aanvankelijk wat aar zelend en tastend klinkende muziek geschreven waarin gaandeweg toch wel een boeiend samenspel tussen de twee solo-instrumenten en het orkest wordt ontwikkeld. Met de titel wil hij het verhalend karakter van het werk aangeven; er valt Inderdaad wel een soort samenspraak tussen harpen en Instrumentale groepjes In het orkest op te merken, maar ik kreeg niet de indruk dat er zo erg veel te vertellen viel in die ongeveer 15 minuten van ..They are telling us". Een gevaarlijke titel voor een werk dat dacht lk met „Concertante muziek voor twee har pen en kamerorkest" beter zou zijn omschreven. Ada Brussen en Frieda Khan-Ibes waren de solisten die het, met een zeer mat applaus beloonde, stuk met het USO onder Corneliu Dumbraveanu uitvoerden. Dat was wat later in de avond, in de grote zaal, waar het Promenos-mu ziekfeest al om half acht was geopend door het Dames-salonorkest „Nostal gie". gevolgd door een concert door het Radio Phllharmonisch Orkest on der Hans Vonk. Voor een goed halfbe- zette zaal heeft Vonk daar vooral aan de hand van een perfecte vertolking van de volledige Vuurvogel-balletmu- ziek van Strawinsky zijn eigen capa citeiten en die van het orkest over rompelend gedemonstreerd. Met een overigens zeer rustige, beheerste ma nier van dirigeren, en met bewonde renswaardig gevoel voor finesse, klanknuancering en ritmische sou plesse. De meeslepende uitdruk kingskracht van deze vertolking maakte nogeens overtuigend duide lijk wat men allemaal mist wanneer alleen de gebruikelijke suites uit deze partituur worden gespeeld. Het was een model-uitvoering, die werd voor afgegaan door een charmante vertol king van de Sinfonia Concertante in Es van Mozart met als solisten Frank van Koten (hobo), Sjef Douwes (klari net), Hans Dullaert (hoorn) en Johan Steinmann (fagot). Dit optreden van het Radio Philharmonlsche Orkest was het instrumentale hoogtepunt van de avond, dat mogelijk op vocaal gebied werd geëvenaard door het op treden van de bariton Renato Capec- chi die vrijwel gelijktijdig ln de kleine en echte service zaal muziek uit de Venetiaanse School zong (met Enza Ferrari aan piano en klavecimbel) en die ik daar door helaas niet heb kunnen horen. Er was de gehele avond veel publieke belangstelling en voor Vonk en het orkest enthousiaste en langdurige bijval. Er zijn ruim tien jaar verstreken sinds R. J. Veendorp afstand deed van zijn kostelijk bezit en hij blijkt het niet te hebben kunnen laten om gewoon door te gaan met het verza melen van kunstwerken. De verzame laar kon zijn aanwinsten, samen met de eerder gevormde collectie voor de komende weken in het Groninger Museum tijdelijk samenvoegen. De voorkeuren bleven onveranderd, hoe wel hij zich ook is gaan interesseren voor kunst uit Zuidoost-Azië. De sa crale sculpturen uit Thailand, India en China zijn stuk voor stuk hoogte punten van de aanwinsten en de schaal en schenkkan, daterend uit de Sung-dynastie, bezitten zo'n ingeto gen charme dat ze opvallen temidden van het visueel geweld van de uitge breide collectie. De verzamelaar Veendorp bleef ver der geconcentreerd op de kunste naars van de Haagse School en de tijdgenoten van hen. De al vele tien tallen nummers tellende groep wer ken van Willem Tholen kon nog uit gebreid worden met negentien teke ningen en de zeven schilderijen van Floris Verster kregen gezelschap van twee nieuwe stukken, een bloemstuk en een blond dorpsgezichtje van Texel. Jos de Gruyter toonde zich in de inleiding van de catalogus van 1969, hij was toen al geen directeur van het Groninger Museum meer, vooral verrast door de Versters: „Ui teraard kende ik vele Versters, maar onder de onbekende vielen mij juist enkele van de allerschoonste op zo de eclatante Maandrozen van 1893, de hyperverfijnde Begonia's en Oost- indische kers van 1895 en de Rozen in gemberpot van 1913, een wonderwerk van kleur waar ik niet uitgekeken op raakte. Ook de Hoed met handschoe nen van 1906, dat een thema geweest had kunnen zijn voor Van Gogh." De Gruyter zou het Texelse dorpsstraat je zeker als grote aanwinst aange merkt hebben. Opmerkelijke aanwinsten zijn de stil levens van W. H. Steelink en Piet Meiners. Beide zijn het wat minder bekende kunstenaars van wie de eer ste contacten met Willem Tholen had. Het stilleven met flessen en test van Melnders behoort mogelijk niet tot de fraaiste stukken van de collec tie, maar Meiners was in 1901 wel aan het fijnschilderen, dwars tegen de ge woonte van zijn borstelende collega's in. Een prachtig ruiterstuk van Breit- ner, „Le coup de canon" uit 1887 en een doek met „Twee meiden op de Lijnbaansgracht" dat Isaac Israëls omstreeks 1894 vervaardigde, mogen eveneens aanwinsten van belang wor den genoemd. Breitner was nog niet met een schilderij in de verzameling vertegenwoordigd. Van Isaac Israëls waren er twee bloemstillevens en een straattafereel bij een hoedenwinkel en hij is nu zeker evenwichtiger verte genwoordigd. Kalenderbladen Merkwaardiger is wellicht het aquari um van een halve meter in het vier kant van de onderwaterspecialist G. W. Dijsselhof, maar Veendorp blijkt de vernieuwers van rond de eeuwwen de toch wat sterker vertegenwoor digd te willen zien. De twee topstuk ken uit Toorops luministische perio de gaven daar alle aanleiding toe. Zo hebben de twee aquarellen en vijf bladen grafiek van Theo van Hoyte- ma gezelschap gekregen van nog eens drie litho's en twee tekeningen, van welke de grote en kleurige Kalebas- plant met de oorspronkelijke, door de kunstenaar gesneden lijst een hoog tepunt uit Van Hoytema's oeuvre mag heten. Het aantal beroemde en thans zeer gezochte kalenderbladen van deze kunstenaar is van twee uit gegroeid tot achttien. Het zestal plas- tiekjes van Mendes da Costa werd niet uitgebreid, maar van Lambertus Zijl, al aanwezig met elf bronzen schulpturen, werden nog twee belangrijke stukken toegevoegd, een vrij groot brons, een staande vrouw, en een liggend hertje van wit gegla zuurd aardewerk. Slechts een droge naaldets van Johan Dijkstra bevond zich in 1969 in de verzameling van Veendorp, van de overige Ploeg-leden was er geen spoor te bekennen. De laatste tien jaar blijkt de verzamelaar de hand te heb ben gelegd op maar liefst eenentwin tig tekeningen en aquarellen en ne gen bladen p-afiek. Omgekeerd is er aan de ruime vertegenwoordiging van Dirk Nijland slechts één stuk toegevoegd: een stilleven met vis sersattributen. De Franse 19e-eeuwers Corot, Dau- bigny, Fatin-Latour, Gauguin, Her- vier, Redon, Rousseau en Vollon kre gen slechts versterking met de ets „Environs de Rome" van Corot, van. wie Veendorp al eerder een doek metj,jnili een gezicht op „La Rochelle" aan--own kocht. ig vo jjhan Veendorp laat met de aanwinstenmd, zien dat zijn belangstelling voor deuidel kunsten na het afstaan van zijn col-ji rei; lectie niet afgenomen is en dat Zljnhoelc interesses nog steeds gericht zijn opder dezelfde stromingen en zelfs dezelfdeiensi persoonlijkheden. De verzamelaar) bes zegt er zelf over: „De grondgedachte,ties c het trachten een eenheid te vormen,fr ku werd zoveel mogelijk doorgevoerd"jnlijl( en „Weer was het een samenspel van; schi toeval en mogelijkheden, zonderDwn vooropgesteld doel voorzover je kanjers spreken van „afwijken van het pad".ie mi Toch laten de kleine accentverschui-[t ee: vingen zien dat de heer R. J. Veen-uder dorp allerminst een statisch verzame-^dij laar is. De collectie R. J. Veendorp is met de? aanwinsten tot 21 januari te bezoe-^ ken. Het Groninger Museum is van dinsdag t/m zaterdag van 10-17 uur en op de zondagen van 13-17 nur geopend. Speciaal vandaag r Het zal van de reacties van de kijkers afhangen of de Vara de uitzending van de thriller „Verschijning in lichtblauw gewaad", die vanavond op het scherm komt, ook de overige vijf afleveringen die de BBC maakte in Nederland zullen worden uitgezonden. Het re cept voor deze en de mogelijk nog uit te zenden afleveringen is dat het venijn of wel de verrassende ontknoping in de laatste minuut zit. (Nederland 1 22.37 uur). In de reeks „De onvoorstel bare wereld van Roald Dahl" een nieuwe aflevering getiteld „De hospita", waarin duide lijk wordt waarom Billy Wea vers huurkamer twee jaar heeft leeggestaan. (Ned. 1/21.55 uur) fVSF srijz ater tan idse NA\ 12 d aan West hoe nem ettei allei spn de 1 roep In 1 ft dl func' geni bil; te o Sam v. Houtenstr. 199 A'dam. Geuzenveld BI) het CBR Tel. 135103-113016 1 speciaal voor grote wagenparken perfectspaarrekeningen f 5.000,- per maand direct opvraag baar, hogere bedragen met 1 maand opzegging. minimum tegoed fl.000,-. termijnspaarrekeningen minimum tegoed f 100,- opzeggingstermijn: 6 maanden 12 maanden spaardeposito's minimum inleg f 1.000,- voor 2 jaar vast voor 3 jaar vast voor 4 jaar vast voor 5 jaar vast 6V4% (was 6°/o) spaarselectrekeningen 7V4% (was 7%) spaarselect-extra-rekeningen 8V4% (was 8%) Bij elke terugbetaling wordt 1% resp.2% over het opgenomen bedrag in rekening gebracht. groeispaarbewijzen aan toonder in coupures van f 500,-, fl.000,- en f 5.000,- vaste looptijd: na 2 jaar 8%%'" na 5 jaar 93A variabele looptijd: (minimaal 2 jaar, maximaal 5 jaar) na 2 jaar na 3 jaar na 4 jaar na 5 jaar op basis van samengestelde interest. or V 5 je >en. cara is ei [ent tl V( p Wl iomd ua e n vj nte d e( Om ven en 1: rij os het 1 ha tir-.ar )ard( et gi d va alle zijn eim g. Oc zich de iag IT To etocl lulari on d enige

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4