Piet de Leur en het f™™
roosje van Antonia
Wel of geen
1 kerstfeest?
Land van hulst en dennegroi
'F
uit de blauwe
lucht vallen."
:in
Neveda wd!
MAANDAG 24 DECEMBER 1979'
TROUW/KWARTET
ANC
door Fred Lammert
HEERENVEEN Het ge
beurde zo maar op een zomer
dag in 1974. Vertegenwoordi
ger in melkprodukten Piet de
Leur was met zijn vrouw aan
het vissen toen hij plotseling
merkte geen kracht meer in
zijn handen te hebben. ..Ik
kon de hengel niet meer vast
houden en ik had (linke pijn
ook. We zijn naar huls gegaan.
Het gaat wel over dacht ik.
Maar het ging niet over. het
werd erger''
..Van de doktoren die me onderzoch
ten kreeg ik te horen dat ik een bij*
zondert reuma-aandoening had en er
rekening mee moest houden, dat ik
mijn handen nooit meer zou kunnen
gebruiken"
De nu 56-Jarige Piet de Leur vertelt
het ogenschijnlijk onaangedaan. HIJ
is aan tegenslagen gewend geraakt
Dat begon al in 1970 met een hartin
farct die hem voor lange tijd uitscha
kelde. Het werk als vertegenwoordi
ger moest hij opgeven maar omdat
hij niet met de armen over elkaar
wilde zitten vond hij na veel zoeken
een baan voor halve dagen in de
administratieve sector. Na hetgeen
hem in 1974 overkwam was ook dat er
niet meer bij
„Ik heb toen een moeilijke tijd door
gemaakt. Ik zat de hele dag in de
kamer op de bank wat te lezen of naar
buiten te kijken. Dat ging zo door
totdat ik in 1975, het was weer zomer
geworden, bij ons in de straat twee
invaliden zag. afkomstig uit de ver
pleeginrichting hier vlakbij. Zij hiel
den in hun elektrowagentjes een wed
strijd wie het snelst vooruit kwam
En een schik dat die twee hadden!
Die twee mensen in die invalidewa
gentjes hebben m^Jn ogen geopend
Zij waren er veel erger aan toe dan ik
en zij hadden toch plezier in hun
leven, terwijl ik mijn dagen zat te
verchagrijnen. Omstreeks dezelfde
tijd kreeg ik een folder onder ogen
over gehandicapten die met hun
mond of voet schilderden. Toevallig
zul Je zeggen, maar wat is toeval? Ik
zag het als een kans die zich voordeed
in mijn leven en die kans heb ik
aangegrepen omdat ik ervan uitga
dat wat anderen kunnen ik ook kan".
Piet de Leur
ik voel dat ik er nu weer bij boor
(toto: Johan Wlttevwn)
Oud behang
,.Op een morgen heb ik mijn vrouw
gevraagd op mijn werkkamertje bo
ven een rol oud behang op tafel uit te
leggen. Zelfs voor haar wilde ik niet
weten wat Ik van plan was. Laat me
maar alleen, ik modder wel wat aan.
!zei ik en toen ben ik met een potlood
in mijn mond begonnen met streep
jes zetten en spekhaken trekken, net
als in de eerste klas. want lk wilde
^weer kunnen schrijven. Er is in die
'maanden In dat kamertje heel wat
gebeden en. ik zeg het maar eerlijk,
ook gevloekt. Er zijn eveneens tranen
gerold, maar van ophouden heb lk
.geen weet gehad. Ik zal nooit verge
ten dat ik weer mijn eerste N kon
zetten. Het gevoel van: lk kan nou
niks meer verdween meer en meer".
„Eind 1975 was ik in staat een lees
baar briefje te schrijven. Nu doe ik
het veel beter. Wat lk merkwaardig
vind is dat mijn mondschrift veel
gelijkenis vertoont met mijn vroegere
handschrift. Achteraf sta ik er zelf
versteld van dat het is gelukt, dat ik
nu weer een brief kan schrijven zon
der anderen lastig te hoeven vallen".
„Het is een wonder, dat echter niet
met bidden uit de blauwe lucht is
komen vallen Je moet er zelf veel
voor doen. Ik geloof dat het veel
scheelt hoe Je persoonlijke instelling
is. Je moet komen tot een accepteren
van de omstandigheden Je moet het
voor Jezelf gewoon gaan vinden dat Je
.het niet anders kunt. Niet dat het dan
van een leien dakje gaat. Met Je han
dicap word Je dagelijks geconfron
teerd. Daarom blijf Je ook hopen op
herstel, vooral als de doktoren, zoals
in mijn geval, hebben gezegd dat er
nog een kans is dat dit gebeurt".
„Toon Hermans heeft onlangs ge
schreven dat degene die Je de hoop
ontneemt de grootste moordenaar is
en dat is waar".
Streber
Piet de Leur is hard voor zichzelf.
„Ergens ben ik wat men noemt een
streber. Ik ben nooit tevreden over
mezelf. Het kan immers altijd mooier
en beter".
Vandaar dat toen hij het schrijven
een beetje onder de knie had hij aan
tekenen en zelfs schilderen ging den
ken. „Altijd woordjes schrijven gaat
vervelen. Op een dag werd mijn aan
dacht getrokken door een roosje dat
op het bord van onze dochter Antonia
was afgebeeld. Ik heb mijn vrouw
gevraagd verf en een penseel voor me
te halen. Ik zag haar denken: wat
krijgen we nu? Met dat schilderen
ging het ongeveer op dezelfde manier
als met dat schrijven. Dat roosje, dat
zo eenvoudig leek. was het om de
drommel niet. Wat heeft het me een
Inspanning gekost dat op papier te
zetten. Het was duizenden keren pro
beren en nog eens proberen. Daarmee
zeg ik niets te veel. Het hield me
echter zo bezig. Als lk het 's nachts in
bed niet kon uithouden van de pijn
ging lk eruit om weer met dat roosje
aan de gang te gaan. Het is me gelukt
maar vraag me niet hoe. Mijn werk
kamertje moest na afloop opnieuw
worden behangen doordat lk vol woe
de als het weer eens niet lukte dik
wijls penseel en verf tegen de muur
had getrapt".
Het schilderen en tekenen ging Piet
de Leur steeds beter af. zodat het ook
anderen ging opvallen. Een paar Jaar
geleden kwam hij in contact met de
Duitse professor Erich 8tegmann.
die, zelf gehandicapt, in 1956 de „Ver-
einigung der Mund- und Fussmalen-
den Künstler in aller Welt" oprichtte,
nu gevestigd in Liechtenstein. Profes
sor Stegmann. die een verdienstelijk
mondschllder is. streeft ernaar ge
handicapte kunstenaars aan een
goed belegde boterham te helpen
Niet iedereen die aardig met de mond
of voet kan tekenen mag lid worden.
Er is een strenge selectie, waarbij het
op kwaliteit aankomt. Vandaar dat
de vereniging over de hele wereld nog
maar 55 leden telt. die allen een vast
inkomen krijgen voor de werkstuk
ken die ze regelmatig leveren. Daar
naast zijn er 97 aspirantleden, die een
studietoelage genieten. Piet de Leur
behoort tot de laatste categorie.
Reproducties
Enige keren per jaar stuurt hij werk
stukken naar Liechtenstein, waar een
keuze wordt gedaan voor internatio
nale tentoonstellingen en het ver
vaardigen van reprodukties voor
wenskaarten en kalenders. In Neder
land is het uitgeverij Removos in
Amsterdam die voor de verspreiding
zorgt. Daar is enige Jaren terug de
nodige kritiek op geweest, volgens
Piet de Leur ten onrechte.
„In Frankrijk zijn de mond- en voet
schilders hun eigen uitgever. Dat kan
in Nederland niet omdat er, behalve
ikzelf, maar één lid is en dat is Riek
de Vos in Benschop. Daarom zijn we
blij dat Removos het voor ons doet.
Dat is commercieel opgezet, maar
mag dat niet? Wij willen geen liefda
digheid. Wij willen zelf ons brood
verdienen en ik heb hoop dat dit mij
binnenkort lukt. Als ik zie dat er voor
het komende Jaar twee van mijn
werkstukken op de kalender staan,
denk ik dat het er wel in zit dat ik
binnen afzienbare tijd als volwaardig
lid wordt aangenomen. Ik moet nog
even geduld hebben!"
Dat steeds meer van zijn werkstuk
ken voor reprodukties worden ge
bruikt tot zelfs in Australië toe. is een
enorme stimulans voor Plet de Leur
stug door te werken. „Onmisbaar ben
Je nooit, maar als er waardering is
voor wat je doet krijg Je Je zelfrespect
terug. Ik voel dat ik er nu weer bij
hoor. Niet dat ik me daarvoor op de
borst ram. Het is me van God gege
ven. die gave om door te zetten Een
paar jaar geleden dacht ik wel eens
als het zo moet hoeft het voor mij niet
meer. Door die donkere periode ben
ik heen gekomen. Ik heb ontdekt, dat
je. hoeveel leed en ellende er ook is.
onder alle omstandigheden rijk kunt
Stilleven
Piet de Leur heeft een nieuw schilde
rij voltooid: een stilleven van een
bloemstukje met anthuriums, dat hij
op zijn verjaardag kreeg. Het hangt
nu in zijn huiskamer boven de
schoorsteen. Terwijl we er samen
naar kijken zegt Piet: „Ik ben niet
iemand die het zo maar klaarspeelt.
Ik ben geen wondermens, maar ik
begrijp zelf niet dat ik het heb ge
schilderd en toch is het waar. Ik ge
loof dat ik het daarom zo mooi vind,
omdat lk het niet begrijp. Een mens
is er altijd op uit alles te begrijpen..."
Mevrouw De Leur komt op verzoek
van haar man met een stapeltje ge
dichten en filosofische gedachten
aandragen, de afgelopen paar jaar bij
Piet de Leur opgekomen en vastge
legd. De onderwerpen zijn verschil
lend. Als lk er wat in blader valt mijn
oog op de uitspraak die Plet de Leur
over bidden heeft gedaan: „Gevou
wen handen zijn meer tot heil en
zegen dan gebalde vuisten". Als ik
verder lees zegt Piet: „Tot voor kort
durfde ik dat niet aan anderen te
laten zien omdat het nog persoonlij
ker is dan die schilderijen en tekenin
gen. Daar ben lk nu overheen, omdat
ik heb gemerkt dat je ook met zo
maar een gedichtje Iets voor anderen
kunt betekenen. Dat is ook wat ik
niet genoeg kan zeggen. Je leven
hoeft beslist niet zinloos te zijn als Je
wordt afgesloten van het maatschap
pelijke leven. Je bent niet niks. Je
moet genieten van wat je nog wel
kunt inplaats van te piekeren over
hetgeen waartoe je niet meer in staat
bent. En er is nog zoveel te doen. Het
is maar net waar je aanleg voor hebt
Maar je moet durven, je moet willen.
De warmte komt niet alleen van de
zon. maar kan ook van mensen uit
gaan als mensen van mensen
houden".
door Mink van Rijsdijk
▼U
m
it
r<
I
„Nee." zei de vrouw nadrukkelijk, „nee," dit jaar kan
ik echt geen kerstfeest vieren. Als ik denk aan vrede en
welbehagen en de krankzinnige toestand overal op de
wereld, dan is lekker knus thuis met een boom en
gezelligheid heel stuitend."
„Wij doen er dit jaar niet aan." zei een ander, „de
kalkoen van vorig jaar en de geflambeerde flensjes met
kersen komen me nog steeds de strot uit. Kerstmis
nee mensen dat kan niet meer."
„Ik ga over mijn nek," merkte een jongen van een jaar
of zestien op, „als ik aan dat typische kerstsfeertje van
mijn moeder denk. Lief zijn voor elkaar. Gloria in
excelcis al bij het ontbijt en oma over de vloer omdat ze
anders zo alleen is. Met Kerstmis even vrede spelen in
huis, daarna komt het er niet meer op aan. Ik kan dat
niet meer."
„Ach vorig jaar was allen nog goed, toen hebben we
heel fijne dagen gehad met Kerst. Dat is voorbij, sinds
mijn man bij dat eh bij die andere is. Hoe kan er
nou vrede in mijn hart zijn na zo'n vernedering?"
Dit waren zomaar een paar zinnetjes gehaald uit de
context van willekeurige levens. In oude kerstverhalen
kwamen dergelijke sombere geschiedenissen onder klok
gebeier en eventueel tijdens een wilde sneeuwbui tot een
blij einde. Helaas kun je zulke verhalen niet meer kwijt,
bovendien is de realiteit natuurlijk ook niet zo liefelijk.
Kerstmis? Moeilijk, zeker als je bedenkt dat Bethlehem
ook niet naast de deur is en het „gaan met haast" zo
belemmerd wordt door atoomkoppen in je broekzak.
Zuchten tegen Kerstmis, er geen raad mee weten is niet
nieus. AI voor de oorlog dichtte Jo Kalmijn-Spieren
burg: „Hoe zullen wij nog Kerstfeest vieren/nu allen
hunnen naasten vloeken?" Het Nederlands van allen en
hunnen is ons niet meer zo vertrouwd, maar de vraag is
onbeantwoord met de generaties meegereisd. Verder in
het gedicht staat: Hoe zeggen: „In den mensch behagen/
in dezen tijd bij zooveel logen?" Nu raken we helemaal
in de oude spelling verward, hoewel het duidelijk wordt
dat de weg van de dichteres door dezelfde versperringen
wordt geblokkeerd als de onze.
Doch ziet in de negende regel van het vers c
Kalmijn-Spierenburg ook de oplossing van het pro p
aan. Ze schreef: Wij moeten keeren op de schre Ja 4
Dat begrip „keeren" ofte wel bekeren kunnen wei
oud vers nog wel plaatsen, maar verder? Beker©
idee, dat is toch wel een vreselijk versleten I
Trouwens, wat schieten we er mee op? Hoe moe mn<
die mensen die kreunen tegen de vrede, de lichtjes
kalkoen van Kerstmis zich nou keren op hun sc(
Er verandert immers toch niets. D
if 1
Oké. dat advies van de dichteres over bekeren
zij overigens ook het patent niet van bezat
voor kennisgeving aan. We verwachten daar gi
van. Het alternatief is dat we de komende dagen ge
overslaan. Radicaal. Geen groen, geen kaarsen,
engelen, geen Lukas 2.
Wedden dat de eerste oliebol al in de keel blijft sti
Want wat was het leeg zonder al die goede vertro
dingen en gedachten. En wat moeten we nou ei
volgend jaar? Geloof maar niet dat er dan vt«
gerechtigheid heersen op de aarde. Als „keren
schreden" flauwekul is en we toch niet buiten Ke
kunnen, maar er ondertussen wel tegenaan b
kreunen wat dan?
Geen probleem, we gaan er tegen aan. Met z'n al
therapie. Niet zelf knokken, vooral niet jezelf fei 00:
de lurven pakken, welnee mensen, dat is zo'n
Voor ieder boertje dat iemand dwars zit hebben
tegenwoordig professionele hulpverleners. Nou daif^
hop. opstellen in rijen van drie en op naar de
peut(e).
Ik ga ook. allicht. In gedachten hoor ik mijn thera ®e
al zeggen: Je zit op de verkeerde weg, Mink, het
moet van binnenuit komen, je moet gewoon éen
nieuw durven wezen, dan worden het zomaar hee
kerstdagen."
Dat is andere koek darf dat oubakken gezeui
bekeren hè.
tijn als je je gedachten richt op de
'.tevensoorsprong of hoe Je dat ook
vilt noemen, Als je om Je heen ziet,
naar de televisie kijkt, de krant leest,
merk dan op. doorzie de dingen en
ontdek je eigen rijkdom".
door Wim Hora Adema
Een feest was vroeger pas een echt
feest als er bulten een ere poort van
dennegroen was opgericht (met een
schildje met „Welkom" of „50 jaar" in
gouden letter) en er binnen slingers
dennegroen hingen. Ze worden nog
steeds gemaakt, die guirlandes van
coniferen of kerstgroen (15 cm dik, 2
per meter, elke gewenste lengte met
ophang lussen) voor trouwerijen en
andere festiviteiten, maar ze worden
nu alleen nog gebruikt als buitenver
siering, met vlaggetjes, binnen is het
te heet: de guirlandes hebben het
veld moeten ruimen voor de moderne
verwarming.
ver-
aan
Vroeger deed men veel aan grote
sieringen, aan feestelijke tafels, aan
grafwerk. Men moest het daarbij
vooral van het groen hebben, pot
planten werden er nauwelijks ge
kweekt.
Het kweken van snijgroen is dan ook
niets nieuws, in ons land gebeurt het
al ruim een eeuw bij de firma Van der
Eist, ..Tottenham", Dedemsvaart.
„We heten wel kwekerij, maar we zijn
geen kwekerij, we verkopen geen bo
men", zegt Anke Maks. die. sinds de
dood van haar man, Tottenham
beheert.
Wat ze wél verkopen, het Jaar rond,
zijn gemengde pakketten snijgroen
(door het hele land. een goede bloe
mist heeft altijd snijgroen in huis)
buxus groen (vooral met Pasen, er
was jarenlang nauwelijks vraag naar,
maar nu. met de trend naar vroeger,
wordt het veel in boeketjes gebruikt).
Eind oktober gaan honderden kilo's
blauwspar naar Duitsland voor de
versiering van graven met Allerheili
gen en Allerzielen. En, met Advent,
breekt de toptijd, de „gekkentijd".
aan. Want de dag né Sinterklaas be
ginnen de winkels aan hun kerst-
etalages en de bloemisten willen dan
de hulst en het kerstgroen in huis
hebben. Er moet alleen al zo'n 15.000
kilo hulst worden geknipt en boere
narbeiders uit de streek komen
helpen.
„IJzel, sneeuw, hagel, de hulst moet
eraf, want er moet 's avonds 2000 kilo
worden verzonden. Je zorgt voor erw
tensoep en citroenjenever en je voelt
je een slavendrijver."
Dat knippen is overigens een kunst,
het moet zo gedaan worden, dat de
bomen het volgend jaar weer een
oogst opleveren. „Eigenlijk is het de
boom maltraiteren, het verzwakt dan
ook hun weerstand, je moet ze na een
aantal jaren afschrijven."
De hulst wordt door vele gevaren
bedreigd: valt de winter in Noorwe
gen en Zweden vroeg in. dan trekken
de vogels vandaar voor de hulst is
geknipt naar het zuiden en regelrecht
naar de firma Van der Eist om daar te
fourageren. IJzel en storm kunnen de
bessen en bladeren doen afvallen en
in het voorjaar, als de hulst bloeit,
kunnen nachtvorst en regen (als het
hard regent zijn er geen vliegen, die
de bestuiving doen) spelbrekers zijn.
Tottenham ligt aan een bocht in de
nu grotendeels gedempte Dedems
vaart. op de enige plek. waar het
water, terwille van het bos aan de
overkant, open zal blijven.
In 1800 was dit welvarende land nog
een ontoegankelijk moeras. Baron
van Dedem ontsloot het door met
eigen kapitaal „door werkschuwen en
a-socialen" een kanaal tussen Hasselt
en Coevorden te laten graven. Het
kostte hem veertig jaar en hij ging
eraan failliet, maar het veen werd
afgegraven (alle sloten zijn eens wij
ken geweest, waarlangs de turf werd
aangevoerd), er bleef behoorlijk
bouwland achter en de boeren wer
den rijk. Nu is de vaart al over een
grote afstand gedempt, een n
van is opgenomen in de vei
van de weg, de rest ligt er nPH
bij: een brede strook grond
bomen, die de twee rijbanen
die eens aan weerskanten
kanaal liepen, en de huizen
onwennig langs. Met het diclfen
van de Dedemsvaart is een ec
koloniaal dorp (de gelijl
plaats) om zeep geholpen, o
vijftien Jaar zal men spijt heb
aan een heel gebied het 1 w
werd ontnomen, maar er wa *8
aktiegroepen (wel wat eenlin pn
protesteerden. Alleen de b#m
Tottenham ontsprong de da)
loet
De kwekerij werd in 1872
door Jongkind Koning. Hij
een kwekerij in het Londen*""
stadje Tottenham het vak gelf*0*
had er zijn (Engelse) vrouw ofro<
en toen hij de boerderij aanton
demsvaart kocht, noemde hij
tenham. Hij was de eerste, dnd
planten voor de verkoop
(daarvoor werden ze alleen oj
plaatsen gekweekt, die ze u
den, er bestond geen handel
twee leerlingen. Van der Elstl
ne Ruys, zetten later samen 0
drijf voort. In 1921 gingen 3
kaar. Bonne Ruys vertrok
vaste planten en rozen naa
heim om daar de grootste b
van Europa op te bouwen.
Eist hield het snijgroen en heL^
groeide uit tot vele hectar
met gele. orane, rose en rod(00
en uitgestrekte bossen met
gele, grijze, blauwe en zilver
ren. Alles wat er voor de kerf
ring nodig is. Alleen de dod< j
takken met grijs mos mo(
Maks uit Scandinavië impor
zijn er niet meer te vinden enr
Nederland niet. dat is een g
zaak. want dat mos is een ii
plant: bij luchtvervuiling v
het. Maar de heerlijke, naar b
rende, feestelijke guirlande»
nog.
lei
iet
Onder redactie van
mevrouw J. Wen tink-Frumau
en mr J. J. Wentink
Vragen uitsluitend in envelop sturen naar postbus 507. 22)
Voorburg. Per vraag een gulden in postzegels, het liefst In wi
van 55 en 45 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buitenkant oppl w
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegP"
VRAAG In mijn Jeugd maakte ik
fluitjes van stukjes wllgentak door
een gedeelte van de bast los te klop
pen i. De techniek is mij ontschoten.
Kunt u mij deze weer bijbrengen?
Antwoord: Dit probleem is ook het
onze: in onze Jeugd deden we dat ook.
We hopen nu maar dat er nog lezers
£ljn. die een betere herinnering aan
de techniek hebben dan wij.
Vraag: Een vriend van ons maakt op
hoge leeftijd een wereldreis. Nu kre
gen we een brief uit Alaska, waarin
hij schreef„in extremis" te zijn. We
vonden dat een moeilijk woord en
zochten het op De verklaring was: op
het uiterste liggen, sten-end zijn We
vonden dat verschrikkelijk, zo ver
van alle mensen die zouden kunnen
helpen en zorgen en helemaal bij
vreemden In zulke omstandigheden
HIJ blijkt echter nog springleven en
schreef over een „slck Joke". HIJ ad
er kennelijk nogal plezier om. Wat
denkt u er van?
Antwoord O. O. dat latijn. De man
bedoelde waarschijnlijk dat hij het
gevoel had. zich aan de uiterste grem
van de wereld te bevinden iwe ken
nen toch de uitdrukkingen dat is zo
ver. helemaal aan het eind van de
wereld Je rolt er bijna af. enz HIJ
maakte daarbij gebruik van de over
treffende trap van een woord, waar
ook het meer bij ons bekende „extra"
afgeleid is. waarmee Je dan ook veel
kanten uit kunt Van verstgelegen.
achterst en uiterst is het maar een
kleine stap naar het laatste (cq de
dood) Het woord extreem wordt ook
gebruikt voor heel erg moeilijk aller
ergst Men kan dus wel verschillende
kanten hiermee uit. Nu die slck joke.
(een misselijk grapje) in elk geval een
wel of niet bedoelde stekeligheid,
waar men tóch om moet lachen. We
geloven, dat die vriend van u in elk
geval de humoristische kant van de
zaak het meest zal waarderen.
Aardige brief: Van de hoofdredac
teur van Trouw ontvingen we het
afschrift van een aardige brief, af
komstig van de Algemeen secretaris
van AISL iSchweitzer. Lambarene).
Daarin wordt geschreven, hoezeer
men in Lambarene bUJ en dankbaar
is met de gestage stroom van ver
bandmiddelen en andere zaken. die.
via Trouw worden georganiseerd en
doorgezonden Onze „breicontac-
ten" weten, dat ook het bemiddelen
van deze zaken, voor ons als een taak
wordt beschouwd, die we graag op
ons genomen hebben. De vriendelijke
woorden zijn echter in de eerste
plaats bestemd voor de trouwe werk
sters met de Ijverige handen en de
warme harten.
Vraag: Een dezer dagen las lk In een
advertentie over een mogelijkheid
om via een VW naar een nachtmis te
gaan en daarna in een gelegenheid
een gezellig Kerstontbijt te gebrui
ken. Alles wordt commercie en dat
met kerst!
Antwoord: Het is in vele kerken een
goede gewoonte, dat men om toer
beurt „rijdt" voor ouden van dagen
en Invaliden en hen naar de kerk
brengt. Een „kerkbus" zou misschien
ook voor anderen een goede oplos
sing zijn, maar zoiets kost geld en
organisatie. Als een instelling, die or
ganiseren als een taak heeft voor
goed vervoer en voor een goede op
vang na de dienst zorgt. Is dat voor de
deelnemers (en daar zullen ook al
leenstaanden bij zijni alleen maar
heel erg prettig. Het alleen thuisko
men na een feestelijke kerkdienst, is
een domper op de vreugde en dan
hebben we het nog niet over het
thuiskomen in de schemer van een
vroege wintermorgen. Wat ik van uw
vraag vind0 Dat is niet zo belangrijk,
wel weet ik. dat onze naaste met
aléén moet zijn. tenzij hij dat uit
drukkelijk wenst.
Isolatie en verven van radiatoren: Op
de vraag naar het nut van het zwart
of donker verven van de verwar
mingspanelen. de afgestane warmte
of het percentage van niet afgestane
warmte lazen we zoveel tegenstijdlgs.
dat we zelf met aan de beantwoor
ding begonnen, maar de correspon
dentie doorzonden naar de redactie
wetenschappen De vragensteller
kreeg meer dan het volle pond; Ik
hoop maar dat hij het artikel uitge
knipt heeft
Vraag: Ik kom om de haverklap te
kens tegen waarvan lk de zin niet
begrijp? Er steekt meer achter. Ik las
laatst over schuttingwoorden en ru
nentekens in uw rubriek. Het laatste
woord breng ik in verband met Dru
ïden. Waarom kladdert men zulke
dingen op allerlei gebouwen en op
mijn huis?
Wat schuttingwoorden zijn. hoeven
we niet uit te leggen. Het Gothische
woord Runa betekent geheim De
puntige krastekens van het oude ger-
maanse alfabet, zoals die in het Oud
noors met 24 en in de Vikingtijd met
16 tekens voorkomen, waren voor de
meeste leken inderdaad een geheim.
Ze werden dan ook vaak gebruikt
voor magische opschriften en tover
formules Het runenschrift als ge
heimtaal was vroeger zeer populair
bij de leerlingen van het christelijk
gymnasium te Utrecht. De aanleiding
was de grote gedenksteen met rune
ninscriptie in de buurt van de school.
Direct voor en tijdens de Tweede
Wereldoorlog werden germaanse
symbolen én runentekens in nazi-
Duitsland overal gebruikt. Het door u
aangeduide symbool ziet men. als
merkteken van een neo-fascistisehe
groep soms op muren etc. Waarom
men dat doet? Om anderen te sarren
eaof zich zelf stiekem uit te leven.
Knolknop Wij verwezen onze bessen-
telende lezer door naar Wageningen.
We hebben heel wat reacties gekre
gen. die veel overeenkomst vertonen,
daarom hier nog een samenvatting
De rondknop of knolknopmijt is een
van de grootste belagers van de
(zwarte) bessenoogst. Heel belangrijk
Is het de ronde knoppen, waarin deze
mijt en met hem.haar nog zo'n 15000
andere bessenbelagers overwinteren,
zo \Toeg mogelijk (en dat is in decem
ber te plukken en te verbranden) Zo
maar weggooien is even erg als de
kwaal! Een van onze lezeressen pluk
te van 8 struiken om de paar dagen
een handvol en hield dat drie weken
vol. Daarna weren een paar uien en
afrlkaantjes geplant (dat doet men
ook zo vroeg mogelijk in het jaar)
Spuiten met Thiodank&n, maar hoeft
niet. volgens onze Afrlkaantjes plan
tende lezers in Sleeuwijk. Ook onze
lezer ln Rijssen wil het voorlopig nog
eens proberen met vroeg verwijderen
van de bolletjes. Naar twee artikelen
wordt verwezen: Bladzij 53 in Groei
en Bloei artikel van Piet Alkema (dat
is dat heel mooie blad. dat ook zonder
bessenmijten de moeite waard is) en
de publikatie nr 3 van febr '76. „De
teelt van houtig klein fruit" uitgege
ven door het proefstation van de
fruitteelt. Brugstraat 51. Wllhelmlna-
dorp (Goesi. Denk er vooral aan. die
bolletjes niet op de grond te gooien
na de pluk"
De mevrouw uit Sleeuwijk was al
bang. dat haar briefkaart ter zijde
zou worden gelegd! Dat gebeurt
slechts met de kaarten van „gedach
teloze" vragers van moeilijke dingen
De schoenendoos, waarin die terecht
komen. draagt als opschrift; Nou
Moe! Meestal komt er na een week
een echte brief, met een inhoud, die in
alle opzichten aanvaard kan worden
Het Liedboek en de Kerstdagen: De
200 exemplaren, die we over hadden
waren in twee dagen al de deur uit 150
aanvragers hebben we moeten ter-
leurstellen en de brieven teruggezon
den. De meeste aanvragers hadden
aan ons verzoek voldaan en op de
enveloppe aangegeven, waar de
vraag overging. Het bij dat terugstu
ren natuurlijk wel jammer, de aardi
ge brieven te missen, die meestal de
aanvragen begeleid hebben. Aan de
andere kant scheelt het uren in werk.
Vooral gevoerde enveloppen zijn wel
eens tijdrovend. Enfin, het is voorbij
en we hebben geen enkel exemplaar
meer in huis. Het heeft dus geen zin er
verder over te schrijven, „niet naar
mij. maar ook niet over moeilijkhe
den van speciaal patroon C of A naar
mevr v. Beuzekom. Er staat nl. ook te
lezen over kruisjes, die over één
draadje gemaakt worden. Eerst lezen,
dan tellen en bij moeilijkheden die
zelf oplossen. Het is zowel mevr. v. B
als mij gebleken, dat een distributie
door particulieren zeer tijdrovend is.
Zo doen we dit dus niet meer. maar
wel zijn we in bespreking met een
voor dit doel zeer geschikte perio
diek. Over een paar maanden hopen
we hierop terug te komen. Voorlopig
hebben 1540 borduursters iets om
handen of omhanden gehad en de
patronen mag men uitlenen of wegge
ven of anders gebruiken. De ontwerp
ster maakte dit patroon, om de men
sen een plezier te doen. We hopen dat
zij (en ik eigenlijk ook
mooie Liedboeken in gebruil
en dat allen zeer gezegende
gen zal mogen meemaken.
ADVERTENTIE
Iedereen zo'n
lekker warme trui vi,
de mooiste
energiebespaarde
vanaf 1.50 per b<1
—li
