Leuke kindermusical
van Mies Bouhuys
r'
Mucha's Jugendstil te
bezichtigen bij Praag
Meesterschap
in beperking
Amstel Toneel speelt Een Broodje boek
m** mgmt v i
r*v j*.
NCRV progran
Literama krijg
J. H. Gottmerp f
J
i 'M
-i f
i?
Kalenders van Jo Spier
a
,h:r
Kok en Van V
praten over
de jaren tach
Darryl Zanuck
overleden
VOOR MAZC
Algemeen Rentefonds Antillen ALRENTA N.V
'De Zangertjes
van Volendam'
op Curagao
'Onuitvoerbare' cantate vh
Strawinski dank zij VAR
MAANDAG 24 DECEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
WC
door Andre Rutten
Amsterdam ..Nee, Joh, dit ls geen bioscoop, dit is toneel en dat is veel leuker", zei een
mannetje van een Jaar of acht zaterdagmiddag in het Nieuwe de la Martheater. Wachtend op
het begin van de nieuwe kindermusical „Een broodje boek" van Mies Bouhuys voor de tekst
en Joop Stokkermans voor de muziek.
Dat jongetje kreeg groot gelijk. Het ls
een erg leuke voorstelling van het
Amstel Toneel, met een speelse fan
tasie in een licht-beweeglijke regie
van André van den Heuvel gespeeld,
en toch niet los van het leven van
alledag. Ook als volwassene amuseer
je Je er best mee
De vondst van Mies Bouhuys. waarop
de musical is gebaseerd, is, dat zij een
schrijver, meneer Martijn. aan het
werk laat zien bij het bedenken van
een verhaal Maar het meeste dat
hem te binnen schiet komt uit boe
ken die hij vroeger gelezen heeft: de
boze koningin van Sneewwitje, Ro
binson Crusoë met zijn papegaai.
Remi en meneer Vitalis uit Alleen op
de wereld. Pnkkebeen en zijn zuster
Ursula. Jip en Janneke.
Al die figuren zie je dan ook in leven
de lijve, wondermooi aangekleed
door Herman van Elteren. met mas
kers en poppen van Feike Boschma
De hondjes en het aapje van meneer
Vitalls zijn bijvoorbeeld poppen,
maar zij bewegen zich op een leuke
manier alsof het echte diertjes zijn.
De boze koningin heeft een mooi
maskergezichtje en een mooie jurk.
maar als zij zich omdraait heeft zij
een lelijk heksengezicht en een vieze
jurk. Zij lachen meneer Martijn een
beetje uit: hij denkt wel, dat hij hen
verzonnen heeft, maar zij staan al in
een boek. De kinderen n de zaal
kunnen dat grif be am er
Meneer Martijn (Ger Smit, in stofjas) met bekende personages uit
boeken, Prikkebeen en Ursula, de boze koningin als heks, meneer
Vitalis en zijn dieren met Remi, Winnetou, Robinson Crusoë.
Maar zij horen toch ook thuis in de
belevenissen van meneer Martijn, die
ook boeken verkoopt ln de winkel
van mevrouw Van der Tas Zijn vrien
dinnetje Gerda leert hem daar onder
scheid te maken tussen wat hij echt
beleeft en wat hij fantaseert of uit
boeken van anderen haalt. Er staan
ook een paar grote boeken, die. staan
de. opengeslagen kunnen worden en
dan prachtige sprookjes-tekeningen,
ook van Herman van Elteren, laten
zien. als mooie achterwanden.
Boekwinkel
Maar die boeken klappen telkens ook
weer dicht, en dan is er weer de wer
kelijkheid van de boekwinkel, die me
vrouw Van der Tas niet genoeg geld
oplevert, zodat zij er een broodjes
zaak van laat maken. Je krijgt dan
ook even een rondedans te zien van'
de mensen, die de touwtjes in handen
hebben in onze samenleving, de
touwtjes waarmee meneer Martijn
gebonden is
Maar intussen heeft een vriendelijke
oude uitgever wel een echt boek ge
maakt van „Het verhaal van meneer
Martijn", en daar vieren alle mensen
ln de broodjeswinkel toch feest om
Er wordt niet alleen heel leuk ge
speeld. maar bovendien ook veel en
goed gezongen door alle medespelen
den: Riny Blaaser. Marijke Jaburg,
Yvette Weissman, Ger Smit (meneer
Martijn). Ad van Gessel, Ed Bauer.
Cees Pijpers, Martin Simonis, Feike
Boschma.
Jooji Stokkermans schreef pakken
de. meeslepende melodietjes, die in
zo n zaal vol kinderen en ouders fees
telijk werken. Eerste en tweede kerst
dag en zaterdag 29 december om twee
uur in het Nieuwe de la Martheater.
Volgend jaar ook nog dikwijls te zien,
want de Koninklijke Nederlandse
Uitgeversbond viert er zijn honderd
jarig bestaan mee.
Y
t
Meneer Martijn (Ger Smit) en de clown (Ad van Gessel) in de musical Een broodje boek.
door Lo-is Smit
ROZTOKY De Jugendstil,
de naar het Münchense tijd
schrift Jugend genoemde
kunststroming die aan het
eind van de vorige eeuw ont
stond als een stromjig die
streefde naar een ngnjpende
hervorming op bijna alle ge
bieden van het leven, kende
een paar onmiskenbare kop
stukken.
door JAC. LELSZ
ZUTPHEN Wanneer het
oude jaar achter de met olie-
bollendamp bezwangerde ho
rizon is verdwenen, zullen we
weer een nieuw kalendertje
ophangen. Ook dat behoort
bij het ritueel rond de jaarwis
seling. Tegen deze achter
grond heeft het Stedelijk Mu
seum aan de Rozengracht te
Zutphen een kleine maar aar
dige tentoonstelling ingericht
van oude kalenders. Allemaal
werkstukken van de ln 1900 in
Zutphen geboren, maar vorig
jaar in de Verenigde Staten
overleden tekenaar Jo Spier.
Joseph E. A. Spier maakte in Zut
phen zijn eerste tekeningetjes voor
het blad van de plaatselijke voetbal
club Be Quick. HIJ bezocht ln die tijd
het gymnasium Na zijn eindexamen
ging hij naar Amsterdam, waar hij
studeerde aan de Rijksacademie voor
Beeldende Kunsten Daarna werkte
hij voor enige bladen in Nederland als
illustrator. In de oorlog (hij was een
jood. die overigens later protestants
kerkte) werd hij geïnterneerd ln het
concentratiekamp Thereslènstadt).
VeJe tekeningen van Spier werden
gebundeld, onder meer tn ..Per pot
lood door Nederland" Aan tientallen
boeken werkte hij als illustrator mee.
van de Camera Obscura tot kookgid-
sen toe Ouder werk werd naderhand
afgedrukt in de bundels „Zwanen
zang", „Bij het scheiden van de
markt" en „Op de valreep". Met com
merciële drukwerken was hij ook
druk in de weer. In 1951 vertrok hij
naar Amerika, waar hij in New York
ging wonen.
Enige jaren voor zijn dood schonk
8pier zijn geboortestad zijn complete
artistieke nalatenschap. Alle boeken,
honderden originele tekeningen, tal
loze door hem ontworpen brochures,
vele wenskaarten. De directie van het
8tedelijk Museum streeft er naar de
komende jaren een apart zaaltje te
zijner nagedachtenis in te richten. In
openbare collecties is zijn werk overi
gens nauwelijks vertegenwoordigd.
Toen 8pier eenmaal zijn stijl gevon
den had. is hij daar eigenlijk nooit
'meer van algeweken. Het werd zoiets
als zijn handelsmerk. Trouwens, het
was ook een uitnemende stijl. Die
bevestigde dat meesterschap zeker
ook ln de beperking kan zitten. Enke
le lijnen waren voor hem genoeg om
een situatie, een karakteristiek, tot ln
de kern, tot ln het wezen weer te
geven. In musea wordt helaas veel te
weinig gelachen. Bij het bekijken van
het werk van 8pier wordt er zelfs wel
eens geschaterd. Het werk is veelal
karikaturaal en/of humoristisch van
aard. hoewel soms vermengd met iets
van ernst en weemoed.
Omdat 1980 voor de deur staat, wordt
nu in het Stedelijk Museum van
Zutphen speciaal een. zij het beschei
den expositie gewijd aan de kalen
ders, die hij maakte voor vele bedrij
ven. meest als relatiegeschenkjes.
Opvallend ls. behalve het tekenta
lent. de systematiek die erin zit. Op
een bepaald thema weet hij eindeloos
te variëren, zonder dat het verras-
Twee bladen van een kalender
die Jo Spier voor 1950 maakte in
opdracht van het transportmid-
deienbedrijf J. Hoekstra te
Utrecht. Maart en juli. Men lette
erop hoe de seizoenen symbo
lisch zijn weergegeven.
singselement Inboet. Een goed voor
beeld ls hier de kalender, die hij voor
1950 vervaardigde ln opdracht van
een transportmlddelenbedrijf te
Utrecht. Twaalf voertuigen. Neder
landse en uitheemse, alle van achter
en gezien. Elk blad heeft, en dat ln
enige opzichten, iets eigens, waarbij
opvalt hoe knap Spier er eigenlijk
ook nog de seizoenen, de tijd van het
jaar. in heeft weten te symboliseren.
Tot en met 6 Januari, op werkdagen
geopend van 10-12.30 uur en van 14-17
uur. Op zaterdag van 10-12.30 uur, op
zondag van 15-17 uur. Oesloten op
maandag, Eerste Kerstdag en Nieuw
jaarsdag, op Tweede Kerstdag ge
opend als op zondag.
In Engeland, waar de Jugendstil Mo
dern Style werd genoemd, had je Au
brey Beardsley, ln Wenen, waar hij
Sezession heette, had je Gustav
Klimt en ln Parijs waar de stijl met
Art Noveau werd aangeduid, was Al-
fons Mucha een toonaagevende fi
guur. Alfons Mucha was geen Frans
man, maar een Tsjech. Je mag zijn
naam op zijn Frans uitspreken: als
„Musja" met de klemtoon op de twee
de lettergreep. In Tsjechoslowakije
heet hij gewwon „Moecha" met de
klemtoon op de eerste lettergreep.
In Tsjechoslowakije, ln het dorpje
Roztoky bij Praag, is ter ere van
Mucha en zijn opvatting van Secese
de Tsjechische benaming van de
Jugendstil afgeleid van de Weense
een uitgebreide tentoonstelling van
zijn werk te bezichtigen. Op deze ex
positie. die tot 31 maart 1980 duurt,
hangen en liggen wel 140 affiches,
tekeningen, ontwerpen en Illustra
ties, waarvan er 23 voor het eerst ln
Mucha's vaderland worden tentoon
gesteld.
Alfons Mucha werd ln 1860 ln het
Moravische Ivancice geboren. In 1885
ging hij in München studeren en in
1887 in Parijs. Daar werkte hij zelf
standig en leefde hoofdzakelijk van
illustratiewerk voor uitgeverijen en
tijdschriften. In 1904 ging hij voor het
eerst naar de Verenigde Staten. Hij
werkte beurtelings daar en in Parijs.
In 1910 verhuisde hij naar Praag,
waar hij ln 1939 stierf.
Alfons Mucha had een spreekwoorde
lijke eigen stijl. Het ls niet moeilijk
om, als je ooit één of twee posters van
hem hebt gezien, zonder op een on
dertekening te letten een poster van
hem uit een rij Jugendstllafflches te
halen. Zijn stijl was even legenda-
richt als de stijl van zijn Franse colle-
Een aanplakbiljet van Alfons
Mucha voor een toneelstuk waar
Shara Bernhardt in speelde
(1998).
ga Jules Chéret, wiens wulpse meis
jestypen met de bijnaam „Cheretten"
de geschiedenis zijn ingegaan. Mucha
had ook een voorliefde voor het schil
deren van vrouwen. Zijn vrouwen zijn
echter veel minder beweeglijk, mon
dain en wulps dan die „Cheretten".
IS
iltl \J
BLOEMEND AAL (ANP) -
Gottmerprijs van de gelijk
uitgeverij in Bloemendaal is
toegekend aan het NCRV-n
gramma Literama. Dat
vanwege de grote inzet die h
ma team al reeds vele jaren
ken en literatuur ontwikkelt W
al de standvastigheid waan
geschiedt, aldus heeft de ui
vrijdag meegedeeld. Bij de
ning van de prijs aan Literani1
bepalend geweest het beleid r v
NCRV om dit programma te get
steunen.
De J. H. Gottmerprijs wordt Zi
jaar uitgereikt aan de persoo
stantie die een belangrijke iais
heeft geleverd aan het stimule
het lezen, gericht op het pro j
bewustwording. De prijs bes iu)j
een geldbedrag van drieduiz< or
den plus een kunstwerk y,
Haarlemse kunstenaar. De j zo;
stond uit: Dick Reumer. M
Rooy en Joop Voogd. Hg
friet
ind
Ze lijken vaak zelfs vergeestelijkt. Hij
was er oorzaak van dat de Jugendstil
de bijnaam „noedelstijl" kreeg om
dat hij dikwijls vlechtwerk schilderde
van met bloem versierde stengels en
losse haren op een speciale manier
liet kronkelen.
Sarah Bernhardt
Eén vrouw heeft voor Mucha heel
vaak model gestaan. Dat was de ac
trice 8arah Bernhardt (1844-1923), De
vrouw die op een tournee naar de
Verenigde Staten ln 1900 120 paar
schoenen meenam, omdat ze van me
ning was dat Je daar niets kon kopen.
„Het is daar een oerwoud", vond ze.
Mucha werd in 1894 in één klap be
roemd met de poster voor het stuk
„Otsmonda" van Sarah Bernhardt.
HIJ bewonderde haar spel en maakte
nog vele lokkende aanplakbiljetten
voor de stukken waar zij in speelde.
Posters zijn het talrijkst op de Mu-
cha-tentoonstelllng in Roztoky. Als
Je affiches van Mucha voor het eerst
in het echt ziet, vallen ze tegen. Het ls
net als een „echte" zonsondergang of
een „echt" berglandschap: Je hebt ze
al zo dikwijls in een mooi bijgekleur
de versie gezien. Maar als je ogen
gewend zijn aan de ietwat vale kleu
ren, ga je de echtheid van de origine
len waarderen en wil je niets anders
meer.
Behalve affiches maakte Mucha veel
andere dingen, want als Jugendstil-
kunstenaar streefde hij naar univer
saliteit. Hij ontwierp allerhande vig
netten, kalenders, toneelprogram
ma's, menukaarten en begaf zich op
het gebied van de binnenhuisarchi
tectuur met het ontwerpen van tapij
ten, meubels en glas-ln-lood-ramen.
Tegelijk was hij modeontwerper:
voor Sarah Bernhardt maakte hij sie
raden en jurken. En hij maakte siga-
rettepapier, foto's en geld. Op de ten
toonstelling kun Je zijn ontwerpen
zien van bankbiljetten van 100, 50 en
10 Tsjechische kronen.
Voor een paar van die Tsjechische
kronen had je in de expositiezaal in
Roztoky een gidsje met informatie
over Mucha en zijn werk kunnen ko
pen alsook een stelletje Mucha-affl-
ches, als ze niet waren uitverkocht.
Met de verkoop daarvan was reeds
vóór het begin van de tentoonstelling
begonnen en er waren er duidelijk te
weinig geproduceerd.
bla
en<
tt>e
zijr
HILVERSUM (ANP) De v<f
van de FNV. Wim K ins
werkgeversvoorzitter mrC. v rri>
zullen in de komende wekei cre|
AVRO-radioprogramma „Acf
informatief" de problemen l
len, die in de jaren tachtig Ejö
afkomen.
Zij praten met Frans van
over de werkgelegenheid, de 1
wikkeling, de sociale voorzl
en het toekomstig maatschi ec'j
beeld. Het eerst is Wim KoLm
december aan de beurt. Mr V cu;
geeft zijn voorspellingen op 3
Aansluitend op de interview
de economen prof. A. van Df-
prof. A. Heertje onder leiding j,t
Peereboom discussiëren oveiust
dane uitspraken.
bic
PALM SPRINGS (UPI) Eé n
oprichters van de Amerikaai ptc
maatschappij „20th Centuijodj
Darryl Zanuck, is gisteren in
kenhuis in Palm Springs (Cs tok
op 77-jarige leeftijd overlei 1, r
nuck verbleef in verband mj gi
klachten al twee maanden in oei
kenhuis. Hij overleed aan dt h
gen van een beroerte. ft,
:rs
Zanuck behoorde in 1933 to
richters van „20th Century
tions". nadat hij tot 1931 bljlde 1
Bros had gewerkt. In 1935 n.
„Productions" met „Fox",
vanaf die tijd vice-president
.president belast met de prod nc
1971 trad hij onder druk ten Wei
Zanuck produceerde tal va
waaronder: „The Grapes of
„Viva Zapata" en „The
Day". Onder de naam Mark
schreef hij het scenario vooin
In the Mirror". Zijn zoon.
of
Zanuck, is eveneens filmpro<$>en
Schilder Saint-SaëL
in Toulouse overleg
TOULOUSE (AFP) De
schilder Mare Saint-Saëns,
terneef van de componist
Saint-Saëns is op 76-jarige le
Toulouse overleden.
Hij was ook tekenaar en el
Jean Lurgat en Marcel
heeft hij ook veel gedaan
herleving van de Franse taifcn_
kunst.
ADVERTENTIE
EN ECHTE SERVÜ
Sam v. Houlanatr
A dam. Gauzenvei
BI) het CBR
Tel. 135103-11301'
PFHAAl VOOR O ROTE WAGENTA0
ADVERTENTIE
Alrenta is een nieuw
obligatiefonds, gevestigd op de
Nederlandse Antillen.
Het fonds belegt in obligaties en is op de
Amsterdamse effectenbeurs genoteerd.
Alrenta biedt de particuliere
belegger naast zekerheid) specifieke
voordelen die in een folder
worden toegelicht. Deze kunt u aanvragen
bij de ABN Bank, afd. 1D 50,
Antwoordnummer 1555,1000PA Amsterdam.
U kunt ook terecht bij elk ABN-kantoor.
RENT
WILLEMSTAD (ANP) Het Neder
landse koor „De zangertjes van Vo
lendam" brengt tijdens de feestdagen
een bezoek aan Curagao. Het koor
bestaat uit dertig jongens tussen de
negen en twintig Jaar en zestien vol
wassenen. Ze zullen vier concerten
geven.
Dit bezoek aan de Nederlandse Antil
len ls gekoppeld aan het Internatio
naal pueri cantores congres, dat van
27 tot 31 december wordt gehouden
in de Venezolaanse stad Maracalbo.
waaraan het koor zal deelnemen. Op
de heen- en terugreis doen ze Curagao
aan.
Het Volendammer zangkoor, dat
wordt gedirigeerd door Evert Beu-
mer. werd opgericht ln 1960. Het re
pertoire bestaat uit Gregoriaans,
klassieke, moderne en polyfonische
muziek. Behalve door „De Zangertjes
van Volendam" worden de feestda
gen op Curagao ook opgeluisterd
door het .Antwerps kathedraal
koor". Dit zangkoor bestaat uit 44
jongens en zes volwassenen en het is
aanmerkelijk ouder dan het koor uit
Volendam
De geschiedenis van het „Antwerps
Kathedraal koor" gaat terug tot het
jaar 1405. Na de Franse revolutie
werd het ontbonden, maar in 1927
vond de heroprichting plaats
ADVERTENTIE
TIP VAN HET REISBURO
ZOMFH'80.jfUW
.iibt.oP'5'* ,0
porod')5 WHK°^9S0'
„„„of?"1""'
door Jac. Kort
AMSTERDAM Veel van wat Igor Strawinski gedi
zijn lange leven heeft gecomponeerd is zelfs voor ger
concertbezoekers onbekend terrein. Het is daarom eei
treffelijke gedachte van de organisatoren der VARA-mf
geweest om dit seizoen een serie concerten te geven, waf
het bijzonder de weinig of nooit gespeelde werken v
fenomeen der twintigste eeuw worden uitgevoerd.
- BEI 020-966864
Peggy Guggenheim
overleden
VENETIEfUPI) Peggy Guggen
heim. de Amerikaanse kunstverza
melaarster. Is gisteren in haar paleis
aan het Canal Grande in Venetië op
81-jarlge leeftijd overleden.
Mevrouw Guggenheim van de
schatrijke Amerikaanse mijnontgin-
ningsfamilie woonde sinds dertig
jaar in Venetië. Zij was sinds 1962
ereburgeres vanwege haar bijdrage
aan het behoud van de stad.
Het programma begon met „Zvezdo-
llki" uit 1911 voor mannenkoor en
orkest, een kort werkje dat bij zijn
verschijnen, zo razend moeilijk leek.
dat Claude Debussy, aan wie het is
opgedragen, als zijn oordeel uitsprak:
„Behalve op Sirius of Aldebaran zie
ik nog geen uitvoering van deze „can
tate voor planeten". Wat betreft onze
gewone aarde, zou een uitvoering wel
eens in de onderwereld terecht kun
nen komen."
Maar zie. het mannenkoor van het
Groot Onfiroepkoor liet horen dat wat
toen onmogelijk leek, nu binnen het
bereik van (geroutineerde) zangers
ligt.
In 1943 schreef Strawinski „Ode", ele-
giacal chant in memoriaro Serge
Koussevitskys vrouw, een driedelig
orkeststuk: lofprijzing, herderszang
en grafschrift.
Ruim twintig Jaar later (1966) ont
stond zijn „requiem canticles" voor
alt. bas, koor en orkest, waarin hij
zich, evenals tn zijn uit 1955 gedateer
de „Canticum Sacrum" geheel op de
Ha
kerkmuziek richt, evenals mj
1930 met zijn „Psalmensyi pa
(het slot van deze rruddaJ
gedaan. ,n
De veelzijdigheid van Straw
niet slechts af te leiden uit kc
dat de ballet- en operaman dfciw
zich ook zo indringend heef
legd op het schrijven van wt
werken, zij blijkt in misschf°ee
opvallender wijze uit de veeln de
stijlen, die hij heeft bestud "J
verwerkt.
Treffend voorbeeld: „Varial d
memoriam Aldous Huxley".
schreef toen hij. hoewel ree< el"
tachtig, nog volkomen „bij
d.wz. ln de componeertrant 101
Penderickl en Ligeti kon meir"1
Behalve het Omroepkoor en
dio Filharmonisch Orkest
Bollen, alt, Kenneth Bowen,
John Bröcheler, bas. hun v(
lijke medewerking aan dit
dat zeer alert werd gedirige
de Jonge Amerikaanse dtri|
chael Tilson Thomas.
