'Geef me nog een kans om Iran te dienen'
Industriële export
derde wereld groeit
Nog steeds conflict iiiir
Kinder-hartchicurgie
Ontwerpfouten bij bouw
kosten later miljoenen
Bemiddeling van buitenaf
to
DONDERDAG 20 DECEMBER 1979
TROUW/KWARTET
TEHERAN (Reuter) „In de
naam van Allah, geachte he
ren en geëerbiedigde rechters,
Ik beloof dat ik niet zal lie
gen." Kolonel Farhang Fara-
hi Sarabi, 43 jaar oud, doet
een beroep op een islamiti
sche rechtbank die hem ter
dood kan veroordelen voor
zijn aandeel ln een bloedbad
op 8 september 1978, vier
maanden voor de sjah Iran
moest verlaten.
Met nog zes officieren en een sergeant
moet kolonel Sarabi zich verantwoor
den voor de gebeurtenissen op Tehe-
rans Jaleh plein, dat nu is omgedoopt
in het Plein van de Martlaren. Vol
gens het bewind van de sjah vielen er
destijds 123 slachtoffers bij de strijd
tussen militairen en deelnemers aan
een verboden demonstratie. De oppo
sitie schatte het dodental op driedui
zend.
De achtste september heet tegen
woordig „zwarte vrijdag" en getuigen
ln het proces tegen Sarabi zeggen dat
de kolonel zijn ondergeschikten op
dracht heeft gegeven op de demon
stranten te schieten. De kolonel ont
kent het en zegt het slachtoffer te zijn
van een wraakzuchtige soldaat. „En
wat er ook gebeurd is, alles is de
schuld van onze superieuren die de
opdrachten gaven."
Kolonel Sarabi en zijn medeverdach
ten staan terecht voor een moellah,
een geestelijke die als islamitisch
rechter functioneert, een lekenrech-
ter die de zitting leidt en een aankla
ger. Het proces begon vorige week
zaterdag, omstreeks dit weekeinde
wordt de uitspraak verwacht.
Foto's
De meeste van de dertig tot veertig
toeschouwers zijn familieleden van
de slachtoffers of getuigen. De muren
van het zaaltje in de Evin-gevangenis
in Teheran zijn behangen met foto's
van de mensen die op „zwarte vrij
dag" het leven verloren.
Het is een van de vele islamitische
rechtbanken die na de revolutie van
februari mensen hebben berecht voor
hun gedrag onder de sjah. Ondanks
de ernst van de aanklacht is de at
mosfeer opvallend ontspannen.
Een stenograaf is er niet. In plaats
daarvan wisselt rechter Mehdi Sjam-
loo om de vijfenveertig minuten een
bandje in een cassetterecorder.
Steeds wordt het proces er even voor
stil gelegd.
De verdachten hebben geen verdedi
ger en voeren hun verdediging zelf.
vaak met verve. Mensen op de publie
ke tribune sturen briefjes naar de
rechters. Kolonel Sarabi mag. als hij
een schorre keel heeft, de plastic wa
terkan en een glas lenen van de
rechter.
Elke zitting begint als de rechters, de
heer SJamloo en hakimsjare (islami
tisch rechter) Kamaledin Sjadami de
kamer binnenkomen. Alle aanwezi
gen gaan dan staan en zingen Allah o
akbar, God is groot. Een jongeman
draagt vervolgens enkele verzen uit
de Koran voor, „God zal straffen de
genen die niet goed zijn in deze we
reld", en de zitting is geopend.
Kolonel Sarabi en de andere verdach
ten zijn ervan beschuldigd demon
stranten te hebben gedood of daartoe
WASHINGTON/HAVANA
(AP, Reuter) De ontwikke
lingslanden worden veelal ge
zien als alleen maar expor
teurs van grondstoffen. Ten
onrechte, zo blijkt uit een rap
port van de Vereniging voor
toekomstplanning (NPA) in
de VS.
In 1977 voerde de derde wereld voor
ruim honderd miljard gulden aan in-
dustrie-produkten uit; tien keer zo
veel als ln 1975. De NPA spreekt in
haar rapport van een teken aan de
wand voor de veranderde handelspa
tronen in de wereld. Meer dan de helft
van die industrieprodukten kwam
overigens uit Hongkong, Taiwan en
Zuid-Korea; ontwikkelingslanden die
door de Verenigde Naties worden
aangeduid als nieuwe industrielan
den. Ook Brazilië, India en Mexico
werden geboekt als grote exporteurs
van industrieprodukten.
De Verenigde Staten kochten voor 30
miljard gulden van deze landen, voor
het leeuwedeel elektronica, elektro
technische apparatuur, textiel, kle
ding en schoenen. De invoer van de
VS uit de „nieuwe industrielanden"
was, aldus NPA, een kwart groter dan
die van de Europese Gemeenschap.
Volgens de opsteller van het rapport,
Lawrence Franco, gaat de Invoer niet
op grote schaal ten koste van de
werkgelegenheid in de Verenigde Sta
ten. Franco is hoogleraar aan het
instituut voor internationale bedrijf-
scholing ln Genève. Volgens hem is
het aantal Amerikaanse werknemers
in de textielindustrie tussen 1973 en
1976 met 6 procent gedaald, maar
steeg de produktie. Overigens waar
schuwt Franco wel dat meer rekening
moet worden gehouden met een
groeiende industriële uitvoer van de
derde wereld. Laag betaalde banen
die weinig scholing vereisen zullen in
de toekomst overwegend te vinden
zijn ln de ontwikkelingslanden; de
westerse landen moeten daarom
meer aandacht geven aan een goede
vakopleiding voor Jongeren, aldus
het NPA-rapport. Als dat niet ge
beurt zijn de jongeren volgens Fran
co „letterlijk verloren voor de econo-
opdracht te hebben gegeven. Een an
dere kolonel, Aliakbar Mohri, wordt
dan voorts nog beschuldigd van een
poging tot staatsgreep ten tijde van
de islamitische revolutie.
Alireza
Op de eerste rij stoelen achter de
verdachten zit een man met het por
tret van zijn vijftienjarige zoon die op
„zwarte vrijdag" werd doodgescho
ten. Aan de journalisten vertelt deze
man, Mohammadbagher Loghmani,
de eigenaar van een kledingzaak, la
ter hoe die dag verliep.
's Ochtends, zo zegt hij, hadden zijn
zoon Alireza en hij zich gedoucht. De
traditie immers wil dat mensen die
vermoeden dat zij die dag een martel
dood kunnen sterven, zich van tevo
ren zorgvuldig wassen.
Daarna gingen Loghmani en Alireza
eerst naar een moskee voor ze zouden
deelnemen aan de betoging op het
Jaleh plein. In de moskee hoorden ze
dat de staat van beleg was afgekon
digd en dat de demonstratie was ver
boden.
Zij gingen naar huis en ontdekten
daar dat Alireza's broer, de veertien
jarige Mohammed, al naar het plein
was gegaan. Snel gingen zij ook daar
naar toe om hem te zoeken. Er werd
toen al geschoten, vertelt Loghmani.
Vanuit drie helikopters werd de me
nigte onder vuur genomen. In het
gedrang raakte hij Alireza kwijt en na
vruchteloze pogingen hem te vinden,
keerde hij naar huis terug. Moham
med was daar al.
Eindelijk vond Loghmai zijn ander
mie", en zullen zij een nieuw proleta
riaat vormen in de westerse landen.
Voor de VS vormen de ontwikkelings
landen een grotere markt dan de Eu
ropese Gemeenschap, aldus Franco,
hoewel er op het ogenblik sprake is
van een kleine teruggang. Oorzaak is
de vertraagde economische ontwik
keling in landen als Mexico, Brazilië
en Singapore. De verwachting is ech
ter dat het belang van de ontwikke
lingslanden voor het westen steeds
groter wordt, omdat daar nieuwe af
zetgebieden ontstaan voor het be
drijfsleven. Op dat belang is onlangs
nog eens nadrukkelijk gewezen door
de Amerikaanse onderminister voor
ontwikkelingssamenwerking,
Ehrlich.
Over de industrialisatie van de derde
wereld vergaderen op het ogenblik
afgevaardigden van meer dan hon
derd ontwikkelingslanden in Havana.
ZIJ bereiden de wereldconferentie
van de UNIDO (VN-organisatle voor
industriële ontwikkeling) voor, die
volgende maand in New Delhi wordt
gehouden. Doelstelling is dat de ont
wikkelingslanden in het jaar 2000 een
kwart van de wereldindustrieproduk-
tie in handen hebben, maar dat
streefcijfer lijkt meer en meer onhaal
baar. Het aandeel van de derde we
reld is gegroeid van 6 tot 9 procent
sinds de vorige UNIDO-vergadering
(in 1975 in de Peruaanse hoofdstad
Lima), maar de toename zit vrijwel
helemaal ln vijf landen (Brazilië, Ma
leisië, Mexico en Taiwan). Verwacht
wordt dat naast deze „Lima-doelstel
ling" een nieuw cijfer zal worden
vastgelegd: de ontwikkelingslanden
streven voor het jaar 2000 naar een
aandeel van 30 procent in de handel
van fabrikaten en half-fabrikaten.
Volgens een publikatie van de Inter
nationale arbeidsorganisatie (LILO)
vormen de chips een grotere bedrei
ging voor de derde- dan voor de wes
terse wereld. Sterker nog: de westerse
landen zullen in staat zijn bedrijvig
heid die anders naar de ontwikke
lingslanden zouden zijn overgeheveld
tegen lagere kosten in stand te
houden
Dit is gebleken bij een onderzoek van
een flatgebouw met 750 en een met
440 woningen en bij een complex van
250 eengezinswoningen. Het onder
zoek werd gedaan door het Bouwcen
trum in Rotterdam, het Adviesbu
reau voor kwaliteitsbeleid en beslis
kunde en het Instituut TNO voor
bouwmaterialen en bouwconstruc
ties
Veel gevolgen van bouwfouten wor
den verdoezeld doordat de kosten er
van worden ondergebracht bij de
post „onderhoud" Daarom wordt
overwogen het onderzoek voort te
Zetten, waarbij het onderhoudswerk
op een speciaal formulier wordt bijge
houden. Op die manier hoopt men
gegevens boven water te krijgen
waarmee ontwerpers, uitvoerders en
opdrachtgevers hun voordeel kunnen
doen Zo zou men ln de toekomst
meer fouten bij de bouw kunnen ver
mijden en onnodige kosten kunnen
voorkomen
Aan de twee onderzochte flatgebou
wen en de eengezinshuizen zaten zeer
veel fouten, die grote bedragen voor
reparatie of vervanging vergden. Zo
was er voor de eengezinshuizen niet
diep genoeg geheid. De huizen moes
ten worden opgevijzeld om die palen
alsnog met vijftien meter te verlen
gen Kosten: 40 000 gulden per
woning
zoon, in het Behadoriziekenhuls. Hij
had een kogel in het hoofd. „Een
huilende verpleegster zei me: „Uw
zoon zal toch sterven, dus neem hem
mee zodat ik zijn bed aan een ander
kan geven voor wie er nog hoop is. Ik
haalde hem uit bed. Hij knipperde
met zijn ogen en sperde ze toen open.
Ik sloot ze en stond daar met zijn
lichaam in mijn armen. Soldaten
schoten op het ziekenhuis. Het was
net alsof ik naar een film keek."
Cadeau
Volgens aanklager Ahmad Khajari
hebben de officieren die bij „zwarte
vrijdag" in actie kwamen, een auto
als beloning gekregen. Kolonel Mohri
had er ook een gekregen, maar hij
verklaarde de autopapieren te heb
ben verscheurd, aldus de aanklager.
„Waarom deed hij dat? Om dat hij
zich schaamde voor wat hij had ge
daan? Of omdat hij het cadeau te
klein vond? Gezien zijn antwoorden
tijdens het onderzoek is het tweede
antwoord het juiste."
Een getuige, luitenant Mohammed
Zojaji, vertelt de rechters dat een
soldaat tijdens de demonstratie be
gon te schieten. „Hij was gek, krank
zinnig. Kolonel Sarabi moedigde hem
maar aan. Op een gegeven moment
riep de kolonel tegen zijn mannen:
Voorzichtig, niet op elkaar schieten."
Kolonel Sarabi geeft toe dat hij een
rapport over de demonstratie heeft
geschreven, maar dit bewijst niet dat
hij heeft deelgenomen aan de actie
van het leger. De achttien jaar die hij
in het leger heeft doorgebracht zijn
niet allemaal even gelukkig geweest,
voegt hij daaraan toe.
De soldaat die hem vier maanden
geleden arresteerde en naar de gevan
genis bracht had volgens de kolonel
een persoonlijke wrok jegens hem.
„Hoe gaat het nu, beste kolonel," zou
de soldaat hebben gezegd. „Weet u
nog hoe u me twee weken gevangenis
straf gaf?"
Deze soldaat speelt door zijn leugen
met mij en mijn gezin, klaagt Sarabi.
„Maar ik vergeef hem en ontken ten
stelligste dat ik betrokken ben ge
weest bij .zwarte vrijdag". Ik heb
mijn soldaten altijd voorgehouden
goed te zijn voor de mensen en niet te
schieten. En als er dan geschoten
moet worden, dan alleen maar in de
lucht."
Geen verrader
Tegen het eind van zijn pleidooi ver
zucht kolonel Sarabi: „Soms wou ik
dat ik kruidenier was geweest of bak
ker in plaats van achttien jaar te
hebben doorgebracht in het leger
Oh imam, oh geliefde rechter, geef
mij als 't u belieft een kans te werken
voor de islam en Iran te dienen. Ik
kan geen verrader zijn. Als ik kleine
zonden of fouten heb, vergeef mij die
dan."
Meneer Loghmani is niet onder de
indruk. De verdachte moet boeten
voor het bloedbad, „niet alleen voor
het bloed van mijn zoon, maar voor
alle slachtoffers."
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Voor een oplossing van het conflict r(
de Italiaanse kinderhartchirurg dr C. Marcelletti, wer
in het Wilhelmina Gasthuis, zullen bemiddelaars van bi
worden aangetrokken. Dit hebben bestuur en directie
academisch ziekenhuis van de Universiteit van Amst
besloten. Volgens een woordvoerder van het ziekenhu
alle partijen in het conflict met dit bemiddelingsvi,nz<
akkoord gegaan. 'HA
Het conflict rondom dr Marcelletti. len komen. Dr Marcelletti krfc .stl
die sinds twee jaar in Amsterdam
uitsluitend kinderen met aangeboren
hartafwijkingen heeft geopereerd,
speelt al enkele maanden. Volgens
het hoofd van de afdeling hartchirur-
gie, prof dr W. G. Meyne, past deze
arts niet binnen het team van de vier
chirurgen wegens „verschillen in ka
rakter". In verband daarmee weigert
de leiding van het team het arbeids
contract van de Italiaanse arts, dat
op 1 januari afioopt, te verlengen.
Eerdere gesprekken tussen beide par
tijen en de top van het ziekenhuis
liepen op niets uit.
Het academisch ziekenhuis (Wilhel
mina Gasthuis en Binnengasthuis)
hoopt dat de bemiddelaars, van wie
nog geen namen bekend zijn, binnen
enkele maanden met een advies zul-
arbeidscontract voor zes m be
maar zal gedurende de bemid we
periode worden uitgeleend
ander nog niet bij name g an,
ziekenhuis. Bepaalde pa twe)
die moeten worden geoperei ^a
technieken, waarin deze chlr yj
verst is gevorderd, zullen m -
„meegaan" tuur,
De leiding van het ziekenhufo-ra
dat Marcelletti daar zou blij)
ken, maar dit bleek binnen li
chirurgisch team niet haalba jtsv<
der werd een eventueel vert wr0i
Marcelletti, die beschouwd ^rtg
een zeer begaafd vakman, dijsdf
dercardiologen „rampzalij en
noemd. Niet alleen voor de
damse kinderkliniek, maar o pieic
de ontwikkeling van de kindle
chirurgie in Nederland. ger
twe
Onderzoek bij flats en woningen:
ROTTERDAM (ANP) Bij de woningbouw worden veel
fouten gemaakt, die miljoenen guldens aan herstelkosten
vergen. Die fouten zijn eerder te wijten aan het ontwerp dan
aan de uitvoering. Veel fouten hadden door een beter ontwerp
kunnen worden voorkomen.
De galerijhekken van de flats waren
op een verkeerde manier tegen corro
sie beschermd. Vele kilometers hek
werk moesten terug naar de fabri
kant, die een schadepost had van
ongeveer 2200 gulden per woning.
Naast deze grote gebreken werden
nog vele kleinere genoteerd. Men ont
dekte verstikt hout in het dakbe
schot, doordat glaswolisolatie niet op
de goede plaats was gelegd. De her
stelkosten bedroegen duizend gulden
per woning. Elders was door onvol
doende verankering het buiten-
spouwblad weggewaaid; het kostte
enkele honderdduizenden guldens
om dit te herstellen.
Met galerijplaten waren allerlei pro
blemen, omdat zij niet op de juiste
manier waren aangebracht. De repa
ratiekosten bedroegen enkele
tonnen.
De rioleringen bleken niet goed te
zijn aangelegd, aangezien deze alleen
binnenshuis bereikbaar waren voor
eventuele reparaties. De leidingen
moeten echter onafhankelijk van de
bewoders bereikt kunnen worden. Er
moesten daarom speciale putten in
de portieken worden aangebracht en
dat kostte tienduizend gulden per
put. Als hieraan in het ontwerp was
gedacht had dit slechts een paar hon
derd gulden extra gekost
