ezetters oneens
iet regering Iran
Londen vreest
offensief IRA
De zomerprogramma's
liggen voor u klaar!
boeksnel Rabobank
>e gevaarlijk is de vrede voor Rhodesië?
egermg
rdanië
ïvangen
Bloedig treffen in Salvador
0
Aanhangers Somoza
voor volksrechtbank
"^jet-Unie uit
g, ek op Stalin
Duitse advocaat
tot vijftien jaar
veroordeeld
voor het beste eruit is
gelden goede raad
Grote plannen voor
Britse kernenergie
Britse kritiek op
atoomlek Almelo
Is ri
I I
=fTRDAG 20 DECEMBER 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
H S 7
=f
ERAN/WASHINGTON (AP. Reuter, AFP) Bezetters van de Amerikaanse ambassade
heran zijn het steeds duidelijker oneens met de mildere houding van de Iraanse overheid,
aanse ambassadeur in Zweden is naar zijn land teruggeroepen en daar gearresteerd. De
ligde Staten hebben gedreigd met een militaire blokkade als de gijzelaars inderdaad
e ns spionage zullen worden berecht.
ne
-h Ifense minister van buitenlandse
l fphotbzadeh suggereerde giste-
een onderzoek van de Vere-
itaten naar de banden met het
van de verdreven sjah „de
vaijng van de gijzelaars kan be-
In het Amerikaanse dag-
ashington Post voegt de mi-
ADVERTENTIE
Tl
ofj(
zijl
bl
jpg
stee
ïing
e b A (Reuter. AFP) Premier
tg is Badran van Jordanië heeft
1 va het ontslag van zijn kabinet
,n 0 iden aan koning Hoessein,
it z Werd vervangen door Abdoel
era' Sharaf, die onmiddellijk de
vai telling van een nieuw kabinet
uk maakte. Voor het eerst sinds
be 6 dertig jaar geleden onafhan-
de ?erd. zit er een vrouw in de
ouv Slechts zes ministers van
ïofjf e kabinet zijn opnieuw in de
opgenomen.
j->>idende premier Bardan gaf
JUIlen voor zijn vertrek. Volgens
e waarnemers duidt de sa-
ling van de nieuwe regering
grote veranderingen in de
tin ,o1 buitenlandse politiek van
De
vol
rrog U (AP, UPI) Twee dagen
;elo[|n honderdste geboortedag is
ens de Sowjet-Unie veroordeeld
t sla| ,zijn vergissingen en flaters",
tsiche persbureau Nowosti gaf
n wc een uitvoerige beschouwing
/eililt dertigjarig bewind van de
ige Sowjet-dictator. Het was
ad e maal sedert vijf jaar dat
over Stalin werd geschreven
Owjet-Unie.
id zei ook dat Stalin moest
beoordeeld met „historische
iteit" en dat het onmogelijk
lijn „positieve bijdragen te
en". Volgens het artikel was
r weliswaar voor verantwoor-
at de Sowjet-Unie zicht tot
e wereldmacht heeft ontwik-
aar was zijn egocentrische
loon likheid „strijdig met Marx
ubli1De laatste publikatie die
•air lin verscheen was een boek in
pden 31411 zijn leiderschap tijdens
de Wereldoorlog werd gepre-
Nowosti aandacht heeft be-
n de honderdste geboortedag
ilin wordt verwacht dat er
ek nog meer publikaties over
uilen verschijnen.
nister er aan toe dat zijn voorstel „de
volledige steun" heeft van de geeste
lijke leiding in zijn land.
Ghotbzadeh werd echter al vrij snel
tegengesproken door de islamitische
studenten, die al zes weken lang vijf
tig Amerikanen gijzelen in de Ameri
kaanse ambassade in Teheran. In een
reactie op het voorstel van Ghotbza
deh zei een woordvoerder van de stu
denten: „Alleen de terugkeer van de
sjah kan de vrijlating van de gijze
laars bewerkstelligen." De studenten
eisen dat de sjah aan hen persoonlijk
voor berechting wordt overhandigd.
Zij ontkenden dat Ghotbzadeh toe
stemming had een dergelijk voorstel
te doen. „De enigen die in deze zaak
wat te zeggen hebben zijn ayatollah
Khomeini en het Iraanse volk," aldus
de bezetters.
Kerstbezoek
De Iraanse minister van binnenland
se zaken en een van de leidende gees
telijken in het land, Hashemi Rafsan-
jani, kreeg gisteren ook al kritiek van
de bezetters. Rafsanjani had bekend
gemaakt dat de leiders in Iran toe
stemming hebben verleend voor de
komst van Amerikaanse familieleden
van de gijzelaars, die met kerstmis de
bezette ambassade zouden mogen be
zoeken. „Dat beslissen wij wel," was
de korte reactie van de bezetters op
de uitspraak van hun minister van
binnenlandse zaken.
De ambassadeur van Iran in Zweden,
Abaas Amir-Entzam, is in Teheran
gearresteerd op verdenking van sa
menwerking met de Amerikaanse in
lichtingendienst CIA. Dit maakten de
bezétters van de ambassade gisteren
bekend. Zij zeiden in he gebouw do
cumenten te hebben gevonden, waar
uit blijkt dat de de ambassadeur zelf
zijn diensten heeft aangeboden aan
de CIA. Entezam, die vice-premier
was in de overgangsregering na de
revolutie in februari van dit jaar,
werd vrijdag uit Zweden teruggeroe
pen. Het is niet duidelijk of hij door
de bezetters of door de Iraanse auto
riteiten is gearresteerd. Ook de Iraan
se ambassadeurs in Frankrijk en
west-Duisland zijn naar Iran terugge
roepen.
De Ameikaanse regering heeft haar
ambassadeur bij de Verenigde Na
ties, Donald McHenry, opdacht gege
ven de leden van de Veiligheidsraad
te peilen over mogelijke economische
sancties tegen Iran. Nu de regering in
Teheran zich niets aantrekt van de
VN-resoutie, waarin zij wordt opge
roepen de gijzelaars vrij te laten, kun
nen de Verenigde Naties economi
sche en desnoods zelfs militaire
maatregelen tegen iran nemen. De
handel van de VS met Iran ligt al
vrijwel stil.
De VS overwegen een „militaire, niet
gewelddadige actie" tegen Iran, wan
neer de gijzelaars in de Amerikaanse
ambassade voor de rechtbank wor
den gedaagd in wat voor proces dan
ook. Deze actie zou een militaire
blokkade van Iran kunnen zijn, aldus
bronnen in Washington.
Eerder had de woordvoerder van het
Witte Huis. Jody Powell, Iran er voor
gewaarschuwd dat het ernstige risi
co's loopt als het de Amerikaanse
gijzelaars in het openbaar berecht of
anderszins in het openbaar verne
dert. Po .veil gaf aan dat een dergelijk
optreden van Iraanse zijde een nieu
we provocatie zou betekenen. Een
blokkade zou Irans import via de
Golf van Pereië bemoeilijken.
MANAGUA (AP, Reuter)
Nicaragua heeft een begin ge
maakt met de berechting van
de meer dan zevenduizend
personen, die worden ver
dacht van misdaden tegen
het Nicaraguaanse volk.
Het zijn vrijwel allemaal aanhangers
van de verdreven dictator Anastasio
Somoza, die zich moeten verantwoor
den voor misdaden die zij tijdens zijn
bewind hebben begaan. Anderen
staan terecht wegens plundering of
moord tijdens of vlak na de door
sandinisten geleide opstand tegen
het bewind van Somoza.
Voor deze processen zijn negen
„volksrechtbanken" opgericht, die na
de berechting van deze gevangenen
weer zullen worden ontbonden. Het
zal minstens zes maanden duren
voordat het zover is; sommige waar
nemers in Nicaragua menen dat het
wel twee jaar kan duren voordat alle
verdachten voor de rechtbank zijn
verschenen. Onmiddellijk na het ver
trek van Somoza heeft de nieuwe
sandinistische regering de doodstraf
afgeschaft. De maximale straf is nu
dertig jaar gevangenis.
Al vrij kort na de sandinistische over
winning zijn meer dan duizend solda
ten, die onder Somoza hadden ge
diend In de Nationale Garde, op vrije
voeten gesteld. Alleen de zwaardere
gevallen zijn vastgehouden. De hoog
ste autoriteiten in de Nationale Gar
de, die verantwoordelijk worden ge
steld voor vele moordpartijen, wisten
gelijk met Somoza het land te ont
vluchten.
Een van de eersten die zich voor de
„volkstribunaal" moest verantwoor
den was Jose Vasquez, de persoonlij
ke vliegtulgmonteur van Somoza. Hij
wordt beschuldigd van medeplichtig,
heid bij de bombardementen op on
der meer de steden Masaya en Leon,
waarbij duizenden burgers om het
leven kwamen. Vasquez zei dat hij en
andere monteurs destijds gezegd
hadden dat het barbadrs was om de
bombardementen uit te voeren.
„Maar we konden er niet onder uit. Ik
kreeg mijn bevelen. De anderen zijn
de ware schuldigen." Hij noemde de
namen van dertien piloten, die vluch
ten hebben uitgevoerd. Zij zijn waar
schijnlijk allemaal het land üt ge
vlucht.
De volksrechtbanken moeten binnen
25 dagen na het voorlezen van de
aanklacht hun uitspraak bekend ma
ken. De beklaagden hebben de moge
lijkheid tegen het vonnis in beroep te
gaan.
LONDEN, BRUSSEL (AP, AFP, Reuter) Engeland vreest
opnieuw een kerstoffensief van de IRA, het Ierse Republikein
se Leger. Vanuit België zijn deze week zeker zes bombrieven
verstuurd naar willekeurige vooraanstaande Britten Twee
van deze brieven explodeerden bij het sorteren in postkanto
ren en de andere werden ontdekt voordat ze werden geopend.
De begrafenis van de vermoorde islamitische leider Mohammed Mofateh in Teheran liep gisteren uit
op een felle anti-Amerikaanse demonstratie. Daarbij werden machinegeweren en revolvers gezwaaid.
Een onbekende groep, die zich de „Grote Slang" noemt, heeft zich voor de moord verantwoordelijk
gesteld.
SAN SALVADOR (AFP, AP) Na een periode van betrekkelijke rust is het in de Midden-
amerikaanse staat El Salvador opnieuw tot een bloedig treffen tussen het leger en proteste
rende burgers gekomen. Bij de ontruiming van een bezet landbouwbedrijf schoot het leger 25
bezetters dood. Er vielen tien gewonden.
STUTTGART (DPA) De voormali
ge advocaat Siegfried Haag is giste
ren door een rechtbank in Stuttgart
tot een gevangenisstraf van vijftien
jaar veroordeeld in verband met de
overval op de Westduitse ambassade
in Stockholm in april 1975.
De rechtbank achtte de 33-jarige
Haag schuldig aan medeplichtigheid
aan twee moorden, vrijheidsberoving
en het uitoefenen van ongeoorloofde
dwang op de Westduitse autoriteiten.
Haag moest voor de vonniswijzing uit
de zaal worden verwijderd omdat hij
had gedreigd de president van de
rechtbank niet aan het woord te zul
len laten. „Ik zal uw aanmatigende
oordeel niet aanhoren."
Het bloedige treffen vond plaats op
het landbouwbedrijf Refugio, vijftig
kilometer ten westen van de hoofd
stad San Salvador. De regering had
het leger opdracht gegeven een einde
te maken aan de bezetting. Volgens
een regeringsverklaring openden de
bezetters bij nadering van de solda
ten het vuur, dat onmiddellijk werd
beantwoord. Vijfentwintig campesi-
no's (boeren zonder land) en leden
van de trotskistische beweging LP-28
kwamen daarbij om het leven. Ook
onder de soldaten vielen slachtoffers,
maar het regeringscommuniqué
maakte niet bekend hoeveel precies.
LP-28 (een afkorting van Volksliga's
van de 28ste februari) is een van de
vier grote volksbewegingen, die zich
verzetten tegen de politiek van de
regerende junta. Deze regering kwam
tot stand na een staatsgreep, waarbij
de militaire dictator Romero werd
verdreven. De twee progressieve mili
tairen en drie burgers die nu het
landsbestuur vormen, hebben herstel
van de democratie aangekondigd en
de vrijheid tot het vormen van poli
tieke partijen gegarandeerd.
De invloed van de regering op het
leger en het politle-apparaat is echter
gering en vlak na de machtswisseling
in oktober kwam het herhaalde ma
len tot een bloedig treffen tussen mi
litairen en burgers. De laatste weken
was het echter aanzienlijk rustiger in
El Salvador en het zag er naar uit dat
de regering de strijdkrachten onder
controle had.
Dinsdag verklaarde het leger echter
dat de regering de bezettingen van
bedrijven niet langer meer zou dul
den, omdat die schade toebrachten
aan de economie. Arbeiders hadden
een gToot aantal plantages, fabrieken
en publieke gebouwen bezet om bete
re lonen af te dwingen. Zij krijgen
daarbij steun van linkse organisaties,
die in het bezit zijn van wapens.
De politie had eerder een aantal an
dere bedrijven ontruimd, zonder op
noemenswaardig verzet van de bezet
ters te stuiten. Kolonel Adolfo Maja-
no, een van de militairen in de Junta,
heeft opnieuw de linkse bewegingen
gevraagd de rust in het land niet te
verstoren, om rechts geen aanleiding
te geven voor een tegencoup.
Tot dusver heeft nog geen enkele
groepering de verantwoordelijkheid
genomen voor het versturen van de
bombrieven. Volgens de politie zijn
de personen aan wie de brieven zijn
gericht naar willekeur uitgezocht uit
een oud adressenboek van persoon
lijkheden „Who is who".
Vorig Jaar begon de IRA vlak voor
Kerstmis ook een offensief, toen in de
Londense zakenwijk West End ver
scheidene bommen ontploften die
aanzienlijke schade en ongenoegen
voor winkeliers en winkelende men
sen veroorzaakten. Er hebben zich
toen geen persoonlijke ongevallen
voorgedaan.
Alle bombrieven, verschillend van
grootte en verpakt als kerstpakketjes
in gekleurd papier, werden In België
op de brievenbus gedaan. Gisteren
weden twee brieven ontdekt. In het
postsorteerhuis Paddington in Lon
den ontdekte een Britse employée
een brief uit België gericht aan sir
Arthur Knight, een van de prominen
ten uit Paddington en directeur van
een van de grootste Britse textielfir
ma's. Enkele uren later werd een
bombrief afgeleverd bij de industrieel
Lord Croham. Zijn echtgenote kreeg
argwaan, toen zij zag dat de brief
gericht was aan „sir Douglas Allen",
de vroegere titel van Lord Croham.
Dinsdag werd een explosieve brief
door sir William Mather, directeur
van de Westminster Bank geopend.
Hij zag echter vreemde draadjes,
wierp de brief in de tuin en belde de
politie. Maandag ontploften twee
bombrieven in Dover en Gerrards
Cross en verwondden medewerkers
van de post. Het sorteren van de post
tijdens de drukke kersttijd is flink
vertraagd door de strengere controle.
Medeplichtigen
Volgens de Belgische politie heeft de
IRA in België „medeplichtigen". Vo
rige week vrijdag was ook in een
postkantoor in Brussel een brief ont
ploft en verwondde twee Belgische
employées. België wijt andere aansla
gen eerder dit Jaar ook aan de IRA-
medewerkers. Op 22 maart werd de
Belgische bankdirecteur André Ml-
chaud vermoord voor zijn huis. Hij
zou zijn aangezien voor een Britse
diplomaat. Op 25 juni ontsnapte NA-
VO-commandant Alexander Hlg aan
een bomaanslag die volgens de Belgi
sche politie gericht was op een hoge
Britse militair. Op 6 Juli ontplofte een
bom in een flat bij het Britse consu
laat in Antwerpen en op 28 augustus
werden verscheidene Britse soldaten,
ADVERTENTIE
leden van een militair orkest, gewond
na een aanslag.
LONDEN. WASHINGTON (AP. Reu
ter) De Britse regering is akkoord
gegaan met een ambitieus bouwpro
gramma voor kerncentrales. Minister
Howell van energiezaken deelde het
Lagerhuis mee dat de eerstvolgende
centrale van het Amerikaanse druk-
watertype (PWR) zal zijn (ontwerp
Westinghouse). Daarmee verdwijnt
de verbeterde gasgekoelde reactor
(AGR) van het toneel, een ontwerp
van eigen bodem waarvan de bouw
chronisch door tegenslagen werd ge
teisterd.
Met de goedkeuringsprocedure voor
de PWR zal de Inspectie kerninstalla
ties nog geruime tijd werk hebben.
De bouw van de eerste centrale zou in
1982 moeten beginnen. In de tien jaar
daarna zou Jaarlijks ministens één
centrale van 1100 megawatt in aan
bouw moeten worden genomen. De
meeste Britse elektriciteitscentrales
worden nu met kolen gestookt. Men
verwacht niet dat de staatsmijnen
(NCB), nog afgezien van hun kwets
baarheid voor arbeidsconflicten, de
komende tijd hun produktlecapaci-
telt aanmerkelijk kunnen verhogen.
Een woordvoorder van de Ameri
kaanse regering waarschuwde giste
ren dat als zijn land de export van
kerncentrales aan banden legt uit be
zorgdheid voor de veiligheid van af
nemers, deze naar andere leveran
ciers zouden kunnen omzien. Daarte
genover waarschuwde het lid van het
Huis van Afgevaardigden Clarence
Long dat de meeste ontwikkelings
landen, „waaronder Zuid-Korea, Tal-
wan, de Filippijnen en Mexico" de
kosten van hun nationale vellighelds-
toezlcht heel laag houden door op
buitenlandse adviseurs te steunen.
Dit zou in verscheidene landen tot
onwenselijke toestanden hebben
geleid.
LONDEN (Reuter) De Britse rege
ring heeft van Nederland nog steeds
geen bevredigende verklaring gekre
gen over hoe gegevens over het ver
vaardigen van een atoombom in Pa
kistan terecht konden komen. Op
vragen van het Britse Labourparle-
mentslid in het Lagerhuis Tam Daly
ell over de „affaire Khan" zei de rege
ringswoordvoerder voor energie Nor
man Lamont dat Nederland nog
steeds niet had gezegd waarom het
vier jaar duurde voordat de Neder
landse regering Urenco-partner Enge
land inlichtte over hoe de Pakistaan
se atoomgeleerde Khan de geheimen
te pakken kreeg.
Khan heeft destijds toegang gekre
gen tot gegevens over het Urenco-
project in Almelo en heeft deze gege
vens doorgespeeld naar zijn vader
land Pakistan.
Het Britse Labour-parlementslld ver
klaarde gisteren: „We hebben nu de
ware dreiging van een regionale con
frontatie in Azië of de Arabische we
reld, die een Holocaust in de wereld
mogelijk maakt". Regeringswoord
voerder Lamont zei dat Nederland
niet voldoende veiligheidsmaatrege
len had toegepast destijds voor ie
mand die niet uit Engeland. West-
Duitsland of Nederland (Urencopart-
ners) kwam.
lans Masselink
thodesië-akkoord dat waarschijnlijk morgen in Londen wordt
'nd betekent allerminst dat dit land nu vrede te wachten staat. Het
Inge wantrouwen, de diepgewortelde haat en de vetes zijn niet
st door een paar handtekeningen van de grootste tegenstanders in
niet Rhodesië, het Patriottisch Front en de voormalige macht-
in Salisbury.
alei i
uit
tthul l
.s 101
laag
egels
t bil
e pi
ziJnl,
plee 1
nkomst, die de Britse minister
enlandse zaken Lord Carrington zo
'stand heeft gebracht, heeft Rhode-
?n impasse gehaald, een oorlogssi-
'aaraan met geen mogelijkheid een
te kunnen komen. De basis is nu
oor een internationaal erkend Zim-
stand gebracht door verkiezin-
ian in ieder geval alle partijen
land zal bij de onafhankelijkheidsverkla
ring het hardst juichen, en dat is Groot-
Brittannië. Cynici beweerden al vóór de
conferentie in het Lancasterhouse: het eni
ge doel van de Britse regering is van dit
probleem af te komen en liefst zo snel
mogelijk.
'Ongelukjes'
e moet het over enkele maanden
'nafhankelijk is zelf maar uitzoeken
grondwet naar Brits model. Eén
Nu al direct na de overeenkomst over de
wapenstilstand die over ongeveer twee we
ken moet ingaan zeggen de guerrillastrij
ders dat dit in feite onmogelijk is en dat de
wapens pas neergelegd kunnen worden over
zes tot acht weken. Met deze opmerking
geven guerrillaleiders Mugabe en Nkomo
aan dat zij er niets aan kunnen doen als er
toch „ongelukjes" gebeuren. We hebben het
van te voren gezegd, we konden niet al onze
kameraden te velde waarschuwen, zal het
excuus zijn.
Ook is het de vraag of de Britse gouverneur
de Rhodesische troepen en met name de
ongrijpbare selous scouts in bedwang kan
houden. Deze keurtroepen van Salisbury, zo
bedreven in de strijd in onherbergzaam
terrein, zijn gewend onafhankelijk te opere
ren en zullen naar verwacht niet als makke
lammetjes in de hand te houden zijn.
De premier, bisschop Muzorewa. was op
alles voorbereid en heeft de laatste Jaren
een eigen leger gevormd. Volgens de meeste
schattingen zou hij over zo'n 25.000 goed
getrainde strijders beschikken, die hem in
nood kunnen bijstaan.
Voor zover bekend zijn ook de Zuldafri-
kaanse troepen nog niet verdwenen uit
Rhodesië. Pretoria heeft al gedreigd dat een
verkiezingsoverwinning van het Patriot
tisch Front een bedreiging is voor de stabili
teit in zuidelijk Afrika. De Zuidafrikaanse
regering heeft drie mogelijkheden die haar
tot militair ingrijpen zouden kunnen dwin
gen. 1. Muzorewa heeft bij een verkiezings
overwinning voor zijn partij steun nodig
tegen het verzet van de guerrillastrijders; 2.
Er kan een chaos ontstaan door een verkie
zingsoverwinning van het Patriottisch
Front (het meest waarschijnlijk geacht
door Pretoria), en 3. de vrijheid van de
kiezers wordt aangetast door bij voorbeeld
verregaande Intimidatie.
Toezicht
De Britten gaan nu in deze verwarrende
situatie proberen een wapenstilstand te
handhaven. Ze hebben daartoe de beschik
king over een troepenmacht 'an 1200 man
uit de Gemenebestlanden Groot-Brittan-
nië, Australië, Nieuw Zeeland, Kenia en
Fiji. Die 1200 militairen moeten toezicht
houden over een gebied dat drie maal zo
groot is als Engeland, een onmogelijke
taak.
Alle plannen voor keurige kampen ten spijt
zestien voor de guerrillastrijders van
ZANU van Mugabe en de ZAPU van Nko
mo. en veertig voor het Rhodesische leger
is het hoogst onwaarschijnlijk dat alle be
wapende eenheden daar rustig achter het
prikkeldraad blijven zitten. Ook andere
zwarte politieke fracties, van Sithole. Chi-
kerema en Mawema, hebben hun eigen le
gertjes en de meeste blanken hebben uit
veiligheidsoverwegingen wapens in bezit,
die ze niet zonder meer zullen inleveren.
Tegen deze achtergrond worden dan over
enkele maanden verkiezingen gehouden,
die „vrij en eerlijk" moeten zijn. De kansen
voor het Patriottisch Front worden hoog
aangeslagen als de twee vleugels ten minste
in staat zijn om als één partij mee te doen.
Naar verwacht staat hun geen meerderheid
te wachten in het nieuwe parlement, omdat
de blanken al zeker zijn van twintig van de
honderd zetels en Muzorewa met een sterke
verkiezingscampagne in staat moet worden
geacht om heel wat stemmen binnen te
halen. In de grote steden heeft Muzorewa's
partij, de UANC, heel wat aanhang. Boven
dien beschikt Muzorewa over veel geld om
propaganda te maken. Hij krijgt daarbij
steun van Zuid-Afrika. Muzorewa voert zijn
campagne als „vredesstlchter", als de man
die na zoveel Jaren oorlog er toch maar voor
heeft gezorgd dat Rhodesië over een echte
zwarte meerderheidsregering kan be
schikken.
Eén opmerking tijdens de conferentie in het
Lancasterhouse staat me nog goed bij ..Er
kleven twee gevaren aan deze Rhodesié-
conferentie. De eerste is dat hij zal misluk
ken en er niets aan de situatie verandert en
de tweede is dat de onderhandelingen sla
gen en de gevaren voor Rhodesië dan wel
licht nog groter en ernstiger kunnen zijn
dan in het geval van mislukken." Eert zin
waar veel waarheid in schuilt.
