Beatrix interviewt
kinderen op de buis
Teleurstellend
Bachconcert
Smaakvol schouwspel
meeslepend uitgevoerd
Documentaire besluit jaar van het kind
Elektronica verdoezelt
tekortkomingen van UK
Kerstviering van
koninklijk huis
vrijdag op radio
Neveda
Neveda wol
Nieuwe boe
Literatuur
met eruditi
beoordeeldLc
Gerrit Krol
op z'n bes
Museum toont
Asmatcultuur in
nieuwe opzet
Nieuwe boekd
WOENSDAG 19 DECEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Riet Diemer
HILVERSUM De tijden veranderen en de koningshuizen met hen. Het is nog niet zo heel
lang geleden dat een fotograaf koningin Juliana verzocht even het roer te willen vasthouden
van het schip waarop ze zich bevond. Verontwaardigd antwoordde de landsvrouwe: Maar
meneer, ik ben geen filmster. Bij de volgende generaties Oranjes is daartegen een enthousias
te doorbraak in de richting van de snorrende camera te bespeuren.
Zo is niemand minder dan prinses
Beatrix de interviewster in de repor
tage „Kinderen, in het jaar van het
Kind die de NOS-televisie van
avond acht uur op Nederland 1 op het
scherm brengt. Verder hebben prin
ses Margriet en mr. Pieter van Vollen
hoven een belangrijk aandeel gehad
in de NOS-doeumentaires over Eski
mo's. die zondagsmiddags om de vier
weken worden uitgezonden
Huiswerk
Hoewel een kroonprinses met de mi
crofoon op stap natuurlijk een gewel
dige publiekstrekker is wilde prinses
Beatrix niet alleen maar worden ge
zien als een vlag die de lading dekt.
Ze heeft zelf veel iniUaüeven ont
plooit. deed de research en bedacht
de vragen zelf. De prinses is erevoor
zitster van de nationale commissie
Internationaal Jaar van het Kind en
bestuurslid van het Nationaal Jeugd
Fonds De zaken waarover ze kinde
ren en volwassenen ondervroeg wa
ren haar dus bekend. Maar het moet
haar worden nagegeven dat ze haar
huiswerk goed heeft gemaakt. Zo te
zien met een zichtbaar gemak en inte
resse heeft ze zich in haar „nieuwe
baan'' begeven, hier en daar alert
reagerend, al moet worden gezegd,
dat je toch altijd aan haar geaffec
teerde stemgeluid moet wennen.
„Nou bedankt" is het antwoord als
een geestelijk gehandicapte jongen
uit het zwembad stapt en haar toe
voegt: „Ik weet wie u bent. de kroon
prinses. U bent een brave vrouw Dit
stuk van de film is toch wel het meest
ontwapenend. De rollen worden ook
omgedraaid als een van de kinderen,
die vier jaar Judo heeft gedaan, en het
nu wel voor gezien houdt, vraagt:
kunt u dat ook? Zo pleit een jongen
uit de kinderraad voor een minister
van gehandicaptenzaken. De prinses:
Heb je verder nog een boodschap?
Antwoord: „Dat ze de moed niet moe
ten laten zakken."
Het programma, dat 55 minuten
duurt, telt veertig mini-interviewtjes.
Het was in het begin helemaal niet de
bedoeling van regisseur Laurens
Leeuwenberg en producer Wlm Buij-
tendorp van het Nationaal Jeugd-
fonds. om de prinses als interviewster
te laten optreden. Wel werd ze met de
Prinses Beatrix als verslaggeefster
camera gevolgd toen ze verschillende
manifestaties bezocht die met kinde
ren te maken hadden. Ze stelde dan
wat vragen. Toen de resultaten op de
montagetafel lagen, bleek dat de in
terview-manier het het beste deed.
Maar dat de prinses interviews zou
afnemen was voor de ondervraagden
een complete verrassing. Dat werd
tevoren niet aangekondigd.
Uitgangspunt van de reportage vor
men de problemen van de kinderen in
Nederland en op de Antillen. Het is
een hele lange lijst onderwerpen ge
worden waarin die problemen naar
voren komen. Door die hoeveelheid
kan niet worden verwacht dat er diep
wordt doorgevraagd naar het hoe en
waarom van de ontstane situaties.
De bijzondere aandacht ging uit naar
de tweede generatie van culturele
minderheden, naar gehandicapte kin
deren, naar gebrek aan leef- en speel
ruimte voor de jeugd, naar kinderen
die door omstandigheden in een te
huis opgroeien, naar kinderen die ge
vaar lopen in het verkeer en naar
kindermishandeling. Het Nationaal
Jeugdfonds met als symboolfiguur
Jantje Beton geeft in het bijzonder
financiële steun aan vrijwilligerspro-
jecten op plaatselijk niveau.
door Willem Schrama
DEN HAAG/NIJMEGEN Symfonische rock, een typisch
Brits muzlekprodukt uit de eerste helft van de Jaren '70. blijkt
him- nog altijd volle zalen te trekken. Waar groepen als Yes en
Genesis de draad op dit gebied al behoorlijk zijn kwijt
geraakt, lijkt nu de nog maar twee jaar oude formatie UK de
belangrijkste representant van dit produkt te zijn geworden.
Het opmerkelijke van UK isop de eerste plaats de bezetting.
De groep begon als kwartet, maar na het plotseling vertrek
vorig jaar van gitarist Allan Holdsworth en mede-oprichter
Bill Bruford werd alleen de laatste vervangen door de Ameri
kaanse drummer Terry Bozzio.
Een driemansformatie die symfoni
sche rock bedrijft, dat getuigt van
durl. Maar op papier moest het toch
kunnen zowel John Wetton (zang,
basi. Eddie Jobson (keyboards, elek
trische viool) als Terry Bozzio kunnen
teren op een indrukwekkende staat
van dienst bij groepen als Roxy Mu
sic. Family, en de band van Frank
Zappa
Daarbij komt nog dat het
scala van elektronische hulpmidde
len, die het popwezen vandaag de dag
ten dienste staan, slechts een gering
aantal musici op orkeststerkte kun
nen brengen
UK maakt van die hulpmiddelen ook
ruimschoots gebruik, maar heeft toch
niet kunnen verhinderen dat tijdens
het eerste bezoek aan Nederland
(zondag in Den Haag en gisteren in
Nijmegen) een armoedige indruk
werd achtergelaten. Met uitzondering
van het nummer „Rendez vous 6.02"
(dat hier zelfs een bescheiden hitnote-
HILVERSUM (ANP) - De NOS-radio
zendt vrijdag de jaarlijkse kerstvie
ring uit van de koninklijke familie
met het personeel Do viering is dit
jaar in het paleis op de Dam in Am
sterdam. Volgens traditie houdt de
koningin op eerste kerstdag een toe
spraak op de radio. De uitzending
geschiedt via Hilversum 1. 2 en 4 van
13.00 tot 13.20 uur
ring kreeg) getuigde dit oorverdoven
de concert van een bijna volledig
gebrek aan muzikale visie. De compo
sities van UK drijven voornamelijk
op de mogelijkheden van elektro
nica en ingestudeerde ritme-accen
ten Van een kop en een staart is geen
sprake
Ook de drie bloedeloze soli
van de groepsleden gaven weinig aan
leiding om te veronderstellen dat er
meer achter zit, al moet gezegd wor
den dat slagwerker Bozzio als enige
over fabelachtige technische kwali
teiten beschikt. Wetton (een matig
vocalist overigens) en Jobson waren
daarentegen voortdurend uit op mis
leiding van het publiek, en wel door
het verdoezelen van hun tekortko
mingen door middel van bombasti
sche electronische geluiden. Dat
werkte overigens wel. want de reac
ties waren bijna uitzinnig te noemen.
-Dubbelzachtejonge-
Speciaal vandaag
Kenmerk besteedt aan
dacht aan het kernwapende
bat in de Tweede Kamer. De
IKON geeft naar aanleiding
van het zaterdag gehouden
CDA-congres een gesprek
weer tussen de heer Faber van
het Interkerkelijk Vredesbe
raad en de heer Beumer. CDA-
fractieleider in het Europees
parlement, over de achter
gronden van de kemwapendis-
cussies en de politieke gevol
gen daarvan.
Ned. 2. 19.25 uur
Info. Olie-Bonanza in het
Midden-Oosten, een documen
taire over een Israëlische ope
ratie die plaatsvond in de wa
teren rondom het Arabische
schiereiland en waarbij Israël
in het bezit kwam van een olie-
booreiland dat voor de kust
van de Golfstaat Oman gezon
ken was.
N*d. 2. 22.25 uur
Humanistisch Verbond.
Filmportret van twee mensen
die buiten het arbeidsproces
staan. Een 16-jarige en een 72
jarige praten met elkaar over
het belang van werken.
Ned. I. 22.59 uur.
Nooy's Volkstheater
nieuwe toneelgroep
Van onze kunstredactie
AMSTERDAM De drie zoons van
Beppie Nooy hebben een eigen gezel
schap opgericht dat „Nooy's Volks
theater" heet. Zij hebben zich hier
mee losgemaakt van het Amster
dams Volkstoneel dat jarenlang door
hun moeder geleid werd
Na haar dood heeft Jules Croiset Bep
pie Nooy opgevolgd. Hij stelde een
vijfjarenplan op waar de zoons het
echter niet mee eens waren, omdat
het repertoire niet in de geest van
hun moeder zou zijn samengesteld.
Het nieuwe gezelschap is van plan
het komende seizoen te beginnen met
het stuk „Ronde Ka" van Herman
Bouber. de schrijver van „De Jan
tjes". Met deze voorstelling in de re
gie van Jan Blaser wil het gezelschap
..de onvervalste Jordaanromantlek"
laten herleven. Nooy's Volkstheater
telt in totaal twintig medewerkers
waaronder Carry Tefsen, Loeki Knol.
Lucle Steyn. Hanny Vree en Martin
Brozius
Croiset presenteerde vorige maand
een vijfjarenplan voor het Amster
dams Volkstoneel Hiermee wilde hij
het oorspronkelijke repertoire dat in
de Jaren twintig en dertig populair
was geleidelijk vervangen door min
der gespeelde volksstukken als „Cir
cus Knie" van Zuckmeyer. „Kees de
Jonge" van Gerben Hellinga en Hey-
ermans „Uitkomst
Beide partijen wijzen er nadrukkelijk
op dat ze geen ruzie met elkaar
hebben
De personages uit Comedia del Smarte, de nieuwste voorstelling
van kindertheater Pssstt.
Kindertheater Pssstt met Comedia del Smane
door Dirkje Houtman
DEN HAAG Binnen het kindertoneel neemt theatergroep
Pssstt uit Den Haag langzamerhand een unieke plaats in.
Onder leiding van Herman Frank, die niet alleen zijn acteurs
traint maar ook de teksten schrijft, maakt dit gezelschap
voorstellingen die opvallen door een uitgebalanceerd thea
traal vertoon waarin een slim verpakte boodschap nooit zal
ontbreken
Onlangs ging het nieuwste stuk „Co
media del Smarte" In het HOT te Den
Haag In première. Een wervelend en
meeslepend schouwspel dat kinderen
ouder dan acht jaar wel onmiddellijk
voor het toneel moet innemen.
Comedia del Smarte is een variant op
de comedia dell arte, het Italiaanse
volkstoneel uit de zestiende eeuw
met zijn vaste karakters die binnen
een uitgezet scenario Improviseer
den. In Comedia del Smarte zijn die
karakters, al dan niet onder een ande
re naam. gehandhaafd.
Centraal staat de werk Pantalone die
verblind door zijn pot met goud ieder
een in zijn buurt als potentiële dief
beschouwt. Als slaaf van zijn eigen
gierigheid weet hij zich in de meest
onmogelijke situaties te manoeuvre
ren. waar hij zich met zijn slinkse
streken weer uitredt. Zo weigert hij
zijn dienstmeisje te betalen en maakt
hij misbruik van zijn kwetsbare
knechtje Dlefo. die door de politie
wordt gezocht omdat hij een appel en
een broodje heeft gestolen. Een ver
grijp dat in geen verhouding staat
met Pantalone's koloniale verleden
waaraan hij zijn pot met goud te
danken heeft
Pantalone's herinneringen aan dat
verleden komen tot leven in een
prachtig sprookje met Oosterse prin
sen en prinsessen die zich sierlijk
bewegen op de exotische muziek.
Binnen het stuk wordt niet echt ge
ïmproviseerd. Toch weten de spelers
door een acrobatische behendigheid
gekoppeld aan een perfecte theatrale
timing het publiek zo mee te slepen
dat de belaagden herhaaldelijk ge
holpen worden met de klassieke
Kamer Orkest onder Jos van Immerzeel
door Adr. Hager
DEN HAAG Bij het Nederlands Kamer Orkest heeft de
gedachte postgevat, dat kerst en Bach een geslaagde combi
natie vormen. Nodigt men voor die Bach-concerten een ken
ner van de authentieke uitvoeringspraktijk uit. dan kan er
niets meer misgaan. Het pakte maandagavond in Den Haag
anders uit.
Voor het orkest stond de in Antwer
pen geboren Jos van Immerzeel. Hij
studeerde piano, zang, orkestdirectie,
klavecimbel, orgel en muziekweten
schappen, kortom een „all rounder".
Daarnaast vermeldt het program
maboekje „wordt hij steeds ge
vraagd studieweken en grotere pro
jecten te leiden, die gericht zijn op de
praktijk van de barokke rethoriek".
Bij zo'n inleiding zet men zich in een
van de stoelen van de PW A-zaal met
grote verwachtingen. Men is dan ge
neigd bij zo'n saaie vertolking van
Ricercare no. 5 te denken: „Nou ja.
niet al het huiswerk van Bach leent
zich voor de concertzaal. Eigenlijk
niet eens zo gek, dat Van Immerzeel
het applaus wilde wegwuiven, zo ver
diend was het nu ook weer niet."
Dat wordt anders als ook de Suite no.
1 en het Brandenburgs concert no. 3
tegenvallen. Snelle, soms zelfs ra-
ADVERTENTIES
waarschuwing: „achter je Dit ef
fect wordt niet bereikt met een platte
uitbeelding van goed en kwaad maar
is het gevolg van een inventieve en
fantastische ontwikkeling binnen het
stuk dat smaakvol en met grote in
tensiteit wordt uitgevoerd.
Het publiek wordt ook ingeschakeld
als Pantalone door zijn dienstmeisje
voor het gerecht wordt gedaagd. Als
de rechter verschijnt moet ledereen
net als in een echte rechtzaal opstaan
en één van de toeschouwertjes mag
als getuige optreden. Achter een hek
je moet zij op een been met de hand
in de lucht Pantalone's ondeugden
vertellen, waarop de aangeklaagde
haar giftig toesist „Zeker omgekocht
hè."
Ook het publiek scheldt hij nij
dig uit en eenmaal schuldig bevon
den haalt hij weer een van zijn stre
ken uit.
Een prachtige Pantalone, die ver
groeid ls door zijn eigen wantrouwen.
Op kromme benen leunt hij taxerend
dom achterover en ontpopt zich als
een temende vleier tegenover zijn
meerdere en een schurkachtige uit
buiter voor zijn knecht. Meester en
knecht vormen een sterke tegenstel
ling. De starre rijke Pantalone tegen
over de bewegelijke levenslustige
maar arme Diefo, die weet zijn mees
ter uiteindelijk ln de armen van de
schone buurvrouw te sturen waarmee
hij als Harlekino aan zijn klassieke
opdracht binnen de commedia dell
arte heeft voldaan.
Iedereen zo'n
lekker warme trui van
de mooiste
energiebespaarder
vanaf/1.50 per bol
Onrecht,
al
tien jaar
lang...
^k. iRiprjpasnNood
Zwartboek over het lot van de Pa
poea s. op 19 nov. jl. aangeboden aan
de Min President. Tezamen met Jou
we s brochure Genocide. Etnocide
en Econ Uitbuiting
Beide uitgaven 6,- (of meer!) te
bestellen per giro no. 243000
Papoeafonds, Eindhoven.
Uw steun blijft onmisbaar.
aan
leke
n wei
J. J. A. Mooij is onze meest tikaï
literatuurtheoreticus. In alle !ee
ring die er op het ogenblik h h
aanzien van de wetenschapp |C
van de literatuurstudie, ia
van de interpretatie, neemt gelijl
standpunt ln dat overtuigt d ji
wogenheid en gebrek aan jat
sche verblinding.
nog
In zijn juist verschenen bod lids 2
en lezer" verzamelt hij een ji^eri
meestal eerder gepubliceerde
Hij zette ze in samenhang,
schreef ze. Beginnend met ardD'
algemene vraag naar wat int or d<
tie is, en wat zeer speciaal di
dologie van de interpretatie aar!
raire werken zou zijn, komt 1
vraagstukken als „Roman el(le.
lijkheid", „De rol van het schi itori
poëzie", „Over klank en bek O
de poëzie", „Metafoor en ver 11SS
in de literatuur".
;Üïis
tzT
:bra«iing
melt
Zijn studies zijn meestal
stuk classics op dit terrein
nu bijzonder prettig dat
boek handzaam bijeengebi
Het slotgedeelte bestaat uit
ne opstellen, over de filosotti
literatuurwetenschap, literaL'
deoordelen, en de vragen (gen
kunstwerk en wat literatuur
in deze precaire kwesties nacl
Mooij zich de redelijkheid zJP3*1
stelt zich, met smaak, aan
van de interpretatieve richtiiiensi
der nochtans de eis tot wetce th
pelijkheid te laten vallen,
belangrijk boek, deze vi
erudiete opstellen van de
hoogleraar algemene litenjoor
tenschap.
J. J. A. Mooij. Tekst en lezer.4
dam, Athenaeum-Polak V ee't
rot(
an
:hl
nep, 1979. 349 blz. 37.50
mg
;s 1
i bc
n g
die
iard
In „De tv.bh." staan stukjes
rit Krol schreef voor de Acht
van NRC/Handelsblad. Die i
iets groter, en dus iets uitge A
zendsnelle tempi die niet bij te hou
den zijn, (eerste deel Brandenburgs
concert) glad en veelal ongenuan
ceerd, fragmentarische solotrekjes
die de eenheid verbreken.
Men vraagt zich dan af met de
vertolkingen van Nikolaus Harnon-
court in het hoofd hoe deze bena
deringen van authenticiteit met el
kaar te rijmen vallen. Het gaat daar
bij niet om het gelijk. Bach kan ons
nou eenmaal niet komen vertellen
hoe hij het allemaal wel bedoelde.
Het gaat om het klankbeeld, om de
Intentie, de zeggingskracht van de
muziek.
Een enkele luisteraar was zo gegre
pen door de motoriek die Van Immer
zeel nastreefde, dat hij de weergave
staande met applaus beloonde. De
inzet van vlolist Kees Hülsmann en
de blokflultisten Kees Boeke en Wal
ter van Hauwe maakte van het vierde
Brandenburgs concert toch nog een
hoogtepunt. Hopelijk is de samen
werking Van Immerzeel-Nederlands
Kamerorkest geslaagder op de vol
gende concerten: 20 december Mep-
pel, 22 december Purmerend, 23 de
cember Rotterdam en 26 december
Amsterdam.
Van onze kunstredactie
ROTTERDAM Een lang gekoes
terde wens van het Museum voor
Land- en Volkenkunde is in vervul
ling gegaan: de Asmat-verzameling
uit Irian-Jaya (West-Nieuw-Guinea),
opgesteld in de Groeneveltlaan op de
derde verdieping, krijgt een nieuwe
presentatie. Het achtergrondverhaal
van het hoe en waarom van deze
Papoea's die in een uitgestrekt moe
rasgebied hun eigen levensvorm heb
ben geschapen, vormt op de nieuw
ingerichte tentoonstelling het kader,
waarbinnen de voorwerpen zeker
meer betekenis zullen krijgen voor
het publiek.
Sommige onderdelen zijn zodanig op
gesteld dat je een inzicht krijgt in de
mythologische verhalen van de As-
matters. Die verhalen, over het ont
staan van de eerste mensen en over
de oerkoppensnellers, bepalen nog
steeds het levenspatroon van de hui
dige bevolking.
In dit verband moeten er steeds grote
feesten gegeven worden om de doden
te herdenken en te wreken. In een
diorama wordt aandacht besteed aan
een dergelijk feest. Als slotstuk van
het Asmat-verhaal fungeren grote,
spectaculaire stukken: de oorlogs
prauw. de grote bisjpaal en de belde
oeramoen of zieleschepen.
Wat het museum met deze nieuwe
opstelling beoogt ls het publiek een
beter begrip bij te brengen voor een
andere levenswijze dan die welke ons
zo vertrouwd is. Wellicht raakt men
hierdoor nog meer betrokken bij de
vele problemen die er nog bestaan ln
het kader van de ontwikkelingshulp
aan de Derde Wereldlanden. Al was
het maar om tot de ontdekking te
komen, dat mensen in de kern van de
zaak gelijk zijn. ook al zijn culturele
achtergronden nog zo verschillend.
Museum voor Land- en Volkenkun
de, vanaf 22 december, werkdagen 10
tot 17, zondag 11 tot 17 uur. Willems-
kade 25, Rotterdam.
dan de columns uit „Het
geluk" (1978). Krol noemt zen
uitdagend „essays": „ste
toon", „waarschijnlijk niet
„maar wel aantrekkelijk".
f
Er zitten korte verhalen tussei rste
besprekingen, sentimentele w
die er op uit zijn bij u de gt ten
snaar te raken en complete, en,
korte, verhandelingen". Ergen ;t-k
verrukkelijke, en heel humori
boek schrijft Krol dat hij dai Tn
vlinders maar wat raak vlogei tie)
dat proeven hebben aangetooi )or
bij vlinders de willekeur in dt n
ving zit (onregelmatige geur
en dat de vlinders zelf zich
systematisch gedragen". fcat
Ik geloof dat dit in feite een lx
ving is van Krols eigen schrijl
de omgeving dringt talloze om! j
..des
pen en overwegingen op,
gaat erop af want het bevalt bC
kan er iets mee.
Zo heerst ln „De tv.bh." een si
re willekeur, maar wie het b
heeft, voelt dat er samehangiipo
alle stukjes afkomstig zijn
hoofd. Wat van buitenaf gel nc
lijkt, is van binnenuit gezii J161
rechte lijn.
vei
„De tv.bh." vind ik een van dïfV)
speelse en spirituele boeken
laatste tijd. Krol op z'n best.
Gerrit Krol. De tv.bh. Amsl
Querido, 1979. 175 blz. 19.94
In gave bladstand, over de p<x
Chr. J. van Geel schrijft F.
Uitg. Boucher, Den Haag. 31
15.-.
Uitgeverij Spectrum. Utrecht
de: De naakte mens in beeld,0
mens in de kunst), een essay
voorstelling van het mem
chaam door E. Cohen (157
29,50) Lekkernijen uit derti
den recepten geschreven door
ter (128 blz. 20,75) en Gew
voor elke dag van dezelfde scl
(124 blz. 20,75). De nazi c
belevenissen van een meester
Hltler-Duitsland door F. W.
botham (192 blz. 17,50), Bi
boek van dr T. W. R. de Haanl
7,50). Miljonair met een
den, thriller van K. Royce (23
12,50) en in de serie onze
halen: Uit Utrecht en het Go
blz.), uit Zeeland en de Zuidb
se eilanden (222 blz.) uit
West-Vlaanderen (256 blz.) eni
derland (208 blz.) Prijs
29,50. De boeken staan onder
tie van dr Y. W. R de Haan. Si
steld door respectievelijk W
court, W. Geldlof, drs Renaat
Linden en prof dr Lieven Cu
het laatste boek door G. J. H. 8
brink.
Speelse motiefjes in kruisst
stroolmotieven. 85 blz.
Uitg. Zomer en Keuning te I
Schrijvers op de rand van 'S4
van Dijl, geeft een momenw
van de Nederlandse en Vlaai!
ratuur op de grens van twee
nia. Uitg. Loeb en Van de Veld
sterdam. 217 blz. - 28.50.
