Leugen als impuls
voor doods bestaan
HiiiA;-~ -
il
Veel effect bij Peter Maxwell Davies
Camèremogelijkheden voor technici
als proces-operator bij Shell.
P\
Mevrouw Lever-Brouw
(86 jaar) overleden
De Appel speelt 'Op de bodem' van Gorki
W i
Voormalig medewerkster Trouw
flBpri
-
»s
GISTEREN
M'N
KOELKAST
INDE
KRANT.
VANDAAG
VERKOCHT.
Wat doet een proces-operator?
\M hebben wij te bicden?
Uitzijn de carrièremogelijkheden?
W& vragen wij?
Belangstelling?
SHELL NEDERLAND RAFFINADERIJ B.V.
SHELL NEDERLAND CHEMIE B.V.
MAANDAG 17 DECEMBER 1979
TROUW/KWARTET
door Cisca Dresselhuys
"J
door Dirkje Houtman
SCHEVENINGEN - De ke
ren dat „Op de bodem" van
de Rus Maxim Gorki in Ne
derland werd opgevoerd, wa
ren de reacties niet overweldi
gend.
Toch he«ft toneelgroep De Appel on
der leiding van Erik Vos dit drama
over de gestranden in de samenleving
op het repertoire genomen. ZIJ heb
ben er een voorstelling van gemaakt
die fascineert, maar niet meeslepend
Is Ook deze opvoering heeft de kri
tiek op het stuk niet weg kunnen
nemen
..Op de bodem in Nederland beter
bekend als „Nachtasiel heeft een
magere dramatische structuur, die de
vele persoonlijke ontboezemingen
niet tot een hechte eenheid smeedt
Bovendien is het laatste (vierde) be
drijf volgepropt met uitvoerige uit
weidingen over voorafgaande gebeur
tenissen waarmee de boodschap nog
eens ln volle omvang herhaald wordt.
Het stuk blijft hierdoor te veel een
zedenschildering die Identificatie
met de personages of met hun uit
zichtloosheid ln de weg staat. Je kijkt
ertegenaan of liever gezegd erop.
Want De Appel heeft de titel van het
stuk letterlijk opgevat
Vanaf balkons die rondom het toneel
zijn geconstrueerd, kijkt het publiek
naar de personages, die op de bodem
van hun bestaan geen kant meer uit
kunnen. Dit bezinksel van alle gele
dingen uit de samenleving vormt een
merkwaardig mengsel van vervallen
adel. vergane roem. dieven, helers en
hoeren, dat tussen zinken golfplaten
op gore matrassen slaapt. Allen ver
blijven er ln een eigen isolement.
De aandacht voor elkaar ls ongemoti
veerd afstandelijk en wordt bepaald
door wederzijds wantrouwen Slechts
wanneer een te minachten ..macht
hebber". zoals de eigenaar of een ma
gistraat. hun vertrek betreedt, lijkt
die afstand doorbroken Dan ont
staat er een conspiratleve solidari
teit. die geen echte warmte voor el
kaar oplevert omdat de band altijd
via de vijand loopt
Het ls een doods bestaan dat de zwer
ver Loeka met zijn komst tot leven
lijkt te brengen. Hij valt uit de toon
door de persoonlijke aandacht voor
een leder die dat verlangt en zijn
onafhankelijk en eigenzinnig optre
den wakkeren het verlangen aan van
degenen die altijd al uit het nachtver
blijf wegwllden maar nooit vertrok
ken. Met zijn verhalen en fantasieën
kweekt hij illusies en geeft hij de
sluimerende onderlinge spanningen
een impuls om tot uitbarsting te
komen.
Hij ..leidt" het jaloezie-drama dat
zich tijdens zijn aanwezigheid af
speelt tussen de waardin en haar ont
rouwe minnaar Een drama dat ont
aardt ln dood en gevangenschap en
dat met Loeka's vertrek is voltooid.
De deelnemers aan dit drama ver
langden allen naar vrijheid en een
nieuw leven elders Het lukte ium niet
omdat zij niet ln hun eigen leugens
geloofden, zoals Loeka. die de leugen
tot levenselixer verhief. .Als Je erin
gelooft, dan bestaat het." zegt hij
opgewekt.
Zoals deze zwerver de bewoners van
het nachtverblijf Intrigeert, zo heeft
hij ook het publiek in zijn greep. Met
zijn komst zaait hij verwarring, start
het jaloeziedrama en grijpt hij het
publiek; met zijn vertrek is het drama
voltooid, de orde hersteld en laat hij
het publiek vallen. Rest het vierde
bedrijf waarin de overgebleven perso
nages door onthullingen over de
zwerver zichzelf tekenen. Overbodige
toelichtingen die een langzame terug
val in de uitzichtloze eenzaamheid
laten zien. Het gevolg ls dat de aan
dacht zich al te zeer verplaatst naar
de persoonlijke spelprestaties. die
hoe intens ook uitgevoerd, op zichzelf
komen te staan. Het theatrale
schouwspel lijkt zich in dit vierde
bedrijf bulten een drama al te spelen,
wat niet zozeer aan het spel als wel
aan de opbouw van het stuk ligt.
AMERSFOORT Op 86-jarige leeftijd is vrijdag in A
foort overleden mevrouw Lydia Lever-Brouwer. Zij zal
gen worden begraven. Mevrouw Lever schreef van 19<
1966 een wekelijkse rubriek in Trouw, die speciaal gericl
op de vrouwelijke lezers. Voordat de toenmalige hoof
teur Bruins Slot mevrouw Lever naar Trouw haalde, scLnv
zij al in het Friesch Dagblad, waarvan haar vader de i
hoofdredacteur was en in De Standaard. ACQ
ide
"l-f
Het nachtverblijf waar „Op de bodem" van toneelgroep De Appel zich
afspeelt met in het midden leunend op zijn stok Peter van der Linden als de
zwerver Loeka.
Mevrouw Lever, die vele jaren een
bestuursfunctie in de Nederlandse
Christen Vrouwenbond vervulde,
heeft zich als rubriekschrijfster in
Trouw altijd ingespannen om de
vrouwen politiek bewust te maken
der Molen en Fenna Diemer-Linde-
boom heeft zij jarenlang gevochten
voor de plaats van de vrouw binnen
de ARP.
Hoewel de Nederlandse vrouw ln 1919
het actieve en passieve kiesrecht
kreeg, heeft het binnen de AR name
lijk tot 1953 geduurd voordat de
Samen met vrouwen als Geslna van fel verzette. Toen de AR uiteli ie
J 11.1tl tl 1t 1j In 1 C C Q KatI aaf linAl I uia tl hol p
it g
door R. N. Degens
AMSTERDAM Wat de
belangstelling in Nederland
voor zijn muziek betreft, doet
de Engelse componist Peter
Maxwell Davies (geb. 1934)
niet onder voor Benjamin
Britten. Vele van diens wer
ken werden na de oorlog hier
meestal nog nat van de inkt
uitgevoerd. Zijn plaats lijkt
wat dat betreft ingenomen
door Maxwell Davies. die men
ook in zijn geboorteland
graag als de opvolger van
Britten beschouwt.
Zaterdagavond en zondagmiddag
was Maxwell Davies in het Amster
dams Concertgebouw aanwezig om
de bijval in ontvangst te nemen die
twee van zijn werken daar oogstten:
zaterdag in de kleine zaal het muziek-
theaterwerk ..Miss Donnithome's
Maggotuitgevoerd door Anne Hae-
nen met een klein ensemble ad hoe;
zondagmiddag in de grote zaal. waar
The London Sinfonietta A mirror of
whitening light uitvoerde.
Miss Donnithorne is de historische
19e eeuwse figuur die na het mysteri
eus verdwijnen van haar bruidegom
vóór de huwelijksvoltrekking, dertig
jaar op hem bleef wachten, gekleed in
haar bruidsjapon, waarin ze ook
stierf. Net als destijds ln zijn succes-
werk Eight songs for a mad king
(1969) heeft Maxwell Davies op een
achtdelige tekst van Randolph Stow
de gek-heid van de hoofdpersoon in
dit mono-drama muzikaal geïllu
streerd. met hetzelfde gemak dispo
nerend over de mogelijkheden van
een klein instrumentaal ensemble en
de menselijke stem. Maar net als in
zijn The martyrdom of St Magnus,
dat in het Holland Festival dit jaar
werd uitgevoerd, gaat de aanvanke
lijk wel aanwezige innerlijke span
ning plaatsmaken voor een opeensta
peling van geraffineerde uiterlijke ef
fecten.
Sobere regie
Ton Lutz had de regie van dit stuk
sober genoeg gehouden, en Anne
Haenen zette al haar vocale en dra-
maüsche krachten in om het overtui
gend te doen zijn, daarbij vaardig
gesteund door de soms mee-acteren-
de instrumentalisten onder leiding
van Kerry Woodward. De tragiek van
de gekke bruid werd echter niet voel
baar gemaakt; het publiek reageerde
dan ook herhaaldelijk met gelach.
Vóór de pauze werden vocale en in
strumentale werkjes van de in 1961
overleden Percy Grainger uitgevoerd,
meestal lieve, salonmuziekjes, met al
tijd een briljante pianopartij (Grain
ger was een befaamd pianist), en wat
volksliedachtige composities waarin
Anne Haenen en John Vierkens de
zangpartijen vertolkten.
Met zijn Mirror of whitening light
(1977) geeft Maxwell Davies ander
maal een bewijs van zijn briljante
instrumentatiekunst, ditmaal onder
meer om het verblindende schouw
spel van de branding van de Atlanti
sche Oceaan (Davies woont op een
van de Orkney Eilanden) te verbeel
den. In fragmenten soms van een
vindingrijke klankschoonheid, die
door The Londen Sinfonietta onder
Elgar Howarth magnifiek werd gerea
liseerd, maar wel net zo vergankelijk
als het schuim van de branding.
Harrison Blrtwistle, leeftijd- en
landgenoot van Davies, liet zich voor
zijn deze middag uitgevoerde Silbury
air (1977) inspireren door de gelijkna
mige kunstmatige heuvel in Wiltshi
re. Een interessant, hard en helder
geïnstrumenteerd en opgebouwd
stuk met boeiende contrastwerkin
gen. Tekenen van een nieuw-lmpres-
sionisme misschien.
Probleemloos
Probleemloos, onverbloemd als amu
sement bedoeld, ls Fagade uit 1922
van William Walton, de vierde in deze
twee concerten rondom Engelse com
ponisten. Op 21 gedichten van de
destijds befaamde surrealistische
dichteres Edith Sitwell schreef hij
een geestige cyclus voor twee spreek
stemmen en enkele instrumenten.
Een waterval van typisch Engelse hu
mor. muzikaal onderstreept met mu
sic-hall achtige muziek, waarmee de
toen 20-jarige Walton bewees dat hij
destijds wat durf en originaliteit be
treft niet onderdeed voor wat de jon
ge Franse componisten aan de ande
re kant van Het Kanaal op dit gebied
uitspookten. Met zijn symfonieën en
bij voorbeeld zijn concert voor altvi
ool. heeft hij zich ook op ander muzi
kaal terrein een meester getoond.
Maar nooit me?r zo vermakelijk als in
deze „jeugdzonde", die zondagmid
dag door Dorothy Dorrow en Richard
Baker (moeilijk verstaanbaar door de
slechte geluidsversterking) virtuoos
met The London Sinfonietta voor een
enthousiast publiek uit de doeken
werd gedaan.
vrouw het passieve kiesrecht htei
Daarvóór mochten vrouwen ni<
de AR in de gemeenteraad, pro
le staten of de Tweede Kamer [er
Dat vond mevrouw Lever een k
van discriminatie, waartegen «en
fel verzette. Toen de AR uit
in 1953 besloot vrouwen het
het kiesrecht te geven, schreefi
stuk in Trouw onder de titel 00S
lijk de grendel van de deur" 2i;
zelf veel bijgedragen tot hei ie ik
schuiven van die grendel. wegd
Toen ik haar afgelopen zomt heb
het eerst ontmoette voor een ^an<
view in verband met het zest
jubileum van het vrouwenkie
bleek mevrouw Lever nog stee de
strijdbare vrouw te zijn, die all fves
er in de vrouwenbeweging gel
probeerde te volgen. Zij kon zi< j*1""
verenigen met bepaalde acti* U*1-
Dolle Mina of andere feminij
groeperingen, die zij te „dram 10
vond. Zij geloofde meer ln na: 1
ke groeiprocessen, die niet vi wa
daag op morgen resultaten
eel
ren. maar die volgens haar well
zeer hechte overtuiging leiden
tv
Aan de andere kant was ze de
genoeg om toe te geven,
„drammerige" acties met
ken soms wel nodig waren. omL
lijk eens iets te laten verandt Wl.
vastgeroeste situaties. Ze lui Ps^
met intense belangstelling, t L?
haar vertelde wat er op het og ™~PP
zo'n beetje omgaat in de vroui n1(r!
weging. J d
Dat zij in haar eigen tijd er 'g
eigen milieu toch ook wel een
een Dolle Mina was (vrouwi
den toen thuis en niet in de
verklaarde mevrouw Lever to
volgt: „Ik heb me nooit iets
trokken van mensen, die zeidi
een vrouw niet in de politiek ho
vind dat een vrouw, getrouwd
getrouwd, haar talenten mot d j
wikkelen, waar die ook liggen.
de politiek."
stoi
e d
BONTMANTELS) BONTHOE-
OEN! Kerstende,ius t»i Het Bont-
paleis. vergelt|kbaar 20% 30%
goedkoper' Het bespaart U veel
getd VoMe qatant.e Credietservt-
co mogeti|k Het Bontpaieis.
Hoogstraat 1S3 (voetgangersge
bied) Rotterdam-Ctet
010-143337 Reisgeld v 2 pers
vanuit gen Ned b«| koop terug'
Kerstkoopavonden 19-20-21 de
cember tot 21 uur geopend
Goed Idee bont prachtig
KERSTGESCHENK" Enorme
sortering korte en lange bontman
tels Nu werke»|k sensationele
lege HaOo-pnjzen Mot vonedige
garantie Desgew soepele kre
dietservice De Bontkomng. Hoog
straat 97. Rotterdam-C tel 010-
117117 Parkeerterrein direkt to
zaak Bi| koop reisceld binnen
gen Ned v 2 pers terug 19-20-
21 december tot 21 uur geopend
Dames nu ot noot" Nu extra
betaalbare kerstaantxedingen m
schitterende BONTMANTELS en
BONTHOEDEN' Het kan r*et
goedkoper Echte garantie Kre-
rttelservice mogeli|k La Reine.
Jonker Fransstraat 75 (vi|len*e-
ventigi Rotterdam-C tel 010-
110756 Reisgeld v 2 pers wor
den txi koop vergoed Kerstkoop
avonden 19-20-21 dec lot 21 uur
do(
di
ee
np
en
nöe
Itap
Uiï
Ik i
In verband met de uitbreiding van het
personeelsbestand bij Shell Nederland
Raffinaderij B.V. en Shell Nederland
Chemie B.V. zoeken wij voor de
besturing van onze installaties in
Pemis mensen met een
goede technische opleidingen/of
technische ervaring.
Hij bestuurt, meestal met behulp van
instrumenten, een complex van
chemische en/of fysische processen.
Hfj verricht zijn werkzaamheden
samen met collega's in een team en is
verantwoordelijk voor het produceren
van kwaliteitsprodukten. Gezien de
aard van het produktieproces moet er
in volcontinudienst worden gewerkt
- Een goed salaris, aangevuld met
30% toeslag voor het werken in
continudienst 8% vakantietoeslag
alsmede een 13e maand. Hierdoor
komt het totale brutosalaris te
liggen tussen f 36.600- (laagste
niveau op 23-jarige leeftijd) en ruim
f 56.000,- per jaar, al naar gelang
opleiding, ervaring en gebleken
geschiktheid.
- Uitstekende secundaire arbeids
voorwaarden, zoals pensionering op
60-jarige leeftijd,ruime tegemoet
koming in de reiskosten
woning- werkverkeer, premiespaar
regeling, etc.
- Bemiddeling bij huisvesting in de
omgeving van onze installaties,
waarbü wij verhuiskosten vergoeden
alsmede een ruime tegemoetkoming
in de herinrichtingskosten geven.
- Minimaal 26 vakantiedagen,
plus ca. 20 compensatiedagen,
alsmede compensatie voor het
werken op feestdagen, hetzij in geld.
hetzij in vrije dagen.
- Afwisselend en verantwoordelijk
werk in een prettig werkklimaat
Het aanstellingsniveau is afhankelijk
van opleiding en/of ervaring. Binnen
het bedrijf zijn goede opleidings- en
ontplooiingsmogelijkheden, terwijl op
grond van ervaring en kennis, ruime
promotiemogelijkheden aanwezig zijn.
Wij zoeken mensen tot 40 jaar met een
technische opleiding, zoals:
- Scheepswerktuigkundigen VD, A of
A Bl;
- Bedrijf swerktuigkundigen A of B;
- Motordrijvers K.H.V.;
- M.T.S.'ers (P, Wtb of E);
- mensen met een T.O.K.M.-opleiding;
- Chemisch vakman A B;
- of mensen met een opléiding die
gelijkwaardig is aan een der
voorgaande.
Schrijf dan onder nr. PFO 062/ 00672
aan Shell Nederland Raffinaderij B.V,
Postbus 7000,3000 HA Rotterdam en
u ontvangt per omgaande inlichtingen
over arbeidsvoorwaarden en andere
zaken.
U kunt ook bellen
010 - 311935, na kantoortijd de
heer F. Pex 010-380124
Vondelingenweg 601,Rotterdam-Pemis.
