lan open school op zacht pitje
Oppositie gekant tegen
de emancipatiebureaus
ok in 1923 waren er tien dissidenten
itnuchteringsmiddelen
bben nauwelijks effect
Kampen koestert
oude gevelreclames
wil een nader overleg
1
otherapeuten
ten succes
nisterie
Grafische bonden
FNV willen
kortere werkweek
Zilveren
Camera
CDA heeft waardering voor plannen
Directeur krijgt voor fraude twee jaar
en 725.000 boete
/ezigheid van Geerten Gossaerts vader gaf doorslag bij stemming óver vlootwet
AG 14 DECEMBER 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
rirt npi
,nze parlementsredactie
HAAG Minister Pais (onderwijs) zal zijn omstreden plannen voor de open school
,ig nog op een zacht pitje zetten. Hij'heeft dat gisteren moeten toezeggen aan de vaste
lommissie voor onderwijs.
lte >rc
unissie wil eerst over de plan
indeling overleg plegen met de
commissies voor CRM en soci-
ken. Dat zal gebeuren in de
eek na het kerstreces van de
(na 21 januari). Het open-
Han is mede-ondertekend door
•taris Kraaijeveld (CRM)
iter Albeda (sociale zaken).
ander betekent dat de com-
ópen school en de commissie-
- fiijke educatieve netwerken in
[en onzer verslaggevers
HAAG Preparaten die als ontnuchteringsmiddel op
Brlct worden gebracht, hebben weinig of geen aantoon-
sffect. Ook koffie, thee en cola zijn niet werkzaam. De
i aanwezige coffeïne versterkt zelfs sommige nadelige
en van alcohol.
elk geval niet op 1 januari a s. worden
opgeheven. Volgens het plan zou er in
plaats van deze twee adviescommis-"
sies een nieuwe coördinatiecommis
sie komen. Deze zou de introductie
van de open-schoolwerkwijze in
buurt- en soortgelijke instellingen
(per 1 augustus 1980) moeten gaan
begeleiden.
Volgens het plan van de bewindslie
den zou het aantal open-schoolplaat-
sen moeten worden uitgebreid van
veertien naar dertig. De proefprojec-
de uitslag van een onderzoek
subfaculteit farmacie van de
iiversiteit in Utrecht, verricht
zoek van de Stichting Weten-
lelijk Onderzoek Verkeersvei-
Reden voor het onderzoek
te gaan of er mogelijkheden
i om het gevaar van alcohol in
!r te verminderen.
enkele koppen koffie is weinig effect
te verwachten en van veel koffie on
dervindt men eerder negatieve dan
positieve invloeden.
ten van de open school zouden vol
gend jaar augustus moeten ver
dwijnen.
Haast
Hiertegen is van verschillende kan
ten geprotesteerd. Gevreesd wordt
dat de haast waarmee het plan ken
nelijk moet worden uitgevoerd, fataal
zal zijn voor de huidige deelnemers
van de open-schoolprojecten. Ook in
de Tweede Kamer worden er grote
vraagtekens gezet bij de datum van
Invoering die de bewindslieden voor
ogen staat.
Algemeen punt van kritiek in de Ka
mercommissie voor onderwijs is dat
de Kamer te laat wordt betrokken bij
dit soort plannen. „Vaak worden we,
er als Kamer pas bij betrokken als de
plannen al in de uitvoeringsfase ver
keren," aldus het CD A-Kamerlid
Deetman gisteren na afloop van de
commissievergadering.
Als tweede voorbeeld noemde hij het
plan van Pais om, eveneens volgend
jaar, met een nieuw soort stimule
ringsbeleid te beginnen voor kinde
ren in achterstandsituaties. De minis
ter wil dat inpassen in het vernieu
wingsbeleid voor de toekomstige ba
sisschool. Maar de onderwljsspecia-
listen in de Kamer menen dat de
stimuieringsscholen daar nog niet
aan toe zijn.
Motie
Deetman deed daarom bij de behan
deling van de onderwijsbegroting een
motie ingediend, waarin gevraagd
wordt het huidige stimuleringsbeleid
dat los staat van de toekomstige
basisschool met nog een jaartje te
verlengen. Op verzoek van Pais, die
daartegen ernstige bezwaren heeft,
werd de motie vorige week nog niet in
stemming gebracht.
Gisteren heeft de bewindsman met
de Kamercommissie over zijn plan
gepraat, maar hij is daar niet veel
mee opgeschoten. Deetman zei dat
hij geen aanleiding zag om zijn motie
volgende week niet in stemming te
brengen.
Wel wil hij een enkel onderdeel uit
het plan van Pais in zijn motie mee
nemen. Dat betreft met name de uit
breiding van de onderwijsstimulering
tot de kleuterscholen. „Dat vindt ei
genlijk iedereen in de Kamer wel een
goede zaak. Dus dan vind ik dat daar
volgend jaar maar mee begonnen
moet worden."
Verwacht mag worden dat een meer
derheid in de Kamer voor de straks
aangepaste motie van Deetman zal
stemmen. Dat zou betekenen dat
Pais slechts gedeeltelijk zijn zin
krijgt. Over de kern van zijn stimule
ringsplan wil de Kamercommissie
volgend jaar maart of april in een
openbare vergadering gaan pr^tea
f keei
rapi
tpport wordt het begrip ont-
ingsmiddel ruim opgevat. Zo-
Idelen die vóór, als middelen
ens of na het alcoholgebruik
worden ingenomen, worden
bandeld.
ieid
komen de stoffen die de snel-
remmen, waarmee de maag
Bgt in de darmen (en waardoor
name van de alcohol in het
yordt vertraagd), er nog het
maf. Maar die zijn niet beter
n stevige maaltijd met veel
en eiwitten, kort vóór of tij-
Bet drinken. Een vergelijkbare
|g heeft het nuttigen van grote
leden suikerhoudende of ei-
dranken als melk en yoghurt,
moeten daar, aldus het
ook geen wonderen van wor-
'acht.
die de invloed van alcohol op
itrale zenuwstelsel tegengaan
de afbraak van alcohol in het
n bevorderen, blijken weinig of
ffect te hebben,-of niet toepas-
t zijn. Daar komt bij, dat de
dng vaak vervelend en soms
evaarlijk is.
offëine zegt het rapport: VEin
AG (ANP) Het ministerie
^gezondheid heeft volgens
tawoordigers van fyslothera-
toegegeven, dat het voorne-
n behandelingen met appara-
)or rekening met het zieken-
e beperken, te ongenuanceerd
rdoor zouden patiënten onno-
jng onder behandeling kunnen
Van onze sociaal-economische
redactie
UTRECHT De federatie Druk en
Papier, de grafische bonden van de
FNV, willen een werkweek van 38 uur
en 45 minuten. Verder een verlaging
van de grens voor vervroegd uittre
den met één jaar van 63 naar 62, en
betere afspraken over het opvullen
.van de via arbeidstijdverkorting vrij
komende arbeidsplaatsen.
De grafische bonden eisen ook, con
form de FNV-eis, een loonsverhoging
van twee procent en een extra dag
vakantie. De laagste loonschalen,
waar als regel veel vuil en onaange
naam werk wordt verricht, moeten
worden opgekrikt tot het niveau van
het minimumloon. In de grafische
sector zijn ruim 50.000 mensen werk
zaam.
Over de manier waarop de kortere
werkweek er in de praktijk uit gaat
zien valt te praten, aldus voorzitter
van der Werff van de federatie. „De
gemiddelde verkorting met vijf kwar
tier per week moet hoe dan ook boven
water komen." Deze eisen zal de fede
ratie in het komende CAO-overleg
voor 1980 bij de werkgevers op tafel
leggen. -
Net als bij de CAO-onderhandelingen
voor 1979 stellen de grafische bonden
voor 1980 ook weer de eis dat er in de
grafische sector duizend mensen in
opleiding moeten worden genomen
om de uitbreiding van de werkgele
genheid op te kunnen vangen.
Ook de Dienstenbond FNV stelt deze
week dat.de bond de komende CAO-
onderhandelingen in zal gaan met de
looneis van twee procent. Deze 2 pro
cent is aldus voorzitter Brouwer van
de dienstenbond nodig voor de hand
having van de koopkracht, vooral
voor de niet werkenden.
De Zilveren Camera, de prijs
van de Nederlandse fotojourna
listen voor de beste persfoto van
het jaar, is uitgereikt .aan foto
graaf Wim Hofland van De Tele
graaf voor diens foto van mr W.
Aantjes tijdens de persconferen
tie in november 1978, waar deze
zijn terugtreden uit de politiek
bekend maakte. Prins Claus
reikte gisteren de Zilveren Ca
mera uit op Schiphol. Op de foto:
de plaat „Aantjes, einde van een
carrière" en prins Claus die door
de Zilveren Camera kijkt, ge
flankeerd door winnaar
Hofland.
Van een onzer verslaggevers
KAMPEN Burgemeester en wethouders van Kampen
koesteren niet alleen historische geveltjes maar ook antieke
gevelreclames. Ze hebben dezer dagen besloten tot een
inventarisatie van deze teksten, die op honderd en één
artikelen betrekking kunnen hebben. De oude muurschilde
ringen hebben soms een zekere artistieke waarde, zijn
historisch-topografisch van betekenis en passen ook nog
eens in het nostalgisch denken van deze tijd.
Vaak is het zo dat de bedrijven
waarvoor deze reclames werden ge
maakt, niet meer bestaan. Bij een
opknapbeurt, laat staan een restau
ratie van enige omvang, worden de
oude teksten nogal eens wegge-
pleisterd. Jammer, zeggen ze in
Kampen.
De reclame zal in leder geval gefoto
grafeerd of getekend voor het na
geslacht worden bewaard. Onder
zocht zal ook worden in hoeverre dc
- - AII.. teksten aan de muur met hun vaak
Een van de oude geveltjes met opmerkelijke lettertypes, die een
reclametekst in Kampen. „gevelkroniek" van de stad vormen,
bij verbouwingen kunnen worden
gered. Via een monumentenveror
dening is In dat opzicht misschien
iets te doen.
Zegswijzen als „Alle ogen zijn ge
richt op KwatteC' en „Even tijd voor
een Caravellis" zijn nog niet uit het
taalgebruik verdwenen, maar de
produkten bestaan al lang niet
meer. „Waarom zouden speelse
mensen met een beetje gevoel voor
geschiedenis", vraagt men zich in
Kampen af, „uitspraken van, deze
soort in Jugendstil of een andere
stijl niet op hun gerestaureerde
pandje willen handhaven?"
Van onze parlementsredaktie
DEN HAAG De oppositie in de Tweede Kamer voelt niets voor de plannen van
staatssecretaris Kraaijeveld-Wouters van CRM om provinciale emancipatiebureaus op te
richten. Het CDA daarentegen heeft waardering voor de plannen van de staatssecretaris en
WD-woordvoerster Vrijlandt-Krijnen liet tijdens het debat over deze zaak weten dat zij zich
niet tegen de opzet van de bureaus zal verzetten.
Wel maakt de WD enkele kantteke
ningen bij het project. Zo zal de pro
vincie zelf heel duidelijk inhoud moe
ten geven aan de structuur van zo'n
bureau en zal de overheid die verant
woordelijkheid uit handen moeten
geven. Bovendien is de WD nogal
kritisch ten opzichte van het taken
pakket dat de emancipatiebureaus
wordt toegedacht.
Mevrouw Evenhuls-Van Essen (CDA)
ziet in de opzet één van de „vele
middelen, om de vrouwen aan de ba
sis te laten meedenken en -werken".
Dat is nu Juist een punt dat de oppo
sitie betwijfelt.
Staatssecretaris Kraaijeveld-Wou
ters maakte haar plannen hierom
trent vorige week bekend. De vrouwe
nemancipatiebureaus moeten in de
provincie een punt zijn waar vrou
wenorganisaties steun kunnen vin
den en verder ook nog stimulerend
bezig zijn.
De Partij van de Arbeid, D'66 en de
PPR zijn sterk gekant tegen het op
zetten van deze bureaus. PSP-woord-
voerder Van der Spek meent zelfs dat
het allemaal weggegooid geld is en hij
vroeg bij motie van de regering om
het hele plan maar te vergeten en alle
beschikbare gelden te besteden aan
dingen die de emancipatie van de
vrouw naar zijn idee direct van pas
komen, zoals uitbreiding van het aan
tal crèches, overblijfmogelijkheden
voor kinderen op scholen, verhoging
van subsidies aan vrouwenhuizen en
aan „Blijf van mijn lijf-huizen".
De Partij van de Arbeid vindt ook dat
de regering terug moet komen op het
idee van de emancipatiebureaus en
het geld dat daarmee beschikbaar
komt aan de provincies te geven. Zo
doende kan op provinciaal niveau
worden bepaald, in overleg met de
bestaande vrouwengroepen en -orga
nisaties, zodat de provincies het
emancipatiebeleid ter plaatse op po
ten kunnen zeggen.
Te vroeg
Mevrouw Wuthrich-Van der Vlist
(PvdA) laat daarbij nadrukkelijk de
mogelijkheid open dat provincies op
den duur zelf het idee kunnen ontwik
kelen om een emancipatiebureau op
te zetten. Om dat plan nu van over
heidswege te lanceren, vindt zij veel
te vroeg.
Tot op heden hebben nagenoeg alle
provincies gezegd ontevreden te zijn
over het overleg dat ze met de staats
secretaris hebben gehad over deze
zaak. Ook bij vrouwenorganisaties is
er onrust over plannen. Volgens me
vrouw Wuthrich zijn dat niet alleen
zogeheten radlkale vrouwengroepen,
maar vrouwen uit de zogeheten VOS-
groepen, vrouwen van de Open
School, CDA-vrouwen, het katholiek
vrouwengilde en andere minder aan
de weg timmerende bewegingen.
„Men is zeer ongerust dat er te veel
geld in de structuur gaat zitten, ter
wijl er nog zoveel activiteiten zijn die
door geldgebrek niet kunnen worden
ontwikkeld", aldus mevrouw Wuth
rich.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De 73-jarige Jan K..
ex-directeur van de bedrijfsvereni
ging voor het Bakkersbedrijf in Gro
ningen, is door de rechtbank veroor
deeld tot twee jaar gevangenisstraf
en een boete van 725.000 gulden. Hij
heeft zich schuldig gemaakt aan ver
duistering, valsheid in geschrifte en
belastingfraude ten bedrage van vijf
miljoen gulden.
Twee van zijn handlangere zijn ver
oordeeld tot 10.000 gulden boete. De
officier van justitie had tegen K. drie
jaar cel en 750.000 gulden boete geëist
en tegen adjunct-directeur Douwe D.
(67) en chef-administrateur Jan V.
(62) elk 15,000 gulden.
De zaak kwam aan het rollen na
pensionering van Jan K die met de
financiën zo manipuleerde dat de
Bakkersfondsen de riskante effecten
kreeg toegespeeld, terwijl hij zich de
winstgevende effecten aan zichzeU
toeèigende en ook nog voor de belas
ting verzweeg.
De rechtbank trok een jaar van de els
af, mede om de leeftijd en de gezond
heid van K.
ADVERTENTIE
A. van Bennekom
met „de tien" van donder-
december jl. bedoel zal geen
uitleg behoeven, zeker niet
ouw". Ik zal over hun stem-
,r nu geen waardeoordeel ge-
1 wil ik er geen geheim van
i dat ik me zeker in hun rijen
jebben geschaard wanneer ik
el van de fractie had uitge-
|t. Hier en nu wil ik herinne-
een merkwaardige parallel
i politieke historie.
Idan terug naar vrijdag 26 oktober
pa een felle discussie, waarin niet
f dan 34 afgevaardigden he^ woord
Ingevoerd, werd de door het kabinet-
iiende vlootwet in een nek-aan-
fe met 49 tegen 50 stemmen verwor-
h nu waren het geen dissidente anti-
"ïalren die met de SDAP meestem-
tien Rooms-Katholieken onder
[van mr. J. R. H. van Schaik, een
2en geacht Kamerlid die later nog
£r en Kamervoorzitter zou worden. U
r een dwarsligger bestaan er nog
lelijkheden. En zoals er nu bij
r.lc leden van het CDA enige
i heerst, was er toen grote veront-
Bng in het AR-kamp. Behalve Van
behoorden drie vrijgestelde vak-
ituurders, twee onderwijzers en de
a Godfried Bomans, mr. J. B. Bo-
t de „afvalligen".
t de verontwaardiging in AR-kring
_e blijken uit een vers dat gevonden
D de nalatenschap van oud-minister
11 Malefijt en waaruit ik enkele regels
Het tiental laat zijn leiders staan
Wat gaat ons Ruijs, wat Nolens aan?
Zij kiezen liever Troelstra's zij
Dan heten z'immers fier en vrij?
Ruijs' kabinet stond vijf jaar pal
Tien dwazen brachten het ten val
Lijken deze uitlatingen niet als twee drup
pels water op de opgewonden taal van som
mige media en politici van deze dagen?
Om al deze opwinding enigszins te verkla
ren moeten we even teruggaan naar de
voorgeschiedenis van de Vlootwet. We leef
den toen in een periode waarin grote bezui
nigingen nodig werden geacht om de eind
jes aan elkaar te krijgen. Vele van deze
bezuinigingen moest het „dure" onderwijs
leveren: de voorwaarden voor oprichting
van bijzondere scholen werden verzwaard,
de leerlingenschaal werd verhoogd, de sub
sidie voor vervolgonderwijs ingetrokken, de
voorgenomen verbeterde opleiding van on
derwijzers voorlopig op dood spoor gezet.
Ook werd een aanzienlijke korting op de
salarissen voorbereid.
Moest ook Defensie een offer brengen? Een
ontwerp tot versterking van de verdediging
van het toenmalig Nederlandsch Indië was
reeds lang in voorbereiding maar de behan
deling was geschorst, mede doordat men
voorzag dat de aanneming niet van een
leien dakje zou verlopen. De minister van
financiën, De Geer. trad af omdat hij eerst
een sluitende begroting wilde vóór hij in
stemde met de kostbare Vlootwet. Een op
volger in C.H. kring bleek niet te vinden en
nu viel de aandacht van premier Ruijs op
Colijn, ook toen al door velen als „de sterke
man" gezien.
Avontuur
Colijn voelde er echter niet veel voor zich in
een naar veler mening gevaarlijk avontuur
te storten. Het AR-partij bes tuur stond zeer
sceptisch tegenover een aanvaarding van
de portefeuille en Idenburg gewaagde van
een „alleen in uiterste noodzaak". Ook de
AR-Tweede-Kamerfractie met uitzonde
ring van de leden Schouten en Zijlstra
ontrieden aanvaarding van Financiën.
Naarmate de tijd vorderde neigde Colijn
echter meer tot een positieve beslissing.
Enerzijds was daar de sterke aandrang van
Ruijs die hem mededeelde dat een kabi
netscrisis onontkoombaar was wanneer Co
lijn niet beschikbaar was; anderzijds was er
hem veel aan gelegen de Vlootwet in veilige
haven te brengen.
Ook trok het Kamerlidmaatschap en zelfs
de functie van fractieleider hem weinig aan;
hij was veel meer-de regent die wilde rege
ren en de grote lijnen uitstippelen. De
Tweede Kamer beschouwde hij als een
„praatcollege" dat hij het liefst ontvluchtte.
Toen dan ook de zekerheid was verkregen
dat de CH-Tweede Kamerfractie geen over
wegende bezwaren had tegen de vervanging
van een CH-minister door een AR was voor
Colijn het pleit beslecht. In augustus 1923
was de toetreding van Colijn tot het minis
terie een feit.
Onverzettelijk
Na deze uitweiding terug naar de vlootwet
crisis. Men kan zich afvragen waarom de
anders zo plooibare Ruijs, die als regel tot
veel concessies bereid was nu zo onverzette
lijk bleek; hij stelde de portefeuillekwestie
wanneer de Kamer, al was het maar op een
ondergeschikt punt, een wijziging in het
vlootwet-ontwerp aanbracht. Bijna twintig
jaar had men gewerkt aan een effectieve
voorbereiding van de verdediging van Ne
derlands Indië en hij was van mening dat,
wanneer men nu niet tot duidelijke resulta
ten kwam, men in hoogste instantie faalde
in de beveiliging van „ons koloniale bezit".
Het ging volgens Ruijs niet aan dat het
kabinet aan zou blijven als de verdediging
van Indië niet veilig was gesteld.
In en buiten de Kamer ontstond een felle
agitatie tegen de vlootwet en in het bijzon
der tegen Colijn, die men niet ten onrechte'
als de sterke man in het kabinet,beschouw
de. In de Kamer zei de communist Van
Ravesteijn bij voorbeeld: „Wij hebben hier
in den persoon van den heer Colijn in Ne-
derlandsche vormen onzen Mussolini gekre
gen. Met dezen nieuwen minister van finan
ciën die feitelijk ook minister-president is
hebben wij hier Koning Colijn gekregen."
Ook buiten de Kamer ontstond een indruk
wekkende actie tegen de Vlootwet en speci
aal tegen minister Colijn. Een antl-petion-
nement verwierf 1.100.000 handtekeningen
en een betoging op het ijsclubterrein in
Amsterdam trok 90.000 bezoekers; het was
de grootste manifestatie die tot die tijd ooit
in Nederland was gehouden. Voor de tien
tegenstemmende Katholieken had vooral
het bezwaar gegolden dat ze er een aantas
ting van het budgetrecht der 8taten-Gene-
raal in zagen. Een drom belangstellenden
wachtte op het Binnenhof de uitslag van de
stemming af. Een zo grote politieke belang
stelling was toen nog een vrij zeldzame
gebeurtenis; dat is gelukkig in deze tijd wel
wat anders.
Zieke
Slechts één Tweede Kamerlid ontbrak bij
de stemming. Het was Jhr. B. J. Gerretson
(c.h., de vader van de latere professor dr. F.
C. Gerretson, die ook bekend zou worden
als de dichter Geerten Gossaert); zijn afwe
zigheid gaf dus de doorslag. Zelfs de zieke
vrijzinnig-democraat mr. A. C. Visser van
IJzendoom hij zou spoedig daarna over
lijden had zich nog ter vergadering bege
ven. Ruys had duidelijk doen blijken dat
het kabinet zou opstappen indien de wet
verworpen zou worden.
Toen de ministers na de Instemming de
vergadering verlieten, liet de vrijzinnig-de
mocraat March ant zich de woorden „God
dank, wij zijn ze kwijt" ontvallen woor
den die later niet juist zouden blijken want
het ontslag van het kabinet ging niet door.
Plaat van P. van der Dem In De Haagsche Post, kort nadat Colijn ministers geworden
was, augustus 1923. Het onderschrift luidde: Colijn! Colljn'./Colijn rijn naam is klein!/
Zijn daden benne groot/Zijn daden benne groot/Hij geeft ons Zuinigheid en Vloot!
De meerderheid die het kabinet ten val had
gebracht was te heterogeen om een nieuwe
regering te kunnen vormen en na eindeloos
.onderhandelen weigerde de Kroon het ont
slag van het kabinet te aanvaarden en het
bleef zitten. En nu gingen de aangekondig
de bezuinigingen eerst goed van start.
Artikel 40 van het bezoldigingsbesluit 1922
dat de ambtenaren de op dit tijdstip geno
ten jaarwedde waarborgde werd bij Ko
ninklijk Besluit ingetrokken en op de sala
rissen werd tot 1 januari 1925 een/korting
van tien procent toegepast. De leerlingen
schaal werd op 48 gebracht en de huwende
ambtenares zou worden ontslagen.
Natuurlijk Is de politieke situatie en de
aanleiding tot de huidige spanningen van
een geheel andere aard dan in 1923, maar nu
opnieuw sprake is van tien dissidenten leek
mij de parallel te merkwaardig om er niet
even de aandacht op te vestigen.
De heer J. A. van Bennekom was van 1961
tot 1970 lid van de Tweede Kamer. KaftJ TO
ook wethouder van Middelburg-
