Zaak-Schillebeeckx wordt
gezien als proefproces
HET BOEK
VAN DE MAAND:
Vier dochters
de pastorie in
Vooraf wassen in aluin of azijnwater
Trouw
TOTEN MET5 JANUARI f29,50
VANDAAG}
Neveda wol s
Oproep om tien
CDA'ers een
bedankbrief
te schrijven
Met „Ik probeer mijn pen"
is getracht de geschiedenis
van onze letterkunde te schetsend
van het eerste begin tot het jaar
waarin dit boek verschijnt
liet Joodsdie
l Weekblad
Volledige uitgave van alle
nummers verschenen van
UI4I1941-28I91943 Deelt
1
DONDERDAG 13 DECEMBER 1979
TROUW/KWARTET
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Vandaag begint in Rome het gesprek dat de congregatie voor de geloofsleer
met prof. Schillebeeckx zal voeren over diens boek „Jezus het verhaal van een levende". De
afgelopen weken heeft Schillebeeckx in Amerika op doktersadvies rust gehouden. Hersteld en
welgemutst is hij in Rome aangekomen.
Schillebeeckx is vergezeld van zijn
ordegenoot Ben Vredebregt. studen
tenpastor in Rotterdam, die zijn pers-
zaken behartigt en door prof. dr. Bas
van Iersel. de decaan van de theologi
sche faculteit In Nijmegen. Van Iersel
wil de gesprekken van de komende
dagen bijwonen, omdat hij en ande
ren vinden dat niet alleen Schille
beeckx maar ook het Nijmeegse theo
logische bedrijf aan de orde is. Het
was gisterenavond nog niet zeker of
de congregatie voor de geloofsleer
Van Iersel toe zou laten. In zaken van
theologische faculteiten is namelijk
de congregatie voor het katholiek on
derwijs bevoegd en het gesprek gaat
niet over het onderwijs, maar over
een boek van Schillebeeckx.
Formeel
Dg Romeinse curie gaat bij voorkeur
strikt formeel te werk. Dat onder
vond ook een Time-fotograaf, die
graag een plaatje wilde schieten van
Schillebeeckx* aankomst en de con
gregatie belde over de verwachte tijd
en plaats. Het beleefde antwoord
kwam erop neer dat als de fotograaf
op de hoogte was dat er een afspraak
zou zijn met pater Schillebeeckx hij
dat niet van de congregatie gehoord
kon hebben en dus ook elders maar
de aanvullende informatie moest ver
garen. Vandaag en morgen moet er
gepraat worden en zullen er geen ver
klaringen worden afgelegd. Zaterdag
moeten de gesprekken worden afge
rond met het tekenen van het verslag.
AMSTERDAM Het dagelijks be
stuur van het landelijk beraad van
studentenpastores heeft alle studen
tengemeenten en -parochies opgeroe
pen. een brief te schrijven naar de
tien dissidente CDA'ers om hen te
bedanken voor hun houding in het
debat over de kernwapens in de
Tweede Kamer en om hen moed in te
spreken om vol te houden. Bij deze
oojoep is overwogen dat tegenstan
ders van de ..tien" eerder naar de pen
zullen grijpen dan medestanders en
dafcde betrokken Kamerleden stellig
erti lawine van verwijten te verwer
ken krijgen tegenover naar verhou
ding schamel aantal blijken van ver
trouwen. En d&t terwijl dankzij de
positiekeuze van de tien CDA'ers een
kftrpunt is bereikt in wat het lande
lijk beraad noemt „de dans om de
gdpden bom".
waarin opgenomen: De Rotter-
dammer, met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Postma
HOOFDKANTOOR
POM Dus 859
1000 AW Amsterdam
Wituutstraai 31 Amsterdam
Postgiro 66 00 00
B*r+ Ned Credwttwnh
PektnngrH 23 00 12 574
Gemetntegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTEROAM/DORORECMT
PosiD .s 948
3000 AX Rotterdam
let 010-115588 (?Donnem«nten
De;org<ng)
iel 010-115588 (radacfte)
iet 115700 (uitstortend voor
advertenties)
WestWaah 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAGAEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorgmg)
lel 070-469445 (redactie)
tel 070-468884 (uasluaend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Oen Haaq
REGIO NOORO OOST NEOERLANO
(uMs'uitend administratie)
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tei 05200-17030
Melkmarkt 58 Z*o"e
- Abonnementsprijzen:
Pw meand 14.M
Per kwartaal 50.95
Pw Kaf (aar 101.9#
Adverrente/aneven op aanvraag
Teietorvsche aDonoemenienoodrachten
U-e adressen boven»
Ooga»e larrut.et>et<Men 9-19 30 van
maandag I'm vfiidag Op zondag »an 18
20 uur leiet 020-9134S8
Opgave mm.-advertenties iet
020-936868 ot verwitte»* aan Mav-Adv
aldeimg. postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
AdiesaniZ^gmgen j's urtend sCwitteli|k
aan onze Amsterdamse adressen
Volgens de reglementen mag de per-
zoon in kwestie weigeren als hij van
mening is dat het verslag geen recht
doet aan het gesprek of althans aan
zijn inbreng in het gesprek. Voor za
terdagmiddag is er een internationale
persconferentie belegd. De belang
stelling uit andere landen is groot;
men verwacht een nader beeld te
krijgen van het beleid dat deze paus
in zaken van theologische vrijheid wil
voeren. In de omringende landen en
in Amerika ziet men het onderzoek
als een van de tekenen dat het de
kerkelijke instanties bittere ernst is
met een theologisch harmonisatiebe
leid.
Moraal
Eerder deze week publiceerde de Os-
servatore Romano een verklaring van
de congregatie voor de geloofsleer
over dwalingen in de seksuele mo
raal. Het betreft hier niet het boek
over homoseksualiteit van de Ameri
kaanse Jezuïet McNeill, zoals eerder
werd bericht, maar het boek „Human
sexuality", over „nieuwe richtingen
in het Amerikaanse denken", een stu
die van een collectief wetenschappers
onder leiding van Antony Kosnik in
opdracht van de ..Catholic Theologi
cal Society of America". De congre
gatie prijst de Amerikaanse bis
schoppen omdat dezen hun beden
kingen al hadden geuit, maar vervol
gens wijst de congregatie in een aan
tal „osservazioni" op de eigenlijke
dwalingen. Er wordt betreurd dat het
boek zo weinig aandacht heeft be
steed aan de jongste documenten van
het gezag. Maar het grootste bezwaar
is toch wel dat (kort samengevat) de
seksuele relatie in een te breed men
selijk perspectief wordt geplaatst en
daarmee tezeer wordt losgemaakt
van de voortplanting die volgens de
traditionele leer van de kerk het voor
naamste doel is.
Volgens een recente NIPO-enquête
oordeelt driekwart van de Nederlan
ders gunstig over de paus, al heeft de
helft van die groep wel enige beden
kingen. Maar terwijl de paus bij velen
zeer goed overkomt, wordt er een
steeds langere lijst bij elkaar gespe
culeerd van theologen en andere ker
kelijke mensen die onder verdenking
staan of die zich eerdaags zouden
moeten komen verantwoorden. Het
betreft hier dan opvattingen, in
woord of geschrift op terreinen van
dogmatiek, seksuele moraal, de posi
tie van de vrouw, huwelijk en echt-
schelding, abortus, ambt en celibaat.
Als de curie enkele „voorbeelden"
zou stellen dan zou daar, zo wordt
gezegd, een preventieve werking van
te verwachten zijn. Mensen worden
voorzichtiger en spreken minder vrij
moedig over de controversiële zaken,
althans niet binnen de kerk. De agen
da voor het grootste opgezette Brits
pastoraal overleg vermeldt er nauwe
lijks iets van. In mei zal dat beraad
van ongeveer 2000 roomskatholieken
vooral spreken over het volk van
God, financiën, missie, christelijk ge
tuigen en gerechtigheid.
ADVERTENTIE
Was Jacob Cats een rijmelaar en een
kwezel, wiens populariteit „een nationale
ramp" is geweest?
Den Doolaard moest de kost verdienen
als rozenenter, dorser, druivenplukker,
dokwerker en straatfotograaf.
Waarschuwing van Jac. van Hattum:
„Moeder ga voor je kindje staan, daar
komt Van het Reve aan".
Mensen fluisterden „elkander in hoo-
gen ernst" toe: „Weetje het? Eline Vere
is dood". Zó levend was deze roman
figuur van Couperus geworden.
„Ik probeer mijn pen" is een uniek
document over de Nederlandse letter
kunde. Prachtig geïllustreerd met foto's
en originele handschriften. Een 272
pagina's dik boek waarin uitzonderlijk
veel te lezen en te kijken valt.
Daarna f 20.- duurder. (De aanbieding is geldig van 6 december t/m 5 januari 1980. Echter zolang de voorraad strekt)
Prof. J. J. van der Schuit Ds F. P. H. C. van Lingen
door Jac. Lelsz
Het was aan het einde van de jaren dertig dat Karl Barth
eens een rede zou houden voor de toen nog ongedeelde
theologische hogeschool van de gereformeerde kerken te
Kampen. Op een of andere manier waren de studenten
van de theologische school der christelijke gereformeerde
kerken in Apeldoorn ook uitgenodigd, en het geviel zo dat
zij de even vermaarde als omstreden theoloog ontmoet
ten in het treintje, dat hen naar Kampen voerde.
Ze raakten met elkaar aan de
praat, waarbij Barth er zich over
bleek te verbazen dat er in Apel
doorn ook nog „zoiets" (namelijk
een theologische school) was. De
Apeldoornse studenten, onder wie
de huidige ds J. H. Velema, deden
hun best om hem uit te leggen wat
het verschil tussen Kampen en
Apeldoorn was, waarbij ze op
merkten dat in Apeldoorn de lij
nen van de gereformeerde theolo
gie nog iets scherper getrokken
werden. Waarop Barth zijn pijp
uit de mond nam en bijna verbijs
terd reageerde met „Wie 1st 't
mögllch!" (hoe is het mogelijk!).
Die onbekendheid met de Neder
landse situatie kan men zelfs een
man als Barth niet kwalijk nemen.
Bovendien, de theologische hoge
school van de christelijke gerefor
meerden timmerde, zeker in die
tijd, niet aan de weg. Hetzelfde
geldt voor het Apeldoornse stu
dentencorps Per Fidem Studium-
que Ad Rostra (door geloof en
studie naar de preekstoel, eigen
lijk het spreekgestoelte), dat deze
week zijn 75-Jarig bestaan hoopt
te vieren. Studentenalmanakken
zijn niet uitgegeven, zoals elders
gebeurde, aan „ontgroeningen"
werd slechts op beperkte schaal
gedaan en ook andere activiteiten
vonden bijna uitsluitend binnens
kamers plaats, en zo is het zeker
tot voor zo'n vijftien, twintig jaar
gebleven.
Weekends
Toen het Apeldoornse studenten
corps in 1904 werd opgericht, was
de theologische school nog geves
tigd in Rijswijk. Er waren toen
twaalf studenten en twee docen
ten, de erudiete F. P. L. C. van
Lingen en J. Wisse Czn., niet te
verwarren met de latere hoogle
raar G. Wisse, die als tijdredenaar
(De zangers aan de glazen zee. Een
nacht in het logement van de dui
vel, De gordels verdorven en de
flessen op tafel, enz.) bekendheid
kreeg. Evenals in Rijswijk was het
later in Apeldoorn, nadat de theo
logische school daarheen was ver
huisd, niet de gewoonte dat de
studenten de weekends naar huis
gingen. Ze bleven in Apeldoorn en
menige student nam dan ook een
Apeldoorns meisje mee naar de
pastorie. Het absolute record werd
hier gevestigd door een bakker,
die niet alleen zoete broodjes bak
te: vier van zijn dochters huwden
een predikant.
Bij de oprichting van het corps
PFSAR zaten H. Visser. J. J. van
der Schuit en J. W. Geels in het
eerste studiejaar. Van der Schuit
en Geels zijn later hoogleraar ge
worden, resp. dogmatiek en kerk
geschiedenis. Over Geels zijn zo
veel anekdotes in omloop in predi
kantskringen dat er een boek mee
te vullen zou zijn; het was een man
die tijdens de college's nooit zijn
humor maar wel eens zijn kunst
gebit verloor.
Dit drietal heeft een flinke stoot
gegeven tot het ontstaan van het
studentencorps, dat tot het mid
den van de jaren twintig men
zal het niet geloven de naam
Dindua droeg: Door Inspanning
Nuttig, Door Uitspanning aange
naam. Enkele jaren later, toen de
club onder de nieuwe naam ope
reerde, schonk student M. W.
Nieuwenhuijze het een corpslied
in het Latijn en student M. Baan
maakte er een melodie bij.
Reeds in de studententijd en
ook in het corps tekenen zich
aard, karakter, aanleg en ach
tergrond van de toekomstige
predikanten af en worden de
„liggingen" en stromingen in de
christelijke gereformeerde ker
ken als het ware al gesilhouet-
teerd. Als een van de belangrijk
ste betekenissen van PFSAR
wordt nog altijd de amicitia ge
zien, de vriendschap. Het beeld
van 't corps is met name de
laatste jaren nog gevariëerder
geworden. Er zijn op het ogen
blik niet alleen tachtig, negentig
studenten, van wie ongeveer 25
percent de doctoraalstudie
volgt (dat kan dit jaar voor eerst
aan de hogeschool in Apel
doorn), maar er zijn ook studen
ten die niet mikken op een pre
dikantsplaats in de christelijke
gereformeerde kerken, er zijn
studenten van andere kerken en
er zijn vrouwelijke studenten
(van wie er één in het bestuur
van PFSAR zit).
Openen
Vooral na de oorlog is het corps
opener geworden. Niet alleen
wordt de jaarlijkse diés openbaar
gevierd, meest met een professo
rale spreker van elders, maar ook
kwamen er contacten met andere
studentencorpora, zoals in Kam
pen, Amsterdam en Utrecht. Het
75-jarig bestaan van Per Fidem
Studiumque Ad Rostra wordt
vand&ag en morgen feestelijk en
dankbaar gevierd.
door Jac. B. Looijen
Op de voorpagina van „Het Joodsche
Weekblad" van 8 mei 1942 staat een
opvallende „Waarschuwing" en die is
afgedrukt in kaderlijnen. Het gaat
over de gele Jodenster. Ik citeer er
uit:
„De aandacht wordt er op gevestigd, dat de
Jodenster zichtbaar moet worden gedragen,
zoodra men zich van zijn huis op straat be
geeft. dus ook in portieken van woningen.
Aangeraden wordt derhalve, teneinde moei
lijkheden te voorkomen, de ster niet alleen op
de overjas of den mantel te bevestigen, doch
ook op de bovenkleeding. die men binnenshuis
draagt."
Kleur-echt
De waarschuwing bevat vervolgens bepalingen
waar de jodenster zichtbaar moet worden ge
dragen. Nu dat is overal. Het komt er op neer.
dat een joodse dokter geen patient mag behan
delen zonder een gele ster op z'n witte Jas, dat
joodse kinderen niet in een schoolklas mogen
zitten zonder die ster op hun bloesje, dat een
Joodse serveerster in een restaurant geen kop
koffie mag inschenken zonder een ster op haar
zwarte Japon. En die ster moet goed vast
zitten, lees ik in een andere bepaling Een speld
is onvoldoende. De ster moet goed vastgenaaid
worden.
En nu komt het. De waarschuwing zegt; „Het is
gewenscht. de Jodensterren om der wille van
de kleurechtheid voor deze op de kleeren te
bevestigen te wasschen in aluin- of azijnwater.
Voorts verdient het om dezelfde reden aanbe
veling de sterren van voering te voorzien."
Geel
Twee weken voor de „Waarschuwing" inzake
de Jodenster, annonceerde het Joodse week
blad een nieuwe revue van René de Vos in het
Joden Breestraat Theater te Amsterdam. De
revue was uitsluitend voor joden toegankelijk.
Er werd muziek bij gemaakt door Jos Silber-
man en zijn solisten en de revue had de naam
„Sterrenparade", hoe ontzettend sinister het
ook klinkt Want alle mensen die er naar keken
waren joden met een gele ster. Ik denk: hoe
kon dat toch, Ik haai deze gegevens weg uit de
her-uitgave van 'Het Joodsche Weekblad' van
11 april 1941 tot 28 september 1943 en dat zijn
alle nummers. De journalist Dick Houwaart
bundelde ze in twee forse delen, Omniboek in
Den Haag (men mag ook lezen Kok in Kam
pen. want dat is één pot nat) gaf het uit en de
prijs is, schrik niet, 158. Moet Je dat kopen?
Ik denk Ja. voor ons en voor onze kinderen. M n
zoon vroeg er al om: pa. krijg ik die boeken als
je er niet meer bent? Ik was blij met die vraag.
De banden zijn knalgeel en zo degelijk dat ze
ongetwijfeld kleur-echt blijven. Er hoeft geen
water met aluin of azijn aan te pas te komen.
Twee kanten
Je kunt Het Joodsche Weekblad van twee
kanten bekijken. Het wemelt van Duitse veror
deningen en bevelen, die hebben geleid tot wat
dr. J. Presser in zijn standaardwerk noemt de
ONDERGANG. Het blad verscheen onder ver
antwoordelijkheid van de Joodse Raad voor
Amsterdam en A. Asscher en prof. dr. D. Cohen
tekenden er voor. Mochten zij dat doen voor
een blad dat de Duitsers gebruikten om de
joden „ordelijk" in de treinen naar de vernieti
gingskampen te vervoeren? Nee. zegt de sa
mensteller Dick Houwaart. dat was fout. Ja,
zegt mr. Abel J. Herzberg in z'n bijlage, het
blad moest verschijnen want het had ook een
heel andere functie. Het hield namelijk toch
joods levensbesef overeind. Herzberg heeft zo
dacht ik bij het lezen van de weekbladen toch
wel gelijk. Ais je de voorpagina's met al die
verschrikkelijke decreten ziet. denk je hoe
konden mensen als Asscher en Cohen daar hun
naam boven zetten. Was dat geen collaboratie?
Die vraag stelde prof dr. J. T Bakker in het
Gereformeerd Weekblad van 23 november. Hij
zegt: „Collaboratie? Misschien wel. Maar dan
van een ander orde dan die van niet-Joodse
Nederlanders. Hier ging het van dag tot dag
letterlijk om het naakte lijf en om het redden
van wat nog te redden viel."
Wat was er te redden? Het naakte lijf maar ook
de naakte ziel. Ik weet dat ik hier twee woor
den naast elkaar zet, ziel en lichaam. Joden
kennen dat onderscheid niet. In het Joodse
levensbesef zijn ziel en lichaam één. Nu kom ik
weer terecht bij Herzberg. Hij zegt, ja, Je kunt
van alles zeggen over dat weekblad, maar het
heeft ook een geweldig stuk Joods geloof en
hoop in leven gehouden in de tijd van de
ondergang. In elk blad tref ik bijbelverklarin
gen en culturele bijdragen aan. Als een rode
draad loopt door de overdenkingen van de
rabbijnen, dat je de Naam des Heren moet
heiligen door Je leven. Daar heb Je het weer:
ziel en lichaam. Het is één geheel Dat is het
wat, de rabbijnen wilden redden. Zelfs als ze
berusting predikten.
Nieuw Jaar
Wat was de redding van het Joodse levensbe
sef? Ik citeer uit het laatste nummer van het
weekblad opperrabbijn S. Dasberg. Hij doelt in
zijn stuk op Rosj Hasjana, het Joodse nieuw
jaarsfeest en hij schrijft: „Een nieuwe jaar
kring opent zich nu voor ons. Wat de toekomst
zal brengen is onzeker. Laten wij nu één ding
ons goed voor oogen houden; moeilijkheden en
de nooden in het heden zien als beproevingen,
waar wij doorheen moeten, strijdend met ons
zelf, zonder te bezwijken, zóó lang tot wij in ons
hebben veroverd het mooie en sterke geloof in
God-
De opperrabbijn eindigt: „Wij zijn van Hooge-
re Macht afhankelijk. Laten wij het zóó voelen
in echten religieuzen deemoed, in God-toege
wijde Ingetogenheid, in eerlijke overgave. Af
hankelijk van Gods leiding weten wij, dat Hij
ondanks alle schijn van het tegendeel het
goede met ons voor heeft en ons eindelijk
geluk en vrede zal brengen, ons. heel Israël,
heel de menschheid."
UITGAVE VAM OEN JOOOSCHEM RAAD VOOR AMSTERDAM
Rugzakken
Ik kijk verder in het laatste nummer naar de
advertenties. Ik lees een advertentie van Da
Costa. "let wel op de naam, die bereid is wonin
gen schoon te maken. Ja, het is zo klaar als de
dag, waarom die woningen schoongemaakt
moesten worden. Iemand uit de Waalstraat in
DISSIDENTEN
In de adventsweken houden
christenen zich bezig met de l11 0
verwachting. Verwachting is het
antwoord op de belofte. Een belo ..:r
geen voorspelling, maar een r
onderdeel van het gesprek tussen 1
God en de mensen. Bij een nill
voorspelling kan je gaan zitten
wachten, of afwachten zelfs. Jezii sta
wel wat er komt. Zo gaan ook veelL Lr
mensen met de belofte om. Maarïnsh
gaat niet om èfwachten maar om „e.
vèrwachten als een actief ingaan JL
de belofte. Eraan beginnen. Begin nat
met wat de belofte inhoudt. Spre< den
de belofte van vrede dan betekent:»,.,
verwachten: vrede stichten, vred PDe
bevorderen. Vooral dit laatste vra A
meer dan bescherming ten bate v w
„vrede en veiligheid". Het vraagt
uiterste inspanning om die aitual KL
te bevorderen waarin mensen huijn
angsten kwijt raken. Zulk gedrag )oir
dissident overkomen. De meeste e
mensen (wij in het westen vrijwel de
allemaal) willen meer. Groei aan ,ht
welvaart. Of dat ook anderen ten „e
goede komt vragen we ons Jt
nauwelijks af. En bescherming va me]
die welvaart. Dit laatste is geen
vertekening. Nog zie ik in die Haa ff
kazerne een hoog officier een grotj IC
op het bord schrijven. De man wak.
werkelijk van mening dat de taak L-
de defensie daarin op ging. die
W(elvaart) te beschermen. Vrede ,Del
stichten is iets anders. Er in iedert
situatie opnieuw op uitzijn wegen^*
ontdekken naar een werkelijk
samenleven der volkeren in vrede y*
Wie om die activiteit voor dissidei rA
wordt uitgemaakt mag zich in goa
gezelschap weten. Toen Jeremia 11
sprak over „het goede woord" dat I
Heer tegen hem gesproken had za J
in het wachthuis van de koning. Ii
een dubbele gevangenis, want om
stad heen lagen de Assyriërs. Ze -■
hadden hem goed opgeborgen.
Kende Paulus hem, toen hij later
schreef: maar het woord van God i
niet gebonden? Het kwam naar
buiten en het bereikte ons en kan 1
opnieuw bezielen en richten in een ,p t
van vragen overladen tijd.
an
)0l
VOORBIJGANGERS)
■er
Beroepingswerk p
J. f v
nerifef
NED. HERV. KERK
Bedankt voor IJsselmuiden:
len te IJsselstein: voor Kamei
B. v.d. Akker te Rijssen.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Weesp-Nigtevechf
combinatie met Loenen-Abcoudj dt
H. Folkerts, kand. te KampetL
Kampen: T. Dekker te Leek-R< gei
te Zaandam: H. M. Smit te Zaam 0
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Westzaan: J. M. KI
te Woerden.
ZU
EV. LUTH. KERK
Beroepen te Den Helder (part-tl J*
N. L. M. Vlaming, kand. aldaar. ta'
er
Ds. R. Kok
De 89-jarige ds. R. Kok te Soest I
zijn emeritaat benoemd tot ridd
de orde van Oranje-Nassau. Ds.
is gisteren officieel met emeritas 11
gaan als predikant van de christe
gereformeerde kerk te Nijkerk.
was de oudste dienstdoende p
kant in ons land, met 64 dienstj^O
eerst in de gereformeerde gemee
en vanaf 1956 in de christelijke i
formeerde kerken. Hij stond
langst (bijna dertig Jaar) in Veejk i
daal. Daar deed zich ook het led ei
schil voor over de plaats van de b
te in de prediking, dat leidde tot
schorsing en uittreding uit de gerftm
meerde gemeenten in 1950, Bi *s
meester mevrouw mr. J. M. Coi*
van Haaften van Soest, die ds.
de koninklijke onderscheiding
reikte, wees daarbij op zijn ven
sten niet alleen op kerkelijk gel
Ds. Kok was ook actief in het stiel
van scholen, in de leiding van
vooroorlogse SGP en in het vt
tijdens de tweede wereldoot
Thans is de oudste dienstdoend*
idikant in Nederland ds. L. Gel
van de oud-gereformeerde gei
te Sint Philipsland. Hij is 85 Ji
ht
Omslag van de heruitgave van Het Joodsche
Weekblad.
Amsterdam wil graag „grote broodzakken-
leveren. Dan nog: „Uw adres voor Rug- en
Broodzakken blijft: M. Hartog, Van Woustraat
191." Er waren ook rugzakken verkrijgbaar, zo
las ik in eerdere nummers, voor kinderen in
kleine en grote maten. Je hoeft niets te vragen
want het is duidelijk waarom. Enige tijd gele
den was ik in Auschwitz en ik zag in de
barakken die tassen en de koffers. Ik zag ook
een vitrine vol kinderschoentjes. Toen was het
voor mij genoeg. Ik ben naar buiten gegaan.
Het was zondagmorgen en ergens In de buurt
beierde een christelijke kerkklok. Ach Ja, dat
wel. maar de ster van de joden zal kleur echt
geel blijven. We hebben er beslist geen aluin of
azijnwater bij nodig. Het Joodsche Weekblad
is een huiveringwekkend document.
ledereen zo'n
lekker warme trui van L
de mooiste n
energiebespaarder f
vanaf 1.50 per bol
