Vance krijgt geen steun voor sancties tegen Iran Drie doden bij vredesmars e Islam wint veld in zwart Afrika ibinet-Martens weg naar een VO-compromis Sjariat-Madari vreest burgeroorlog in Iran Amerikaanse satelliet zoek Rol Rhodesië kolfje naar Soames' hand Furieus verzet tegen nieuwe Ierse premier AG 12 DECEMBER 1979 BUFTENLAND TROUW/KWARTET pidaag weer Brits t. J '■"tJBY (Reuter, AP, AFP) n het Rhodesische rebellenparlement heeft ^gisteravond ontbonden en zich na veertien jaar weer in de koloniale status geschikt, t d«e gouverneur Lord Soames is gisteren naar Salisbury vertrokken om daar Rhodesië ^afhankelijkheid te besturen. fe Zimbabwe-Rhodesië weer van kolonie moet geven ^en na een debat van vijf l0r em aangenomen door het f J*n Salisbury en later ook ler naat goedgekeurd. Onder- Joor de Rhodesische „presi- ah Gumede is de laatste aie s voor de bewoners zich r Brits bestuur scharen. ient dat door de buitenwe- i erkend heeft slechts een M twerkt. Lord Soames dan gister en met zijn vrouw Mary, 3ei$ewerkers en zo n 75 amb\ yjjJnal Heathrow naar Salis- 'dsikken hij wordt vandaag an jn van de middag verwacht ikent niet dat alle proble- st4den bij de vredesconferen- le afelost- De Labouroppositie entse parlement noemde de Soames prematuur en n jj een van de belangrijkste ;r jj elings-partners van minis- tenlandse zaken Lord Car- ^2] shua Nkomo, met Robert ider van het Patriottisch ^gbüat het niet handig is dat d al vertrekt omdat aanval- mttroepen dan Groot-Bri- en worden aangerekend. - Lord Soames kan in Rhodesië even tueel terugvallen op een troepen macht van he Gemenebest me sold- ten uit Groot-Brittannië, Australië, Nieuw-Zeeland, Kenia en de Jiji-ei- landen maar prmier Margaret That cher maakte duidelijk dat die niet zullen worden gestuurd alvorens een wapenstilstand is getekend tussen de strijdende partijen in het land. Margaret Thatcher maakte het nieuws over Soames' vertrek gister middag persoonlijk bekend in het la gerhuis. Premier Abel Muzorewa had er in toegestemd de bestuursmacht over te dragen aan een Britse goufer- neur, waarna Zimbabwe-Rhodesië weer gewoon Zuid-Rhodesië zal gaan heten. Na het opvouwen van de Brit se vlag zal Soames zich in zijn nieuwe functie tot het Rhodesische volk wen den in een teospraak voor radio en tv. Labourleider James Callaghan vocht de beslissing van de Britse regering fel aan en stelde dat Groot-Brittannië dreigde betrokken te raken in een klein Vietnam. Hij eiste van Thatcher dat zij geen enkele Britse soldaat in Zimbabwe-Rhodesië zou inzetten zo dat het Britse leger in ieder geval niet betrokken zou raken bij de strijd in het land. Op de plenaire zitting van de vredes conferentie werd gisteren geen voor uitgang geboekt Men bakkeleit nog steeds over de laatste details van een wapenstilstandsregeling. Het Pa triottisch Front ontkende dat er al een geheim akkoord is met Lord Car- rington. KAAP CANAVERAL (AP, AFP) Een Amerikaanse particuliere kunst maan voor televisie- en telefoonver bindingen is maandag in de ruimte zoekgeraakt. De duizend kilo wegen de Satcom Hl was donderdag door de NASA in een langgerekte baan om de aarde gebracht en nog twee uur ge volgd. Daarna werd het in loondienst gelanceerde instrument overgedra gen aan opdrachtgever RCA. In het grondstation van RCA in New Jersey verdween de satelliet maan dagmiddag van het scherm vlak na dat de motor gestart was die hem in een synchrone baan boven de Stille Oceaan moest duwen. „We weten niet wat er gebeurd is," aldus een woord voerder. RCA heeft het Noordameri- kaanse commando voor luchtverde diging (NORAD) en de NASA ge vraagd, te helpen bij de opsporing. Deskundigen zien twee mogelijkhe den: of de Satcom is ontploft, of hij" vliegt ergens in het heelal. RCA heeft de moed nog niet opgegeven. De sa telliet kostte twintig'miljoen dollar, en is of was verzekerd. Voor de 59-jarige Arthur Christopher John Soames (rechts op de foto) is het gou verneurschap over Rhode- siepij in zijn laatste koloniale dagen een kolfje naar zijn hand. De man die nog het meest bekend staat als de schoonzoon van sir Winston Churchill is niet alleen een jo viale levensgenieter maar ook een doorgewinterde diplo maat, een ervaring die hij de komende maanden hard nodig zal hebben. Evenals de man met wie hij de afgelopen da gen veel is vergeleken, de laat ste onderkoning van Brits In- dië Lord Mountbatten is Lord Soames een zondagskind. Zeer bemiddeld en op de dag van zijn geboorte door zijn vader al aangemeld voor een militai re opleiding aan het elitaire Sandhurst. Maar eerst was er natuurlijk Eton. Als militair attaché in Parijs maakte hij kennis met de Churchills, wier jongste doch ter Mary hij trouwde. In 1953 werd hij sir Winstons parle mentaire privé-secretaris en in die functie zou hij tijdens enkele ziekten van de bejaarde Tory-premier feitelijk het land hebben bestuurd. Via de ministerschappen voor defen sie en landbouw kwam hij in 1966 in de hoge diplomatie terecht. Zijn carrière in het lagerhuis brak af toen zijn kiesdistrict Bedford dat hij schromelijk verwaarloosde een ander ver koos. (Sir) Harold Wilson vroeg hem ambassadeur in Pa rijs te worden met maar één opdracht: Engeland de EG binnenloodsen. Soames deed zijn werk met veel Franse zwier; zijn parties golden als de verfijndste van Parijs. Even leek de loopbaan van de ambassadeur in gevaar toen hij een vertrouwelijke mede deling van De Gaulle meteen doorspeelde naar Londen. Na de Britse toetreding tot de gemeenschap werd hij com missaris in Brussel. Toen hij om gezondheidsredenen terug ging naar Londen leek zijn po litieke carrière voorbij. Hij werd in de adelstand verheven en keerde deze zomer in de voorste gelederen terug toen Margaret Thatcher hem tot leider van het Hogerhuis en voorzitter van de staatsraad benoemde, functies waarin hij Thatcher adviseerde. DUBLIN (Reuter. AP) Furieuze kritiek van de oppositie heeft niet kunnen verhinderen dat de 54-jarige miljonair Charles Haughey gistei middag door het Ierse parlement tot nieuwe premier is gekozen. Alle leden van Haugheys Fianna Failpartlj steunden zijn verkiezing tot opvolgei van Jack Lynch. Haugheys kandidatuur stuitt op voov Ierse begrippen ongekend felle krt tiek van de kand van de oppositione le Fine Gael. Oppositieleider Garret Fitzgerald noemde de nieuwe pre mier ongeschikt voor zijn am^t en een barrière voor de eenwoording van de republiek met het noorden, omdat hij zich negen jaar geleden schuldig zou hebben gemaakt aan wapenver kopen aan het verboden Ierse repu blikeinse leger. De wegens deze be schuldiging als minister aan de dijk. gezette Haughey werd door een recht bank vrijgesproken, maar de beschul diging alleen al zorgde voor het groot- ste politieke schandaal in vijftig Ja ren Ierse zelfstandigheid. Fitzgerald zei dat Haughey zich nooit van de activiteiten van de IRA heeft gedistantieerd, kennelijk om zijn kansen in de republikeinsgezinde Ft anna Fail niet in gevaar te brengen. De aanhangers van de nieuwe pré mier noemde Fitzgerald „voor een deel geïnspireerd door een gevaarlijk en kleingeestig nationalisme, een pa triottisme dat in feite een miljoen Ierse mannen en vrouwen uitsluit". Haughey is een man met tomeloze ambitie, die het land niet wil dienen maar het tot zijn eigendom wil ma ken. Zijn totaal gebrek aan idealisme en zijn persoonlijke levensstijl ma ken hem ongeschikt voor het pre mierschap, aldus Fitzgerald die werd bijgevallen door de leider van de La- bourpartij Frank Cluskey. Deson danks werd Haughey met 82 tegen 62 stemmen tot premier gekozen. Presi dent Hillary heeft hem daarna beëdigd. !L, LISSABON (Reuter, AFP) De Belgische rege- ftens neemt vanmorgen een beslissing over de vraag |al instemmen, met de stationering van Pershing- en etten in Europa. Oud-premier Vanden Boeynants, r van de Waalse christendemocraten, heeft daarvoor promis uitgewerkt. mis wil tussen de modernisering van de kernwapens aan de ene kant en een beperking en een beheersing van de bewapening aan de andere kant. le ^ftel van de oud-premier op een stilleggen van de van de nieuwe wapens, ne!binnen zes maanden zou de Sowjet-Unie bereid is ze onderhandelingen over 0 king van de Eurostrategi- v ns. De voorstellen van Van- nants werden gisteren al ;rk verdeelde leiders van de öabelgische coalitieregering de partijen besproken, eb el betekent dat de Belgi- ng wel zfcl instemmen met en installatie van de nieu- tijdens het NAVO-beraad maar dat die instemming mijn van zes maanden te- aien is. De NAVO zou eind alsnog moeten beslissen dan niet verder gaan met tie. Het Belgische voorstel ,ja, mits." :he premier Martens heeJt brief beantwoord die pre- znjew onlangs stuurde aan europese regeringsleiders. :he premier zegt voorstan- van ontspanning en sa- !ng in Europa, maar dan wel van een evenwicht in :houdingen. regeringsleider Anker Jör- eft gisteren nog eens her- de Deense regering blijft haar standpunt dat eerst 3en gestreefd naar vrucht- rhandelingen met het War- t alvorens te beslissen over ng- en de kruisraket. De epleit een uitstel van een an de beslissing. De Deense alt te kenmerken als een ;e regering vindt modernise- le Europese kernwapens ge- als ze dient tot herstel evenwicht tussen Oost en ekenland. dat sedert 1974 meer uitmaakt van de mili- ling van de NAVO, krijgt :tten op zijn grondgebied, gese minister van buiten- een De Freitas Cruz zei'gis- zijn regering een compro- De verklaring van de minister lijkt hem alle ruimte te geven om met elke beslissing van de NAVO-raad ak koord te gaan. De Italiaanse Senaat heeft gisteren als laatste instantie in dat land zijn goedkeuring gehecht aan het door de NAVO geplande antwoord op de Rus sische SS-20 raket en de Backfire- bommenwerper. Christen-democra ten, sociaal-democraten, liberalen, re publikeinen en neo-fascisten steun den de opstelling van de Italiaanse regering in deze. BONN, BRUSSEL (Reuter, AP, AFP) De Westeuropese bondgenoten van de Verenigde Staten lopen niet over van enthousiasme over Amerikaanse plannen voor economische maatregelen tegen Teheran om een einde te maken aan de gijzeling van de vijftig Amerikaan se diplomaten in de ambassade daar. Een beeld van de demonstratie van goed geklede vrouwen in de straten van San Salvador. Van een onzer redacteuren AMSTERDAM Tijdens een „vredesmars" in de hoofdstad van de Midden-Amerikaanse staat El Salvador zijn drie doden en een onbekend aantal gewonden gevallen, toen linkse groeperingen de demonstratie probeerden te verhinderen. Het was voor het eerst sinds de staatsgreep van 15 oktober dat linkse en rechtse burgers in El Salvador openlijk met elkaar slaags raakten. Maandagavond trokken ongeveer achtduizend goed geklede vrouwen door de straten van San Salvador om van de regering harde maatregelen te eisen tegen het politieke geweld in deze bananenrepubliek. De vrouwen droegen spandoeken tegen „onder drukkende Ideologieën" en zeiden lid te zijn van de „beweging voor vrede en rust". Leden van het Revolutionai re Volksblok, de grootste volksbewe ging in El Salvador, probeerden de demonstratie te verhinderen. Onder het uitroepen van de kreet „de stra ten zijn van ons" wierpen zij barrica des op. Bij de vechtpartijen die hier op volgden vielen de doden en ge wonden. De gevechten In San Salvador braken uit enige uren nadat de vicaris-gene raal van dit land, bisschop Urioste, tijdens zijn bezoek aan Nederland voorspelde dat uiterst rechtse krin gen door sabotage zouden proberen de nieuwe regering ten val te bren gen. Hij waarschuwde ervoor dat een algemene volksopstand dan wel eens de enige uitweg voor de meeste Sal- vadorianen zou kunnen zijn. Het eerste deel van zijn voorspelling kwam al snel uit. Want de demonstre rende vrouwen waren voor het groot ste deel afkomstig uit de rijkste krin gen van het land. Zij gaven gehoor aan een oproep van de Nationale Ver eniging van Particuliere Onderne mers (ANEP). De nationale organisa tie van zakenlieden had als steun aan de vrouwendemonstratie de aange sloten leden opgeroepen te staken. Rechts in El Salvador maakt zich steeds meer zorgen over de toene mende invloed van de drie grote volksbewegingen, die hun onderlinge geschillen in de ijskast hebben gezet, en zo een grote bedreiging vormen voor kleine groep welgestelden. Toen een nieuwe regering bijna twee maan den geleden sociale hervormingen aankondigde, maakte deze groep zich nog weinig zorgen. Men wist zich nog verzekerd van de steun van het leger, dat zich niets van regeringsbesluiten aantrok en genadeloos optrad tegen demonstranten die herstel van de de mocratie of uitbetaling van het mini mumloon eisten. Nu de drie volksbe wegingen (het Revolutionair Volks blok, de Liga's en de FAPU) aan invloed winnen het leger wordt gezui verd, hebben de rechtse zakenlieden hun vrouwen de straat opgestuurd om van de regering een hard optre den tegen deze linkse groepen te eisen. De Amerikaanse-minister van buiten landse zaken Cyrus Vance, die giste ren na een bezoek aan Rome door reisde naar de Westduitse hoofdstad Bonn, zou weliswaar „grote belang stelling" in Europa hebben aange troffen voor eventuele economische sancties, maar zou geen enkele toe zegging hebben gekregen voor mede werking. Onder de mogelijkheden waaraan Amerika denkt zit ook een officieel door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in te stellen eco nomisch embargo tegen Iran. De vrees bestaat echter dat de Sowjet- Unie een voorstel van die strekking zou torpederen. Vance bracht eerder bezoeken aan Londen en Parijs. In de Franse hoofdstad ontmoette hij ook de Japanse minister van buitenland se zaken, Subaro Okita. Brown De Amerikaanse minister van buiten landse zaken Brown sprak zich giste ren aan de vooravond van het NAVO- beraad uit voor steun van de NAVO- landen en drong aan op concrete stappen tegen Iran. Hoewel de besprekingen hierover nog aan de gang waren, verklaarde Brown gisteren dat de eerste reactie op zijn voorstellen sympathiek was geweest. De Amerikaanse minister onder streepte dat het vasthouden van de Arherikaanse gijzelaars met goedkeu ring van het bewind in Iran „niet alleen een aanslag is op de Verenigde Staten, maar ook op de algemene normen van beschaafd gedrag en daardoor een bedreiging van alle na ties". De Westduitse media zagen gisteren weinig mogelijkheden voor een eco nomisch embargo tegen Iran. De Westduitse regering zou er in feite helemaal niet voor voelen. Wel gaf de Westduitse minister van buitenland se zaken Genscher vlak voor de aan komst van Vance In Bonn nog een officiële oproep aan Iran uit om de gijzelaars vrij te laten. Eerder werd ook in andere Westeuropese hoofd steden al duidelijk dat men ook daar weinig voelt voor economische sanc ties. In de Verenigde Staten is ernstige deining ontstaan over een interview dat de NBC-televisie uitzond met een van de gijzelaars in de Amerikaanse ambassade in Teheran. Zelfs de presi dent zou boos zijn over dit interview, dat door andere Amerikaanse maat schappijen eerder was geweigerd. De woordvoerder van de president noemde de verklaring van de Ameri kaanse marinier Billy Gallegos van geen waarde omdat ze onder dwang waren afgelegd. Hij prees de omroe pen die het interview, dat geregeld was via een van de bezetters, niet hadden willen uitzenden. De marinier deed een beroep op de Amerikaanse regering de sjah uit te leveren. De Iraanse minister van buitenlandse zaken, Sadegh Ghotbzadeh, heeft gis teren verklaard dat binnenkort bui tenlandse waarnemers de gijzelaars zullen mogen bezoeken. Hij hoopte dat dit zelfs op zeer korte termijn zou kunnen gebeuren. Op de vraag wie die waarnemers zouden zijn, gaf hij geen antwoord. De studenten in de ambassade hebben laten weten dat het hier een persoonlijke mening van meneer Ghotbzadeh betreft. Ze zul len zelf wel uitmaken wie wanneer de gijzelaars mag ontmoeten. De Iraanse minister heeft gisteren voorts een bijeenkomst uitgeschre ven van diplomatieke vertegenwoor digers in de Iraanse hoofdstad. Dit werd bekend gemaakt door een woordvoerder vpn de Verenigde Na ties in New York, die daaraan toe voegde dat secretaris-generaal Wald- heim aan het eind van deze week een officiële vertegenwoordiger van de Iraanse regering bij zich verwacht QOM (AP, Reuter) Iran zal in een burgeroorlog terecht komen als Khomeini zijn beleid tegenover de provincie Azer- beidjan, in het noord-westen van Iran, niet wijzigt. Dit liet de geestelijk leider van de Azerbeidjani's of Azari's, ayatollah Sjariat-Madari, gisteren in de heilige stad Qom weten. Als de uitvoerende macht nog meer fouten maakt, dan zullen de ongere geldheden in Tabriz en in andere ste den doorgaan, aldus Sjariat-Madari. De geestelijk leider zei opnieuw niet bereid te zijn tot ontbinding van de eigen politieke partij van de Azari's. Sjariat-Madari zou vooral ongelukkig zijn over de beweringen van Khomei ni dat de recente onrust in Tabriz het werk van „imperialisten en zionisten" zou zijn. Het gevaar is groot dat der gelijke opmerkingen leiden tot een oplaaiing van de conflicten tussen aanhangers van Khomeini en Sjariat- Madari 3 (AFP) De islam rukt op in Afrika. Van de 254 miljoen rs van Afrika ten zuiden van de Sahara zijn er nu ongeveer 3 miljoen islamitisch, en het hele continent, inclusief het Arabi- •orden en noord-oosten, telt 180 miljoen moslems. [BELANGRIJKE MOHAM- van wat onrust onder extremisti- lenten. met name in Opper Volta, irt Afrika weinig problemen gehad ■lam in te passen in zijn sociaal tradities. Sterker nog. de islam ierde weg zijn voor een werelddeel rs zou moeten kiezen tussen kapi- en marxisme, menen vele Afri- te en dlch- bevolkte land van dit t, Nigeria. veertig miljoen mos- er nog da fcïgypte (35,6 miljoen), van de 0Lo..nisatie van olieprodu- anden (OPEC) en heeft zijn olie al als wapen tegen Zuid-Afrika <we- ol van British Petrol bij de olieleve- zuictelijk Afrika is de Nigeriaanse nderneming van BP genationali- is in eerste aanleg verbreid in inkzij Arabische handelaars. Later ook de nomadenvolkeren in het van Nigeria een belangrijke rol in de islamisering. In de negentiende eeuw beriepen zwarte tegenstanders van het ko lonialisme zich op de Koran. Zij keerden zich met name tegen de westerse zendelin ge. die trachtten de Afrikaanse animisten te bekeren, een streven waarin zij minder suc ces hadden dan de moslems. Toenadering De onafhankelijkheid van vroegere kolonie- ën in de tweede helft van deze eeuw en de persoonlijkheid van de Egyptische presi dent Gamal Abdel Nasser (destijds symbool van niet-gebondenheid en van de strijd der zwakken tegen de imperialisten) hebben de toenadering tussen de Arabiscne wereld en Afrika sterk bevorderd, en daarmee de mo gelijkheden van de islam. Algerije eiste in 1973 als eerste een nieuwe internationale economische orde. Saoedie- Arabië begon zijn „petro-dollars" te verde len en Libië kreeg dankzij Khaddaffl een geheel eigen plaats. Gedrieën namen deze landen in de jaren zeventig de rol over die Egypte tevoren in Afrika had gespeeld. De top van niet-gebonden landen in 1973 te Algiers was een keerpunt in de Afrikaans- Arabische geschiedenis, Deze topconferen tie. kort voor de Arabisch-Israëlische okto- beroorlog en de olieboycot, bracht een wijzi ging in het Afrikaanse beleid ten aanzien van Israël en een toeneming van de steun voor de Palestijnse zaak. Ongeveer twintig Afrikaanse landen die nog diplomatieke betrekkingen met Israël onderhielden, ver braken die banden. Beloften van de rijke Arabische landen dat zij meer geld zouden krijgen, of de wens om de strijd tegen blank zuidelijk Afrika te steunen, dreef hen daartoe. Beloften De Afro-Arabische dialoog ging echt van start op de top van Caïro in 1977. En al zijn volgens de Afrikanen niet alle Arabische beloften gehouden zeker niet die ten aanzien van een voorkeursbehandeling bij de vaststelling van de olieprijzen toch heeft de Arabische Bank voor de Economi sche Ontwikkeling van Afrika de afgelopen vier jaar 507 miljoen dollar verschaft aan Afrikaanse landen. Zwart Afrika heeft voorts geprofiteerd van het ontwikkelings fonds van de OPEC en de landen die zijn aangesloten bij de Islamitische Conferentie (vijftien ten zuiden van de Sahara) konden 'dan ook nog putten uit een islamitisch solidariteitsfonds. De Libische leider Khaddaffl heeft onge twijfeld vele Afrikanen in verlegenheid ge bracht met zijn eigenzinnige wijze van isla misering. Dat hij geld uittrok voor de bouw van moskeeën en andere symbolen van de islam, en dat hij sommige Afrikaanse lan den overstelpte met zijn „predikers", was tot daaraan toe. Maar dat hij ex-dictator Idi Amin van Oeganda en ex-keizer Bokassa van Centraal Afrika beiden bekeerd tot de islam in een land waar christenen en animisten in de meerderheid zijn door dik en dun steunde, was wat anders. De meeste Afrikanen wilden niet betrokken raken bij de ruzies die de Arabische wereld verscheuren na de toenadering tussen Is raël en Egypte. De Afrikaanse staatshoof den en regeringsleiders weigerden bij hun beraad in Monrovia van Juli 1979 en op de top van nlet-gebonden landen in Havana in september dan ook Egypte te veroordelen en uit te sluiten, al beleden zij opnieuw hun steun voor de Palestijnse zaak. „De Arabie ren wisselen vaak van kamp en wij weigeren partij te kiezen in hun ruzies", zei onlangs een Somalische regeringsfunctionaris tegen ons, (Zijn land is niettemin lid van de Arabi sche Liga.) Ondanks al deze wrijvingen en uiteenlopen de belangen is de solidariteit van de derde wereld, en in het bijzonder die tussen de Afrikaanse en de Arabische wereld, een realiteit Net zo als de opleving van de islam, die veelal meer de uitdrukking is van eén sociale ,en politieke omwenteling dan een simpele religieuze beweging.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7