^ance werft
teun Westen
egen Iran
Hof beraadt zich heden
lelfs met zijn aftreden boekt Trudeau winst
Pol Pot verschijnt
aan Thaise grens
Europees Parlement gaat
begroting 1980 verwerpen
Meer deuren open voor
gekleurd Zuid-Afrika
raa S willen economische blokkade
Legalisering
kinderarbeid
voorgesteld
Moeder Teresa
laakt abortus
Japans persbureau Kyodo:
'Meer nucleaire ontwikkelingshulp'
JOAG 11 DECEMBER 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
■ta
t zie S
nsn I
r zon
f^ARIJS, LONDEN, TEHERAN (AFP, Reuter. AP) De
nerikaanse minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance
ist door West-Europa om een gesloten economisch front te
sleden dat Iran onder druk moet zetten om zodoende de
tig Amerikaanse gijzelaars in de ambassade in Teheran
ië'SSj te krijgen. Vance kwam gisteren in Parijs aan, nadat hij
tere, rder al een kort bezoek aan Londen bracht.
NEW DELHI IDPA) De arbeid
van de zeker 16,5 miljoen kinderen
in India moet maar worden gelega
liseerd. Dit is de conclusie van het
Indiase dagblad Hindustan Times
nadat het Britse Genootschap te
gen slavernij cijfers had gepubli
ceerd over de kinderarbeid over de
hele wereld.
Gezaghebbende Indiase commen
tatoren hadden de cijfers van het
genootschap bevestigd en dat bete
kent dat er in India miljoenen kin
deren arbeid verrichten ofschoon
de Indiase wet dit nadrukkelijk
verbiedt. Bij de laatste volkstel
ling in India, in 1971, was al aan het
licht gekomen dat 10,7 miljoen kin
deren zich door eigen arbeid in
leven hielden of zo moesten bijdra-
gen aan het gezinsinkomen. Des
kundigen menen dat ook in de fa
brieken. de mijnen en in de bouw
veel kinderen als „hulpje" werken.
Ze komen niet op de loonlijsten
voor.
Als men de kinderarbeid legali
seert, aldus de Hindustan Times,
kunnen de voorwaarden worden
geschapen die werkende kinderen
een goede bescherming bieden
zoals medische verzorging, vast
stelling van minimumlonen, va
kantietijden en rustperiodes en in
voering van verplicht school- en
vakonderwijs. Een werkelijke op
lossing zijn deze ideeën van het
blad niet. Geen enkele Indiase re
gering kan het zich veroorloven de
kinderarbeid te legaliseren. En wat
het kinderwerk op zichzelf betreft:
in de steden worden ze door de
ondernemers uit winstbejag aange
trokken want ze zijn immers veel
goedkoper dan volwassenen.
Tenslotte raden deskundigen in
Bombay het afschaffen van kinde
rarbeid op korte termijn af omdat
hierdoor de ellende van de armen
alleen maar groter zal worden.
mee had gisteren een onderhoud
et de Franse en Japanse minister
i buitenlandse zaken, Jean Fran-
i-Poncet en Subaro Okita. De laat-
r is in Parijs om een vergadering
n het internationale energie-bu-
aü bij te wonen. Daarna voerde hij
dens een diner besprekingen met
Franse president Giscard d'Es-
ing Vance wilde gisteravond niet
ter kwijt dat hij bij zijn aankomst
Parijs te zeggen had. Daar prees hij
Franse standpunt inzake de gijze-
igszaak Maar verwacht werd giste-
dat Vance vrij veel moeilijkheden
hter een eventuele handelsboycot
;en Iran te krijgen. Frankrijk voert
ra honderdduizend vaten olie er
g uit Iran in.
^afhankelijk
It geldt nog meer Japan dat ui ter-
te afhankelijk is van olie uit het
dden-Oosten en dat nadat de Ame-
kanen de directe olieaankoop uit
an hadden stopgezet, meteen aver
il op aankopen op de vrije markt
i-de voorraden die vrij kwamen
ir de Amerikaanse olie-boycot. Te-
I bevroor Washington de Iraanse
peden bij Amerikaanse banken
Iran onder druk te zetten. Maar
hier zou Japan een voor de Vere
de Staten kwalijke rol spelen. Ja-
mzou financiële adviezen en tech-
tche hulp leveren aan Iran waar-
Teheran de problemen, ont-
door dc bevriezing van de
se tegoeden in Amerika, in ieder
ral gedeeltelijk kan oplossen. Het
ijgJnerikaanse ongenoegen over de Ja-
■aise handelwijze is door de Ameri-
«nse onderminister van buiten-
dse zaken, Richard Cooper, die op
ministerie de economische aange-
leden behartigt, aan Okita
•rgebracht, nog voor deze Vance
ioette. Volgens Amerikaanse
lieden in Parijs hebben de Japan-
beloofd zich in de toekomst van
lelijke activiteiten te onthouden.
Amerikanen wezen gisteren op
ilië als lichtend voorbeeld voor Ja-
jn. Italië, dat ongeveer dertien pro-
it van zijn olie uit Iran betrekt, zou
Ji voorbeeldig gedragen eri harte-
samenwerken met de Verenigde
iten, terwijl ook in Italië de ener-
irziening er allesbehalve roos-
Ig uitziet.
geland
id, waar Vance gisteren vier
prekingen voerde met premier
eth Thatcher en minister van
andse zaken, lord Carrington,
It het wat dat betreft een stuk
:kelijker. Groot-Brittannië is
op weg zelfvoorzienend te wor-
wat betreft de oliebehoefte en de
ritse regering zou zich pal achter de
merikaanse plannen hebben opge-
eld Noch Amerikaanse, noch Britse
nctionarissen wikleh na afloop van
beraad bijzonderheden kwijt,
laar diplomaten in de Britse hoofd-
ad meenden dat er over een han-
slsboycot was gesproken waarbij
Ifs de stopzetting van Amerikaanse
"jedselleveranties aan Iran ter spra-
was gekomen,
race vertrekt morgen naar Rome en
ardt ook diezelfde dag nog in West-
ïitsland verwacht. Daar liet de re-
Tingswoordvoerder Klaus Boiling
sieren weten dat de Verenigde Sta
ll West-duiteland nog niet gevraagd
Bdden mee te doen aan een regel
rechte economische boycot tegen
an. Hij verwachtte niet dat bespre
ngen tussen Vance en bondskanse-
r Helmut Schmidt besluiten van
le|f strekking zouden opleveren.
071
0 iritserland
door te zeggen dat het Iraanse volk
„niet bang was voor economische
blokkades." Hij vond dat het Ameri
kaanse volk president Jimmy Carter
van het politieke toneel moest laten
verdwijnen. „De Amerikaanse natie
zou moeten weten dat ze bij de ko
mende verkiezingen niet voor Carter
moet stemmen omdat hij Amerika
verraden heeft", aldus de man die
waarschijnlijk de beste campagne
voor de herverkiezing van Carter
heeft gevoerd.
Het radio- en televisiestation van Ta
briz. de hoofdstad van de Iraanse
provincie Azerbeidsj^n, is gisteren
uiteindelijk overgenomen door mili
taire eenheden. De soldaten hebben
de zender veroverd op aanhangers
van de met Khomeini concurrerende
ayatollah Sjariat Madari, die het sta
tion bezet hielden. Daarvoor hadden
duizenden aanhangers van Kohomei-
ni de zender bestormd. Bij de gevech
ten zouden drie mensen om het leven
zijn gekomen en, meer dan dertig
mensen zouden zijn gewond.
In Tabriz is een uit drie leden be
staande delegatie van de regering
aangekomen die zich op de hooge
moet stellen van de problemen in
Azerbeidsjan.
Vervolg van pagina 1
Een aantal
lege banken links voorin de grote hal'
van het Vredespaleis vormde daar
van het tastbare bewijs.
Onderkoeld
Waarnemers typeerden het optreden
van de Amerikaanse afvaardiging als
zakelijk en onderkoeld. Van enige
emotie werd geen blijk gegeven, noch
door de Amerikaanse vertegenwoor
diger Robert Owen noch door de spe
ciaal Voor de zitting van het Hof
overgekomen Amerikaanse minister
van justitie Benjamin Civiletti. Ove
rigens tekende de aanwezigheid van
de Amerikaanse minister wel het be
lang dat de regering van de Verenigde
Staten hecht aan een uitspraak van
het Hof. Met een te verwachten posi
tieve uitspraak staat Washington een
stuk sterker in de Veiligheidsraad
van de Verenigde Naties en beschik
ken de Amerikanen over een argu
ment om de Raad te bewegen tot
maatregelen tegen Iran.
In zijn verklaring voor het Hof. beriep
de Amerikaanse minister van justitie
zich op de Weense conventie voor het
internationaal diplomatiek verkeer.
Deze meer dan honderd jaar oude
conventie bepaalt dat de vertegen
woordiging van een vreemde mo
gendheid onschendbaar is en niet
mag worden betreden dan na toe
stemming van de betrokken mogend
heid. Bovendien dient het gastland,
indien nodig, speciale maatregelen te
treffen om de buitenlandse vertegen
woordiging tegen onvriendelijke acti
viteiten te beschermen. Wanneer Iran
op een of andere manier maatregelen
had willen nemen tegen Amerikaans
diplomatiek personeel dan staat
daarvoor een weg open: Teheran had
de betrokken functionarissen perso
na non grata (ongewenst persoon)
kunnen verklaren waarna de Verenig
de Staten gedwongen waren geweest
de betrokkenen terug te trekken, al
dus Civiletti.
Veiligheidsraad een politiek lichaam
is en het Internationaal Gerechtshof
een juridisch. Owen drong aan op
herstel van de status quo ante, de
situatie zoals die was voor de bezet
ting van de ambassade, die nu al
sedert 4 november voortduurt.
Aan het slot van de openbare hoorzit
ting van het Hof. die bijna twee en
een half uur duurde, stelde de West-
duitse rechter Hermann Mosier en de
voorzitter van het Hof de Amerikaan
se vertegenwoordiger nog enkele vra
gen. Zij wilden opheldering over de
lotgevallen van de twee Amerikaanse
consulaten bij Teheran en wensten
ook wat meer informatie over de in
spanningen van de Amerikaanse di
plomaat Ramsey Clark om in contact
te komen met de Iraanse autoriteiten
in Teheran en over de Amerikaanse
contacten met de Iraanse zaakgelas
tigde in de Verenigde Staten.
Robert Owen zei niet direct op de
door het Hof gestelde vragen te kun
nen antwoorden, maar zegde toe dat
de antwoorden schriftelijk aan het
Hof zullen worden overlegd voor de
aanvang van het beraad van de rech
ters dat vandaag begint. Na de zitting
zei de Amerikaanse minister van jus
titie Civiletti geen idee te hebben wat
voor uitspraak hij moet verwachten
van het Hof. Hij weigerde er ook over
te speculeren. Wel zal een uitspraak
zo snel mogelijk worden overge
bracht aan de Veiligheidsraad. Ver
der verwachtte de minister dat een
oordeel van het Hof haar uitwerking
op de publieke opinie niet zou mis
sen. wat in het licht van de grote
belangstelling van de internationale
pers vóór het gebeuren in Den Haag
geen gewaagde voorspelling mag
heten.
Civiletti verklaarde dat het niet hele
maal duidelijk is hoeveel gijzelaars er
precies in Iran worden vastgehouden.
Het zit ergens tussen de vijftig en
drieënvijftig, maar de toegang tot de
gijzelaars is zodanig dat het niet
exact is vast te stellen. De Ameri
kaanse minister reist vandaag via
Londen naar huis terug.
Eerdere uitspraken over voorlopige
maatregelen die van het Hof ge
vraagd werden, lieten zes tot dertien
dagen op zich wachten. De verwach
ting is dat dit nu aanzienlijk sneller
zal kunnen, aangezien de zaak ook
juridisch nogal duidelijk lijkt. Bo
vendien is er in dit geval geen sprake
van gevaar voor onmiddellijke en
niet te herstellen schade, wanneer het
Hof zich niet snel uitspreekt. Dat
levert een extra argument voor snelle
besluitvorming.
Dat Iran zich veel van de besluiten
van het Hof zal aantrekken lijkt ove
rigens niet te verwachten. In een tele
gram aan het Internationaal Hof van
Justitie liet de Iraanse minister van
buitenlandse zaken Ghotbzadeh zon
dag weten dat de gijzeling in Teheran
eigenlijk maar van de tweede orde is.
Het Hof zou er beter aan doen zich in
te laten met de jarenlange schaamte
loze uitbuiting van Iran door de Vere
nigde Staten, aldus de minister.
Zwitserse regering heeft besloten
Amerikaanse beleid inzake Iran
et te steunen. Zwitserland zal geen
itregelen nemen in verband met
[economische en financiële oorlog
n de VS en Iran. aldus een com-
iqué van het federale ministerie
financiën,
de Iraanse heilige stad Qom rea-
le ayatollah Khomeini op de be
lten over een economische boycot
Bevoegdheid
STRAATSBURG (Reuter) Het Europese Parlement zal
morgen vrijwel zeker de begroting van de gemeenschap voor
1980 verwerpen, tenzij de ministers aanzienlijke concessies
doen. Het parlement staat vooral kritisch tegenover het
gebruik door de Europese Commissie (het dagelijks bestuur
van de EG) van het landbouwfonds.
Robert Owen ging in zijn bijdrage
uitvoerig in op de bevoegdheid van
het Hof. Artikel 12 van het handvest
van de Verenigde Naties spreekt uit
dat de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties zich niet mag uit
spreken over een zaak die nog in de
Veiligheidsraad wordt besproken.
Maar deze bepaling geldt niet voor
het Internationaal Gerechtshof, al
dus de Amerikaan, te meer daar de
In het rapport dat de gisteren in de
plaats van dr Anne Vondeling tot een
van de vice-presidenten van het par
lement gekozen Nederlandse socialist
Piet Dankert heeft opgesteld voor de
begrotingscommissie van de verte
genwoordiging wordt een toelichting
gevraagd op het vereoek van de com
missie om een aanvullend bedrag van
bijna twee miljard gulden om het
tekort van het landbouwfonds op te
vangen. De begroting voor 1980 be
draagt 45 miljard gulden.
Tweederde van de aanvullende be
groting moet dienen voor exportsub
sidies op boter en andere zuivelpro-
dukten. Het rapport-Dankert stelt
voor dat bedrag te bevriezen tot de
commissie uitvoerig heeft uitgelegd
waarom het nodig is en garanties
geeft voor een betere controle op de
uitgaven.
STOCKHOLM (AP. Reuter.
DPA) Met een veroordeling
van de abortus heeft moeder
Teresa gisteren in Oslo de No
belprijs voor de vrede voor
1979 in ontvangst genomen.
„Voor mij zijn de landen die de
zwangerschapsafbreking heb
ben gelegaliseerd het armst.
Zij zijn bang voor het ongebo
ren kind en daarom moet dat
maar sterven", aldus de kleine
religieuze, die in de krotten
wijken van Calcutta de be-
hoeftigen verzorgt. Zij noem
de de abortus de grootste ver
nietiging van mensen, die er
vandaag de dag bestaat. Moe
der Teresa aanvaardde de vre
desprijs namens de ongewen-
sten, de armsten en de onge-
lukkigen.
Profesoor John Sanness
(rechts op de foto) die namens
het comité de prijs overhan
digde zei dat er geen betere
uitleg voor de keus was als die
Wereldbankvoorzitter Robert
McNamara heeft gegeven:
„Moeder Teresa' verdient de
prijs omdat zij de vrede op de
meest fundamentele manier
uitdraagt, door haar toewij
ding en de onschendbaarheid
van de menselijke waardig
heid." Sanness zei dat de win
nares zo het zaad voor het goe
de zaaide. „Als dat niet ge
beurde zou de wereld versto
ken zijn van hoop en het wer
ken aan de vrede zou weinig
zin hebben".
Moeder Teresa, die in het bij
zijn van de Noorse koninklijke
familie en politici de prijs in
ontvangst nam had gistermor
gen een onderhoud met de
Noorse koning Olav. Sinds
haar aankomst afgelopen za
terdag heeft zij de soberheid
betracht van haar leven van
alle dag en na de morgengebe
den slechts water en droog
brood gebruikt. „Denk er aan"
hield ze gisteren haar gehoor
voor „dat er vele vele kinderen
op deze wereld zijn die zelfs
dat ontberen." Naast moeder
Teresa werden gisteren in
Stockholm tien andere No
belprijswinnaars onder
scheiden.
TOKIO, BANGKOK (Reuter. AFP, AP) De vroegere Cam
bodjaanse premier Pol Pot, die in januari door het Vietname
se leger uit de hoofdstad Phnom Penh werd verdreven, en die
sindsdien niet meer in het openbaar verschenen was. heeft
zaterdag aan de Thais-Cambodjaanse grens een gesprek ge
voerd met het Japanse persbureau Kyodo.
Kyodo maakte gisteren bekend dat
enkele verslaggevers vier uur lang
met Pol Pot en diens minister van
buitenlandse zaken en vice-premier,
leng Sary. hadden gepraat. Pol Pot,
die er volgens de verslaggevers goed
uitzag, vertelde dat hij nog steeds
50.000 man aan troepen onder de wa
penen had. „We hebben een netwerk
in het hele land en als een bepaalde
plaats door het Vietnamese leger
wordt aangevallen, voeren wij onze
acties in andere plaatsen op, zodat
het vijandelijke leger geen kans
krijgt zijn gebied uit te breiden".
Volgens de radio van de Rode Khmer,
die waarschijnlijk m het zuiden van
de Volksrepubliek China is opgesteld,
hebben troepen van Pol Pot de alge
lopen drie weken meer dan duizend
Vietnamese militairen om het leven
gebracht. Pol Pot zei verder dat hij
contacten onderhield met alle groe
peringen die tegen het door Hanoi in
Phnom Penh gevestigde bewind van
Heng Samrin strijden, inclusief de
Vrije Khmers (Khmer Serei).
Ook had hij verscheidene malen con
tact gezocht met de vroegere Cam
bodjaanse leider, prins Norodom Si-
hanoek, aldus Kyodo. en legde hij er
de nadruk op dat hij de prins niet als
zijn vijand beschouwde. De prins,
momenteel in Parijs, moet echter
niets meer van Pol Pot en zijn Rode
Khmers hebben Pol Pot wees elke
mogelijkheid tot onderhandelen met
Heng Samrin van de hand en op de
vraag of er verzoening mogelijk was
met Vietnam, zei hij dat Vietnam
eerst zijn troepen moest terugtrek
ken. Pol Pot zei dat 95 procent van de
Cambodjaanse bevolking achter hem
stond. Hij ontkende dat onder zijn
vierjarig bewind zo ongeveer de helft
van het volk van de Khmers was
uitgemoord Wel was het mogelijk
dat er „enkele fouten" in het beleid
waren gemaakt, waardoor enige dui
zenden mensen om het leven
kwamen.
Wonderrijst
De Verenigde Naties zullen 620 ton
aan zaaigoed van zogenaamde „won
derrijst" (met een hoge opbrengst)
naar Cambodja sturen om de voed
selsituatie te verbeteren. De verte
genwoordiger in Manila van de voed
sel en landbouworganisatie van de
Verenigde Naties (FAO), Hans Dall.
zei dat er veel meer nodig was. maar
dat hij niet meer kon inslaan voor de
komende lente. Hij verwachtte dat
dan de hongersnood in Cambodja op
zijn dieptepunt kon zijn omdat in
Cambodja de oogst zeer miniem zal
zijn. De wonderrijst kan een twee tot
drie maal zo grote oogst opleveren,
mits er voldoende kunstmest en goe
de landbouwtechnieken voorhanden
zijn. Die zijn in Cambodja zeker niet
aanwezig en de hoop van de FAO dat
dat wei-door andere organisaties gele
verd zal worden, klinkt niet bijster
vertrouwenwekkend.
Vandaag vertrekt van Singapore op-
I nieuw een boot met 1500 ton hulpgoe
deren voor Phnom Penh Het gaat om
een actie van de Britse hulporganisa
tie Oxfam. die ookeind november
een boot naar Cambodja stuurde
Deze kwam gisteren in Phnom Penh
aan. De vertraging was te wijten aan
slecht weer Volgens een vertegen
woordiger van het VN-kinderfonds
Unicef, die een week in en om rond
Phnom Penh heeft rondgekeken, is er
geen sprake van dat de hulpgoederen
in Cambodja welbewust in de opslag
plaatsten gehouden worden. Er wa
ren wel duidelijk moeilijkheden met
de distributie, maar de situatie werd
al beter, aldus Jacques Danois Maar
ook hij moest toegeven dat de Unicef
en het Rode Kruis nl^t da mogelijk
heid hebben alles te controleren
JOHANNESBURG (AP. Reuter. UPI) De Zuidafrikaanse
regering heeft gisteren de praktijk van de apartheidswetge
ving verzacht maar op de lange termijn blijft men dit stelsel
handhaven.
Volgens de minister van gemeen
schapsontwikkeling Marais Steyn is
het nu voldoende om éénmaal vooraf
toestemming te vragen voor ge-
kleurd-blanke bijeenkomsten in
clusief die in bibliotheken, theaters
en restaurants terwijl voordien
voor iedere bijeenkomst apart goed
keuring nodig was. Voor de „vergun
ning" wordt verleend, onderzoekt de
regering de aanvraag wel. Instellin
gen. die nu voor zowel blank als ge
kleurd toegankelijk zijn zijn: biblio
theken; particuliere ziekenhuizen als
de dokter verklaart dat zijn patiënt
daar moet worden opgenomen; thea
ters en concertgebouwen; drive-in-
bioscopen (de bioscoopgebouwen
blijven gescheiden); circussen; res
taurants in bepaalde gebieden, waar
de scheiding nog niet is opgeheven
mits daar geen alcohol wordt geser
veerd; recepties voor deelnemers aan
congressen
Het verstrekken van de vergunning is
aan een voorwaarde gebonden, aldus
de minister. Als het zou leiden tot
ruzies tussen blanken en gekleurden
dan wordt zij weer ingetrokken. De
afgelopen tijd zijn er al enkele ver
zachtende maatregelen genomen Zo
mogen blank en gekleurd op de inter
nationale luchthaven van Johannes
burg op dezelfde toilet en in Kaap
stad mag men met dezelfde bus mee.
dit in tegenstelling tot Johannesburg
waar nog vier lijnen lopen voor een en
hetzelfde traject. Een aantal grote
stadshotels mag buitenlandse zwarte
gasten huisvesten en te eten geven.
De grote apartheid blijft bestaan en
dus mag de zwarte niet stemmen,
heeft hij minder kansen op eigendom
en arbeidsplaats, woont hij in aparte
woonsteden en heeft hij toestemming
nodig een blank gebied te betreden.
NEW DELHI (Reuter) Ontwikke
lingslanden moeten meer technische
hulp krijgen voor de ontwikkeling
van kernenergie. Op de Jaarvergade
ring van het Internationaal bureau
voor atoomenergie (IAEA) drong con-
ferentievooreitter H. N. Sethna uit
India hierop aan tijdens de slotzitting
gisteren. Voor het fonds voor techni
sche bijstand van het IAEA was nog
niet de helft toegezegd van het streef
bedrag 10,5 miljoen dollar voor het
jaar 1980. Na langdurige discussie
was de gewone begroting van het
bureau vastgesteld op 80.6 miljoen
dollar, waarvan meer dan een kwart
bestemd is voor toezicht op naleving
van het verdrag tegen spreiding van
kernwapens. De ontwikkelingslan
den vinden dat de verhouding tussen
toezicht en bijstand scheef ligt.
Nucleaire mogendheden, inclusief de
Sowjet-Unie, maakten duidelijk dat
zij weliswaar begrip hebben voor lan
den die voor hun ontwikkeling kerne
nergie nodig hebben, maar zich an
derzijds zorgen maken over mogelij
ke spreiding van kernwapens
In de bestuursraad van het IAEA
werden elf landen periodiek vervan
gen, waarbij onder andere Zuld-Ko-
rea door Noord-Korea werd opge
volgd.
or J. J. Moskau
- oen Pierre Trudeau eind vorige maand vriend en vijand verbaasde door
in te kondigen dat hij zich begin volgend jaar terugtrekt als leider van
machtige Liberale Partij van Canada, verzuimde hij niet om ook met
Re laatste stap zijn opvolger, premier Joe Clark, in het nauw te drijven.
Ij koos de datum van aankondiging en van daadwerkelijk vertrek zo
Jm, dat Clark geen verkiezingen meer kan houden in deze winter, nu het
voor zijn partij nog gunstig is.
inkzij de nieuwe regels voor een be-
ngrijk deel het werk van Trudeau moet
trk in ieder geval wachten tot het eind
n de lente of het begin van de zomer
f ^ïen die tijd zal het land in de ban zijn van
debat over Quebec. Voor de liberalen
to prachtig scenario.
b de regering tegen die tijd de Canadezen
'ar de stembus laat gaan hetzij omdat
I de verkiezingen vrijwillig vervroegt, het-
lomdat zij daartoe gedwongen wordt door
n nederlaag in het parlement zal de
«cussie over de afscheiding van Quebec
Knier Clark zeker parten spelen. Tijdens
de verkiezingscampagne in het afgelopen
voorjaar weigerde Clark stelstelmatig we
zenlijk in te gaan op dit probleem. Nu zal hij
zich daar niet meer aan kunnen onttrekken
Als de nieuwe eerste minister steun wil
zoeken in Quebec, moet hij concessies doen
aan de voorstanders daar van meer zelf
standigheid voor deze Franstalige provin
cie. Nu kan Clark slechts rekenen op de
steun van twee conservatieven uit Quebec,
terwijl Trudeau bij de verkiezingen van mei
in Quebec zestig procent van de stemmen
kreeg. Maar concessies in Quebec in ruil
voor de gunst van de kiezers zullen Clark
opbreken ln het Westen van Canada, waar
de mensen niets moeten weten van de wen
sen van de Franstalige minderheid.
Invloed
Zo geeft Trudeau als hij zegt; „Ik ben tot de
conclusie gekomen dat ik niet de man ben
die de Liberale Partij moet herbouwen",
een al te bescheiden beeld van zijn invloed
op de komende gebeurtenissen. In werke
lijkheid kan zijn besluit om juist nu op te
stappen de eerste belangrijke stap zijn om
de liberalen weer aan de macht te helpen ln
Ottawa.
Trudeau laat een partij achter die een flinke'
revisie hard nodig heeft. In de elf jaar dat
hij premier is geweest, zijn het overheidsap
paraat en de Liberale Partij zelf sterk beïn
vloed door Trudeau's opvattingen over een
gecentraliseerd bestuur Zijn eigenmachtig
optreden zowel ten aanzien van mensen
als van zaken heeft enkele van de meest
getalenteerde mensen die in de jaren zestig
aan zijn zijde werkten, van hem vervreemd.
al lang voor de nederlaag van de liberalen in
mei. Trudeau verborg zijn verlegenheid
achter een scherm van arrogantie en kil
heid. Daardoor bloedde zijn kabinet dood
en zochten mogelijke opvolgers elders hun
kansen.
Turner
De man die nu hoge ogen gooit in alle
beschouwingen over Trudeau's opvolging
als partijleider is de vijftigjarige John Tur
ner Onder Trudeau ls hij minister van
financiën geweest. Zorgvuldig heeft hij zijn
kans afgewacht; nooit viel hij Trudeau
openlijk aan. maar altijd was hij in de
buurt Net als Trudeau komt hij uit een
vooraanstaande familie uit Montreal, de
hoofdstad van Quebec, en net als Trudeau
is hij tweetalig een belangrijk voordeel
als hij de strijd met Clark moet aanbinden.
En door zijn huidige werk ais advocaat in
Toronto heeft Turner zich ook nog verze
kerd van de steun van veel financiële en
industriële kopstukken uit het land.
Voorlopig mag dan ook worden verwacht
dat de Liberale Partij hem in maart wel zal
kiezen als partijleider. Deze herfst versterk
te Turner zijn naam als een man met inter
nationaal gezag door een reis naar West-
Europa. waarop hij onder meer in Bonn
kanselier Helmut Schmidt ontmoette.
Pierre Trudeau heeft overigens Inmiddels
wel duidelijk gemaakt dat hij de politiek
niet voorgoed de rug toekeert, Hij zegt te
zullen „blijven vechten" voor het Canada
waarin hij gelooft, een land dat gebaseerd
moet zijn op een eerlijke en gelijkwaardige
overeenkomst tussen Franssprekende min
derheid en Engelstalige meerderheid
In deze rol kan hij veel invloed hebben op
het naderende grote debat, een debat dat
Canada een nieuwe structuur zal geven of
dat Canada zal doen uiteenvallen Het is
moeilijk in te zien hoe premier Joe Clark
dat gaat overleven, zeker als hij klem komt
te zitten tussen enerzijds Turner en Tru
deau en anderzijds zijn Engelstalige conser
vatieve partijgenoten
Pierre Trudeau
