Ether wordt vrij
voor babbelaars
Alles is 'luisterrijk' bij
illegale zendamateurs
y
kTERDAG 8 DECEMBER 1979
TROUW/KWARTET
13
■BINNENLAND!
r
fijne
Ongeveer zeventigduizend Nederlan
ders hebben een radio-zender in huis,
waarmee ze illegaal met soortgenoten
communiceren. Het zijn de 27 MC'ers,
die op 27 megaHertz-band „tokkelen"
en dat soms nachten lang. Op 3 maart
volgend jaar wordt de Machtigingsre- ders van veertien jaar en ouder toestaat
geling voor Algemene Radiocommuni- om legaal als communicatie-amateur
catie (MARC) ingevoerd, die Nederlan- hun stemgeluid de ether in te slingeren.
i
door Haro Hielkema
NIEUWKOOP „Een
unieke manier om te
communiceren met me
deburgers" noemt
staatssecretaris Smit-
Kroes van verkeer en
waterstaat de invoering
van de MARC (Machti
gingsregeling voor Alge
mene Radiocommuni
catie) op 3 maart vol
gend jaar. Alle Neder
landers boven de veer
tien jaar mogen dan
met een MARC-machti-
ging en een zend- en
ontvangapparaat dat
door de PTT is goedge
keurd met elkaar pra
ten via de 27 MG-band.
Dan gaat de lucht
„open" voor Jan en alle
man. En als we Smit-
Kroes mogen geloven
zullen voor 1990 tien
miljoen Nederlanders
van die mogelijkheid
gebruik maken.
De Nederlandse ether wordt
natuurlijk al gevuld door hob
byisten. Allereerst zijn dat de
zendamateurs, de lieden met
een technische knobbel die al
iOf niet met een Teleac-cursus
van Chriet Titulaer, hele seri
euze gesprekken voeren over
elektronische puzzels en daar
voor zelfs satellieten en ruim
testations in de arm nemen.
Er zijn ongeveer 10.000 zend
amateurs in ons land, met een
PTT-machtiging op zak (na
een examen).
Daarnaast bestaan er ook ille
gale luchtpiraten, de figured
die zich als een Radio Veroni-
ca-in-het-klein gedragen en al
lerlei teksten en muziek de
lucht in slingeren. De Amers-
foortse zender „Paloma", die
afgelopen zondag door de po
litie opgerold dreigde te wor
den, is zo'n piraat. De eige
naar wist daarbij ongeveer
driehonderd collega's naar
zijn huis te trommelen om de
politie te beletten de appara
tuur weg te halen. Een stevige
kloppartij, grote autoschade
en een flink aantal arrestaties
waren het gevolg.
De derde en verreweg
grootste groep wordt ge
vormd door de communicatie-
amateurs, mensen die een
zend- en ontvangapparatuur
alleen maar gebruiken om te
praten met anderen. Tal van
vrachtwagenchauffeurs (truc
kers) hebben zo'n ding om
met de baas te overleggen of
om collega's te waarschuwen
voor verkeerscontroles. Wa
tersporters, die zfch niet de
luxe van een (legale) marifoon
kunnen veroorloven, hebben,
soms wel een „bakkie" aan
boord om zo toch te kunnen
communiceren. En wat is het
niet gemakkelijk om Je vrouw
vanuit de auto te kunnen mel
den dat je er aankomt en dat
ze al vast de aardappelen op
kan zetten.
'Op de bak
tokkelen'—
„Samen kletsen", dat is het
parool van de communicatie
amateurs, die nooit de behoef
te voelen om zich via een exa
men tot (legaal) zendamateur
op te werken. Want van tech
niek hebben ze vaak weinig
kaas gegeten en interesse om
er wat meer van af te weten is
er meestal niet. De Nederland
se klessebessen vormen nu al
een illegaal legioen van zo'n
zeventigduizend man twin
tig procent van de mensen die
een radio-telefoon bedienen
(„op de bak tokkelen" is de
Jargonterm), bestaat uit
vrouwen.
In Amerika werd de ether al in
1958 opengesteld voor deze
babbelaars en volgens recente
cijfers maken ruim twintig
miljoen Amerikanen van die
mogelijkheid gebruik. De be
langstelling in Europa is zeker
rüet minder. Veel landen heb
ben de 27 megaHertz-band»
vrij gegeven voor communica
tie-amateurs, zoals Scandina
vië, Italië, Spanje, Zwitser
land, Oostenrijk en (sinds
1975) West-Duitsland, waar de
zender de naam Jedermann-
funk heeft gekregen.
Onder de druk van de omlig
gende landen stelt nu ook Ne
derland een „allemanszender"
open in de verwachting dat er
een „snelle groei van het ge
bruik naar een omvang van
één radiotelefoon per tien in
gezetenen of nog hoger" te
zien gal zijn. De Nieuwkoopse
elektronicus Willem Bos heeft
wel een verklaring voor de
grote vraag naar communica-
tie-apparatuur: „We leven erg
geïsoleerd tegenwoordig, hoé
gek dat ook klinkt. Je wordt
overspoeld met informatie,
maar het vervelende is dat je
niks terug kunt zeggen. Met
zo'n bakje, zo'n handige mi
crofoon, kun je met willekeu
rige mensen praten. Dat kan
natuurlijk ook met de tele
foon, maar wie draalt er zo
maar een nummer om een
babbeltje te maken met
iemand die je niet kent."
Het invoeren van de MARC
per 3 maart volgend Jaar is
ook het gevolg van het grote
aantal klachten over storing.
Je hoeft met de wonderen van
de moderne techniek niet
vreemd op te kijken als plot
seling de stem van je buur
man (een illegale zender) via
de bandrecorder in je huiska
mer klinkt. Volgens de nieuwe
regeling is het alleen toege
staan te werken met appara
tuur, die door de PTT is goed
gekeurd. Bovendien moet de
communicatie gevoerd wor
den over 22 kanalen op de 27
mHz-band met gebruikma
king van frequentie-modula
tie (FM) en met een uitgangs
vermogen van een half Watt.
„Als ik op die bak ga zitten, weet ik dat ik de hele nacht door ga.
De machtiging, die op het
postkantoor gehaald kan wor
den, kost 35 gulden per jaar.
De PTT heeft inmiddels al on
geveer tien typen radio-tele
foons voor gebruik goedge
keurd.
Vooruitlopend op het vrijge
ven van de 27 mHz-band heb
ben Bos en Dick Nlnaber uit
Voorhout de Nederlandse
Communicatie Federatie
(NCF) opgericht en hebben zij
deze week het eerste nummer
van het maandblad „Break-
Break" gelanceerd. „Je kunt
de NCF vergelijken met de
ANWB. Die zorgt voor de be
geleiding van het wegverkeer
van het wegverkeer en de
automobilisten, wij willen dat
gaan doen voor het radio-ver
keer. De overheid stelt eisen
waaraan de apparatuur moet
voldoen, keurt de zenders,
maar zegt dan feitelijk: zoek
het maar uit. Er zitten 22
standjes aan de knop van zo'n
zender en dat kan een hoop
Illegale communicatie-amateurs: met een mike in de hand luisterrijk tokkelen op een bakkie of gewoon:
eindeloos kletsen met andere 27 MC'ers. Per 3 maart 1980 is deze manier van zenden toegestaan.
gedoe geven. Om een chaos te
vermijden, móet je afspraken
met elkaar maken. Anders
wordt het een rotzooitje. Nu
zijn er al bonden en clubs op
dit terrein opgericht, maar
naar onze mening kunnen die
toch niet de grote vloed van
communicatie-amateurs op
vangen, begeleiden en helpen.
Als NCF (een federatie, waar
in het bestuur moet doen wat
Luisterrijk. Ik dacht dat het een
puzzelwoord was en verder nog in
reportages over het koninklijk
huis gebruikt werd. Maar het
blijkt het grootste stopwoord te
zijn in het nachtelijke verkeer
van de illegale zendamateurs. Al
les is „luisterrijk": van de ont
vangst tot de aanwezigheid van
de verslaggever toe. Het betekent
zoveel als „prachtig" of gewoon
„goed", maar er kan geen zin over
de golven van de 27 mHz-band
gaan of het woord komt er wel in
voor.
Het is trouwens toch een gek taaltje, die
communicatie tussen de verschillende
huis- en zolderkamers. Een halve nacht
doorbrengen temidden van een voortdu
rend gekakel van stemmen, het ge knerp
van zendertjes en geklets over niks is een
belevenis. Midden in het groene hart van
Holland zitten we, in Nieuwkoop, aan de
„mike" (microfoon) van de Meerval. Am
per is het woordje „einde" op het tv-
scherm verschenen of het klinkt al op
kanaal 14: „Hier is de Meerval, locatie
Nieuwkoop. Is er nog iemand staande
bij?"
Voordat je het weet ratelt het achter el
kaar door de kamer: Lady Honda, Jumbo.
Lady Bumper. Lady Grizzly, Nestor, Vuur
vogel. Albert Schweitzer, De Witte Haai,
Jupiter, De Goudvis en de Lady Engel. Als
van alle kanten de oproep met „staande
bij" of „standing by" is beantwoord,
schuiven we op naar kanaal 19. Weer ge-
knerp en gekraak en het koor meldt zich
opnieuw. Dat is dan het begin van een
lange nacht, waarin meer mensen op zijn
en de mike vasthouden, dan Je je kon
voorstellen.
V rou wenstemmen:
Urenlang kan het doorgaan, soms de hele
nacht. En het maakt weinig uit of het
zaterdag is of dinsdag. De een moet er de
volgende morgen om half zes, de ander on)
half zeven uit. Maar dat weerhoudt hem
(of haar want het wemelt van de vrou
wenstemmen in de ether) er niet van mee
te doen aan het kletscircuit. Want dat is
het, die 27 MC-band, een kletsradio. Mijn
ogen vallen halverwege de nacht haast
dicht, maar de conversatie gaat oeverloos
verder. Zomaar ineens komt er weer ie
mand bij, de Koolmees of Tweety. En De
Palingboer mengt zich er tussen om even
„luisterrijk mee te tokkelen".
Al zo'n twee uur lang is De Jumbo, „loca
tie Nieuwkoop" aan het vertellen dat hij
om half zeven z'n bed uit moet, omdat hij
gekeurd wordt. En al zegt hij tegen drieën
dat hij nu echt gaat slapen en dat hij de
knop zal uitdoen („de bak dichtgooien"),
er wordt me verzekerd dat hij ongetwij
feld blijft luisteren.
Wat bezielt iemand om een „bak" aan te
schaffen en z'n nachtrust op te offeren
voor oneindige kletspraatjes? Lady Bum
per. locatie Lelmuiden, bijvoorbeeldis
nachten met de „mike" in de weer: en
maar tokkelen!
Verstand:
„Ik zit al Jaren op de bak," zegt Lady
Bumper. „Ik snap er helemaal niks van, ik
heb geen barst verstand van al die knop
jes. Maar ik vind het luisterrijk. Ik doe het
voor de gezelligheid. Ik heb op de bak
allerlei mensen leren kennen. Ik heb er
vrienden en kennissen aan over gehouden.
8oms zit ik de hele nacht op de bak. dat is
luisterrijk. Als er maar 'Lady Bumper'
gecalled (geroepen) wordt, dan kom ik
erin. Je hoort allerlei meningen, het heeft
een sociale functie. Maar soms geeft het
ook wel eens ruzie. Dan zegt mijn man:
hou nou maar eens op, nou ben ik aan de
beurt"
Lange verhalen komen overigens niet veel
voor op de 27 MC-band. Voortdurend
wordt het praatje onderbroken door de
roep „Break", er wil Iemand tussen ko
men. En „break" is zo'n beetje „voorstel
van orde" in een vergadering. Ze gaan
altijd voor. De „break" wordt echter zo
veel gebruikt, dat het soms een Babyloni
sche spraakverwarring wordt. „Ze kunpen
niet luisteren", zegt De Meerval. Hij heeft
kennelijk een beetje gezag in de regio
rond Nieuwkoop, want af en toe roept hij
iemand tot de orde. „Als je zo bezig blijft,
spetter Je me helemaal dicht, Koolmees,"
zegt hij. En als de ether weer een tijd vol
geknetter is. klinkt er even tussendoor:
„Wat een puinhoop, hè."
Techniek:
De voorlichter van de PTT heeft gelijk.
Het is voor een hoop mensen „leuk speel
goed", zegt hij. Dat blijkt wel. „Omdat we
gek zijn. zitten we te tokkelen." zegt er
een. „Om m'n vrije tijd te vullen." „Omdat
de meeste mensen de hele dag maar tv
zitten te kijken." „Als ik op die bak ga
zitten, weet ik dat ik de hele nacht door
ga Soms krijg ik de volgende dag wel een
terugslag. Laatst ben ik in één week zes
pond afgevallen."
Over techniek hoor je de 27 MC'ers nauwe
lijks praten; het interesseert ze ook niet.
Neem Lady Honda en Lady Engel, twee
verpleegsters uit de locatie Zevenhoven.
Die willen alleen maar wat kletsen. „Het is
een verslaving," zegt De Goudvis, „het
gaat van kwaad tot erger." Dan „breakt"
de Jumbo weer even in: „Ik kan dat knop-
pie niet uitkrijgen." De 27 MC-band zorgt
voor echtscheidingen en trouwerijen,
wordt verzekerd. En ook al komen de
„witte muizen" (de politie) de hele handel
weghalen, een goeie 27 MC'er begint dan
weer gewoon van voren af aan te sparen.
Het is een heel ander volkje dan de offi
ciële zendamateurs. Die hoor je alleen
maar praten over techniek, over nieuwe
buisjes en over Wattjes in de antenne.
81ap geklets zul Je bij deze hobbyisten
niet horen, alleen het eindeloos spellen
van letters: „Pappa Ekkoo Braavoo,
PEB". Het is ook de techniek en het
experimenteren met techniek dat deze
zendamateurs drijft: „De elektronen en
het gebruik ervan," vertelt John in Nleu-
wegein. „Vla deze vorm van cqmmunica-
tie ga je allerlei dingen uitvlooien. Je
praat over de moeilijkheden bij het zen
den en dan word je weer verder geholpen.
Daarnaast is er ook het wedstrijdelement.
Je probeert zo vér mogelijk te komen,
eventueel via satellieten en de maan."
Chaotisch:
Zo rustig als het bij de zendamateurs
toegaat, zo chaotisch gaat het bij de 27
MC'ers. „Wij krijgen altijd de schuld, ook
al zijn wij niet de oorzaak van storingen."
vertelt De Meerval. „Het is maar goed dat
er vorige week op het tv-scherm werd
geprojecteerd dat „atmosferische storin
gen" voor een slecht beeld zorgden, an
ders hadden ze er ons weer op aange
keken."
Nog een paar calletjes „staande bij". De
Jumbo blijkt nog steeds wakker en Lady
Grizzly vraagt haar man rond drie uur:
„als je gelijk doorgaat, maak Je dan zelf je
brood klaar?" „Een dubbele oei van De
Grizzly" is de laatste kreet door de ether,
dan gaat de knop uit. En dan te bedenken
dat Lady Bumper. Lady Honda. Jupiter in
Vinkeveen („ik blijf liever een beetje onbe
kend"). De Witte Haai (hij heeft een meis
je opgedaan op de bak) en De Goudvis
nog wel uren „staande bij" zullen blijven
met kletsen Daar zijn die discjockeys in
Hilversum niks bij.
de leden zeggen) willen we
overleggen met de PTT over
belangrijke zaken. Naar de le
den toe willen we informatie
geven over antennes, aanvra
gen om antennes te plaatsen
en desnoods processen
voeren."
Alarmnetten^—
De NCF-voorzitter. die ver
wacht dat ook de MARC-ap-
paratuur voor storingen zal
zorgen op radio-, televisie en
bandrecorders (zes tot tien
procent), kondigt aan dat de
spreekbuis van de 27 MC'ers
een storingsdienst in het le
ven zal roepen en dat er sa
men met instanties als brand
weer. politie, Rode Kruis en
ANWB een communicatienet
werk opgezet zal worden voor
calamiteiten. Tijdens de afge
lopen winter hebben commu
nicatieverbindingen in ons
land al hun nut bewezen. Bos
denkt verder aan alarmnetten
voor bejaarden, waterspor
ters. invaliden en hulpbehoe
venden.
Ook zal de NCF proberen
groepen als bejaarden, invali
den en langdurig zieken bij de
radiocommunicatie te betrek
ken, onder meer door het be
schikbaar stellen van appara
tuur.
De prijzen van een „bakkie"
lopen ver uiteen, maar voor
zo'n driehonderd gulden kan
er al „getokkeld" worden.
„Het is uniek dat mensen kun
nen beschikken over een
draadloos communicatiemid
del," zegt Bos. „Mensen gaan
zich er anders door gedragen.
Ons leefpatroon is ook veran
derd door de televisie Ik denk
alleen dat het sociale verkeer
door de radiocommunicatie
verbeterd wordt," aldus Bos.
Niet ledereen is gelukkig met
het vrijgeven van de 27 MC-
band. onder wie brigadier B.
Klerks uit Lelden, die in het
Algemeen Politieblad een
„enorme ethervervuiling"
voorspelt met een stroom van
klachten over storing, ook al
omdat de fanatieke 27 MC'er
geen gercegen zal nemen met
een zendvermogen van een
half Watt NCF-voorzitter Bos
gelooft echter dat de meeste
communicatie-amateurs zich
aan de slagzin „Geen 27 MC
onder tv" zullen houden.
