NOS-technici beslissen
over radioprogramma's
Een pionier vaif
abstracte kuns
'Taboes in film'-festival stelt verkeerde opvattint
Gebrek aan ateliers voor
Utrechtse kuntenaars
BI LENING 1S7S
Omroepfaciliteiten: voorlopig heet hangijzer
Edward
Downes
chef-dirigent^
Omroeporkei;^
Radioconferentie
rustig verlopen
f Sonia Delaunay overleden
STAAT DER NEDERLANDEN
tweede uitgifte
Nieuwe boeken
VRIJDAG 7 DECEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Riet Diemer
HILVERSUM - Niet de
omroeporganisaties zelf,
maar de technici van de NOS
beslissen uiteindelijk welke
radioprogramma's de omroe
pen maken en uitzenden. Niet
de omroepen hebben in hun
programmabeleid het laatste
woord, terwijl volgens de om
roepwet de eindverantwoor
delijkheid toch bij hen be
hoort te liggen, maar de afde
ling faciliteiten van de NOS
Daar lijkt het op het ogenblik
op neer te komen.
Deze merkwaardige situatie vloeit
voort uit de overwinning die de vak
bonden eind vorige week op de om
roepen hebben behaald De omroe
porganisaties hebben toen toegezegd
zich bij het realiseren van hun radio
programma s te beperken tot de ca
paciteit die door de afdeling facilitei
ten van de NOS kan worden geleverd.
Met andere woorden wat de NOS
niet kan maken dat wordt ook niet
gemaakt
Heel streng zal erop worden toegezien
of omroepen programma's hebben
uitbesteed bij derden dus bij particu
here geluidsstudio's De NOS-geluid-
stechnici zullen deze programma's
niet uitzenden
Een heel heet hangijzer dat nog dit
jaar of begin volgend jaar in het NOS-
bestuur zal worden behandeld is de
kwestie NOS-faciliteiten. Artikel 25
van de omroepwet bepaalt dat de
zendgemachtigen verplicht zijn ge
bruik te maken van de NOS-facilitei-
ten Daarmee wordt de werkgelegen
heid van het personeel van de NOS
beschermd Nog niet zo lang geleden
kwam het tot een botsing tussen de
omroepen en de dienst televisiefacili
teiten van de NOS. Een groot aantal
tv-programma s zou niet gemaakt
kunnen worden omdat het technisch
bedrijf volgens de regels van het zo
genaamde planfase-systeem ging
werken. Nu liggen de moeilijkheden
dus in de hoek van de radiovoorzie
ningen. In ieder geval wordt artikel 25
van de omroepwet nog eens grondig
besproken. Binnen het NOS-bestuur.
waar de omroepen hun partijtje
meeblazen. kan worden bekeken of
dat artikel wijziging behoeft om pro
grammamakers toch creatief te kun
nen laten werken binnen een steeds
ambtelijker en bureaucratischer
systeem
De laatste tijd is het zo dat steeds
meer omroepen en zelfs de N08 ge
bruik gingen maken van particuliere
geluidsstudio's en dat werd een aan
tal NOS-technici een doorn in het
oog. Ze gebruikten termen als ..het
brood wordt ons uit de mond gesto
ten" Ze konden echter niet die voor
zieningen leveren die voor bepaalde
programma's nodig waren omdat ze
te veel werk hadden
De rol die de te hulp geroepen vak
bonden toen in deze kwestie speelden
wordt een „gemiste kans" genoemd
Het N08-facilitair bedrijf kan niet
voldoen aan de aanvragen van de
omroepen want er zijn te weinig me
dewerkers. Ligt het dan niet voor de
hand te pleiten voor personeelsuit
breiding om zo ook de werkgelegen
heid te bevorderen?, wordt gevraagd.
Tony van Verre
De bonden zijn toch door de NOS-
technici voor een merkwaardig karre
tje gespannen. Er zijn te weinig men
sen om bepaalde programma's te ma
ken. De programma's worden daarom
uitbesteed en een aantal NOS-techni
ci stelt zich beschikbaar om in hun
vrije tijd voor de particuliere studio's
te werken Om het probleem nog ge
compliceerder te maken: commerci
eel ingestelde programmamakers van
omroepen schakelen graag particu
liere bedrijven in om er zo wat beter
van te worden.
Op het ogenblik wordt bekeken wel
ke programma's niet mogen worden
uitgezonden omdat derden eraan
hebben meegewerkt of omdat ze bui
ten de studio zijn gemaakt. Namen
worden genoemd als Tony van Verre,
die de gasten in zijn programma bij
hem thuis ontvangt en de „Dik voor
mekaar show" die André van Duin
altijd in zijn molen met eigen appara
tuur in elkaar zet. En dan zijn er de
talloze herkenningsjingles van de
omroepen die vaak „buiten de deur"
zijn gemaakt. Dat gebeurt ook omdat
particuliere geluidsstudio's over
meer geperfectioneerde apparatuur
beschikken dan de NOS. De NOS-
technici vinden dan ook dat de NOS
betere apparatuur moet aanschaffen.
Oenoemde programma's worden ech
ter volgens oude afspraken met de
NOS gemaakt en de omroepen de
VARA en NCRV in dit geval voor
zien niet zoveel moeilijkheden voor
deze programma's.
Aangenomen wordt dat er. wat be
treft de radiofaciliteiten. sprake is
van een overgangssituatie, totdat het
NOS-bestuur het probleem van de
faciliteiten heeft opgelost.
Toen in oktober 1973 de eerste nacht
uitzending de lucht in ging. kwamen
og
ak
g'
Itani
aspri
Van onze kunstredactie
HILVERSUM De in 1924 geb
Engelsman Edward Downes zal
ingang van 1 september 1980 als
het
Iers
dirigent verbonden zijn aan het d C
roeporkest van de Nederlandse
roep Stichting. Downes volgt in
functie zijn landgenoot Keni
Montgomery op Hij heeft een o
in I
ihtx
dit
eenkomst van drie jaar met helgeels
kest aangegaan.
NCRV gelooft niet dat de NOS-technici de „Dik voor mekaar"-show
iets in de weg zullen leggen.
j ree\
Edward Downes maakte zijn Ne
landse debuut in 1974 met een
sisch operaconcert tijdens
VARA-matinee in Amsterd
Sindsdien heeft hij hier diverse
len gedirigeerd, onder meer het R
Filharmonisch Orkest, het On1
porkest en het Groot Omroepk
Hij was docent van de Internatio iker
hc
er n
la<
it d
ld si
programmaleiders radio, vakbonden
en N08 overeen dat eenvoudige pro
gramma's konden worden gemaakt
een plaatje met een praatje
omdat er 's nachts slechts twee tech
nici beschikbaar konden zijn. We zijn
intussen zes jaar verder en in die
beginsituatie is nog geen verandering
gekomen.
's Nachts op locatie
Toch wil een omroep als de VPRO
's nachts wel eens live en op locatie
opnamen maken, zoals dat is gebeurd
in uitzendingen in de Flevopolder en
bij slot Loevestein. Directeur radio.
Jan Haasbroek: „We willen 's nachts
net zulke vindingrijke programma's
maken als overdag. De nachtuitzen
dingen vormen een belangrijk deel
van onze zendtijd en daarin willen we
ook profileren."
Zo heeft de VARA onlangs de „Nacht
van de jeugdwerkloosheid" uitge
zonden Omdat een particulier be
drijf dit programma moest verzorgen
was er grote tegenstand bij de NOS-
technici om het door te geven. Als
socialistische omroep rekende de
VARA erop dat zo'n programma
's nachts wel live uitgezonden mocht
worden, ook al werd het door derden
gemaakt. Zo heeft de NCRV eens
toestemming gekregen voor een
kerstnachtuitzending en de KRO
voor een uitzending over carnaval.
Dirigentencursus van de NOS in
en 1977 en zal ook het komende
aan deze cursus zijn verbonden.
Downes heeft in het buitenland
uitvoerige staat van dienst otr
bouwd. Sinds zijn aanstelling bi ar
Carl Ross Opera Company in
waaraan hij voor anderhalf jaar
verbonden, heeft hij diverse opdh
geleid. Daar onder bevinden zich
nieuwe enscenering van Der i
schütz en Les Contes d'Hoffmi
Van 1971-1975 was hij directeurf'
eerste dirigent van de opera in
stralië.
Van onze kunstredactie
UTRECHT - De ateliernood
voor beeldende kunstenaars
in Utrecht is groot. Bij de ge
meente staan zeventig atelier
zoekenden geregistreerd en
het ziet er niet naar uit dat
aan deze noodsituatie spoe
dig een einde komt.
In deze brief dringt de WAU er bij de
gemeente op aan oude en leegstaan
de bedrijfspanden, winkels, scholen
en fabrieken tot ateliers te verbou
wen. Daarnaast doet de werkgroep
een beroep op de gemeente de vesti
ging van ateliers in de nieuwbouw-
plannen te betrekken
Verwijt
Oisteren organiseerde de Werkgroep
Atelierruimte Utrecht (WAU) een kor
te actie Kunstenaars in het nauw"
om opnieuw de aandacht op de ge
brekkige werksituatie van de kunste
naars te vestigen Precies om één uur
kregen de CDA-wethouders Van der
Molen van culturele zaken en Bran-
sen van huisvesting een doos ter
grootte van 54 centimeter aangebo
den waar de slangemens Mario Del-
monte uit kroop. Met deze actie beli
chaamde Delmonte de benarde en
benauwde werkomstandigheden van
de Utrechtse beeldende kunstenaars
Vervolgens gaf hij de wethouders na
mens de WAU een brief met sugges
ties om tot uitbreiding van het ate-
herbestand te komen.
GENEVE iAP. Reuter» Op de ra
dioconferentie in Oenève is een bot
sing tussen Noord en Zuid uitgeble
ven Ontwikkelingslanden klaagden
bij het begin van de bijeenkomst dat
zij bij de verdeling van de ether on
derbedeeld zijn De industrielanden
beschikken over veel meer golfleng
ten voor radio- en televisie-uitzendin
gen en andere verbindingen, omdat
veel van de huidige ontwikkelings
landen bij de vorige radioconferentie,
ui 1959 nog niet onafhankelijk waren
Tijdens de conferentie stelden de ont
wikkelingslanden zich echter gema
tigd op. en er kon in betrekkelijke
rust worden gewerkt aan nieuwe re
gels en nieuwe afspraken wat betreft
de verdeling van golflengten Wel is
de derde wereld er daarbij iets beter
bedeeld dan in het verleden, maar
hun grote probleem blijft, aldus een
van de afgevaardigden de bekosti
ging van de dure commumcatie-ap-
paratuur
Speciaal vandaag
De werkgroep is In 1979 opgericht
door de kunstenaarsvakbond om de
gemeentelijke stichting, die ateliers
toekent, achter de broek te zitten. De
werkgroep verwijt de stichting een
slappe houding tegenover de gemeen
te. Zo nam de stichting genoegen met
een jaarlijkse subsidie van 4600 gul
den terwijl volgens vergelijkingen
met andere grote steden die subsidie
100.000 gulden zou moeten bedragen.
De WAU heeft de fracties geactiveerd
zodat zij een subsidieverhoging van
25.000 gulden hebben gekregen. Als
het aan de PvdA en de PSP-fracties
ligt komt er dit jaar nog 20.000 gulden
bij
Dit succes stelt Evert van Kooten
van de werkgroep nog niet tevreden
„De gemeente kan de subsidie nu wel
verhogen, maar als er niet meer ate
liers bij komen dan heeft dat nog
geen effect," zo stelt hij. Vorig Jaar
kreeg Utrecht er ln totaal drie ateliers
bij Dit jaar geen een hoewel het
aantal kunstenaars op zoek naar
werkruimten is toegenomen doordat
ook musici en balletkunstenaars er
voor in aanmerking kunnen komen.
De werkgroep vermoedt dat het aan
tal atellerzoekenden groter is doordat
veel beeldende kunstenaars het nut
van inschrijven niet zouden inzien
De kunstenaars binnen de WAU heb
ben ook kritiek op de gesloten hou
ding van de gemeentelijke stichting,
die niet wil zeggen op grond van
welke normen ateliers worden toege
wezen. Daarom wil de werkgroep een
vertegenwoordiger in het bestuur
hebben. Hoewel de Utrechtse wet
houders gisteren welwillend op de
actie reageerden, valt er op korte
termijn nauwelijks verbetering te
verwachten. De gemeente is onder
meer op zoek naar een geschikt ter
rein waar vier ateliers gebouwd kun
nen worden. Maar. zoals Egbert van
Kooten van het WAU hierop reageer
de. de verbouwing van ongebruikte
panden tot atelier gaat sneller en is
goedkoper dan het bouwen van nieu
we panden.
Een andere specialiteit is zijn beli
stelling voor Russische muziek,
vertaalde onder meer de libretti
Khovantchina, Katerina Ismailior t
en Oorlog en Vrede. ne)
dei
d<
Stvr
id
:ed«
fenc
al n;
:nsz
t<
ikke
me
om
licti
Van onze kunstredactie
PARIJS De schilderes Sonia Delaunay, een van de pionii
van de abstracte kupst in Frankrijk, is woensdag op
leeftijd van 94 jaar in haar woning in Parijs overleden. Ze
sinds 1941 de weduwe van Robert Delaunay, eveneens ejt
voorman van de non-figuratieve kunst.
Voor de ogen van de wethouders Van der Molen (geheel rechts) en Bransen, naast hem. klimt de
slangemens Delmonte uit zijn doos.
Foto: Frits Droog.
ADVERTENTIE
bedrag
koers
rente
aflossing
schuldbewijzen
inschrijving
storting
prospectus
open bedrag
de koers wordt na de inschrijving op 11 december 1979
vastgesteld volgens het tendersysteem
jaarlijks op 15 december
in 5 jaarlijkse termijnen van 15 december 1985 af
dooreenleverbaar met eerste uitgifte
11 december a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
15 januari 1980
kosteloos bij banken en commissionairs
De kunstenares werd als Sonia Terk
in 1885 in de Zuid-Russische stad
Odessa geboren. Ze leerde tekenen in
Duitsland, maar vertrok in 1905 naar
Frankrijk waar ze al spoedig met de
fauvisten in aanraking kwam. Haar
eerste werk is beïnvloed dóór Vincent
van Gogh en Gauguin.
Sonia Delaunay kreeg haar eerste
tentoonstelling in 1908 bij de Parijse
galerie van de kunstverzamelaar Wil
helm Uhde met wie ze een jaar later
zou trouwen. Het huwelijk duurde
slechts een jaar Toen ze kort na de
wittebroodsweken Robert Delaunay
had ontmoet, scheidde ze onmiddel
lijk van de Duitse galeriehouder.
In de daaropvolgende periode zou ze
zich tot het kubisme bekeren, een
stijl die ze lang trouw is geweest. In
haar werken, die „oeuvres simulta-
nées" gingen heten, spelen kubussen,
vierkanten, diagonaal getrokken lij
nen en andere geometrische gegevens
steeds een belangrijke rol. Veel van
haar voorstellingen werden toegepast
in ontwerpen voor stoffen, voor kera
miek en objecten.
Verwierf Sonia Delaunay al ver voor
de Tweede Wereldoorlog haar grote
faam in Frankrijk, het zou pas tot het
midden van de jaren '50 duren voor
dat Amerika haar leerde kennen. Ze
was na de oorlog haar manier van
werken trouw gebleven, die opnieuw
actueel zou worden. Toen de Rose
'JP
Frledgalerie in New York haar in 1!
naar de VS haalde, wist ze alom
wondering te wekken.
Sonia Delaunay heeft de laatste jafcht
nauwelijks meer ln de publiciteit J
staan. Ze moest zich met een rolstï
voortbewegen en kwam zelden me'°ff
in het openbaar. bm<
U»
Veel van haar werk en dat van h
man heeft een plaats gekregen in
niet lang geleden geopende Cen n*
Beauborg in Parijs waar het pen lai
nent kan worden bezichtigd. D
hangt ze tussen de groten van h c c
tijd.
ou
Did'
acl
De zwendelaars onder red. van Co 'a
Rose. Uitg. Tiebosch. Amsterdaftl
204 pag., 17,50. Journalistieke
schrijvingen van „de meest gewaag
zwendelpraktijken van deze eeuw'
et
Vakbondswerk moet je leren van ekl
projectgroep vormingswerk en vaaai
beweging van de Universiteit
Amsterdam, 550 pag., 18 pag.
38.-.
Maggie McNeal naar
songfestival
HILVERSUM De programmalei
ding van de NOS heeft besloten de
zangeres Maggie McNeal aan te wij
zen om ons land te vertegenwoordi
gen op het Eurovisie-songfestival, dat
op 19 april 1980 in het Congresge
bouw in Den Haag wordt gehouden.
Met hart en ziel gezond door Swa
Rama. Uitg. De Toorts. Haarlem,
pag., 18,50. De auteur is stichter vAijv
de spirituele organisatie The Hin^
layan International Institute.
Daar ga je dan door Riet Tigchelaèef
Uitg. Boekencentrum, Den Haag,
pag.. veel tekeningen, 14,90. E
praktisch kijk-, lees- en denkbo aÉ
voor jongeren die 't huis uit gaan.^n
lit
:rl
Niets gebeurt, verhalenbundel v
Dirk Ayelt Kooiman, 200 pi
19,90 Alles moet over, essays
Carel Peeters, 211 pag., 17,90. Bei<
uitg. De Harmonie, Amsterdam.
Ier
ive
j int
en:
I
Cabaret Ivo de Wijs. Ivo de
Wija en de zijnen nemen af
scheid van het theater. De kij
kers worden vanavond via de
VARA in staat gesteld deze
cabaretgroep nog eenmaal te
zien. Het materiaal van deze
uitzending werd geput uit het
theaterprogramma Formule 2.
Naast De Wijs maken Marnix
Kappers en Pieter Nicuwint
deel uit van de groep.
Ned. I 20.15 uur
Hier en Nu. De rubriek
„Maak er werk van" van de
NCRV komt deze keer recht
streeks uit Veendam. Hier en
nu gaat opnieuw dieper in op
de problemen op de arbeids
markt De NCRV bekijkt on
der meer de mogelijkheden
van vestiging in Veendam.
Ook wordt ingegaan op vesti-
gings- en investeringspremies
en spreekt men met een aantal
\an de duizenden werkzoeken
den in deze streek. Ook tracht
men na te gaan aan welk soort
bedrijven Veendam. gezien de
samenstelling van het werklo-
zenbestand. de meest behoefte
heeft
Ned. 2 22.20 uur*
door D. Ouwendijk
UTRECHT Alle films
en filmstromingen hebben di
rect te maken met de tijd
waarin ze gemaakt worden.
Dat ls niet meer dan logisch:
wat een camera opneemt, is
nu eenmaal tijdgebonden
(wat niet wil zeggen dat the
matisch gezien die visuele ge
bondenheid niet te overstij
gen is). Filmstromingen ko
men voort uit bepaalde histo
rische omstandigheden en
zijn daar op z'n minst weer
spiegelingen van."
Dit ls ontleend aan de inleiding, die
Jan Brouwers schreef voor het pro
grammaboek van het Taboes in film
festival. dat tot en met 23 december
gehouden wordt in Theater 't Hoogt.
Utrecht Tijdens dit festival worden
ongeveer vijftig films vertoond, die
allemaal door inhoud of door wijze
van maken te maken hebben met
het afstand nemen van bepaalde ethi
sche. politieke, sociale of artistieke
gewoonten ln de achter ons liggende
tijdvakken
Ruwweg ingedeeld zijn die tijdvak
ken het tijdvak van de eerste ..ker-
misspel-experimenten" met de came
ra. durend tot het jaar 1920; vervol
gens het tijdvak van de aanloop van
het kermisspel tot film. een tijdvak
dat zeer ruim genomen moet worden.
Je zou het, te beginnen met de vroege
jaren twintig en durend tot het jaar
1950, het tienertijd vak van de film
kunnen noemen. Groeiend naar de
status van een zelfstandige, volwas
sen kunst, maar in vele opzichten nog
onzeker Soms uitbundig kermis,
soms vooruitgrijpend op artistieke
voltooiing; dikwijls flemerig mee
gaand met de maatschappelijke situ
aties. soms daar tegen in gaande en
een enkele keer zelfs „profetisch".
Belangrijkst
De periode midden '50 tot begin 70 is
voluit de belangrijkste geweest. De
artistieke normen waren, voor zover
het de grondbeginselen van het film
maken betreft, vastgelegd of in elk
geval afgescheiden van vele uit vroe
gere jaren overgebleven valse nor
men. die te gebruiken waren ten nog
steeds zijn» voor strikt commerciële
doeleinden.
De film kon zich in theoretisch zelfbe
wustzijn volledig ontplooien ln uitin
gen van individuele filmers, die hun
particuliere karakteristieke visies ten
aanzien van samenleving, amuse
ment. politiek of moraal bij het fil
men lieten doorwerken.
Jammer is, dat er in het festival juist
van de figuren die in deze zin de
toonaangevende filmers zijn geweest
ettelijken zoals Buftuel, Pasollni,
Fassbinder, Fellini geen films zijn
gekozen (van Bergman maar één). De
reden daarvan ls, dat de organisato
ren van het festival te sterk gehoor
hebben gegeven aan de emotionele
inhoud van het begrip „taboe". Zij
hebben dat gedaan onder invloed van
een te beperkte interpretatie van een
boek. dat de Amerikaan Amos Vogel
gepubliceerd heeft onder de titel
..Film as a subversive art", wat in het
Nederlands vertaald werd in „De film
als taboebreker' Maar het breken
van taboes is Iets anders dan subver
sief werkzaam zijn. Het eerst genoem
de is uitdagend, revolutionair, terwijl
subversief werkzaam zijn evolutio
nair is; het is rationeel het nutteloos
gewordene scheiden van het werke
lijk levende.
Volgens het programmaboek hebben
de organisatoren van het festival
zich. wat de onderwerpen betreft. ..bij
de programmering beperkt tot twee
(zeer algemene) categorieën: films
die taboes op het gebied van seksuali
teit en dood aanvallen en de twee
de categorie: politieke films uit het
Westen (ook wel aangeduid met kapi
talistische landen) en uit de Derde
Wereld."
Verzet
Het zou onzinnig zijn om iets af te
dingen op de afzonderlijke films, die
voor programmering in het festival
zijn gekozen. De ene is net zo goed als
de andere. Waar wel verzet tegen aan
getekend dient te worden, is de in
trinsiek in de programmering beslo
ten opvatting, dat kritiek (en dat is
het wezenlijke ln elke z.g. taboe-door
breking) op de dominerende opvat
tingen over moraal, maatschappij-in
deling, vrijheidsgedachten op diverse
gebieden e.d.. Iets zou zijn dat een
typisch filmische verworvenheid zou
zijn geweest uit de Jongste twee de
cennia.
Laten we als voorbeeld nemen de
kritiek op de machtstoeëigenlng door
overheden. De machtsstructuren zijn
in de loop van de afgelopen decennia
sterk uitgebreid en geïntensiveerd.
Maar al in de jaren van de typiSch
burgerlijke gezagsverhoudingen
jaren die samenvallen met de begin
periode van de film was er kritiek,
zoals b.v blijkt uit de Keystone-agen-
ten De agent was het symbool van
het gezag, maar de figuur werd tot
in de verfijnde aanvallen in Chaplins
films toe stelselmatig onderuit
gehaald
Wat wordt door deze en andere
films uit die dagen aangetoond, dat
kritiek op samenlevingen en hun ui
tingsvormen en -normen, historisch
genomen, de gewoonste zaak ter we
reld is. Ik geloof dan ook niet dat
bepaalde films als echt typische ta-
boedoorbrekers kunnen worden aan
geduid. Kritiek kan in de ene film
duidelijker en scherper naar voren
komen dan in de andere, maar dat is
uitsluitend een zaak van de persoon
lijke kracht van een filmer. Niet een
zaak van „een tijdsgewricht".
In dit verband nog een citaat uit een
gesprek met Amos Vogel, wiens boek.
zoals al gezegd, geanimeerd heeft tot
de organisatie van het festival. Ge
vraagd naar wat een „subversieve
film" eigenlijk ls, antwoordde Vogel.
„Er bestaan geen ideologisch neutra-
Ie films. En al zijn de meeste films
gericht op behoud van de status quo.
er zijn ook films die gericht zijn op
het vernietigen van de status quo; zij
kunnen variëren van kleine aanvallen
tot een volledige afslachting. Die
films wil ik subversief noemen. Zij
ondergraven de status quo; zij onder-
paven bestaande waardesystemen,
ideologieën, zaken die voor de grote
meerderheid heilig zijn. Overeenkom
stig het karakter van de samenleving.
waarbij men is Ingedeeld ondergraa
een subversieve film bepaalde aspe
ten van die samenleving. Daaroi
kun je spreken van subversieve filn
in Amerika, in Rusland, in China.
Nederland Het belangrijkste acl
ik het feit, dat een film subversief ka
zijn qua inhoud en qua vorm Val
abele elementen met een particulii
karakter
Dat is alles is niet uitsluitend voor!
houden aan „de film". Het
wezenlijke eigenschap van alle ui
drukkingsmedia vanaf beelden)
kunst tot dans, muziek en archit
tuur Daarom moeten ook alle
de" aanduidingen van tempoi
..doorbraken van taboes" sterk gei
lativeerd worden. Doet men dit. d;
heeft het volgen van het festival dl
taboe verbrekende films zin; do<
men het niet. dan is men zeer vatbal
voor historische misleiding.
Tot de belangwekkendste films dl
tijdens het festival vertoond wordei
horen „Les carabiniers" van Godart
„A nous la bibeste" van René Clai
..Extase", .Antonio des Mortes" v
Glauber Rocha", „WR -Mysteries
The Organism" van Dusan Makave
jev. „Alledaags fascisme" van Mil
kail Romm. „Onibaba" van Kanet ff
Shindo Allemaal films die normal
horen tot het verdienstelijkste filn
goed dat in de loop der jaren verzi
meld is.
