.Bani Sadr veroordeelt
-gijzeling Amerikanen
poskou: Amerika
1 s een kernaanval
:)p Iran van plan
speelt' machtspoker in Scandinavië
Ierse premier Lynch
verlaat de politiek
SPD legt zich neer
bij modernisering
kernwapens in Europa
Russen uit Lutherstad
Indiase partijen niet
samen bij verkiezingen
onden blokkeert Iraanse tegoeden
Libanon
vreest de
komst van
Iraniërs
INDERDAG 6 DECEMBER 1979
TROUW/KWARTET
EHERAN, LONDEN (AFP, Reuter) De Iraanse minister van Financiën en economie, tot
oor kort ook belast met buitenlandse zaken, Bani Sadr, heeft zich gedistancieerd van de
ezetting van de Amerikaanse ambassade.
anl Sadr verklaarde op een perscon-
irentie dat hij niet kan instemmen
iet de plannen van de studenten die
ijftig Amerikanen in gijzeling hou-
ide en om processen te beginnen tegen
ha t gijzelaars. De minister nam ook
»ncj (stand van de gijzeling door te ver-
laren ..We hebben recht de uitwij-
f1» ing van de sjah te vragen, dat moest
oldoende ^ijn. Wij hebben niet het
Tf cht om ons recht te verdedigen
aat oor Sܮlaars nemen". Bani Sadr
*--ak verklaringen van zijn opvolger
buitenlandse zaken. Ohotbzadeh,
jen als zouden de studenten zelf de
lid( merikanen berechten. Volgens de
r g| etten van de islam moet een rechter
m bepaalde vereisten voldoen en
z, aaraan voldoen de studenten niet.
E ?i hij. Hij sprak de wens uit dat, als
ïl i et tot processen zou komen, die
2 'aats zouden vinden voor echte
fchters
)ok de secretaris van de revolutio-
lalre raad. ayatollah Mohammed Be-
jan ieti zei gisteren dat de studenten de
merikaanse gijzelaars niet zelf zul-
enm berechten Een revolutionaire
rd« tchtbank zal de verantwoordelijk-
icce eid voor een proces op zich nemen,
int
■obl
het feiligheidsraad
owel de studenten als de machtheb-
ers in Iran hebben zich gisteren ge
distancieerd van de opropep van de
Veiligheidsraad van de Verenigde Na
ties om de gijzelaars vrij te laten.
Minister van binnenlandse zaken Ho-
jatoleslam H asje mi Rafsanjani druk
te de Iraanse houding aldus uit:
,,Mijn persoonlijke mening is dat we
deel zouden hebben genomen aan de
bijeenkomst als wij enig belang zou
den toekennen aan de Verenigde Na
ties".
Overigens deelde Rafsanjani mee dat
de revolutionaire raad zal worden op
geheven zodra er een regering en een
parlement is gevormd. De algemene
verkiezingen voor een president en
een parlement zullen, volgens de mi
nister. op 10 en 11 februari plaats
vinden.
Op last van het Britse Hooggerechts
hof zijn de Iraanse tegoeden in Groot-
Brittannlë bevroren. Dit gebeurde op
verzoek van een Amerikaanse bank
die op die manier wil voorkomen dat
Iran zijn tegoeden uit Groot-Brittan-
nië terugtrekt en zich daarna aan zijn
financiële verplichtingen jegens wes
telijke banken onttrekt. Minister
Bani Sadr zei gisteren dat landen die
beslag leggen op de Iraanse tegoeden
wel moeten rekenen met vergeldings
maatregelen van de kant van Iran.
Iran heeft een aantal westelijke olie
maatschappijen uitgenodigd voor be
sprekingen over de afname van de
Iraanse olie. Het gaat hier om Japan
se en Britse oliemaatschappijen, met
wie de Iraanse autoriteiten willen
spreken over een bestemming van de
olie die nu niet meer naar de Verenig
de Staten wordt geëxporteerd.
BEIROET, TEHERAN
(AFP, Reuter) Liba
non maakt zich ernstig
bezorgd over de mede
deling in Iran dat za
terdag de eerste dui
zend van in totaal tien
duizend Iraanse vrij
willigers naar Libanon*
komen om deel te ne
men aan de strijd tegen
Israël. De komst van de
Iraanse vrijwilligers,
die zij aan zij met de
Palestijnen in zuld-Li-
banon willen vechten,
zou de veiligheid van
het gehele Midden-Oos
ten in gevaar brengen,
aldus een woordvoer
der van de Libanese re
gering.
De Iraanse zaakgelas
tigde in Beiroet beves
tigde gisteren de komst
van de Iraniërs na een
ontmoeting met een
hoge functionaris van
het Libanese ministe
rie van buitenlandse
zaken. De komst van de
vrijwilligers is het
werk van de radicaal
Iraanse leider Monta-
zeri, die zei dat de Ira
niërs hoe dan ook zou
den gaan of de Libane
se regering dat nu goed
vindt of niet.
Woordvoerders van de
Palestijnen reageerden
nogal koel op de be
richten uit Teheran. Ze
zeiden nog geen officië
le bevestiging ervan
gekregen te hebben.
Volgens Montazeri zou
Syrië zich bereid ver
klaard hebben door-
reisvisa voor de vrij
willigers te verstrek
ken en zouden de Pales
tijnen ingestemd heb
ben met hun komst. Li
banese christelijke lei
ders als Camille Cha
moen en Pierre Gemay-
el zeiden dat de komst
van de Iraniërs zonder
meer een ramp voor de
toestand in Libanon
zou betekenen. Israël
houdt de ontwikkelin
gen nauwgezet in het
oog.
staj
at
r ee
IOSKOU, WASHINGTON (Reuter, AP, AFP) De Sowjet-
nie beschuldigt de Amerikaanse regering van plannen een
i« imaanval op Iran te willen doen uit wraak voor de gijzeling
r v! i de Amerikaanse ambassade in Teheran. Washington zou de
sj> itspraak van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties
p j larvoor als dekmantel willen gebruiken.
e buitengewoon felle reactie van
hee oskou, gepubliceerd In de Prawda
hei i uitgezonden via vrijwel alle Russi-
u «hè radiostations, staat ln scherp
ntrast met de houding die de Sow-
t-Unie in de Veiligheidsraad aan-
Moskou stemde daar voor een
"^ajjsolutie waarin werd opgeroepen tot
l da ljlating van de gijzelaars,
jf bl
ee et was de eerste officiële Russische
bö irklaring over de gijzeling in Tehe-
d sedert deze op 6 november begon.
de Russische media bestaat een
rdc nemende tendens Iran af te schil-
ren als de beledigde onschuld, ter-
Vi )1 de Verenigde Staten als oorlogs-
spelchtlg omschreven worden. Het arti-
t 1, dat is ondertekend door ene Pe
kel! ow- ste^ weldat de bezetting van de
a] k merikaanse ambassade in strijd is
Daa et de internationale rechtsregels,
lalls aar het stelt daar tegenover dat de
wan nerlkaanse steun aan de sjah, toen
t he z« nog aan de macht was, ook geen
Ivere koffie was. Onder deze om-
andigheden is koelbloedigheid van
'ang oot belang, maar steeds meer men-
e uit n in de Verenigde Staten bepleiten
impe t gebruik van geweld om een einde
Toe maken aan de affaire, aldus de
pun awda.
vla
iwij hina
^_wl ilna beschuldigde de Sowjet-Unie
gisteren van het vuurtje van de
lans-Amerikaanse betrekkingen
J ig wat verder te willen aanblazen.
Dskou zou de ayatollahs proberen
bewegen de gijzelaars zo lang mo-
gwi vast houden om de Verenlg-
Staten te dwingen tot een militaire
greep. De Chinese per# haalt be-
hten ln Amerikaanse kranten aan
i zou de Sowjet-Unie besloten heb
ben niets te doen dat kan bijdragen
aan een vrijlating van de gijzelaars.
De Amerikaanse president Carter
heeft zijn goedkeuring gehecht aan
een aantal diplomatieke en economi
sche maatregelen die bedoeld zijn om
de Impasse in de gijzelingszaak te
doorbreken. De maatregelen werden
voorbereid door de crisisstaf die een
bijeenkomst hield op het Witte Huls.
De voorgenomen maatregelen, waar
over geen details bekend zijn gewor
den, bestrijken een periode van twee
weken. In militaire actie is binnen die
periode nog niet voorzien.
De felle aanvallen van senator Ed
ward Kennedy, Carters uitdager voor
de presidentsnominatie voor de De
mocratische partij, aan het adres van
de sjah, waren voorpaginanieuws
voor veel in Iran verschijnende kran
ten. Kennedy noemde het regiem van
de sjah een van de meest medogenlo-
ze uit de geschiedenis van de mens
heid. In de Verenigde Staten heeft
Kennedy zich met zijn uitlatingen
veel kritiek op de hals gehaald. Het
merendeel van de Amerikanen staat
achter het beleid dat Carter tot dus
ver in de gijzelingsaffaire gevoerd
heeft
Irak
Irak zal alle diplomaten uit Teheran
terugtrekken als er geen einde komt
aan de Iraanse aanvallen op hen. Dit
staat ln een protestnota die de Iraak-
se minister van buitenlandse zaken
Sa&doen Hammadl in Bagdad heeft
overhandigd aan de Iraanse ambas
sadeur aldaar. De Iraakse kritiek
richt zich vooral op acties van revolu
tionaire gardisten ln het in het zuiden
van Iran gelegen Korramsjahr op het
daar gevestigde Iraakse consulaat.
Iraanse vrouwen, gekleed in de tra
ditionele chador, ontvangen instruc
tie over de manier waarop je een
Amerikaans geweer uit elkaar haalt
en in elkaar zet. De instructie tekent
het voorbereid zijn van Iran op een
mogelijke Amerikaanse actie.
Libië moet Amerika
genoegdoening geven
WASHINGTON (AP, AFP) De Ver
enigde Staten zullen alle activiteiten
van hun ambassade in de Libische
hoofdstad Tripoll opschorten, totdat
de Libische regering de volledige ver
antwoordelijkheid op zich neemt
voor de bestorming van de ambassa
de afgelopen zondag en de schade
vergoedt. De overval op de ambassa
de was bedoeld als solidariteitsbetui
ging aan het adres van de Iraanse
studenten die nog steeds vijftig Ame
rikanen gijzelen lnTeheran. De Vere
nigde Staten zullen in dit stadium
overigens nog niet overgaan tot het
verbreken van de diplomatieke be
trekkingen. Men wil eerst de Libische
reactie afwachten.
WITTENBERG, BRUSSEL (Reuter,
AP) Na enkele ceremoniële toe
spraken en diverse omhelzingen zijn
gisteren de eerste honderd Russische
militairen en de eerste achttien Rus
sische tanks uit het Oostdultse Wit
tenberg, de stad waar Luther zijn 95
stellingen aan de slotkapel timmerde,
vertrokken.
De terugtrekking vormt een onder
deel van de op 6 oktober door de
Russische leider Leonid Breznjew
aangekondigde eenzijdige terugtrek
king van 20.000 militairen en duizend
tanks, die binnen een jaar haar be
slag moet krijgen. Voor het afscheid
waren de nodige schoolkinderen en
journalisten opgetrommeld om het
afscheid wat cachet te geven. In to
taal vertrokken 200 manschappen en
dertig tanks.
De verschillende sprekers hekelden'
tijdens de ruim een uur durende af-
scheidsceremonie de verwachte be
slissing van de NAVO-landen om 572
nieuwe raketten voor de middellange
afstand in West-Europa te statione
ren. De Russische minister van bui
tenlandse zaken, Andrej Gromiko,
herhaalde op de bijeenkomst van mi
nisters van buitenlandse zaken van
het Warschau Pact zijn opvatting dat
opstelling van de Pershing H en de
kruisraket een doorbreking van het
Eurostrateglsche evenwicht bete
kent, die het Warschau Pact niet kan
accepteren.
Aan de vooravond van het NAVO-
beraad over de nieuwe wapens ont
hulde de secretaris-generaal van deze
organisatie, Joseph Luns dat de Sow
jet-Unie momenteel al over 200 opera
tionele dan wel ln aanleg zijnde lan-
ceerinrlchtlngen beschikt voor de
met drie kernkoppen uitgeruste SS-
20 raket. Dat is aanzienlijk meer dan
de honderd tot honderdtwintig waar
mee de NAVO tot dusver gerekend
heeft, aldus Luns. Luns sprak zijn
voldoening uit over de terugtrekking
van de Russische militairen en tanks
uit de DDR, maar hij noemde de
terugtrekking slechts een kleine be
perking van de Russische overmacht.
DUBLIN (AFP, AP, Reuter) „Het is duidelijk dat de tijd is
gekomen voor iemand met een nieuwe benadering en een
frisse manier van denken."
Met die woorden maakte de Ierse
premier Jack Lynch gisteren bekend
dat hij de actieve politiek zal verla
ten. Daarmee hield hij de eer aan
zichzelf. Bij recente tussentijdse ver
kiezingen kreeg Lynch' Fianna Fail
nederlagen te verwerken, die erop we
zen dat bij algemene verkiezingen de
Fianna Fail zijn meerderheid kwijt
zou raken.
Als opvolger van Lynch wordt minis
ter van gezondheid Charles Haughey
genoemd, die in de kwestie-Noord-
Ierland een hard standpunt inneemt.
Een andere kandidaat voor het pre
mierschap ls minister George Colley
(financiën).
Lynch (82) wordt beschouwd als een
pragmaticus, die voordat hij in de
politiek bekend werd, nationale faam
verwierf als voetballer. Hij kreeg on
langs kritiek te verduren toen hij na
een bezoek aan de Verenigde Staten
Het weten dat nauwer met Groot-
Brittannlë zou worden samengewerkt
bij het opsporen van IRA-leden.
Lynch ontkende echter dat hij toe
stemming had gegeven aan de Britse
luchtmacht over Iers gebied te vlie
gen. Wel zei hij zonder meer tegen
terugtrekking van de Britse troepen
uit Noord-Ierland te zijn. „Dat zou
volkerenmoord betekenen."
Mocht gezondheidsminister Haughey
de nieuwe premier worden, dan bete
kent dat een verscherping van de
verhouding met Groot-Brittannlë, zo
wordt in Dublin gezegd.
Eerste minister Lynch was een van de
drijvende krachten achter de snelle
economische ontwikkeling van Ier
land, die echter op haar retour ls. Er
deden zich talrijke stakingen voor
Jack Lynch
sinds Lynch ln 1977 voor de tweede
keer tot het premierschap werd ge
roepen. Hij was ook eerste minister
van 1966 tot 1973
In Noord-Ierland waren de reacties
gemengd. De fanatieke protestanten-
leider dominee Ian Paisley zei dat
Lynch geen vriend was geweest van
het volk van Noord-Ierland. De gema
tigde protestantse voorman Jim Mo-
lyneaux zei echter dat een nieuwe
Ierse premier meer problemen zou
kunnen geven dan Lynch.
door J. den Boef
BERLIJN De Westduitse sociaal-demoqratische partij
heeft zich neergelegd bij het voornemen van de regering van
kanselier Helmut Schmidt om volgende week in Brussel in te
stemmen met de NAVO-plannen ten aanzien van modernise
ring van de in West-Europa gestationeerde kernwapens voor
de middellange afstand.
Het partijbestuur beeft gisteren op
de WestberLljnse partijdag zwaar ge
schut moeten gebruiken om de 400
gedelegeerden af te houden van een
beslissing, die uitstel zou hebben ge
ëist, in afwachting van het resultaat
van onderhandelingen met de Sow
jet-Unie. Voorzitter (en ex-kanseüer)
Willy Brandt moest de conferentie
gangers bezweren dat de op zichzelf
redelijke argumentatie van de tegen
standers van modernisering een situ
atie ln de hand kan werken die de
veUlgheid van West-Europa kan be
dreigen.
Brandt verweerde zich tegen opmer
kingen van de tegenstanders, als zou
de partijdag zich nu definitief vast
leggen als zij met de voorstellen van
het partijbestuur zou instemmen,
met de bewering, dat ar nog twee
partijdagen gehouden zullen worden,
voordat de modernisering van de
kernwapens een feit wordt Dringen
de verzoeken om de NAVO te laten
weten dat de Westduitse Instemming
aan voorwaarden wordt verbonden,
hadden wel de sympathie van de ver
gadering, maar haalden het bij de
stemming niet
Ook bet pleidooi om de Westduitse
instemming afhankelijk te maken
van aanvaarding van het SALT-II-
akkoord door de Amerikaanse Se
naat, maakte indruk, maar haalde
geen meerderheid. Minister van de
fensie Hans Apel verklaarde ln dit
verband, er van overtuigd te zijn dat
.een Westduits besluit om modernise
ring van de kernwapens voorlopig te
koppelen aan het resultaat van te
voeren onderhandelingen met de
Sowjet-Unie, koren op de molen van
de tegenstanders van 8ALT n ln de
Amerikaanse senaat zou zijn, met an
dere woorden: dat ratificatie van
SALT n echt in gevaar zou komen.
En zo keurde de aarzelende sociaal
democratische partij dag alsnog met
een flinke meerderheid de op onder
delen gewijzigde voorstellen van het
partijbestuur goed. Er waren duide
lijke redenen van praktische aard, die
de weifelende gedelegeerden over
hun aarzeling heen moesten helpen.
Afwijzing van de partljvoorstllen zou
een regeringscrisis hebben veroor
zaakt, omdat de sociaal-democrati
sche kanseUer Helmut Schmidt haar
als een motie van wantrouwen zou
hebben beschouwd. Bovendien zou
ook zijn liberale regeringspartner, de
FDP, verwerping van de NAVO-plan-
nen niet hebben geaccepteerd.
Daar komt nog bij dat de partijlei
ding vreesde dat een afwijzend be
sluit van de partijdag door de chris
ten-democratische oppositie, die nu
onder leiding van Franz-Josef
Strauss staat, zou worden bestem
peld als een bewijs van onbetrouw
baarheid. De tegenstanders van het
moderniseringsvoornemen werd dan
ook voorgehouden dat de partijdag
het risico, dat Strauss ln oktober vol
gend Jaar aan de macht komt, slechts
sou vergroten als zij zich nu tegen
modernisering zou verzetten. En on
der Strauss zou er meer van bewape
ning dan van ontwapening sprake
zijn.
Een van de woordvoerders van de
tegenstanders, het bondsdagUd en
vroegere JUSO-voorzltter K ars ten
Volgt, bracht nog ln het midden, dat
aanvaarding van de NAVO-plannen
niet betekent dat naar herstel van
evenwicht wordt gestreefd. In werke
lijkheid zouden de nieuwe kernwa
pens kwalitatief veel beter zijn dan
de 88-20 van de Sowjet-Unie. ZIJ zou
den nauwkeuriger hun doelen kun
nen treffen en waarschijnlijk met een
nieuw type atoomkop met een hogere
explosieve kracht en een geringere
straling (het tegenovergestelde van
de zgn. neutronenbom) worden uitge
rust
In het besluit van de partijdag wordt
nadruk gelegd op soUdariteit binnen
de NAVO en herhaald, dat West-
Duitsland geen kernmacht wil zijn of
worden. Niet aanvaardbaar zou zijn,
als nieuwe kernwapens voor de mid
dellange afstand alleen op Westduits
grondgebied zouden worden gesta-
tlonneerd. De komende Jaren zullen
beslissen of de atoombewapenings
wedloop kan worden afgeremd, of dat
de gevaren voor de wereld verder
toenemen. Van automatisme kan
geen sprake zijn. De gang van de
onderhandelingen met de Sowjet-
Unie en de verwachte resultaten moe
ten het de poUtlcl steeds mogelijk
maken, besluiten zonodig te herzien.
De beslissing van de partijdag viel op
bet ogenblik, dat de minister van
buitenlandse zaken van de Sowjet-
Unle. Andrej Gromiko, zich voor be
sprekingen ln Oost-BerUJn bevond en
de Sowjet-Unie een begin had ge
maakt met het terugtrekken van
tanks en manschappen uit de DDR.
Aangenomen werd ook hier dat de
aanwezigheid van Gromiko, die kort
geleden ln Bonn verklaarde, dat de
Sowjet-Unie niet meer wil onderhan
delen als de modemlseringsplannen
van de NAVO doorgang vinden, als
mede het demonstratieve begin van
de troepenvermindering, alles te ma
ken hadden met de besprekingen op
de partijdag.
De gedelegeerden waren er niet van
onder de Indruk, ook al waren de
tegenstanders van de modemlse
ringsplannen wel bereid om aan te
nemen dat het door Gromiko geuite
dreigement ernstig moet worden ge
nomen. KanseUer Schmidt had giste
ren als plaatsvervangend voorzitter
van de 8PD het laatste woord, voor
dat tot stemming werd overgegaan.
Nadat hij was uitgesproken, bestond
er geen twijfel meer dat de partijdag
hem de duldeUJke meerderheid zou
geven, die hij had gevraagd.
NEW DELHI (AFP, Reuter) De Indiase Lok Dal (Volkspar
tij) en de Congrespartij zullen hun samenwerking niet voort
zetten.
De Congrespartlj heeft laten weten
met een eigen programma de verkie
zingen ln te gaan, die begin Januari
worden gehouden. De twee partijen,
die samen ln de regering zitten, kon
den het niet eens worden over een
gezamenlijk verkiezingsmanifest.
India wordt op het ogenbük bestuurd
door een demissionaire regering, on
der leiding van Char an Singh. Deze
kwam aan de macht na het uiteenval
len van de Janata-regering van Mo-
rarjl Desai, ln juni van dit jaar. De
regering-Slngh trad echter na enkele
weken al weer af, omdat duldeUJk
was dat zij een motie van wantrou
wen niet zou overleven. President
Reddy schreef daarop verkiezingen
uit, en vroeg Singh zolang aan te
blijven.
Aan het mislukken van de besprekin
gen tussen de Lok Dal en de Congres-
partij ging het aftreden van vier mi
nisters vooraf. Drie sloten zich aan bij
het Congres (I), de vorig Jaar van de
Congrespartij afgesplitste vleugel
van Indira Gandhi. De vierde sloot
zich aan bij de andere grote opposi
tiepartij, Janata.
Bangladesj heeft India voorgesteld
zo spoedig mogelijk onderhandelin
gen te beginnen over het grensgeschil
tussen de twee landen. De afgelopen
maanden hebben zich voortdurend
schermutseUngen voorgedaan over
de te velde staande oogst.
>or Herman Amelink
e beslissing van de NAVO over de produktie en opstelling van de
ershing en de kruisraket heeft voor Denemarken en Noorwegen geen Buurland
ecte gevolgen. In beide landen staan geen kernwapens opgesteld, al
iSSlinnen er in tijden van oorlogsdreiging wel kernwapens naar Deens en
"«Ui oors grondgebied worden overgebracht. Desondanks bestaan er in
:ide landen ernstige bedenkingen tegen de nieuwe Eurostrategische
irnwapens.
minderheidsregering van de Deense so-
ial-semocratische premier Anker Jörgen-
kan bUJvén re^ren dankzij een aantal
^•Inere partijen. Om in het zadel te blijven
eft de premier ce steun nodig van tien
5SE den van de radcale liberalen, de tien
•utiulden van de Volkssocialisten en de twee
«vaardigden uil Groenland. Vooral in de
nzij gingen van radicale liberalen, maar ook
nnen de linker vleugel van zijn eigen
ciaal-democratiiche partij leven ernstige
denkingen tegen de nieuwe raketten. Het
lorstel van de Deense regering om de
sllssing over de kruisraket en de Pershing
et een half jaar uit te stellen ls dan ook
(oral bedoeld Dm de oppositie ln eigen
liederen het zvijgen op te leggen.
ste verzoek van Denemarken om de beslis
sing in Brussel uit te stellen is daar inmid
dels van de hand gewezen. Het kreeg zelfs
geen steun van Nederland.
Svereensfemming
V4"
cal i
ieuv
eren
H( yerigens heef) het verzet van de radicale
t vi leralen niet feleid tot een categorische
wijzing van iedere nieuwe raket. Een
voorstel daartoe werd met 130 tegen 29
stemmen afgewezen. Dat de overige partij
en in het centrum en ter rechter zijde ln
deze stemming de kant van de regering
kozen, houdt verband met het belang dat
deze partijen hechten aan de overeenstem
ming die bestaat over de grote lijnen van
het Deense defensiebeleid. Liberalen, con
servatieven. centrum-democraten en soci
aal-democraten zijn het erover eens dat het
komende begrotingsjaar tenminste hon
derd miljoen kronen (3T miljoen galden) op
defensie moet worden bezuinigd.
De houding van de Deense regering is ln dat
land niet onweersproken gebleven. De
Deense opperbevelhebber, generaal Knud
Jörgensen, verklaarde dat de Deense rege
ring ln Brussel „een enorme oorvijg" ver
dient voor haar standpunt. Ook de partijen
ln het centrum en ter rechter zijde hebben
de houding van de regering als overbodige
vertragingstactiek gekwaUficeerd. Een eer
De Noorse regering heeft zich inmiddels wel
uitgesproken voor modernisering van de
Eurostrategische kernwapens. De Noorse
minister van defensie, Thorvald Stelten
berg, heeft gezegd modernisering van de
Atlantische defensie het zekerste middel te
vinden om onderhandelingen met de Sow
jet-Unie te beginnen.
De Noorse regering, die bestaat uit leden
van de Arbeiderspartij, vindt dat Noorwe
gen als buurland van de Sowjet-Unie en als
belangrijk olie-producerend land van de
toekomst eigenlijk niet zonder een doeltref
fende verdediging kan. Desondanks begint
er ln de regerende Arbeiderspartij toene
mend verzet te ontstaan tegen dit stand
punt, vooral van de linker vleugel uit. Zelfs
een aantal parlementsleden heeft een peti
tie ondertekend waarin wordt aangedron
gen op een herziening van het Noorse stand
punt.
Finland
De standpunten van de Deense en Noorse
regering zijn nog weer verder onder druk
komen te staan door recente Russische
uitlatingen in1 de Finse pers. Joeri Komissa-
row, de spreekbuis van het Kremlin ln
Scandinavische zaken, schreef in het blad
Duomen Kuvalehtl, dat de Russen wel eens
gedwongen zouden kunnen zijn het Fins-
Russische bijstandsverdrag van stal te ha
len. wanneer de NAVO zou besluiten tot
stationering van de Pershing en de kruis
raket.
Het verdrag voor wederzijdse samenwer
king tussen Finland en de Sowjet-Unie be
vat een consultatieclausule. Daarin staat,
dat Finland ln geval van een conflict tussen
de grote mogendheden, na onderling over
leg, zijn neutrale positie opgeeft en Indien
nodig Russlche troepen ter bescherming
van de Finse veiligheid op zijn grondgebied
toelaat. Mocht dat op dat moment onvol
doende blijken dan kan Finland tot nog
verder gaande vormen van samenwerking
worden gedwongen.
Het Fins-Russisch verdrag dateert van 6
april 1948. Moskou heeft tot dusver maar
één keer gedreigd van deze clausule gebruik
te maken. Dat was in 1961, tegen de achter
grond van de crisis om Berlijn. De Finse
president Kekkonen reisde toen naar Nowo-
slblrsk voor besprekingen met de Russische
leider Nlklta Chroestsjew om deze dreiging
af te wenden.
Dat het Kremlin nu opnieuw gewaagt van
de mogelijkheid deze clausule te gebruiken
ls bedoeld om langs Indirecte weg de Noren
en de Denen onder druk te zetten niet
akkoord te gaan met de modernisering.
Komissarow wijst erop dat de 8owJet-Unle
overleg met Finland en ook met Zweden
nodig vindt, omdat in geval van een
miütair conflict westeUJke raketten, afge
vuurd van Deens en Noors grondgebied.
noodzakeUjkerwlJs het luchtruim van Zwe
den en Finland zullen moeten passeren
zeker wanneer het gaat om aanvallen op het
Russische schiereiland Kola, waar grote
militaire bases zijn.
Oproep
De uitlatingen van Komissarow hebben
hun uitwerking in Finland niet gemist. Een
meerderheid van 136 van de 200 Finse parle
mentariërs heeft zich ln een oproep aan alle
parlementen van de landen die deelnamen
aan de ln 1975 gehouden conferentie van
Helsinki, uitgesproken tegen de statione
ring van Pershing en kruisraket. Alle parle
mentariërs worden opgeroepen te doen wat
ln hun vermogen ligt om deze beslissing
tegen te houden.
Zweden heeft de uitlatingen van Komissa
row naast zich neergelegd en verklaard dat
het aanneemt dat zijn neutrale luchtruim ln
geval van een gewapend conflict niet door
enige partij zal worden misbruikt.
Zware poUtieke betekenis wordt aan de
uitlatingen van Komissarow momenteel
niet toegekend. Wel maken ze duldeUJk dat
de Russen momenteel alles doen wat in hun
vermogen Ugt om de modernisering van de
kernwapens ln West-Europa tegen te gaan.
Daarbij bedienen ze zich zowel van dreige
menten als van vreedzame gebaren zoals de
terugtrekking van tanks en manschappen
uit Oost-Dultsland. Dat Noren en Denen
ernstig van de Russische uitspraken onder
de Indruk zullen raken ls niet te verwach
ten. Maar een factor ln de oordeelsvorming
zijn ze zeker wel.
Niet verdiend
.Helemaal verdiend ls de Russische druk
op Noorwegen en Denemarken niet. Bel
de landen hebben tamelijk positief gerea
geerd op het rondschrijven van president
Breznjew aan de premiers van de Westeu-
ropese NAVO-landen. De Deense premier
Jörgensen prees de Russische bereidheid
om troepen uit Oost-Dultsland terug te
trekken en om te onderhandelen over de
Eurostrategische wapens en heeft zich
duidelijk bereid verklaard een NAVO-
besllssing ter discussie te willen stellen.
De Noorse regering heeft ln antwoord op
Breznjews schrijven haar bereidheid om
aan ontspanning mee te werken herhaald
door erop te wijzen dat zij ln vredestijd
geen buitenlandse troepen en geen kern
wapens op haar grondgebied duldt. De
Russische uitlatingen in de Finse pers
moeten dan ook gekwalificeerd worden
als een apelletje machtspoker aan de
vooravond van de NAVO-besllsslng.
