Jhina na Mao' geeft goed beeld
Taalspelletjes
op kalender
'De criminologie heeft vrouw onrecht aangedaan'
China verder open
voor toeristen
n exploitatie energie
ontwikkelingslanden
reportage van Steye Raviez
reizen het hele jaar door
stichting
vnc-reizen
wil internationaal fonds
test tegen
wijzing van
luks kind
tugaal
Onverklaarbare
prijsverschillen
amandelstaven
Senaatscommissie
tegen SALT 2
hAG 30 NOVEMBER 1979
TROUW/KWARTET H 11
piet Hagen
ik dit voorjaar naar Chi-
ig, was ik eerst van plan
fototoestel mee te ne-
Een fototoestel schept
id tot de werkelijkheid,
wat je ziet wordt geredu-
tot het formaat van zes
gen centimeter. Boven
einden de meeste men-
it niet prettig om be
en betrapt te worden,
idelingen in China moe-
och al oppassen voor
risme.
reisde om een fotoboek te maken,
heeft alles bij elkaar drieduizend fo
to's gemaakt. Een schitterende selec
tie daaruit is nu verschenen in het
boek „China na Mao". Een aantal van
zijn foto's zijn tot 22 december ook te
zien op een expositie ln de Rotter
damse Bijenkorf.
Het boek van Raviez geeft een goed
beeld van China, althans van de vijf
steden die hij bezocht heeft: Peking.
Shanghai. Hangzhou en (op een eer
der gemaakte reis) Kanton en Tien
tsin. Foto's van de prachtige palelzen
en tempels die de culturele revolutie
overleefd hebben, van spelende kin
deren en op bevel applaudisserende
bejaarden, van oefenende soldaten
en muurkrant-lezers, van vrijende
paartjes en dagjesmensen in roei
bootjes. van boeddhabeelden en
Mao-portretten.
Mede dankzij de inleiding van Michel
tenslotte op uit gedraaid dat
twee toestellen op reis ging:
r de krant en één voor mezelf,
vrij veel foto's gemaakt en
f ben ik daar blij mee. China
iders en ook nog zo onbekend,
erg moeilijk is te beschrijven
ziet. Ook om de herinnering
houden zijn foto's een goed
ddel.
echter niet zo dat ik mijn
ngen tegen dit soort fotogra-
t ben. Integendeel, ze zijn in
ersterkt. Zodra de mensen Je
;en, wendden ze het hoofd af
:ten ze met gebaren duidelijk
iet gefotografeerd wilden wor-
verrassingsaanval is in die
i de enig bruikbare strategie.
as ik daar vaak te beleefd
et als gevolg dat de foto van
Ie mannetjes die op straat
n zaten te lappen nooit ge
ef els. Evenmin als het plaatje van
aarde Chinees die in diepe
ratie t'ai-chi-ch'uan-oetenin-
f %d te doen. Net toen ik vanuit
huilplaats wilde toeschieten,
man op: verbaasd, betrapt,
rd borg ik mijn toestel op en
me' uit de voeten.
oepsfotograaf is kan zich van
Verdreven gevoelens niet veel
(ken. Steye Raviez, de foto-
de Haagse Post die in het-
ilschap als ik naar China
Fotograaf Steje Raviez aan het werk op het vliegveld van Peking.
Korzec en de notities in de marge van
Raviez zelf is „China na Mao" net iets
meer dan een kijkboek. Het is een
eerste kennismaking. Wie het koopt
krijgt enig idee van hetgeen hij zich
van het volkrijkste land der aarde
moet voorstellen.
Hoewel de huidige machthebbers in
China hun land steeds meer toegan
kelijk maken voor westerse bezoe
kers, blijft de China-reiziger gehandi
capt door aanzienlijke beperkingen.
Slechts een klein deel van het onme
telijke land kan bereisd worden. De
communes, scholen of fabrieken die
je te zien krijgt zijn zorgvuldig gese
lecteerd. Je gidsen zijn tegelijk je
bewakers. Veel vragen worden nog
altijd afgedaan met propagandisti
sche riedels.
Steye Raviez heeft zoveel mogelijk
achter de coulissen gekeken. In de
kapsalon en in de boekenwinkel, in
stille hoekjes van het park en in het
bejaardentehuis. Maar het blijft na
tuurlijk de buitenkant. Wat er in de
huizen gebeurt krijg je nauwelijks te
zien. Conflicten in een fabriek worden
niet in beeld gebracht. Een roerige
schoolklas wordt niet aan vreemde
lingen getoond.
Op enkele punten ontkomt ook Ra
viez niet helemaal aan de gevaren
van vertekening. Wat de foto's al sug
gereren bevestigt hij in de notities die
hij aan zijn beeldmateriaal toevoegt.
Toch weer de opgewekte Chinezen,
die er allemaal gezond uit zien. Gaat
dat oordeel ook op voor de vele werk
lozen die sinds kort in China schijnen
te bestaan? Of voor de arme boeren
die het grijze land rondom Peking
bewonen. Of voor de honderden mil
joenen die ver in het binnenland le
ven in volstrekte afzondering?
Dit soort (bijna onvermijdelijke) een
zijdigheden doen niets af aan de
waardering die ik voor dit boek heb.
Temidden van alle ideologisch ge
kleurde boeken die er over China
worden geschreven is dit beeldver-
slag een waardevol document.
„China na Mao", uitgave van De
Goolse Uitgeverij, prijs 39.50.
china
Meer dan 25 verschillende steden
Reizen naar Mongolië
Bootreizen op de Changjiang
VOLLEDIG REISPROGRAMMA EN INFORMATIE
VNC reizen
Postbus 79 3500 AB Utrecht
Tel: 030 - 710416
AM8TERDAM Steeds grotere de
len van China worden open gesteld
voor buitenlandse toeristen. Tegelij
kertijd neemt de stroom van reizigers
die China bezoeken snel in omvang
toe.
Volgens de Vriendschapsvereniging
Nederland-China (VNC) zijn nu hon
derd steden voor vreemdelingen toe
gankelijk. Op het reisprogramma van
de VNC komen dertig steden voor.
Behalve bekende plaatsen in het oos
ten en zuiden (zoals Peking, Sjanghai
en Hanzhou) zijn daar ook plaatsen
bij die ln het hoge noorden en verre
westen liggen. Naar verwachting zal
ln 1981 Tibet in het reisschema opge
nomen worden.
Volgend Jaar rekent China op onge
veer tweehonderdduizend bezoekers.
Dat is tien maal zoveel als ln 1977.
Vanuit Nederland hebben vorig jaar
ongeveer duizend mensen een reis
naar China gemaakt. De helft van
hen ging met een reis van de Vriend
schapsvereniging. De andere helft
reisde via gewone reisbureaus.
Reizen naar China worden wel steeds
duurder. Tot voor kort kostte een
tocht van drie weken ruim vierdui
zend gulden. Volgend Jaar ligt die
prijs in de buurt van de zesduizend
gulden. Dat komt niet alleen door de
verhoging van vllegtarieven, maar
vooral ook door de prijsstijgingen ln
China zelf. China heeft veel buiten
landse deviezen nodig om de moder
nisering van het land te kunnen beta
len. De toeristen mogen daaraan een
steentje bijdragen.
Bij de Vriendschapsvereniging
maakt men zich wel enige zorg over
de kwaliteit van de reizen. Het reis
programma breidt zich zo snel uit,
dat nog niet duidelijk is of China dat
aan kan. Het Chinese reisbureau Lu-
cingshe zal ongetwijfeld voor de nodi
ge accomodatie zorgen (al is dat ln
sommige streken ook niet eenvou
dig). maar het zal wel moeilijker wor
den om rekening te houden met alle
wensen van Chinarelzigers die bezoe
ken willen brengen aan scholen, fa
brieken. ziekenhuizen of communes.
ïn onzer verslaggevers
Söi IAAG De Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank wil
ve ternationaal fonds oprichten, dat de exploitatie van
eet en mineralen in ontwikkelingslanden mogelijk moet
i. Het plan wordt op dit moment door een aantal
ingen en regeringen, waaronder de Nederlandse, bestu-
3 VII
rd gisteren bekend gemaakt
heer Czamecki van de Inter-
aanse Ontwikkelingsbank
maakt deel uit van
legatie, die op dit moment het
ndse bedrijfsleven probeert
resseren voor ontwikkelings
in in Latijns-Amerika, waar
werkzaam is. De bank, die in
rtntigjarig bestaan voor onge-
miljoen gulden aan zachte
3 heeft verstrekt, heeft zelf
moeg geld voor onderzoek op
ihaal naar energiebronnen in
•Amerika.
ne in de uitgestrekte oerwou-
Zuid-Amerika verwacht men
RDAM (ANP) Het Lande-
ïité Zuid-Molukken heeft in
f aan de Tweede Kamer ge-
erd tegen de uitwijzing van
ijarige Molukse jongen. Vol-
comité wil staatssecretaris
ustitie) het kind nog dit jaar
iren naar Ambon,
it om Juriaan Syaranamual.
i indertijd geadopteerd door
molukse familie Tatipikala-
Vaassen. Juriaan kwam in
izijn moeder naar Nederland.
>erig familieberaad geheel
Molukse traditie werd be
lt de familie in Vaassen het
Ier zou opvoeden. De moeder
terugkeer op Ambon een
ig van vrijwillige afstand op-
die volgens het comité later
cerd is door de Indonesische
ide in Den Haag.
lie heeft volgens het comité
itaatssecretaris Haars te ver-
ïkregen, dat „er geen {iwin-
umanitaire redenen zijn, die
•t verblijf in Nederland recht
en." Het comité vindt dat ui-
fst voor het kind. dat inmid-
fburgerd is ln Vaassen.
rief aan de Tweede Kamer
het comité ook ongerustheid
at door deze handelwijze wei-
tt van het respect voor de
ukse cultuur, dat de regering
gd heeft in haar beleidsnota
e Molukse problematiek, al-
woordvoejder van het
>c|S!
x
-4
UGAAL Poortugaal krijgt
ig van 4 december een week-
zal elke dinsdagmiddag
'tot vijf uur worden gehouden
rstraat en een gedeelte
rpsstraat. De markt gaat 33
tellen. In totaal hadden zich
tkooplieden laten inschrij-
een standplaats.
grote voorraden olie, maar de onder
zoekskosten zijn hoog. Deze week
werd bekend gemaakt dat volgens
onderzoeken er ln het stroomge
bied van de rivier de Orinoco in Vene
zuela een voorraad van ongeveer vijf
honderd miljard vaten olie ln de
grond zit. Dat is ruim meer dan de
helft van de totale-bewezen oliereser
ve. Volgens Czarneckl is het plan voor
een internationaal fonds, dat deze
speurtocht naar energiebronnen en
de exploitatie daarvan mogelijk moet
maken, nog te Jong om al reacties van
regeringen op te leveren. Hij noemde
het echter een aantrekkelijk plan en
rekende op positieve reacties.
De delegatie van de ontwikkelings
bank zei tevreden te zijn over het
bezoek aan het Nederlandse bedrijfs
leven. Er was grote belangstelling
voor de ontwikkelingsprojecten van
de bank, die op commerciële basis
worden uitbesteed. Nederland is
sinds 1977 lid van de In ter-Ameri
kaanse Ontwikkelingsbank en draagt
vier miljoen gulden per jaar bij voor
de verstrekking van voordelige lenin
gen aan Latijns-Amerikaanse ont
wikkelingslanden. Czamecki wees er
op dat vooral bij de ontwikkeling van
het platteland het hoofddoel van
de bank de in het Nederlandse
bedrijfsleven aanwezige kennis zeer
goed van pas zou komen.
DEN HAAG De kwaliteit van mar
sepein en amandelstaven is meestal
goed maar de prijsverschillen zijn on
verklaarbaar groot. De ene amandel-
staaf is twee maal zo duur als de
andere, terwijl ze precies dezelfde sa
menstelling hebben. Ook bij marse
pein doen zich grote prijsverschilleh
voor, zonder aanwijsbare oorzaak.
Dit schrijft het maandblad Koop
kracht van het Konsumenten Kon-
takt na een test van marsepein en
amandelstaven. Aan amandelstaven
worden wettelijk geen eisen gesteld.
Alleen als de verpakking vermeldt,
dat er uitsluitend amandelspijs en
roomboter gebruikt is, kan men die
ingrediënten ook verwachten. De
acht amandelstaven die het blad bij
banketbakkers en grootwinkelbedrij
ven kocht bevatten allemaal uitslui
tend amandelspijs. Vier van de acht
staven waren niet met honderd pro
cent roomboter bereid, ondanks een
aanduiding die uitsluitend roombo
ter beloofde.
De prijzen van de onderzochte staven
houden volgens Koopkracht geen
verband met de gebruikte grondstof
fen.
WASHINGTON (AP) Een meerder
heid in de commissie voor de strijd
krachten van de Amerikaanse Senaat
is van mening dat het SALT 2-ver-
drag (over de beperking van strategi
sche kernwapens) oneerlijk en niet te
controleren is en niet de nationale
veiligheid en het belang van de Vere
nigde Staten dient. De commissie zal
de Senaat adviseren het verdrag met
Moskou niet te ratificeren, tenzij er
wezenlijke veranderingen in worden
aangebracht.
BILTHOVEN Een taalspelletje:
„1. Verzamel woorden. 2. Kies er
een uit. 3. Korrigeer het. 4. Ont
leed het. 5. Blaas het weg. 6. Vol
gende woord."
Wie van dit soort spelletjes houdt
moet de kalender bestellen die de
Vereniging voor Onderwijs in het
Nederlands (VON) heeft uitgege
ven ter gelegenheid van haar tien
jarig bestaan. De VON is nog al
tijd een van de aardigste clubs in
het onderwijswereldje. Nu alweer
tien jaar. De verschijning van de
feestelijke kalender voor leraren
en leerlingen is een goede gelegen
heid om dat nog eens vast te
stellen.
Waarom is de VON zo'n leuke
club? Daarvoor moeten we even
terug naar tien jaar geleden Toen
was het tamelijk revolutionair dat
er een organisatie ontstond die
heel bewust de scheiding tussen
de verschillende schoolsoorten
doorbrak. Het leek bijna te gek
om waar te zijn: één organisatie
voor iedereen die met onderwijs in
de moedertaal te maken had. van
kleuterjuf tot leraar en van onder
wijzer tot professor.
De gedachten die hferaan ten
grondslag lagen zijn Inmiddels in
brede kring aanvaard, al is het
ideaal van de VON nog lang geen
gemeengoed. Maar dat het onder
wijs in het Nederlands één doorlo
pende lijn moet zijn vanaf het
prille begin in de peuterzaal tot
het bittere eind van het laatste
examen, dat wordt nu door velen
ingezien.
De VON heeft ook de kloof ver
kleind tussen lager beroepsonder
wijs en de rest van het voortgezet
onderwijs of tussen de school met
haar officiële taalmethodes en de
omringende Wereld met haar alle
daagse taalgebruik. De VON-ka-
lender geeft daar weer tal van
voorbeelden van.
Het onderwijs in de moedertaal
blijft niet beperkt tot het vak Ne
derlands. Bij alle vakken wordt de
moedertaal gebruikt en het is niet
overdreven te zeggen dat een goe
de beheersing van de eigen taal
voorwaarde is voor al het onder
wijs. En niet alleen voor Je school
loopbaan, want als je van school
af bent blijkt opnieuw hoe belang
rijk taal is. Zoals buitenlandse ar
beiders zeggen: „De taal slecht
spreken betekent slecht werk".
Ook analfabeten (die zijn er in
Nederland, alle scholing ten spijt)
weten daarover mee te oraten.
Taal is meer dan ontleden, blijkt
uit de kalender. Kinderen zitten
met rooie oortjes achter typma
chines, ze drukken hun eigen
krant, geven een opvoering van
een zeil gemaakte show. maken
advertenties en schrijven gedich
ten. Vijftig grote kalenderpagina's
worden er met gemak mee gevuld
en de suggestie is onweerstaan
baar: Nederlands is een leuk vak.
Als hét een vak is.
Wie op zijn tollet eens iets anders
wil dan het gebruikelijke <be>-
scheurpapler moet tien gulden gi
reren op gironummer 3999017
t.n.v. Anneke Marree. Bilthoven.
door Koos van Weringh
Het Tifdschrift voor Criminologie heeft zijn laatste aflevering (1979/5) gewijd aan het
onderwerp „Vrouwen en criminaliteit". Dat kon natuurlijk niet uitblijven in dit tijdsgewricht
In een redactioneel woord vooraf staat: „De criminologie heeft de vrouwen veel onrecht
aangedaan. De theorieën die criminologen over vrouwen ten beste hebben gegeven zijn
lachwekkend. Ze schilderen wezens die nu eens te hoog verheven zijn voor de platvloersheid
van de misdaad, dan weer zo geniepig dat mannelijke misdadigers er bij in het niet vallen. De
vrouw is of Madonna of Hoer, een tussenweg is er niet."
Aan het slot van hetzelfde woord
vooraf lezen we nog dat het niet een
voudig was dit nummer samen te
stellen: „Er wordt ln Nederland nog
maar bar weinig onderzoek gedaan
dat een nieuw licht kan werpen op de
vrouw als dader en slachtoffer."
Deze twee passages uit de inleiding
bepalen min of meer de strekking van
deze aflevering: grote, niet nader uit
gewerkte beweringen tegenover de
erkenning dat het hoog tijd wordt
onderzoek te verrichten. Ik kan niet
alle artikelen uitvoerig bespreken,
maar zal slechts hier en daar een
kanttekening plaatsen.
Aanpassen
Het eerste artikel is geschreven door
de Nijmeegse hoogleaar mevrouw dr
C. I. Dessaur en gaat over „Criminolo
gie zonder masculinisme". De enkele
vrouwen die in de actieve academi
sche criminologie-beoefening zijn be
land „door welke uitzonderlijke
omstandigheden dan ook," zoals zij
opmerkt zullen zich in eerste in
stantie zoveel mogelijk moeten aan
passen aan de gangbare vooroorde
len. teneinde zich te kunnen handha
ven op een zo exclusief door mannen
bepaald en beheerst terrein, dat zij
even verder „het bizarre, kazernewe
reldje van de criminologie" noemt.
Dit lijken mij betrekkelijk overdre
ven uitspraken. In de criminologie
zijn. procentueel gezien, zeker niet
minder vrouwen werkzaam dan ln
andere vakken. Ik schat dat ongeveer
een vierde deel van de leden van de
Nederlandse Vereniging voor Crimi
nologie uit vrouwen bestaat. Dat Is
misschien wel te weinig, maar bij
soortgelijke verenigingen zal de ver
houding niet anders zijn.
Joke de Vries schrijft een artikel over
„vrouwen in de criminologische theo
rievorming in Nederland" Zij consta
teert dat in de theorievorming, zoals
uit de geschiedenis van de criminolo
gie blijkt, opvallend weinig aandacht
heeft bestaan voor vrouwelijke delin
quenten. Dat valt zeker niet te ont
kennen. maar de wijze waarop zij dat
vervolgens uit de doeken doet is ui
termate warrig. En het is oéx nog
onvolledig. Het is een hap-snap-stuk,
waar niemand wijzer van kan wor
den. Welke theorieën nu waarom zo
lachwekkend zijn. zoals ln het woord
vooraf werd gesignaleerd, komt niet
aan de orde. Helaas.
Vitamine
Zij eindigt haar artikel met een waar
schuwing voor het gevaar dat de bio
logische richting in de criminologie,
gezien de hernieuwde belangstelling,
steeds meer terrein gaat winnen. In
een noot verwijst zij daarbij naar een
verpleegster in de Bijlmerbajes die
enige malen aan gedetineerde vrou
wen vitamine heeft toegediend in
plaats van valium en dat omwille van
de agressievermlnderende werking
van vitamine. En hoe komt zo'n ver
pleegster daarbij? Op grond van uit
latingen van prof dr W. Bulkhuisen.
Voor wie niet wil geloven dat dit
geschreven staat: zie de bladzijden
219 en 220 van de betreffnede afleve
ring.
Ook twee mannen hebben een bijdra
ge geleverd aan dit nummer Van
Hezewijk en Bruinsma noemen de
vrouwencriminaliteit de achilleshiel
van de criminologie. Het lijkt hen.
verstandig bij de verklaring van de
verschillen in criminaliteit tussen de
beide seksen uit te gaan van een
algemene theorie die niet priori
rekening houdt met de sekse. Een
dergelijke theorie dient, onder meer,
elke vorm van crimineel gedrag te
verklaren. Het is een mooi ideaal, dat
echter, gezien de stand van zaken in
de criminologie, nog zeer ver verwij
derd is.
Eén van de boeiendste stukken in het
nummer vind ik dat van Yvonne M.
Quispel. „Criminaliteit van vrouwen:
een zaak voor de politie of voor de
psychiater?" ZIJ komt met een aantal
gegevens op grond waarvan zij veron
derstelt dat vrouwen, als zij crimineel
gedrag vertonen, eerder in de psychi
atrische hoek worden geplaatst dan
ln die van de politie en de justitie. Als
een vrouw wel ln contact komt met
de politie, zo veronderstelt zij verder,
dan wordt ook eerder de hulp van de
psychiater ingeroepen, zowel om te
verklaren als om te corrigeren Zij
pleit voor het doen van onderzoek
naar deze verschijnselen, niet om de
nieuwsgierigheid te bevredigen, maar
omdat „psychiatrisering" voor de be
trokkenen vooral een slechtere
rechtspositie betekent Een ander ar
gument dat aan haar pleidooi ten
grondslag ligt is de omstandigheid,
dat „psychiatrisering" ook betekent
dat criminaliteit overwegend als een
individueel verschijnsel wordt gezien
en geheel voorbijgaat aan de meer
„structurele" kanten
Het artikel is zo boelend. omdat dui
delijke wegen worden aangegeven,
waarlangs Inzicht kan worden verkre
gen In wat er nu met de criminaliteit
van vrouwen aan de hand is (en daar
mee ten dele ook met die van
mannen).
Slachtoffers
Het nummer besluit met een artikel
van Olga J. Zoomer en Carl H D
Stelnmetz over de vraag hoe het Jus
titiële systeem reageert op vrouwelij
ke slachtoffers van misdrijven Het
blijkt dat misdrijven als aanranding,
verkrachting en vrouwenmishande
ling lage verballseringscljfers en hoge
sepotpercentages kennen, dat wil
zeggen dat deze misdrijven zowel bij
de politie als het openbaar ministerie
niet zo erg hoog genoteerd staan
Over het geheel genomen lijkt het mij
dat dit nummer de mogelijkheid
biedt over een tot dusver verwaar
loosd terrein in de criminologie een
zinnig .gesprek te beginnen en. wat
nog belangrijker Is: een programma
van onderzoek op te zetten
Koos van Weringh, hoogleraar in de
criminologie aan de unviersiteit van
Amsterdam besprak: „Vrouwen en
criminaliteit", aflevering van het
Tijdschrift voor Criminologie, 1979/
6, uitgave van Boompers tijdschrif
ten. Postbus 58. 7940 AB Mrppel.
prijs tien gulden.
