Meevieren
in de Dom
Geen gejuich voor
paus in Turkije
Uit brieven van lezers
PIKEURTJE:
je proeft de
bessen er
bóven
Trouw
VANDAAi
VOORBUGANi
Meer Luthei
bijbels naar
Sowjet-Unie
DONDERDAG 29 NOVEMBER 1979
TROUW/KWARTET
door ds. M. G. L. den Boer
Negen jaar geleden, op 17 mei 1970, werd in Utrecht begonnen
met het Citypastoraat onder de bezielende leiding van dr. J.
van der Werf. Van meet af aan stond voor hem vast: „Wanneer
we aan Citypastoraat vorm en inhoud willen geven, zal de
wekelijkse viering van de eredienst het hart van de zaak
moeten zijn." Van de negen jaar Citypastoraat is Van der Werf
het laatste jaar ernstig ziek geweest. Op 2 oktober j.l. is hij
overleden.
Op de luchthaven van Ankara werd de pans begroet door de Turkse president Koruturk.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Vrijwel alleen veiligheidsmensen en hooggeplaatste personen krijgen in
Turkije de paus te zien. Gisteren is de paus in Ankara aangekomen en ontvangen door de
regering. Vandaag reist hij door naar Istanbul voor een ontmoeting met de orthodoxe
patriarch Demitrios I.
Ondanks zijn ernstige ziekte kon hij
van de eerste adventszondag ln 1978
tot de eerste zondag na Pinksteren
(zondag Trlnltatls) ln 1979 regelmatig
voorgaan ln de kerkdiensten. Voor
een laatste keer mocht hij zich laten
opnemen ln de gang van het kerkelijk
jaar. In een brede inleiding, die het
karakter kreeg van een verantwoor
ding, heeft Van der Werf geschreven
dat het boek Meevieren ln de Dom
een overzicht bevat van de laatste
door hem gehouden diensten.
Dit boek lijkt een prekenbundel om
te lezen, maar met de woorden „pre
kenbundel" en „lezen" is te weinig
gezegd. De titel zegt duidelijk, dat
het gaat om het vieren. In dat vieren
is de preek een onderdeel. De preken
in dit boek zijn, zoals er staat, opge
nomen in de totale beweging van de
dienst Daarom staan ze niet geïso
leerd. maar zijn ze omgeven door ge
beden en is aangegeven welke liede
ren werden gezongen en welke mu
ziek werd gespeeld. „Het spreekt ook
vanzelf dat deze preken geen geschre
ven artikelen zijn, maar verhalen om
te horen; u treft dan ook spreektaal
aan."
Elk boek heeft een eigen geschiede
nis. De geschiedenis van dit boek
begint ln de Dom. Wat eerst was
gezegd in de kerkdiensten, werd be
waard om later ln boekvorm te ver
schijnen. In de tijd die hem werd
gelaten heeft Van der Werf aan het
boek gewerkt, overtuigd dat hij de
verschijning niet meer zou meema
ken. Wel heeft hij nog de eerste druk
proeven onder ogen gehad.
kunnen aan de gang, gaten boren ln
het beton van anti-menselijkheid."
Politiek
In de preken werd de politiek niet
vermeden en ook werd er Ingegaan op
allerlei actuele gebeurtenissen. Om
dat er zo veel gebeurt en wij snel
vergeten, zijn dikwijls voetnoten on
der de preek geplaatst met een korte
beschrijving van de gebeurtenis. We
lezen dan b.v. „In deze periode vond
ln Perzië de revolutie plaats, waarbij
de westers-gerichte Sjah werd afgezet
en een islamitische staat gevestigd."
Een vierende gemeente vlucht niet
voor de politiek en voor wat er in de
wereld gebeurt. De vierende gemeen
te leeft in verbondenheid met de we
reld en dat vieren roept veel activitei
ten op. Zo waren en zijn er in het
citypastoraat allerlei werkgroepen
aan de gang, dlakonale werkgroepen,
een politieke werkgroep en pasto-
raatsgroepen. En niet te vergeten: het
leerhuis voor Jong en oud. „Naast de
viering is er de blijvende lering!"
Onderweg
De Domtoren in Utrecht
zelf in ons door zijn GeestDie
Geest gaat ons bezielen, doet Petrus
opstaan, zet Paulus ln beweging,
roept Franciscus tot de armen, Jaagt
Barth achter de schrijfmachine,
zendt de duizenden en tienduizenden
gewone mensen uit om heel gewoon
op hun eigen plaats, met hun eigen
gaven hun werk te doen."
Het is alsof met dit boek de Dompas-
tor nog een keer bij ons over de vloer
komt, of beter gezegd: alsof hij ons
meeneemt naar de Dom om samen de
dienst te vieren. Lezend in dit boek
horen we weer zijn stem.
Het bezoek aan Turkije komt de
Turkse autoriteiten uiterst ongele
gen De bedreigingen aan zijn adres
hebben veel meer de aandacht geves
tigd op deze godsdienstige leider „die
ln Turkije zijn leven komt riskeren,"
zoals de kranten schreven, dan an
ders wellicht het geval was geweest.
Het Turkse blad Hurryet merkte eer
der deze week op dat „er geen proble
men zullen zijn zolang de paus beseft
dat hij naar Istanbul gaat en niet
naar Constantinopel." Alom herin
nert men aan de diplomatieke blun
der van Paulus VI die in die stad in de
Aya Sofia even was geen knielen om
te bidden. Voor de moslems was dat
een belediging, zij eisten ogenblikke
lijk dat het gebouw een moskee zou
worden. Nu wordt echter een veel
radicaler optreden van extremisti
sche moslemgroepen gevreesd. De
koks die de paus deze dagen vergezel
len zijn tot op het hemd gescreend op
hun betrouwbaarheid, naar gezegd
wordt meer dan op hun culinaire
kunst.
De paus wordt op deze oecumenische
reis vergezeld door onder meer
staatssecretaris kardinaal Casaroli
en kardinaal Wlllebrands als hoofd
van het secretariaat voor de eenheid.
Het programma voorziet niet in een
ontmoeting met islamitische leiders,
hoewel de curie ook een departement
voor het gesprek met de Islam heeft
(secretariaat voor de nlet-chrlstelijke
godsdiensten). De paus verklaarde
overigens dat de dialoog ook met de
mohammedanen moet worden voort
gezet „op basis dat zij zoals wij ook
monothelsten zijn." Maar voor dit
bezoek is alle aandacht op het ge
sprek met de orthodoxen gericht.
Verschillende Turkse kranten leggen
deze toenadering uit als een poging
om een sterk christelijk blok te gaan
vormen tegen de oprukkende islam.
Maar vanuit de rk kerk wordt slechts
gesproken over de „eenheid die Chris
tus heeft gewild" en niet over een
front tegen iets of iemand.
De zetel van de patriarch van Con
stantinopel, zoals het in dit verband
nog steeds genoemd wordt, is ln de
orthodoxie de eerbiedwaardigste
Meer en meer is de patriarch van
Moskou met zijn veel grotere achter
ban en invloed eigenlijk ln feite be
langrijker. De paus heeft al duidelijk
gemaakt dat hij ook graag naar Mos
kou zou gaan. De verhoudingen met
de Russlsch-orthodoxen zijn echter
ook al eens problematisch geweest,
omdat de paus de met Rome verbon
den Oekraïense kerk als de drager bij
uitstek van het christelijk geloof in
Rusland leek te beschouwen.
Ook met de Grieks-orthodoxen zijn
er problemen te overwinnen. (De pa
triarch van Constantinopel hoort bij
die tak van de orthodoxie). Dit jaar
wilde Griekenland en het Vaticaan
diplomatieke betrekkingen aankno
pen. Alles was ai rond. toen de Griek
se kerk zich krachtig verzette.
Turkse politici vinden dat de bespre
kingen beter in Griekenland plaats
kunnen vinden. Zij beschouwen het
christendom als een vreemde gods
dienst en ze vergelijken het pauselijk
bezoek met de kruistochten. Kranten
hebben geklaagd dat de regering mil
joenen guldens uitgeeft aan de paus
en Inflatie en terrorisme vergeet.
De Turkse regering'van premier De-
mirel moet uiterst zorgvuldig ma
noeuvreren. Zij heeft de steun nodig
van partijen die vinden dat de rege
ring het bezoek af had behoren te
zeggen. Gisteren heeft de paus echter
met regeringsleiders gesproken over
de actuele politieke situatie. Eerder
werd al geopperd dat de paus een
poging zou willen wagen om de ver
houding tussen Griekenland en Tur
kije te ontdooien.
Gelijkwaardig
Van der Werf ging ervan uit, dat Oude
en Nieuwe Testament volstrekt ge
lijkwaardige getuigenissen zijn van
het Woord dat in Christus is versche
nen. Oude en Nieuwe Testament die
nen dan ook „gelijk-op" ln de kerk
diensten te worden gelezen en uitge
legd. In de Dom werd de proef geno
men om de eerste vijf boeken van
Mozes achter elkaar te lezen, over
drie jaar verspreid, met de Paasfees
ten als ordenlngsgegevens. Men was
Juist bezig aan een tweede ronde door
deze vijf boeken toen Van der Werf op
de eerste adventszondag 1978 weer
mocht voorgaan. Hij sloot aan en
ging verder met de verhalen over Jo
zef uit Genesis. Op de zeventigste dag
voor Pasen werd begonnen met de
lezing en de uitleg van Exodus. Van
der Werf is gekomen tot Exodus 21 op
de Drieëenheidszondag van 1979. Uit
de laatste preek het volgende citaat.
„Als je echt over God praat, ga je ook
de meni pas echt zien. Die geen on
vrije mens wordt, maar een vrije, die
opeens tot zijn ware mens-zijn komt,
tot de echte vrijheid, bevrijd van
ideologieën, van machten en krach
ten, niet vastzittend aan een bestel,
dat toch nooit meer anders kan wor
den. Nee, deze nieuwe vrije mensen
Van der Werf zag de gemeente als
„een groep mensen onderweg van Pa
sen naar de wederkomst". In zijn
voorlaatste preek (Pinksteren 1979)
zei hij: „Ik blijf daarop hameren, we
zijn mensen die getypeerd worden
door de „weg" en die weg gaat naar
een toekomst. En wie die toekomst
wegveegt, begrijpt niets van christen
dom." Hij weigerde te geloven „dat
God in zijn liefde datgene wat we
eerlijk geprobeerd hebben, zo maar
op de schroothoop gooit. In de hemel
zal ik een aantal verzen nog steeds
kunnen lezen, bepaalde verhalen zul
len mij steeds verteld worden, er zal
omgang zijn, communicatie, commu
nie, gemeenschap en u ziet hoe zo de
innerlijke vrede al uiterlijke vrede
wordt. En die uiterlijke vrede kan
toch niets anders zijn dan dat de
wereld, de mensheid, de wetenschap,
de kunst en de cultuur tot één grote
harmonie bijeengebracht worden.
Verzoend, als een gemeenschap, ln
samenklank, als een wereld waar het
onrecht geen stem meer heeft, de
gerechtigheid een stralend middel
punt is. Waar het onware schijnleven,
dat wij regelmatig leven, weggevaagd
is." Vooral het tweede gedeelte van
dit uitvoerige citaat ademt geheel de
geest van prof. J. H. Gunning, de man
die ons opmerkzaam heeft gemaakt
op het eschatologische gehalte van
de bijbelse woorden.
Wij komen van Pasen vandaan en wij
gaan de toekomst, de toekomst des
Heren tegemoet Tussen de tijden
zijn wij niet alleen gelaten. Gunning
citerende, zei Van der Werf in zijn
voorlaatste preek: „God heeft ons tot
hemelvaartmensen gemaakt, Hij bea
demt ons met zijn liefde. Hij werkt
Dr. J. van der Werf, Meevieren in de
Dom, 176 bladzijden, een uitgave van
Impress te Utrecht, in de handel ge
bracht door Boekencentrum te 's-
Gravenhage. Prijs 25 gulden. M. G.
L. den Boer is hervormd predikant te
Utrecht
ADVERTENTIE
En tóch maar 195 per liter!
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant mei
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jerue Tammmga
Direcieur mg O Posima
HOOFDKANTOOR
Poslom 8S9
1000 AW Amsterdam
w<bautstraai I3t Amsterdam
tel 020-913456
leiei 13006
Postgiro 66 00 00
San* Ned Oedietbank
Pehemrgnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X1IOOO
REGIO ROTTERDAM OORORECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115586 (Abonnementen
en bezorging)
te< 010-115566 (radecve)
te» 115700 ItHsiutend voor
Rotterdam
REGlO OEN HAAGAElOEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
lel 070-469445 (redactie)
tel 070-466864 (urUAAend voor
advertenties)
Parfcsnaai 22 Den Haag
REGK) NOORO OOST-NEDERLANO
(u-lsiuiiend admwstratie)
Postbus 3
0000 AA Z«o«e
lel 05200-17030
Melkmarkt 56 2mo*e
Abonnementsprijzen:
Per maand I 15.90
Per kwartaal f 47.70
Per hall iaar t 95.40
Per (aar 188.60
Ad,enert etaleren oo aanv'aag
Teietorvscfte abonnemenienopdracNen
adressen boven)
Ooga.e tam -eber-cnten 9-19 30 van
m ...'dag l m vr rdeg Op zondag van 10.
20 W twel 020-91 ?456
Opga.e m n.-a(jv*nem>ej i«<
0?- '36866 Ot schroei,,* aan Mm.-Adv
Sideling postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
A0'*sw»i■gmgen j tsiyrtenc schnlei^fc
aan on;# Amsterdamse adressen
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren Brieven adresseren aan Secrotans hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij pubhkatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Illegalen
Economische delicten. Waar zijn die?
Bij de mensen die werken of die niet
werken? In de tuinbouw is men dag
en nacht bezig met verzorgen en oog
sten van hun produkten. Nu worden
onze werknemers bij ons weggejaagd
De regering hielp ons financieel, bij
de stichting van de bedrijven. Bij
2eker tachtig procent van hen wordt
premie en loonbelasting betaald. Vele
tuinders worden nu bedreigd met een
half jaar gevangenisstraf. Ook de ge
meente werkt met onderaannemers
waar illegalen werken. Nu mogen vele
kranten schrijven dat het een recht
vaardige zaak is. want dan kunnen de
200 000 werklozen aan de slag. De
arbeidsbureaus staan roodgloeiend
van telefoontjes. Niet één van die
200 000 werklozen is bereid het werk
in de tuinbouw te doen. Wij als tuin
ders staan met onze rug tegen de
muur.
Maasland A. Keijzer Pjzn.
Kernwapens (41)
Onbegrijpelijk vind Ik het. dat ver
schillende CDA-Kamerleden. met
name van de ARP. op de pacifistische
toer zijn ten aanzien van de kernwa
pens Altijd voorstander geweest van
een verdedigingsstelsel dat antwoord
gaf op de bedreiging vanuit het War
schaupact, om onze (godsdienst)vrij-
heden te beschermen. Nu met een
gebroken geweertje de bedreiging
weerstaan. Zie maar de onderdruk
king in Rusland en naar de Oosteuro-
pese satellietlanden. naar de tiendui
zenden Vletnamezen die de zee wor
den Ingejaagd, naar de slachting in
Cambodja. Als we geen antwoord
meer op die bedreiging willen of dur
ven geven, staat ons straks in West-
Europa niet eenzelfde lot te wachten?
Met bovenstaande wil ik niet bewe
ren dat we ons vertrouwen moeten
stellen op een zo sterk mogelijk ver
dedigingsstelsel. Ons vertrouwen
moet zijn in de Here onze Ood. die het
wereldgebeuren, ook vandaag nog. in
Zijn handen houdt. Een biddend op
zien naar Hem (ook als Nederlands
volk) kan de bedreiging weerstaah.
Bij het bidden hoort ook het werken.
Daarom behoren we de middelen, hoe
afschrikwekkend ze ook zijn, te ge
bruiken. In wezen zijn atoomwapens
gelijk aan het zwaard, de speer, pijl
en boog uit de bijbelse geschiedenis
sen. Ook daar gebeurden vreselijke
dingen mee. Toch moesten de Israë
lieten telkens die wapens weer ge
bruiken om de boze te weren.
Herwijnen C. van Zandwijk.
Kernwapens (42)
Door christenen als Buskes, Banning
en Heering kwamen wij tot de vredes
beweging en de overtuiging, dat oor
log en militarisme niets menselijks en
niets met de liefde van Christus te
maken hadden. En nu wil de NAVO,
ik zou haast zeggen een duivelse In
stelling van de geldmacht met veel
hebberige zogenaamde christenen,
zich met kernraketten volstoppen om
die op Rusland te richten. Dat is
volstrekt strijdig met de opdracht,
waartoe wij ons krachtens het bijbels
getuigenis geroepen weten. Wij gelo
ven dat in Christus' kruisdood God
verzoenend heeft gehandeld. Vijan
den heeft Hij met Zich verzoend en
daardoor brengt Hij ook de mensen
tot elkaar.
Hilversum C. van Rijn.
Kernwapens (43)
Wanneer men al het geld. dat thans
besteed wordt aan perfecte kernbe
wapening. zou aanwenden voor per
fecte kernenergie-centrales en dit on
der staatsbeheer c q. toezicht met we
reldcontrole zou stellen en ten goede
laat komen van alle mensen, wordt
bewapening zinloos en kan iedereen
leven in zijn eigen land zonder angst!
Technologische ontwikkeling lean
men niet tegenhouden
Poeldijk J. C. Kohier
Kernwapens (44)
Volgens velen moeten de oud-verzets
strijders van de Eerste en Tweede
Wereldoorlog behoren tot een of an
dere minderwaardige groep. Zij heb
ben namelijk ook de wapens opgeno
men om zichzelf en anderen te verde
digen en te bevrijden van een afschu
welijke mensonterende overheersing.
Dit alles ook na mooie beloftes en
„niet-aanvalsverdragen". terwijl Hit-
Iers volgelingen de ene na de andere
tank van de lopende band lieten rij
den. De Russen beloven ook van die
mooie dingen terwijk de ene SS-20 na
de andere wordt gefabriceerd. Ze
schelden op al die „smerige westerse
imperialisten" terwijl zij zichzelf als
„bevrijders" opwerpen van Polen,
Hongarije en vele andere landen waar
militairen met scherp moeten schie
ten om al die tevreden mensen bin-
nen de grenzen te houden. De gevol
gen van de grondwettelijke gods
dienstvrijheid kunnen we bijna dage
lijks in de krant lezen. Fraaie belof
ten. gelooft men die nog? Laat Rus
land stoppen met de aanmaak van de
SS-20 en laat ze de al bestaande In
stallaties afbreken, dan hoeven wij
ook niet te moderniseren. Doen zij dit
niet en wij moderniseren niet. dan
spelen we de duivelse macht op een
onvertroffen manier in de kaart Hij
wil zijn macht maar al te graag uit
breiden. Christus werd. onder het
mom van mooie beloften, door de
duivel verzocht om door de knieën te
gaan, wij nu ook. Christus weigerde.
Amsterdam G. Prins
Kernwapens (45)
Naar aanleiding van de ingezonden
stukken van de heren Bos en Van
Maasdijk in Trouw van 21 november,
wilde ik als oud-strijder in het geal
lieerde leger die het oorlogsleed ln
hart en nieren heeft geproefd, daar
nog iets aan toevoegen. Ik wil mijn
medeburgers waarschuwen tegen de
onjuiste voorstelling van zaken, die
ons via allerlei media wordt voorge
houden. alsof het welwillend tege-
moettreden inzake de onderhandelin
gen over de kernbewapening met de
Oostbloklanden, de machthebbers
daar tot andere gedachten zou kun
nen brengen. Ik weet. het is boud
gesproken, maar mijns inziens zijn
het warhoofden die daarin geloven.
Wie alleen maar de huidige kaart van
Europa bekijkt moet toch wel door
hebben waar de Russen werkelijk op
uit zijn? Leren we dan nooit van de
geschiedenis der mensheid? Hitier
zag zijn kans schoon toen de rest van
de wereld ontwapende De spannin
gen die onze wereld altijd zullen blij
ven beroeren, (juist nu ook weer zeer
actueel) verplichten ons te zorgen
voor een behoorlijke weerbaarheid,
en iedereen die deze stelling door
woord en geschrift of welke protes
tactie ondermijnt of ermee marchan
deert is mijns inziens in wezen niet
alleen een landverrader, maar daar
door ook verantwoordelijk voor de
dood van die generatie, die als de
nood aan de man komt. wordt geroe
pen met onvoldoende middelen de
indringers te bestrijden.
Arnhem J. van Dreven
Minister Scholten
Minister Scholten (Trouw 24/11 pag.
5) moet Messias Jezus laten uitspre
ken als Hij oproept te verstaan „wat
tot uw vrede dient" (Lukas 19 vers 42-
44): „Zij zullen u van alle zijden in het
nauw brengenomdat gij de tijd
niet hebt opgemerkt, dat God naar u
omzag" De religie van het romeinse
Capltool heeft als vóóronderstelling:
„Indien gij vrede wilt, bereidt u voor
op oorlog" (si vis pacem para bellum)
De dienst aan God van Jezus maakt
concreet wat Zacharias profeteerde:
dat God in onze duistere en dodelijke
situatie naar ons omziet, om onze
voeten te richten op de weg van vrede
(Lukas 1 vers 79). Zijn ..shalom" (vre
de) is het omgekeerde van „pax" (vre
de) van het romeinse Capltool. Een
kernbom als kerstboom is Inderdaad
geen gezicht (Trouw zelfde pagina).
Er zijn geen woorden voor zo'n ver
warring. Het regiem van „iemand ge
lijk een mensenzoon" is daarentegen
verrassend nieuw („Vandaag", Trouw
zelfde datum pagina 2). Is politiek
vanuit die droom werkelijk onhaal
baar? Heeft Denemarken zonder
kernbommen meer besef van de tijd
dan wij?
Geleen Y. v. d. Schoot
Minister Scholten (2)
Volgens 'Trouw' van 24 nov. heeft
minister Scholten zich ter verdedi
ging van zijn standpunt over de mo
dernisering van de kernwapens be
roepen op de gelijkenis van de on
rechtvaardige rentmeester in Lucas
16, waarin te lezen staat: „want de
kinderen dezer wereld gaan ten aan
zien van hun geslacht met veel meer
overleg te werk dan de kinderen des
lichts", en op Christus' woorden uit
Lucas 19: „Och, of gij ook op deze dag
verstond wat tot uw vrede dient,
maar thans is het verborgen voor uw
ogen. Want er zullen dagen komen
waarin uw vijanden een bolwerk te
gen u zullen opwerpen en u omsinge
len en u van vele zijden in het nauw
brengen." Dit beroep op uitspraken
van Christus lijkt me zowel verbijste
rend als onthullend. De kinderen de
zer wereld: dat moeten ln dit verband
wel de Russen zijn, maar de minder
slimme kinderen des lichts: zijn dat
dan de Nederlanders? Of de Raad
van Kerken? Of degenen die tegen
bewapening zijn? Is het een teken
van meer overleg om kernwapens wel
dan om ze niet te aanvaarden? Ligt
het werkelijk zó eenvoudig: wij zijn
goed en zij zijn slecht en daarom
moeten ook wij wel atoomgeweld ac
cepteren?
Is dat nu echt de strekking
van die woorden? En wat betreft „wat
tot uw vrede dient": volgens Scholten
is het dus in de lijn van Christus om
daarbij te denken aan modernisering
van de kernwapens maar hoe is de
dreiging met vernietiging te rijmen
met de opdracht om de aarde te bou
wen en te bewaren, bewóónbaar te
maken? Dat iemand uit angst kern
wapens aanvaardt is te begrijpen,
maar ik meen dat het blasfemie is om
dan de schijn te wekken nog in de
geest van Christus te handelen.
Amsterdam H. R. Wijngaarden
Gijsen
■in
JEREMIA
wat ze allemaal willen
kan ik niet beschrijven
maar één ding is me duidelijk
ze worden gedreven door angst
en door het enige dat ze hebben!
wat zichtbaar en tastbaar ls
de schade van de godsdienst
willen ze beperken tot een minii r
en daarmee ls mij toegelaten
stichtelijke woorden te spreken
woorden dlealles toedekken
woorden die nergens over gaan
woorden als eeuwige ideeën
maar zonder verbinding
met de tijd en de wereld
waarin ik leef
woorden die niets raken
zo mag ik meepraten
bedolven onder hun reclames
en gekleineerd door hun geweld
maar niets zal mij verhinderen
een dissident te zijn
misschien van de kouwe grond
maar gehuld in de mantel
van „het goede woord
dat Hij gesproken heeft."
Het is merkwaardig dat Gijsen en
Schillebeeckx naast elkaar stonden
in de krant van maandagmorgen.
Beiden zeggen op hun manier; als je
als mens wilt leven moet Je bij Chris
tus zijn. Daar is het enige goede hou
vast. meer dan bij de uiteenlopende
meningen van mensen Wij apen el
kaar ln de slechte dingen met het
grootste gemak na. in het „niet meer
mens zijn", zie het snelverkeer Wij
kiezen inderdaad de gemakkelijke
brede snelweg, doen op alle terrein
mee aan de verafgoding van weten
schap en techniek tot de schrik ons
om het hart slaat bij de toepassing
ervan op wapens die al die „gaven"
van hoofd (maar niet van hart) met
hand en tand moeten verdedigen! Ei
genlijk kunnen we niets aanvangen
met Jezus' voorkeur voor de smalle
weg en het door hem gegeven mense
lijke tempo. Een van zijn titels en
waardigheden is immers „Schepper
en onderhouder van alle dingen" De
smalle weg van het geduld, en de
voorrang aan het kind. ook aan het
kind ln ons allen Schillebeeckx, Gij
sen en ik op zoek naar de mens. de
echte mens. met de ontkrachte naam.
Deventer II. W. Bon
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK H
Beroepen te Strijen en te Sliet
(toez.): H. K. Stauttener te I
den-Huizum (verb. ber.).
Aangenomen naar Wassenaar:^
Bruggen te Hillegom; naar C
denberg c.a.: A. Spaargaren pre
bepaalde opdracht (verpleeghu
dendaal) te Hoorn; naar Elburgj
Abelsma te Wateringen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Zeist: A. Bonesti
Hoorn.
GEREF. KERKEN Beroepen tj
kum (voor de missionaire diei|
Uruguay): J. Dijkstra, woonaclï
Oegstgeest.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Capelle a.d. IJsi
Mol te Rijssen.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te IJsselmuiden.
sluis: H. K. Bouwkamp te
bergen.
Ds. F. N. M. Nijssetb
Vrijdagmiddag 30 november va£:
zes tot half acht is er op Kat
Wereld te Driebergen een afscF
bijeenkomst met ds. F. N. M. Nïf
die na ruim negen jaar als dira
van Kerk en Wereld weg gaar
Nijssen wordt predikant in Denf"
met een speciale dlakonale taak.
binnenstad. f,
Rosenzweig L
Op 9 december is het vijftig
geleden, dat de Joods-Duitse fifc
Franz Rosenzweig overleed. Het
Palache-instituut van de univefl
van Amsterdam en de stichtini
Joodse studiën beleggen op
cember een herdenkingsbljéei
Prof. dr. H. J. Heering uit Leidi
spreken over Rosenzweig als
tisch denker en dr. Reinhold
uit Tübingen over de brief'
tussen Rosenzweig en Rosei
Rosenzweig, geboren 1886, was
langrijkste Joodse filosoof ln
ste helft van deze eeuw. Samei
Martin Buber zorgde hij vi
„Verdeutschung" van de bijl
Frankfort stichtte hij in 19
Freies Jüdlsches Lehrhaus mi
geheel eigen methode van „lei
GENEVE (ANP) Er zijn geen""
wijzingen dat de beweringen vï
der anderen de Russische bapt
leider Georgi Vins eii de verb!
schrijver Alexander Solzjenitsii
de Russische staat geld verdien
bijbels die door kerkelijke orgi
ties naar de Sowjet-Unie ges
worden, juist zijn. Van iederee
een bijbel cadeau krijgt, zou e
kere betaling worden verlang(
geld zou terecht komen bij de 1
sche staat of bij Afrikaanse ma
sche bevrijdingsbewegingen,
wijst er echter op dat deze be'
gen op waarheid berusten.
Dit heeft dr Paul Hansen vi
Lutherse Wereldbond verklaar
zijn terugkeer in Genève van ee
door de Sowjet-Unie. Volgens Hl
wordt het geld dat moet worde
taald door de gemeenten bij de
vangst van een aantal bijbels, u
tend uitgegeven in overleg mi
gemeenten zelf. Het geld word
besteed aan buitenkerkelijke i
teiten. Hansen voegde er wel as
dat hij van mening is dat het imj
ren van bijbels eigenlijk belastii
zou moeten zijn. In januari vt
jaar heeft de Lutherse Werelt
5000 bijbels naar de Sowjet-Uni
zonden. In gesprekken die H
gevoerd heeft met kerkelijke li
en vertegenworodigers van de
voor religieuze zaken van de f
sche ministerraad, heeft hij wel
voren gebracht dat 5000 bijbel
veel is voor een land als de S<
Unie. Hierop heeft hij de toeze
gekregen dat er begin 1980 met
bels zullen mogen worden inge
door de Lutherse Wereldbond.
Fascisme en sexualiteit, h
meenschappelljk zien. analyser
verwerken van enkele films, 14-
cember, Kerk en Wereld, Drieb
(tel. 03438-2241).
