jfrussel' risis te probeert bezweren Bani Sadr moet stap terugdoen Vapens VS moeten Hassan op de troon houden estduitse politie: leonazisme groeit jjraël wil af van uitwijzing Shaaka Bezetters in Mekka nog actief Vluchtelingen klagen Vietnamees leger aan 'Handleiding voor atoomsaboteurs in bibliotheek' ié jrwaarde: opgeven ambt Zuid-Korea pakt dissidenten op Irans minister van buitenlandse zaken G 27 NOVEMBER 1979 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 Ïf YORK (AFP. AP) - Wie een rikaanse kerncentrale wil sa rren kan in een groot aantal U >theken heel leerzame hand- ïgen voor de veiligheidsdien- II van die centrales raadplegen, heeft een voormalig inspec- van de Commissie voor toe- op keminstallaties (NRC) in „York onthuld. tns Michael Annast zet een hure van september vorig ldïtot in details uiteen hoe men idernissen en alarmsystemen passeren Het document be en tijdschema en een opgave noodzakelijke instrumenten fn xplosieven Volgens Annast een saboteur met deze infor- binnen tien minuten een kerncentrale binnendringen, vita le apparatuur vernielen en radi oactieve lekken veroorzaken. Voorzitter Joseph Hendrie van de NRC verklaarde zich ..bezorgd'' over de toegankelijkheid van dit soort informatie. Wel wees hij erop dat het hier alleen gaat om alge mene gegevens, en dat de concrete veiligheidssystemen van afzon derlijke centrales een vertrouwe lijk karakter dragen. Reagerend op een belangrijk punt van kritiek in het rapport van de presidentiële commissie-Kemeny over het reactorongeluk bij Har- risburg, kondigde Hendrie aan dat bij een eventueel volgend groot ongeluk hijzelf het bevel zal voe ren bij het optreden van de NRC In het rapport-Kemeny was spra ke van een ontbrekend leider schap binnen de NRC, die bestaat uit vijf leden en een uitgebreide technische staf. Hendrie bevestig de dat hij de andere vier leden had voorgesteld, hem de dagelijkse lei ding van de NRC toe te vertrou wen. Hijihad op zijn memorandum over deze stap nog geen antwoor den binnengekregen EN, BRUSSEL (Reuter, AP, AFP) De voorzitter van de Europese Commissie Het d ks bestuur van de EG Roy Jenkins heeft gisteren in een gesprek van een uur eerd de Britse premier Margaret Thatcher af te houden van het forceren van een crisis EG-top deze week in Dublin. Thatchers minister van buitenlandse zaken Lord u jton heeft op een bijeenkomst in Brussel laten doorschemeren dat de Britten misschien i<$an doen in de Europese monetaire samenwerking via het EMS. Jenkins, zelf afkomstig uit de Britse politiek, deed gisteren een laatste po ging Thatcher tot andere gedachten te brengen. De conservatieve premier wil op de top van donderdag en vrij dag in Dublin vergaande besluiten over de bijdrage van Groot-Brittan- nië aan de begroting van de Europese Gemeenschap. Thatcher moet het komende jaar 4.5 miljard gulden af dragen en daartoe is zij niet bereid. Van de andere EG-landen heeft Frankrijk laten blijken geenszins aan de Britse verlangens te willen tege moet komen, maar West-Duitsland en de Benelux hebben al compromis voorstellen gedaan, evenals de Com missie in Brussel. ;vi (DPA) De rechtsextremistische en neonazisti- organisaties in de Bondsrepubliek zitten in de groei, hebben politiefunctionarissen uiteengezet op een sitting van de bondsdagfractie van de SPD in Bonn. 'Tv dit jaar stonden ongeveer mensen bekend als leden Irechtsextremistische groepe- Van hen gelden er 1300 als neo-nazi's die niet terug gen voor geweld. Alleen al eerste helft van dit jaar regis- len de autoriteiten 980 straf - laden, terwijl in heel 1978 dit 992 bedroeg. De Westduitse verwacht echter dat de golf krachtig optreden van de Iduitse justitie zal afnemen. de 'rechtse extremisten van Illaganda-actles over zijn ge- ra op ernsUge misdrijven is een. g/ikkeling die nog niet lang op is. Er worden met name roof- ^Jrallen op banken gedaan om Ui irdere activiteiten te bekosti- n De meeste groepen opereren a an. elkaar. Ze vullen de kas s met bijdragen en inkom- "wit de verkoop van litteratuur eo-nazi-emblemen. Volgens de bevindingen van de inlichtingendienst zit de NPD, de nationaaldemocratische partij Duitsland, diep in de schulden. De partij wist in de jaren zestig nog tien procent van de stemmen te halen maar heeft nu geen enkele invloed meer. De nationale vrij heidspartij van de uitgever van de Deutsche Nationalzeitung Ger hard Frey heeft geen financiële zorgen. Opmerkelijk vindt de politie ook de steeds intensievere contacten tussen de Westduitse neonazi's en buitenlandse geestverwanten, met name in Nederland, Frank rijk, België en de VS. De SPD had de hoorzitting belegd omdat de fractie de mogelijkheden nagaat om nieuwe wettelijke maatregelen te nemen tegen rechtsextre misme. Thatcher stuurt aan op een duidelij ke vermindering van de bijdrage en wil. als zij in Brussel nul op rekest krijgt, het werk van de gemeenschap gaan saboteren. Dat betekent onder meer het tegenwerken van nieuwe voorstellen, het blokkeren van fond sen en misschien als laatste middel het niet bijwonen van de ministers bijeenkomsten van de gemeenschap, net als De Gaulle met succes in de jaren zestig deed. De Britse regering meent niet alleen in haar recht te staan maar ook over de sterkte te beschikken om eisen te stellen. Lord Carrington heeft in een toe spraak in Brussel laten doorscheme-' ren dat Londen er best voor voelt deel te nemen in het Europese Monetaire Stelsel EMS. „Het feit dat we nog geen volledig lid zijn van het EMS is geen kwestie van gebrek aan wil maar meer de economische realiteit aldus de minister. En hij voegde er aan toe: BANGKOK (AFP, Reuter, AP) Cambodjaanse vluchtelin gen, die de afgelopen weken de grens met Thailand zijn overgekomen, zeggen dat Vietnamese troepen op systemati sche wijze de internationale voedselhulp bestelen, landmijnen in rijstvelden plaatsen om te voorkomen dat Cambodjanen de velden oogsten en op het platteland veel te geringe voedsel: rantsoenen verstrekken. De vluchtelingen, die deel uitmaken daten in de nacht om goederen in van de massale stroom die in de twee- beslag te nemen die overdag waren de helft van november de grens be- uitgedeeld. Buitenlandse goederen reikte, zeggen dat ze vrijwel niets werden teruggevonden op markten in ontvangen hebben van de buiten- verschillende provinciesteden maar landsev hulp die de afgelopen twee moesten dan met goud, vlees of ande- maartden Cambodja is binnengeko- re goederen gekocht worden van de men. In tegenstelling tot het optimis- soldaten of hun tussenpersonen me van enkele hulporganisaties, die Dat de rantsoenen die de burgers vinden dat de situatie langzamer- op het platteland verstrekt krijgen hand verbetert, hebben de vluchtelin- nog minder zijn dan die welke tijdens gen het over voortdurende, en waar- het bewind van Pol Pot werden uitge- schijnlijk toegenomen, sterfte door deeld. Alleen in Phnom Penh waren de rantsoenen voldoende en daar werden ze uitgedeeld aan regerings functionarissen van president Heng Samrin. honger en ziekten. Hoewel de vluchtelingen die over de toestand in Cambodja ondervraagd werden, uit zeer verschillende gebie den in Cambodja afkomstig zijn, ver tonen hun verhalen opmerkelijk veel overeenkomsten. De ondervraagde vluchtelingen kwamen onder meer uit de provincies Kompong Cham en Prey Veng, tegen de grens met Viet- nam aan, en uit Battambang, aan de ContrOlG noordwestelijke grens met Thailand. De overeenkomsten in hun verhalen zijn: Dat de rijstvelden in veel gebieden met mijnen bezaaid zijn en dat enke le boeren door Vietnamese soldaten gedood werden toen ze de velden wil den betreden. Dat op grote schaal voedsel en andere hulpgoederen, bestemd voor de Cambodjaanse burgers, verdwe nen naar de ongeveer 200.000 man Vietnamese troepen in Cambodja of naar Vietnam zelf. Soms komen sol- 3ZALEM (UPI, Reuter, AFP, AP) Israël overweegt w»m Shaaka, de burgemeester van Nabloes niet uit te I. De burgemeester moet dan wel zijn functie opgeven en verklaring terreurdaden afwijzen, iets wat Shaaka zijn raadsvrouwe gisteren nog weigerde. Gezien de :kelingen in de zaak-Shaaka heeft de militaire raad van een besluit over de uitwijzing tot later deze week I's uitwijzing werd begin deze bevolen door de Israëlische ,t van defensie Weizman nadat gemeester zich positief had uit- over Palestijnse terreurac- ts al elf dagen in hongersta king; zij vrouw volgde hem eergiste ren Shaaka's advocate Felicia Lan ger zei gisteren dat de burgemeester bereid is vla de media uiteen te zetten dat hij niet Instemt met onschuldig bloedvergieten maar er niet over denkt zijn ambt Op te geven om zoals de Israëli's willen gewoon raadslid te worden. Langer zei dat het uitstel van, de zaak van beide kanten Is beaamd. Zij en regeringsfunctionarissen heb ben nog geen enkel contact gehad over een vergelijk. De meerderheid in het Israëlische parlement voor de regering van pre mier Menachem Begin is gisteren kleiner geworden door het uit de frac tie van de DASJ (de Democratische Beweging voor de Vooruitgang) uit treden van Mordechaj Algabri. Deze is ontevreden over het sociale beleid van de regeringscoalitie en heeft een nieuwe groepering opgericht, Oded, die in het parlement een onafhanke lijke houding zal aannemen ten op zichte van het kabinet. Oded zal zich vooral gaan inzetten voor de laagst betaalden. Soedan heeft gisteren via het officiële nieuwsagentschap voor het eerst kri tiek geleverd op de Egyptisch-Israëli- sche vredespogingen. Soedan was een van de weinige Arabische landen die president Sadat van Egypte tot nu toe hadden gesteund. Het is echter onwaarschijnlijk dat Soedan zich in het kamp van Sadats tegenstanders zal scharen. In het Jenissei-stuwmeer bij de st ad Krasnojarsk werkt de Sow jet-Ui tie met man en macht aan een enoribe waterkrachtcentrale. Eind dit jaar zal meer dan vier miljoen kubieke meter beton zijn verwerkt. De opge wekte elektriciteit zal aan het Russi sche centrale spanningsnet wonden gekoppeld. SEOEL (AP. Reuter. AFP) - In de Zuidkoreaanse hoofdstad Seoel zijn zaterdag 96 dissidenten gearresteerd op verdenking van het houden van een „illegale" politieke bijeenkotmst, zo is gisteren door het militaire -com mando dat de staat van beleg uioet handhaven, meegedeeld. Het was de eerste antl-segertnfl sge- zinde bijeenkomst in Zuid-Koreu na de dood van president Park Tsj4>eng Hee op 26 oktober. RIAAD (Reuter, AP. AFP) Enkele bezetters van de grote moskee in Mekka bieden in de catacomben onder het bouw werk nog steeds verzet tegen Saoedische veiligheidstroe pen. Dat heeft de minister van informatie. Mohammed Abdo Yamani verklaard voor radio-Riaad. Volgens diplomaten in Riaad door zoeken de soldaten de tunnels onder de moskee op achtergebleven bezet ters De leider van de bezetters, de 27- Jarige Mohammed Abdoellah Katani. die zichzelf tot een soort messias had laten uitroepen, en het merendeel van zijn volgelingen zijn gevangen genomen Volgens de schattingen zijn bij de bestorming van de grote moskee door de Saoedische militai ren vijftig tot driehonderd doden ge vallen Het ia voor de veiligheidstroepen bij zonder moeilijk overgebleven bezet ters op te sporen in het labyrint van tunnels onder de moskee, zo liet mi nister Yamani weten. Wel had men alle andere verdiepingen van het bouwwerk van de bezetters weten te ontdoen Getuigen hebben de ontzet- ters op het dak van het bouwwerk zien staan. Ook in Saoedi-Arabië zelf raakt men steeds meer benieuwd naar 0e feite lijke gebeurtenissen van de afgelopen dagen Niet-mosllms mogen het ge bied niet betreden en de radio van het land is uiterst terughoudend in zijn berichtgeving. Bijna alle vluchtelingen, die aan de ondervraging meewerkten waren van mening dat Vietnam van plan was het volk van de Khmers uit te roeien. Functionarissen van de Unicef, het kinderfonds van de Verenigde Naties, en het Internationale Rode Kruis, die de hulp voor Cambodja coördineren, hebben verschillende malen gezegd ..min of meer" tevreden te zijn over de verdeling van de hulp en vertrou wen hebben dat die naar de burgerbe volking gaat. maar dat gebrek aan transportmiddelen de verdeling op het platteland wel bemoeilijkt. Maar ze hebben toegegeven dat ze buiten de hoofdstad Phnom Penh slechts beperkte controle kunnen uitoe fenen. Verhalen over Vietnamees wange drag in Cambodja waren er al kort nadat in januari van dit jaar het Vietnamese leger Pol Pot en zijn Rode Khmer verdreef en Heng Sam rin in het zadel hielp. Maar de meeste vluchtelingen lieten toen weten blij te zijn dat Hanoi een eind had ge maakt aan vier jaar terreur van Pol Pot en de zijnen en dat Hanoi een aantal vrijheden herstelde, waaron der de vrijheid van (boeddhistische) godsdienst. Velen dachten dat Viet nam probeerde de traditioneel vijan dige Khmers voor zich te winnen om steun te krijgen tegen de guerrilla's van Pol Pot. Maar de Jongste verhalen van vluch telingen zijn duidelijk anders dan die van hen die enkele maanden geleden de grens over kwamen. Toen werd Pol Pot volledig verantwoordelijk gesteld voor de ellende in Cambodja, nu vin den velen dat Vietnam verantwoorde lijk is voor de huidige hongersnood. TEHERAN (AFP) De beperkte bewegingsvrijheid van de Iraanse minister van buitenlandse zaken Abolhassan Bani Sadr is de afgelopen da^en duidelijk aan het licht gekomen. De man, die na het aftreden van de regering van Bazargan op 6 november de gestalte aiinnam van Irans nieuwe sterke man, heeft in de nacht van zondag op maandag een opvallende stap terug moeten doen. Nadat hij zondagavond zijn vertrek had aangekondigd naar New Yo rk waar hij van plan was voor de Vere nigde Naties en eventueel voor „het Amerikaanse volk" de door Iran ver langde uitlevering van de sjah t/e ver dedigen werd Bani Sadr ge dwon gen op zijn beslissing terug te k omen. Een woordvoerder van het min teterie van buitenlandse zaken liet weten dat er twee redenen waren voor de annulering van de aangekondigde reis: Iran zit op dit moment in de Moharram, de sjiltische rouwmaand. en het referendum over de grocodwet (dat is vastgesteld op 2 en 3 iHecem- "ber) staat voor de deur De woord voerder sloot echter niet uit dfit Bani Sadr de reis naar New York over veertien dagen alsnog zal maliën Het is niet de eerste keer dat Bani Sadr het oneens is met de Revolutio naire Raad, het machtscentrum van Iran. Hij is zelf een van de ilertlen leden van deze Raad. Bani Sadr. die ook met financiën en economie is belast, heeft de vorige week ook al met de Raad overhoop gelegen over de kwestie van betaling van de olie in dollars (waarbij hij ultelnde.'UJk zijn zin kreeg) en over het schrappen van de buitenlandse schulden. BIJ de gevoelige kwestie van de Ame rikaanse gijzelaars gaf Bani Sadr de indruk er nauw bij betrokken te zijn. Maar de vrijlating van de dertien vrouwen en zwarte Amerikanen en zelfs het transport naar de luchtha ven van de gijzelaars ging geheel bui ten hem en zijn ministerie om. Bani 8adr, die zondag fel uithaalde naar de ..Amerikaanse provocaües" die waren bedoeld om „Iran interna tionaal te isoleren" kan sinds maan dag te vreden zijn. Kurt Waldhelm maakte gebruik van zijn bevoegdhe den als secretaris-generaal van de Verenigde Naties door een spoedzit ting bijeen te roepen van de Veilig heidsraad. Onderwerp: de snel oplo pende spanning ten gevolge van de Iraanse crisis. Twee weken geleden had Iran al om een dergelijke zitting gevraagd. Washington had zich er toen tegen verzet omdat men op het standpunt stond dat Iran voor geen enkel Internationaal gezelschap ver antwoording kan afleggen, zolang er nog één gijzelaar vastzit. Herman Amellnk joornemen van de Amerikaanse regering Marokko op korte termijn wapentuig te leveren, heeft de kansen op een spoedige vredesrege- foor het gebied van de Westelijke Sahara er niet groter op gemaakt, ig Hassan, die begin vorige maand een aantal gevoelige tegensla- de woestijnoorlog moest incasseren, heeft nieuwe moed gevat nu et dat de Amerikanen achter hem staan. ilezier heeft de Marokkaanse vorst et beleefd aan de voormalig Spaanse i. Sedert het in november 1975 geslo- elandenakkoord tussen Spanje. Ma- en Mauretanië is Rabat gewikkeld in ljd met het Frente Polisario. dat met re steun van Algerije en Libië en met ke steun van driekwart van de Afri- landen vecht voor een onafhankelij- ïaraanse Republiek. latie verslechterde nog voor Marok- n Mauretanië begin augustus van dit jn deel van de Westelijke Sahara 1 aan het Frente Polisario in ruil voor opzetting van de vijandelijkheden, arokkaanse leger, dat redelijk goed ist is. draagt sinds die tijd de volledi van de aanvallen van Polisario. De wuitigduizend Polisariostrijders blij- t de Marokkanen af en toe behoorlijk te kunnen maken De strijd heeft de >en vier jaar 3.500 Marokkanen het fekost el steunpn de Verenigde Staten de aken van Marokko op de Westelijke i niet. Washington heet voorstander van een referendum in het omstreden zodat de bewoners zelf kunnen be- wat de toekomstige status van de ijke Sahara moet zijn. Het bezoek rung Hassan vorig jaar aan Washlng- »cht, liep dan ook op een teleurslel- lt De Amerikanen bleken namelijk reid wapentuig te leveren, maar al leen op voorwaarde dat die wapens niet in de Sahara gebruikt zouden worden. De be trekkingen verkoelden daarna sterk tussen Rabat en Washington. Aanvallen Waardoor zijn de Verenigde Staten nu toch van inzicht veranderd en zijn ze bereid Marokko gevechtshelikopters, gevechts vliegtuigen en gevechtswagens te leveren? De directe aanleiding daarvoor is zeker ge legen in de recente successen van het Fren te Polisario. Felle aanvallen van de Polisa riostrijders dwongen de Marokkanen zich ten koste van grote verliezen uit het ooste lijk deel van de Westelijke Sahara terug te trekken. De indruk bestaat dat het Polisa-. rio steeds meer overgaat van kleine guerril la-acties naar massale aanvallen op het Marokkaanse leger. Rabat heeft daarom inmiddels Mirages ingezet die bombarde- mentsvluchten uitvoeren op stellingen van Polisario. Voorts leefde bij de Amerikanen de vrees dat snelle successen van Polisario wel eens zouden kunnen leiden tot de val van koning Hassan. De koning heeft in eigen land met nogal wat oppositie, te kampen, maar die oppositie heeft nu de gelederen met de vorst gesloten in een gezamenlijke krachts inspanning om de ..stromannen van de Al gerijnen" eronder te krijgen. Aan stakingen tegen het koninklijke regime is een einde gekomen en zelfs vakbondsleider Noebir Al Carter ontvangt konin Hassan van Marokko. De begroeting is hartelijk, de besprekingen die erop volgen zijn voor de koning minder bevredi gend. Amaoei en het communistische dagblad Al Bayane hebben opgeroepen tot de strijd tegen de schending van de nationale Inte griteit Er is helemaal niet zoveel voor nodig of deze opgezweepte nationalistische senti menten keren zich tegen de koning. In com binatie met de heersende onvrede over de binnenlandse situatie zou dat vrijwel zeker de val van de koning betekenen. De val van Hassan zou ernstige gevolgen hebben voor het evenwicht tussen Oost en West in de Maghreb. Algerije en Marokko houden elkaar nu redelijk in evenwicht. Algerije leunt ietó meer naar Moskou en levert Russische wapens aan Polisario. maar voorziet wel ln een aanzienlijk deel van de Amerikaanse behoefte aan olie en gas. Marokko is steeds een uiterst betrouw bare bondgenoot van het Westen gebleken. Zo was koning Hassan een van de eersten die het Camp David-akkoord toejuichte. Ook was hij bereid troepen te sturen naar het eveneens op het Westen aangewezen Zaïre, toen opstandelingen daar het bewind van president Moboetoe en de kopervoor ziening van het Westen bedreigden Met Franse vliegtuigen werden de Marokkaanse militairen erheen gebracht, met Ameri kaanse toestellen werden ze weer thuis ge haald. De Verenigde Staten zien een zo aanhankelijke bondgenoot liever niet het veld ruimen voor een beslist instabieler bewind. Evenwicht Toch Is de beslissing van de Amerikaanse regering niet onweersproken gebleven in Washington Het waren vooral Carters vei ligheidsadviseur Zbigmeuw Brzezinski en minister van defensie Brown die hulp aan koning Hassan bepleitten Ze wezen er daarbij op dat Saoedi-Arablzich bereid had verklaard het geld te fourneren voor het wapentuig, terwijl een sterke positie van Marokko op het slagveld Hassans kansen op succes bij eventuele vredesbesprekingen aanzienlijk zou vergroten Brzezinski en Brown werden daarbij gesteund door rap porten van de CIA waarin stond dat een nederlaag van Marokko zeker zou lelden tot de val van de koning Vrijbrief Minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance moest weinig van deze aanpak heb ben. Hij zou van oordeel zijn dat de positie van koning Hassan uiteindelijk toch niet te houden is. Door de vorst te blijven steunen zouden de Amerikanen verzeild raken in een soortgelijke situatie als in Iran Vance zou ook weinig heil zien in een blijvend verzet tegen een onafhankelijke Westelijke Sahara als.meer dan drie kwart van de Afrikaanse staten daar voor is. Bovendien zou steun aan Marokko de Sow- Jet-Unie een vrijbrief geven om de steun aan Algerije en Polisario verder op te voeren, met alle gevolgen vandien voor de interna tionale verhoudingen. En de tegenstanders zouden kunnen wijzen op het in 1975 door Washington ingenomen standpunt dat de bevolking van de Westelijke Sahara zelf over haar toekomst moet beschikken en dat de aanvallen van Polisario, ook die op Ma rokkaans grondgebied, in feite slechts een reactie zijn op Marokkaanse agressie. De toezegging van het militaire materieel door de Amerikaanse regering, die in het Congres overigens nog op veel verzet kan stuiten, heeft het moreel van de Marok kaanse militairen en politici aanzienlijk verbeterd Journalisten worden nu regelma tig rondgeleid in het door Marokko bezette deel van de Westelijke Sahara en zij komen daar redelijk optimistische militairen tegen. Inmiddels heeft Zblgnlew Brzezinski zijn opwachting in Algiers gemaakt tijdens de herdenking van de vljfentwlntigse verjaar dag van de Algerijnse opstand tegen de Fransen Het lijkt niet gewaagd te veron derstellen dat Carters adviseur daar pogin gen gedaan heelt om een fundament te leggen voor een voor alle partijen aunvaard- bare vredesregeling, hoewel berichten over •een Amerikaanse bemiddeling tot dusver categorisch zijn tegengesproken De Vere- tnlgde Staten zijn echter een te grote mo gendheid om zich niet daadwerkelijk met ,het conflict in het noord-westen van Afrika te hoeven bemoeien.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7