ruk op Carter jor militaire tie in Iran jasl steunde lanval niet I f oemeense partij onwrikbaar achter Ceausescu Religie en politiek zijn niet te scheiden Beieren stuurde vluchtelingen weg Breuk Nicaragua en Honduras vrezen gevolgen HT* Strauss in problemen Thatcher: veel schade door spionage Blunt s.o.s. Cambodja iRDAG 22 NOVEMBER 1979 BUITENLAND H S TROUW/KWARTET Vl J 1 IRAN (Reuter, UP-I, AFP) De druk op de Amerikaan- U (ring om gewapenderhand in te grijpen om de Amen de gijzelaars in de ambassade in Teheran vrij te krijgen toe. Militaire waarnemers houden rekening met de 'sfcjkheid dat de Amerikaanse marine acties zal uitvoeren de Iraanse olievelden. Ui Sp aanse militairen verklaarden - *^dat uitschakeling van de v molievelden langs de Perzische WASHINGTON (Reuter)- De repu- economie van dat land een blikemse algevaardigde George Han- o tg ZOU toebrengen De Ameri- Teheran gevolgen voor Z regering, die inmiddels wel besprekingen met de Iraanse autori- J ote vliegdekschepen plus be- «dten over bezetting van de Ame- gsvaartulgen naar het gebied nkaanse ambassade De missie van ie, stomen, zou vooralsnog terug- het parlementslid werd gisteren ont- jui... huid door ziin vrouw Hansen sucere- üe en voor een dergelijke actie ji. aanse parlementariërs specu- -■ openlijk op de mogelijkheid militair ingrijpen. Niet alleen jJ3iavik bekende staande senator loldwater. maar ook de duif ^McGoveren meende dat een ingrijpen volledig gerecht heid zou zijn als de Iraanse auto zouden overgaan tot berech- zelfs executie van de gegijzel- iaten. McGovem suggereer- er een volledige blokkade van s middel om de druk op dit vergroten. De druk op de fciiaanse regering wordt nog ver- IIEoor de berichten die de der- «rijgelaten Amerikanen mee Inis hebben gebracht. De gegij- zouden vrijwel de gehele dag "jonden op een stoel moeten g( Telefonische boodschappen piilieleden zouden niet aan hen Bit doorgegeven door de bezet- jk, ok zou door gefingeerde tele- ag en psychologische druk op de men worden uitgeoefend. In leifcs bestaat dat een gewelddadig in ertoe zou leidei dat de over- >roducerende larden. die zich- ?ver van het optreden van de regering gedistantieerd heb- huld door zijn vrouw. Hansen sugge reerde enige dagen geleden president Carter te ontslaan, omdat hij het Amerikaanse prestige zo diep had laten dalen door de gebeurtenissen in Iran. Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken noemde Han sen bezoek een persoonlijk initiatief, waarop het geen commentaar wenste te leveren. ben. dan uit solidariteit met Iran zou den overgaan tot een olie-embargo tegen de Verenigde Staten. Bombar dementen van de vliegvelden in Iran zou tot niet overzienbare internatio nale gevolgen hebben. De Iraanse minister van buitenlandse zaken, Bani Sadr, poogde gisteren olie op de golven te gooien met de mededeüng dat er een beter klimaat in de betrekkingen tussen Iran en de Verenigde Staten zou ontstaan, wan neer Washington zou instemmen met een neutraal tribunaal voor een on derzoek naar de activiteiten van de sjah. Islamitische jongens, uitge rust met trommels en gewe ren, marcheren voor de Ame rikaanse ambassade in Tehe ran tijdens de gisteren gehou den massale demonstratie te gen het imperialisme. gisteren op tot vrijlating van de gijze laars. Tot dusver kritiseerden de uit zendingen van dit station de houding van de Amerikanen. De internationa le commissie van juristen sprak giste ren haar veroordeling uit over de be zetting. Iraanse diplomaten slaagden er giste ren niet in toegang te krijgen tot de vergadering van de top van de Arabi sche Liga in Tunis. Terwijl zij buiten in een auto stonden te wachten, wa ren de hoogste Arabische leiders on derling aan bekvechten over de vraag of de vertegenwoordigers van Iran als waarnemers tot de vergadering kon den worden toegelaten. Vooral de Pa lestijnse leider Jasser Arafat en de Syrische president Assad zouden zich sterk gemaakt hebben voor toelating van Iran. Uiteindelijk kreeg de sterke man van Saoedi-Arabië, prins Fahd, de meerderheid van de aanwezigen achter zich tegen hun toelating tot de vergadering. Van een onzer redacteuren AMSTERDAM Reli gie en politiek zijn in de islamitische wereld niet zo sterk geschei den als dat in het Wes ten het geval is. In de islam zijn godsdiensti ge en politieke aspec ten van het leven zeer nauw met elkaar ver weven. Dat maakt het buitengewoon moei lijk om een beeld te krijgen van wat de overvallers op de grote moskee van Mekka nu eigenlijk voor hebben. De gewapende mannen die afgelopen dinsdag de grote moskee in de heiligste plaats van de islamitische wereld bezetten, presenteerden een van de bezetters als de „mahdi" of de „verborgen imam", een soort messiasfi- guur die aan het eind der tijden terugkeert. De ge dachte aan de terugkeer van de verborgen imam leeft vooral bij de sjiitische mos lems. hetgeen een aanwij zing is dat de overvallers tot de sjiitische sekte behoren, die tien procent uitmaakt van de 800 miljoen islamie ten in de wereld. Deze in druk wordt nog versterkt door het feit dat de overval werd uitgevoerd op de eerste dag van de vijftiende eeuw, dat wil zeggen op de dag af 1400 jaar na de vlucht van de profeet Mohammed van Mekka naar Medina al thans volgens de sjiitische jaarrekening. Want Saoedi- Arabië. waar de grote meer derheid van de bevolking uit soennieten bestaat, vierde deze dag al enige tijd terug Afgrijzen De overval op de heiligste plaats van de islam heeft in de islamitische wereld nogal wat consternatie veroor zaakt. Vooral het feit dat er in Mekka doden zijn geval len heeft groot afgrijzen ver oorzaakt. Volgens de islami tische traditie mag in Mekka geen enkel levend wezen worden gedood, behoudens voor de voedselvoorziening van de bewoners. Mekka is een heilige stad, omdat daar niet alleen Mohammed, maar in feite ook de islam geboren is. Vanuit de hele islamitische wereld klonken gisteren dan ook oproepen om wraak Het werd echter ook niet uit gesloten geacht dat het in Mekka niet ging om een ac tie van een stel religieuze fanatici, maar dat er duide lijke politieke motieven aan ten grondslag lagen. Opposi tie komt in Saoedi-Arabië weliswaar niet in groten ge tale voor, maar wapenhan delaars in Beiroet verklaar den gisteren dat zij de afge lopen tijd wel het nodige materieel aan automatische wapens naar de Saoedi's hadden overgebracht. Daar komt bij dat Saoedi-Arabië zit opgescheept met een mil joen gastarbeiders op een bevolking van zes miljoen Deze gastarbeiders. Palestij - nen en mensen afkomstig uit India en Pakistan, wor den door sommige Saoedi- sche kringen beschouwd als een soort vijfde kolonne. Ook de Israëlische televisie meldde gisteravond dat de afgelopen tijd Palestijnen op Iraanse paspoorten naar Saoedi-Arabië zouden zijn gereisd om daar onrust te veroorzaken. De Palestijnen zouden de regering in Riaad onder druk willen zetten om zich wat harder op te stellen tegenover het Westen Dat de overval de zaak van de bezetters, welke die dan ook zijn mogen, goed heb ben gedaan in de islamiti sche wereld is echter nauwe lijks aan te nemen. Mekka is het heiligdom bij uitstek van het islamitische geloof Dagelijks buigen islamieten zich vijf maal in de richting van Mekka, waar zich de kafiba bevindt, een gebouw tje waarvan Abraham de eerste grondvesten zou heb ben gelegd. In dit gebouwtje bevindt zich de zwarte steen die de aartsengel Gabriël naar de aarde zou hebben Een onverzicht van de grote moskee in Mekka gebracht. Iedere moslem heeft als grootste doel in zijn leven ooit nog eens een be zoek aan Mekka te brengen en deze zwarte steen (waar schijnlijk gestolde lava) aan te raken. Aangezien er in de islamiti sche wereld nogal wat tegen stellingen bestaan, gebeurt het regelmatig dat het tot botsingen komt met of tus sen de pelgrims. Zo werden vorig jaar tenminste dertig mensen gedood en 120 ge wond bij gevechten tussen moslems uit Nigeria en Sa- oedische veiligheidstroepen Sjiieten uit Iran die eerder dit jaar uit Teheran naar Mekka kwamen, verspreid den in Saoedi-Arabië grote aantallen portretten van ay atollah Khomeini, hetgeen ertoe leidde dat de Saoedi- sche autoriteiten deze men sen ijlings weer op het vlieg veld naar Teheran zetten Protesten Vanuit de hele wereld stromen de protesten naar Iran tegen de voortdu ring van de bezetting. Zelfs het van uit de Sowjet-Unie uitzendende ra diostation dat op Iran is gericht, riep t een onzer Edacteuren ISTERDAM— Het was een geluk dat ambassadeur Ihur Hummj gisteren niet in zijn ambassade was, toen edende stucenten het gebouw bestormden. Terwijl de er dan hoiderd Amerikanen zich hadden verschanst de derde 'erdieping van het hoofdgebouw, probeerde urenlang Pakistaanse autoriteiten over te halen tot snelle ei algemeen reddingsoperatie. as na vieruur kwam er daad- kelijke acie van de Pakistaan - KJiitie, opeen moment dat een de markers al aan zijn ver- idingen vas overleden en het r de o^esloten Amerikanen erde. trage ractie van de Pakistaan- lutorifiiten op de smeekbeden amfcssadeur Hummel wijst p da Pakistan danig met de tori>ng in zijn maag zat. Pre- ;nt -ia Ul-Haq heeft de laatste in «?n sterke nadruk gelegd op eflisch islamitisch reveil. De atfke reactie op de bezetting moskee in Mekka, het isla- tfhe heilige der heilige, duidt :dat de Pakistanen gevoelig voor de conservatieve religi- koers van president Zia. Kort Ie bestorming van de Ameri- ise ambassade in Islamabad imden ongeveer tienduizend tieke moslims toe om hun uit- ige woede over de bezetting de moskee te uiten ieilijk r president Zia was het dan waarschijnlijk moeilijk on- dellijk tegen deze uiting van w aan de islam op te treden. de Pakistaanse regering ach- de bestorming van de ambas- staat. zoals in Iran wel het il is. lijkt echter uitgesloten, lident Zia bood gisteren telefo- h zijn verontschuldigingen voor het gebeuren aan presi dent Carter. Hij betreurde het dat daarbij een Amerikaan om het le ven was gekomen. Al eerder had de Amerikaanse president ver klaard dat er geen bewijzen waren dat de Pakistaanse overheid iets met de anti-Amerikaanse stem ming in het land had uit te staan. „Het is zeer duidelijk voor mij dat de regering van Pakistan tegen de bestorming van de ambassade is." aldus Carter De Amerikaanse president weet de plotselinge golf van haat tegen zijn land aan een verklaring van Ayatollah Khomeini. De Iraanse geestelijke leider beschuldigde vanuit zijn residentie in de heilige stad Qom Israël en de Verenigde Staten er van achter de bezetting van het islamitische heiligdom in Mekka te zitten. Carter noemde deze beschuldiging „vals, demago gisch, een leugen". Het was duide lijk. aldus de president, dat bij de moeilijkheden in Mekka alleen moslims zijn betrokken. De Pakistaanse volkswoede richt te zich niet alleen tegen de ambas sade. Amerikaanse centra in de steden Krachi en Lahore werden ook aangevallen. En het Ameri kaans cultureel centrum in Ra walpindi moest het ontgelden. In deze stad staken demonstranten ook de Britse bibliotheek in brand. Aanleiding hiertoe is waar schijnlijk het feit dat geredde Amerikanen in de Britse ambassa de in Islamabad zijn onderge bracht. MÜNCHEN (AP) In politieke kringen in München is grote beroering ontstaan na de bekendmaking dat de regering van de deelstaat Beieren tenminste negen vluchtelingen uit Oost- Europa heeft gedeporteerd en teruggezonden naar hun land Volgens een woordvoerder van de onderzocht. Waarnemers verwachten Vrije Demokratische Partij is het dat de positie van de Beierse minis aantal gedeporteerden waarschijn- ter-president Franz Josef Strauss in lijk veel hoger het geding komt Volgens het kantoor van Amnesty International in de Bondsrepubliek zjn er ai meer dan 50 Oosteuropeanen door Beieren teruggestuurd, nadat hun asiel was geweigerd. De woord voerder van de Vrije Demokraten. Gerhard Zech. noemde het gebeuren ..het grootste politieke schandaal in Beieren van de laatste tien jaar." hij eiste dat deze zaak grondig wordt Voor het gebouw van de Amerikaanse ambassade in Teheran gaan vijfmaal per dag de aanwezige islamieten in gebed met het gezicht naar Mekka. Op de zeventiende dag van de bezetting gebeur de dit opnieuw. Uitzicht op een spoedig einde van de gij zeling was er gisteren nog niet, hoewel de spanning steeg. LONDEN (Reuter) Premier Marga ret Thatcher van Engeland heeft gis teren in het Lagerhuis onthuld dat de Britse belangen ernstig benadeeld zijn door het optreden van Anthony Blunt als spion voor de Sowjet-Unie in de laatste wereldoorlog. Premier Thatcher zei dat de 72-jarige profes sor. die koningin Elizabeth van ad vies heeft gediend in kunstaangele genheden. de Russen „alles in han den heeft gespeeld wat op zijn weg kwam" toen hij van 1940 tot 1945 voor de Britse geheime dienst werkte. Blunt zelf gaf dinsdag te kennen dat de geheimen die hij aan het Kremlin doorgaf, niet van topbelang waren. De Britse premier achtte het woens dag echter onwaarschijnlijk dat de spionage van Blunt de militaie opera ties van Engeland of mensenlevens in gevaar hebben gebracht. Van een onzer redacteuren AMSTERDAM De politie van Honduras heeft twee Nicaraguaanse diplomaten aangehou den en mishandeld. Dit is gisteren bekend gemaakt door de ambassade van Nicaragua in Tegucigalpa, de hoofdstad van Honduras De betrekkingen tussen de twee lan den zijn daardoor uiterst breekbaar geworden. Volgens de berichten zou den de diplomaten vlak bij de ambas sade zijn aangehouden in een auto met een diplomatiek kenteken. De politie zou gezegd hebben dat de di plomatieke status van de Nicaragua- nen waardeloos was. Vervolgens wer den ze meegenomen naar het politie bureau en mishandeld De afgelopen maand zijn de verhou dingen tussen de twee landen sterk verslechterd. Kort na de vlucht van ex-dictator Somoza ging Honduras diplomatieke betrekkingen aan met de nieuwe sandinistische regering in Nicaragua. Maar na berichten dat ge vluchte soldaten van Somoza zich op Hondurees grondgebied voorbereid den op infiltraties in Nicaragua, ver koelden de verhoudingen snel Moord Op drie november maakte het Daniel Ortega lid van'de Nicaraguaanse jun ta. bekend dat er een complot was ontdekt tegen de sandinistische rege ring. waarbij de Amerikaanse inlich tingendienst CIA en Honduras zou den zijn betrokken. Vijf dagen later werd de militaire attaché van Hondu ras het land uitgezet wegens „contra revolutionaire activiteiten" Nadat de volgende dag dne gevechts vliegtuigen van Honduras het Nicara guaanse luchtruim schonden, riep de regering in Managua ambassadeur Ricardo Wheelock tijdelijk terug uit protest. Honduras was van zijn kant zeer verbolgen over dé moord op ma joor Pablo Salazar. een van de hard ste commandanten van Somoza. die onlangs op Hondurees grondgebied om het leven werd gebracht. Het san dinistische opperbevel heeft overi gens officieel verklaard niets met de moord op de majoor te maken te hebben Eind vorige week. was voorzichtig een begin gemaakt met het herstel van de betrekkingen tussen twee landen Het bericht van de mishandeling van twee Nicaraguaanse diplomaten heeft de hoop op normale betrekkin gen echter voorlopig de grond in ge boord. De sandinisten maakten giste ren bekend dat ze overwegen de am bassade in Tegucigalpa te sluiten Of dat formele verbreking van de diplo matieke relaties inhoudt, is niet be kend Nicaragua, dat door het uitblij ven van massale buitenlandse hulp nog steeds worstelt om het hoofd boven water te houden, kan zich geen ruzies met buurlanden veroorloven Tot de gedeporteerden zouden onder meer enige Tsjechoslowaken behoren die „niet voldeden aan de normen van Beieren inzake politiek asiel" Alie terugzendingen vonden plaats in de jaren 1977 en 1978. Soms werden de vluchtelingen afgeleverd aan het land waar zij waren geweest voordat zij naar de Bondsrepubliek kwamen Zo werd een Ethiopiër naar Hongarije gezonden en twee tsjechoslowaken maar Joegoslavië Door de bondsregering was al eerder gezegd dat dergelijke deportaties ille gaal waren, omdat de vluchtelingen gevaar konden lopen zodra zij terug waren in hun land. De affaire wordt gezien als zeer schadelijk voor Strauss, die altijd heeft gezegd zeer anti-communistisch te zijn en op te komen voor politieke vluchtelingen uit het oostblok Strauss neemt, ais tegenstander van de socialist Helmut Schmidt, deel aan de in 1980 te hou den verkiezingen voor het ambt van bondskanselier Bezoek De vrij koele relatie met de Verenigde Staten lijkt niet verslechterd na het bericht over een CIA-complot. Giste ren keerden zes hoge sandinistische militairen, onder wie de stafchef van het sandinistisch leger, terug naar Nicaragua, na een bezoek van tien dagen aan de Verenigde Staten. De sandinisten bezochten twee trai ningscentra om zich op de hoogte te stellen van de militaire opleiding in de VS Het bezoek werd omschreven ais een „oriëntatietocht". De sandinisten hadden van hun regering de opdracht gekregen geen verklaringen over het bezoek tegenover de pers af te leggen Alleen het feit dat de Verenigde Sta ten zich bereid toonden de zes waarschijnlijk door de PLO of Cuba getrainde guerrillastrijders te ont vangen, wijst op een toenadering van de zijde van de Verenigde Staten „We hebben ook het gevoel dat zij (de sandinisten) het Amerikaanse volk willen laten zien dat ze niet zulke slechte mensen zijn." aldus een Ame rikaanse legerwoordvoerder ADVERTENTIE De Wereldraad van Kerken kreeg bericht van de stal uit Phnom Penh j in Cambodia dat de hulp aankomt Tot nu toe is zesduizend ton rijst en w medicijnen verscheept Nog veel i Y meer is nodtg U Blijf daarom helpen, jt J Het gaat om J het overleven van een volk. Doe het nu. Stichting Oecumenische Hulp (SOH) te Utrecht 5; Giro 5261 J. J. Moskau st-Europa doet een nieuw grapje de ronde. „Wat gaan jullie doen", t een Roemeen aan een Joegoslaaf, „als Tito sterft?" „Maak je daar geen zorgen over", antwoordt de Joegoslaaf. „Maar wat doen jullie eausescu net zo oud wordt als Tito?" e 2656 delegatieleden op het twaalfde ongres van de Roemeense commu- die unaniem wilden dat hij herkozen als partijchef. leek er geen twijfel te n dat de politieke toekomst van het i goede handen is. icht van Ceausescu en de leiders die toringen zijn vrouw Elena inbegre- is bijna net zo volledig als de algeme- ven van aanbidding, iedere keer wan- lij in het openbaar verschijnt. Het stalinistische karakter van het ge- n de ..Paleishal" in het centrum van i*st had afgelopen maandag alle ken- m van een Khomeini-verheerlijking. dan op een zorgvuldig geregisseerd Het verrassende was het eigenlijk wel verrassend? aan de bijna zes uur durende toespraak van Ceausescu was het relatieve gebrek aan nieuwigheden en verbeeldings kracht Er waren, ten minste voor westerse waarnemers, de gebruikelijke aansporingen tot opbouwende prestaties en de beloften dat alles nog beter wordt, plus natuurlijk zijn meesterlijke manier om tekortkomin gen te beschrijven. „De produktie in enkele takken van de industrie, zoals de mijnbouw, metallurgie, chemie en machinebouw, ligt achter op het schema," of „enkele bedrijfs takken zijn laat in het uitvoeren van de plannen." of „er waren ernstige tekortko mingen bij de orgajiisatie van de land bouw". Zulke verklaringen vragen om con sequenties. maar de schuldigen zullen, zoals zo vaak in het verleden, niet gezocht en gevonden worden bij de top. maar daarbui ten. Die Roemeense top heeft soms al de verraderlijke tejeenen van een familieonder neming. Afgezien van het echtpaar Ceau sescu zitten er in totaal tien familieleden in de leiding van het land. neven en ooms inbegrepen In het licht van deze opvatting over het bestuur kan Ceausescu's oproep om „het collectieve leiderschap te vergroten en te perfectioneren" een verscherping van de macht betekenen Westerse waarnemers zien het zeker niet als een teken dat er sprake is van een grotere spreiding van de macht Onafhankelijk Over één kwestie is er weimg twijfel Roe menië zal blijven streven naar nog meer onafhankelijkheid. Ceausescu's aankondi ging dat er olie is gevonden in de Zwarte Zee en dat er hoop bestaat op een voldoen de hoeveelheid om het te kunnen exploite ren. ts één van die elementen. De vastbeslo tenheid om door te gaan met plannen om verscheidene Canadese kernreactoren te kopen ter waarde van ongeveer twintig miljard gulden is een ander Roemenië is, zegt Ceausescu. vastbesloten om over tien jaar te voorzien in zijn eigen energiebe hoeften Grote investeringen worden gedaan in de volledig verwaarloosde landbouwsector om de produktie gelijke tred te laten houden met de snel groeiende behoeften van hel land Deze toename is essentieel als het land de levensstandaard wil verhogen met de beloofde 6.7 tot 7,4 procent per jaar Meer woonruimte, een betere gezondheids- en sociale zorg. en meer steun voor het gezin Dit alles terwijl de consument per jaar slechts vijf tot zes procent meer moet beta len. en de werkweek in 1985 nog 44 uur zal duren, terwijl dat nu 46 tot 48 uur is Ceausescu wacht zeker een zware taak Al komt het door wat de partijchef beschrijft als een periode van „complexe" intematio nale voorwaarden, die gekenmerkt worden door een „verheviging van de imperialisti sche machtspolitiek die de wereld herver deelt in invloedzones" En bovendien ge kenmerkt door wat radio-Boekarest noemt „de buitensporige toename van de prijzen van olie en grondstoffen" Waarnemers die hierin kritiek op de politiek van de oliepro ducerende 'OPECelanden zagen, waren waarschijnlijk niet ver van de waarheid Twee kanten Ceausescu verdeelde zijn kritiek echter la melijk gelijk Hij herhaalde zijn oproep, dat .al het mogelijke moet worden gedaan om de politiek van geweld en inmenging in andermans binnenlandse aangelegenheden uit te bannen, alsmede de politiek van in vloedsferen en hegemonie" Bovendien, al dus Ceausescu. moet er resoluut een einde komen aan imperialistische, kolonialisti sche en neo-koloniallstlsche overheersing en dient er een politiek te komen van eer biediging van de nationale onafhankelijk heid en souverelnitett Onmiskenbaar komt het gevaar niet alleen van de slechte wer sterse Imperialisten, maar ook van het Rus sische streven naar hegemonie Dit zal zeker zijn opgevallen bij de Chinese partijdelegatie die voor het eerst in vele jaren een Oosteuropees partijcongres bi) woonde. Peking stuurde politburo-lid Oe lanfoe. een Mongool en dus onmiddellijke buur van de Sowjet-Unie Dit kan worden gezien als een geval van meesterlijke ironie Het was de eerste belangrijke Chinees die in Boekarest verscheen -- voorzitter Hua Quo- feng niet meegerekend sedert polltburo lid Peng Tsjen. de vroegere burgemeester van Sjanghai, de aanzet gal tot het ideologi sche geschil met de Russen op het Roe meense partijcongres in de zomer van I960

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7